Του Πρωτ. Θεμιστοκλέους Στ. Χριστοδούλου, Δρος Θ.
ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ ΜΑΪΟΣ 2007
Επειδή κατά καιρούς πολλά και διάφορα διαπιστώνουμε -όλοι όσοι είμαστε με τη χάρη του Θεού ποιμένες του λογικού ποιμνίου σχετικά με τη χρήση και τη σημασία του αντίδωρου, επιθυμώ να χαράξω λίγες γραμμές με βάση την Ιερά Παράδοση μας.
Καταρχήν το αντίδωρο είναι ευλογημένος άρτος. Κι αυτό γιατί κατά την ώρα πού γίνεται η ακολουθία της προσκομιδής προσφέρονται άρτοι, (πρόσφορα) συνήθως 3 ή 5 για να εξαχθούν οι μερίδες, πρώτα ο αμνός πού συμβολίζει το σώμα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, δεύτερον η τριγωνική μερίδα της Θεοτόκου, τρίτον οι μερίδες των 9 ταγμάτων, δηλαδή πάντων και πασών των αγίων της Εκκλησίας μας, τέταρτον η μερίδα του οικείου μας επισκόπου (Αρχιεπισκόπου ή Μητροπολίτου για τα εν Ελλάδι δεδομένα) και τέλος μερίδες των ζώντων και κεκοιμημένων, της θριαμβεύουσας και της στρατευόμενης Εκκλησίας.
Τα υπόλοιπα των άρτων αυτών (δηλ. των προσφορών) χρησιμοποιούνται για το αντίδωρον. Και φυσικά το μέγεθος των αντίδωρων δεν μπορεί να είναι ιδιαίτερα μεγάλο και ικανώς χορταστικό (sic), αλλά τέτοιο πού να επαρκεί ώστε να διανέμεται σε όσους δεν μετέλαβαν των αχράντων Μυστηρίων, οι οποίοι σύμφωνα με τον άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης «οι πάντες εκείνου (ένν. του Σώματος και Αίματος Χρίστου, δηλ. του Δώρου) ικανοί μετασχείν τούτο δίδοται (δηλ. το αντίδωρον) αντ' εκείνου» (P.G. 155, 301 D), πού είναι και το Κύριο «Δώρον» της Εκκλησίας. Η μετοχή, όμως, στον αγιασμό του Θεού έρχεται σε κάθε άνθρωπο διά των αισθητών.
Ο άνθρωπος με άλλα λόγια ανάγεται στα θεϊκά διά των αισθητών. Για τον λόγο αυτό και το αντίδωρο πού είναι μετοχή αγιασμού Θεού γίνεται δι' αυτού του αισθητού άρτου. Σχετικά ο άγιος Συμεών Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης θα πει: «Επεί δε και δι' αισθητών τίνων ως σώμα περικειμένοις τον αγιασμόν έδει λαβείν, διά του αντίδωρου γίνεται» (P.G. 155, 745 D).
Ωστόσο η Εκκλησία μας καίτοι μπορεί ανάξιοι οι πιστοί να μην λαμβάνουν το «Δώρο», δεν θέλει κανείς να φύγει απ' αυτήν χωρίς να δώσει κάτι στον καθένα.
Ωστόσο η Εκκλησία μας καίτοι μπορεί ανάξιοι οι πιστοί να μην λαμβάνουν το «Δώρο», δεν θέλει κανείς να φύγει απ' αυτήν χωρίς να δώσει κάτι στον καθένα.
Αυτό το κάτι είναι το αντίδωρο. Είναι θα λέγαμε μια πράξη αγάπης και φιλανθρωπίας για τους αναξίους της μετοχής. Και μπορεί μεν το αντίδωρο να μην είναι το ίδιο Σώμα Χριστού, αλλά σφραγίσθηκε με τη λόγχη και δέχθηκε από τον λειτουργούντα και προσκομίζοντα κληρικό τα άγια λόγια.
Σχετικώς ο άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης αναφέρει: «Επεί και ηγιασμένος εστί και ούτος άρτος, σφραγιζόμενος τε τη λόγχη, και ιερά δεχόμενος ρήματα» (P.G. 155, 304 A). Ο Μέγας Αγιασμός έρχεται στον πιστό με τη μετοχή στα Άχραντα Μυστήρια. Όμως, ένας έστω και μικρός αγιασμός έρχεται και από το Αντίδωρο. Πρόκειται περί «δωρεάς θείας πάροχον» (P.G. 155, 304 A). Για το λόγο αυτό εμείς οι ποιμένες πρέπει να μάθουμε τους πιστούς μας ότι το αντίδωρο δεν είναι για «πρωινή δόση» τύπου τροφής-γεύματος χορταστικού! (sic), αλλά μετοχή ευλογίας και αγιασμού. Κι ένα ψίχουλο να μεταλάβει ο πιστός από το αντίδωρο, αγιάζεται. Ακούμε ακόμη ότι οι πιστοί μας ζητούν πολλά αντίδωρα για ολόκληρη την εβδομάδα. Καλή κι ευλαβική η συνήθεια. Όμως το αντίδωρον είναι αντί της μετοχής των Αχράντων Μυστηρίων στη συγκεκριμένη ημέρα, χρόνο και τόπο τελέσεως της Θείας Ευχαριστίας. Μαζί με τον Εκκλησιασμό έρχεται ή το Δώρο ή το Αντίδωρον. Εκτός του Εκκλησιασμού ποια η θέση του;
Ακόμη συνηθίζεται πολλοί κληρικοί εξ αιτίας παλαιοτέρων συνηθειών από προκατόχους κληρικούς να μοιράζουν «υψώματα». Το ύψωμα κατ' ακρίβειαν της λέξεως είναι,ότι υψώνεται από τους άρτους στην Αγία Πρόθεση και προσκομίζεται. Όμως κάθε ευλαβής πιστή κυρία ή κύριος πού παρασκευάζει με ζήλο και ζέουσα ευσέβεια το πρόσφορο, ζητά από το δικό της πρόσφορο ύψωμα. Τότε συμβαίνουν δύο τινά. Ή από το συγκεκριμένο πρόσφορο εξάγεται η προσκομιδή, κάτι από τα προαναφερθέντα, ή υψώνονται όλα τα πρόσφορα στην Πρόθεση και εξ αυτών εξάγονται αυτά τα ιδιαίτερα! (sic) αντίδωρα τα λεγόμενα «υψώματα» και μάλιστα τυλιγμένα σε χαρτί ή ασημόχαρτο. Φυσικά αυτή η συνήθεια, όπως και πολλές άλλες της λατρευτικής μας ζωής δεν ξεκόβονται με τη μέθοδο «της μαχαίρας». Άλλωστε και σ' αυτήν την πράξη της ποιμαίνουσας Εκκλησίας κρύβεται κάτι πιο βαθύ. Αυτό είναι η ευλαβική ενασχόληση των πιστών μας με τα άγια πράγματα της Εκκλησίας μας. Δικαιολογώντας αυτή την ευλαβική διανομή του «υψώματος» ο ποιμένας δημιουργεί άμιλλα πνευματικού χαρακτήρα στους πιστούς του, τους μαθαίνει το ιερό εργόχειρο της προετοιμασίας του προσφόρου και τους οδηγεί βήμα-βήμα στην πνευματική ζωή. Και για να μην είναι ασυνεπής στο ότι μόνο από τα προσκομιζόμενα τα 3 ή 5 πρόσφορα εξάγονται τα υψώματα, ας προσκομίζει -όλα τα προσφερόμενα πρόσφορα, ιδιαιτέρως τα ζυμωτά «(=τα φτιαγμένα με το χέρι στα σπίτια, τα επονομαζόμενα και σπιτικά) και ας εξάγει πολλά υψώματα όσο και όλα τα προσφερόμενα των πιστών.
Ακόμη υπάρχει η ευλαβική συνήθεια μερικών πιστών μας να ζητούν το ύψωμα της Θείας Λειτουργίας της Μεγάλης Πέμπτης για ευλογία για όλο το χρόνο. Αυτό φαίνεται ότι έχει επιδράσει από την εξαγωγή του αμνού της Μεγάλης Πέμπτης για τη Θ. Κοινωνία των ασθενών. Κι αύτη η συνήθεια εντάσσεται στην απλοϊκή ευλάβεια πού προσπαθεί μέσα από τέτοιου είδους συνήθειες να αγιάζεται. Πρέπει όμως να σημειώσω εν προκειμένω ότι τέτοιου είδους «επιφανειακές» ευλάβειες πόσο εύκολα διαδίδονται μεταξύ των πιστών μας και πώς άλλα σπουδαία και ουσιαστικότερα θέματα πού άπτονται της πνευματικής μας ζωής μένουν ανενεργά, πως συνειδητά συμμετοχή στα Ιερά Μυστήρια και ακολουθίες της Εκκλησίας μας, καθαρή εξομολόγηση κ.ά.
Τέλος, επιθυμώ να σημειώσω την μετ' ευλάβειας βρώση του αντίδωρου πού δείχνει και τον προσωπικό, κατ' επίγνωση σεβασμό, του εσθίοντος «μετά φόβου Θεού». Γιατί, τέλος πάντων, δεν είναι ο φόβος (=σεβασμός) μόνο για τα άχραντα Μυστήρια πού πρέπει να θεωρείται και είναι εκ του ών ούκ άνευ απαραίτητος, αλλά και για άλλα, όπως το αντίδωρο, το περίσσευμα του λαδιού του Ευχελαίου, το καμμένο φυτιλάκι του κανδηλιού μας, το αποκέρι, η μετάληψη του μικρού, πόσο μάλλον και του μεγάλου Αγιασμού, τα απονέρια της Βαπτίσεως και τόσα άλλα...
http://www.egolpion.com/0731E27E.el.aspx
Πηγή εἰκόνας:
http://www.faneromenihol.gr/images/stories/orthodoxia/Inaos_Antidoro_01.gif
Βασικά πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε για το αντίδωρο:
Πιο αναλυτικά (του π.Θεολόγου) :
α. Το αντίδωρο βγαίνει από τα πρόσφορα, που προσεκόμισαν και προσέφεραν οι πιστοί, προκειμένου να τελεσθεί η Θ.Λειτουργία. (γι'αυτό και η ονομασία "πρόσφορο", από το ρήμα προσφέρω). Το πρόσφορο ζυμώνεται με προσευχές και θυμιάματα και σφραγίζεται με τα σύμβολα του Χριστού μας ΙC XC ΝΙΚΑ. Γι'αυτό ήδη από την παρασκευή του ενέχει ευλογία, δεν είναι κοινός άρτος. Με το που προσφέρεται στο Αγιο Βήμα, αποκτά ακόμη μεγαλύτερο αγιασμό. Τελικά, αμέσως μετά τον Καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων, όπου το τμήμα του προσφόρου, που προσκομίσθηκε στο Αγιο Δισκάριο και την Αγία Τράπεζα, έγινε Σώμα και Αίμα Χριστού, παίρνει ο Λειτουργός τα κάνιστρα με το Αντίδωρο ένα-ένα και τα υψώνει εμπρός από την Αγία Τράπεζα λέγοντας "Μέγα το Όνομα της Αγίας Τριάδος". Αυτό είναι μιά προσομοίωση της πράξεως που προηγήθηκε στο "τα σα εκ των σων", όπου ο Λειτουργός ύψωσε και σχημάτισε στον αιθέρα το σχήμα του Τιμίου Σταυρού, δοξολογώντας ευγνωμονικά τον Πλαστουργό μας. Έτσι το Αντίδωρο αποκτά και μιά ακόμη ευλογία. Επίσης ωρισμένοι Ιερείς λέγουν και μιά άλλη σύντομη ευχή (όχι απαραίτητη - η ευλογία κατέρχεται με τη Δοξολόγηση του εν Τριάδι Προσκυνητού και Λατρευτού Θεού μας): "ευλόγησον, Κύριε, τους άρτους τούτους και τους εξ αυτών μεταλαμβάνοντας αγίασον". Ομοίως, άλλοι Λειτουργοί προσθέτουν έναν Θεομητορικό Ύμνο: "η το Χαίρε δι'Αγγέλου δεξαμένη και τεκούσα τον Κτίστην τον ίδιον, Παρθένε σώζε τους σε μεγαλύνοντας". Και κάπου συνάντησα έναν ευσεβέστατο Εφημέριο (σε χωριό των Καλαβρύτων) που λειτουργεί καθημερινώς! να λέει "η το Χαιρε δι'Αγγέλου δεξαμένη και τεκούσα τον Κτίστην τον ίδιον, Παρθένε Υπερένδοξε, Απειρόγαμε, Υπερευλογημένη, σώζε τους σε μεγαλύνοντας". Τούτο, πραγματικά, έχει τη θέση του, διότι το Αντίδωρο συμβολίζει το σώμα της Αειπαρθένου. Είναι τμήμα του προσφόρου, απ'όπου προήλθε ο Αμνός του Θεού. Και άκουσα κάποτε ένα παιδάκι που κοινώνησε να προσέρχεται στο Αντίδωρο και να λέει, "μαμά, να πάρουμε τώρα και την Παναγία μας".
β. Καλό είναι το Αντίδωρο να υπάρχει σε ένα κάνιστρο κοντά σε όσους κοινωνούν, ώστε αμέσως μετά τη Θ.Μετάληψη να λαμβάνουν ένα κομμάτι και να σπογγίζουν τα χείλη και το στόμα τους.
γ. Μερικοί αποζητούν το λεγόμενο "Ύψωμα". Αυτό είναι Αντίδωρο, αλλά τέτοιο κομμάτι που να διατηρεί τη σφραγίδα του Κυρίου (IC XC ΝΙΚΑ) πάνω του. Και το θεωρούμε πιό τιμητικό. Το προσφέρει ο Ιερεύς σε όσους ήδη είχαν προσκομίσει πρόσφορο γιά την τέλεση της Θ.Λειτουργίας, ή σε όσους τιμώνται (πχ Δήμαρχος του τόπου) ή σε συγγενείς ανθρώπου, του οποίου τελούμε Μνημόσυνο, προς παρηγορίαν τους μεγαλυτέρα. Τούτο όμως δεν πρέπει να καταλήγει να γίνεται αφορμή ξεσυνέργιας ή παρεξηγήσεων. Ίδια είναι η ευλογία που παίρνουμε. Ακόμη και με τα ψίχουλα που απέμειναν στο κάνιστρο!! Κι'όσο πιό ευλαβική και κατανυκτική και ανώτερη και εύτακτη είναι η ψυχή μας, τόσο πιό πολύ ωφελούμεθα..
δ. Παίρνοντας το αντίδωρο από το χέρι του Ιερέα, συγχρόνως και επικοινωνούμε μαζί του. Τον προσεγγίζουμε. Έκείνος λουσμένος στην ιερότητα και τη θεΪκή Χάρη (και στον ιδρώτα συχνά, έναν ξεχωριστό ιδρώτα κατανύξεως) κι'οι εκκλησιαζόμενοι, που μέχρι τώρα ήταν απέναντι, κάπως απόμακροι, να έρχονται και να τον εγγίζουν, σα να εγγίζουν τον ίδιο το Χριστό μας. Εκείνη τη στιγμή και ο Ιερέας θα δείξει μιά διακριτική οικειότητα προς κάθε ψυχή της Ενορίας του, θα τους χαιρετήσει με το όνομά τους, θα τους ευχηθεί, θα στείλει χαιρετίσματα σε κάποιον κατάκοιτο της οικογενείας κοκ. Λιτά όμως. Και χωρίς διαχύσεις ή πληθωρικά χαμόγελα ή άσχετα θέματα και καθυστερήσεις. Μέσα στο κλίμα της Λειτουργίας!.
ε. Αρκετές φορές από τα πρόσφορα που έφεραν οι πιστοί περίσσεψαν πολλά. Είναι ευλογία αυτό. Δείχνει πόσο οι πιστοί συμμετέχουν στο μεγάλο γεγονός της Θ.Λειτουργίας. Οι Ιερείς κρατούν ωρισμένα, γιά να λειτουργήσουν ενδιαμέσως της εβδομάδος, και τα υπόλοιπα είναι επιτρεπτό να τα διοχετεύσουν σε σπίτια ευσεβών χριστιανών. Σκεφθείτε μάλιστα όταν υπάρχει πανηγύρι, πόσα περισσεύουν!.. Δεν είναι άτοπο να τα παραλάβουν οι πιστοί, αλλά πρέπει να παρατεθούν στο τραπέζι, όπου καθόμαστε κανονικα΄και κάνουμε προσευχή, τραπέζι οικογενείας, όπου όλα είναι ευλογημένα και ιερά, και έτσι το πρόσφορο, που το λαμβάνουμε ως ψωμί, προσθέτει στην ιερότητα του τραπεζιού μας. Υπάρχει και η περίπτωση να το φρυγανίσουμε λίγο, ώστε να διατηρηθεί και να το λαμβάνουμε με το τσάϊ μας. Ομοίως και ευλογημένο τμήμα Αντιδώρου μπορούμε να φρυγανίζουμε (γιά να διατηρηθεί πολλές μέρες), ώστε να λαμβάνουμε το πρωϊ κατά την προσευχή μας..
http://orthodox-answers.blogspot.com/2007/11/blog-post.html
Πηγή εἰκόνας: http://www.faneromenihol.gr/images/stories/orthodoxia/Inaos_Prosforo_01.gif
Σχετικώς ο άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης αναφέρει: «Επεί και ηγιασμένος εστί και ούτος άρτος, σφραγιζόμενος τε τη λόγχη, και ιερά δεχόμενος ρήματα» (P.G. 155, 304 A). Ο Μέγας Αγιασμός έρχεται στον πιστό με τη μετοχή στα Άχραντα Μυστήρια. Όμως, ένας έστω και μικρός αγιασμός έρχεται και από το Αντίδωρο. Πρόκειται περί «δωρεάς θείας πάροχον» (P.G. 155, 304 A). Για το λόγο αυτό εμείς οι ποιμένες πρέπει να μάθουμε τους πιστούς μας ότι το αντίδωρο δεν είναι για «πρωινή δόση» τύπου τροφής-γεύματος χορταστικού! (sic), αλλά μετοχή ευλογίας και αγιασμού. Κι ένα ψίχουλο να μεταλάβει ο πιστός από το αντίδωρο, αγιάζεται. Ακούμε ακόμη ότι οι πιστοί μας ζητούν πολλά αντίδωρα για ολόκληρη την εβδομάδα. Καλή κι ευλαβική η συνήθεια. Όμως το αντίδωρον είναι αντί της μετοχής των Αχράντων Μυστηρίων στη συγκεκριμένη ημέρα, χρόνο και τόπο τελέσεως της Θείας Ευχαριστίας. Μαζί με τον Εκκλησιασμό έρχεται ή το Δώρο ή το Αντίδωρον. Εκτός του Εκκλησιασμού ποια η θέση του;
Ακόμη συνηθίζεται πολλοί κληρικοί εξ αιτίας παλαιοτέρων συνηθειών από προκατόχους κληρικούς να μοιράζουν «υψώματα». Το ύψωμα κατ' ακρίβειαν της λέξεως είναι,ότι υψώνεται από τους άρτους στην Αγία Πρόθεση και προσκομίζεται. Όμως κάθε ευλαβής πιστή κυρία ή κύριος πού παρασκευάζει με ζήλο και ζέουσα ευσέβεια το πρόσφορο, ζητά από το δικό της πρόσφορο ύψωμα. Τότε συμβαίνουν δύο τινά. Ή από το συγκεκριμένο πρόσφορο εξάγεται η προσκομιδή, κάτι από τα προαναφερθέντα, ή υψώνονται όλα τα πρόσφορα στην Πρόθεση και εξ αυτών εξάγονται αυτά τα ιδιαίτερα! (sic) αντίδωρα τα λεγόμενα «υψώματα» και μάλιστα τυλιγμένα σε χαρτί ή ασημόχαρτο. Φυσικά αυτή η συνήθεια, όπως και πολλές άλλες της λατρευτικής μας ζωής δεν ξεκόβονται με τη μέθοδο «της μαχαίρας». Άλλωστε και σ' αυτήν την πράξη της ποιμαίνουσας Εκκλησίας κρύβεται κάτι πιο βαθύ. Αυτό είναι η ευλαβική ενασχόληση των πιστών μας με τα άγια πράγματα της Εκκλησίας μας. Δικαιολογώντας αυτή την ευλαβική διανομή του «υψώματος» ο ποιμένας δημιουργεί άμιλλα πνευματικού χαρακτήρα στους πιστούς του, τους μαθαίνει το ιερό εργόχειρο της προετοιμασίας του προσφόρου και τους οδηγεί βήμα-βήμα στην πνευματική ζωή. Και για να μην είναι ασυνεπής στο ότι μόνο από τα προσκομιζόμενα τα 3 ή 5 πρόσφορα εξάγονται τα υψώματα, ας προσκομίζει -όλα τα προσφερόμενα πρόσφορα, ιδιαιτέρως τα ζυμωτά «(=τα φτιαγμένα με το χέρι στα σπίτια, τα επονομαζόμενα και σπιτικά) και ας εξάγει πολλά υψώματα όσο και όλα τα προσφερόμενα των πιστών.
Ακόμη υπάρχει η ευλαβική συνήθεια μερικών πιστών μας να ζητούν το ύψωμα της Θείας Λειτουργίας της Μεγάλης Πέμπτης για ευλογία για όλο το χρόνο. Αυτό φαίνεται ότι έχει επιδράσει από την εξαγωγή του αμνού της Μεγάλης Πέμπτης για τη Θ. Κοινωνία των ασθενών. Κι αύτη η συνήθεια εντάσσεται στην απλοϊκή ευλάβεια πού προσπαθεί μέσα από τέτοιου είδους συνήθειες να αγιάζεται. Πρέπει όμως να σημειώσω εν προκειμένω ότι τέτοιου είδους «επιφανειακές» ευλάβειες πόσο εύκολα διαδίδονται μεταξύ των πιστών μας και πώς άλλα σπουδαία και ουσιαστικότερα θέματα πού άπτονται της πνευματικής μας ζωής μένουν ανενεργά, πως συνειδητά συμμετοχή στα Ιερά Μυστήρια και ακολουθίες της Εκκλησίας μας, καθαρή εξομολόγηση κ.ά.
Τέλος, επιθυμώ να σημειώσω την μετ' ευλάβειας βρώση του αντίδωρου πού δείχνει και τον προσωπικό, κατ' επίγνωση σεβασμό, του εσθίοντος «μετά φόβου Θεού». Γιατί, τέλος πάντων, δεν είναι ο φόβος (=σεβασμός) μόνο για τα άχραντα Μυστήρια πού πρέπει να θεωρείται και είναι εκ του ών ούκ άνευ απαραίτητος, αλλά και για άλλα, όπως το αντίδωρο, το περίσσευμα του λαδιού του Ευχελαίου, το καμμένο φυτιλάκι του κανδηλιού μας, το αποκέρι, η μετάληψη του μικρού, πόσο μάλλον και του μεγάλου Αγιασμού, τα απονέρια της Βαπτίσεως και τόσα άλλα...
http://www.egolpion.com/0731E27E.el.aspx
Πηγή εἰκόνας:
http://www.faneromenihol.gr/images/stories/orthodoxia/Inaos_Antidoro_01.gif
Πως πρέπει να παίρνουμε το αντίδωρο και τι πρέπει να ξέρουμε για αυτό;
Ο Ιερός Καβάσιλας μας λέει: «Ο άρτος που διανέμεται ως αντίδωρο, έχει από πριν αγιασθεί, επειδή προσφέρθηκε στον Θεό. Όλοι οι εκκλησιαζόμενοι χριστιανοί τον δέχονται με ευλάβεια μέσα στην δεξιά κυρτή τους παλάμη και ασπάζονται το δεξί χέρι του Ιερέως που πριν από λίγο ακούμπησε και κομμάτιασε το πανάγιο Σώμα του Σωτήρος Χριστού. Επειδή αγιάσθηκε ολόκληρο, γιαυτό πιστεύεται από την Εκκλησία μας ότι το χέρι του λειτουργού μεταδίδει αυτόν τον αγιασμό σε όσους το αγγίζουν και το ασπάζονται»Βασικά πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε για το αντίδωρο:
- Πρέπει να μοιράζεται μέσα σε ησυχία και τάξη
- Το παίρνουμε από το χέρι του Ιερέα και όχι από το παγκάρι
- Τοποθετούμε το δεξί μας χέρι πάνω στο αριστερό και με ανοιχτή την παλάμη
- Οι ιεροψάλτες ψάλλουν ύμνους κατά την διάρκεια της διανομής
- Πρέπει να είμαστε νηστικοί για να το φάμε.
- Το καταναλώνουμε όλο και δεν το πετάμε πουθενά.
- Μην ξεχνάμε ότι δίνεται αντί-δώρου δηλαδή αντί για το μεγάλο δώρο που είναι η Θεία Κοινωνία, αλλά και ως επιπλέον δώρο για αυτούς που κοινώνησαν
Πιο αναλυτικά (του π.Θεολόγου) :
α. Το αντίδωρο βγαίνει από τα πρόσφορα, που προσεκόμισαν και προσέφεραν οι πιστοί, προκειμένου να τελεσθεί η Θ.Λειτουργία. (γι'αυτό και η ονομασία "πρόσφορο", από το ρήμα προσφέρω). Το πρόσφορο ζυμώνεται με προσευχές και θυμιάματα και σφραγίζεται με τα σύμβολα του Χριστού μας ΙC XC ΝΙΚΑ. Γι'αυτό ήδη από την παρασκευή του ενέχει ευλογία, δεν είναι κοινός άρτος. Με το που προσφέρεται στο Αγιο Βήμα, αποκτά ακόμη μεγαλύτερο αγιασμό. Τελικά, αμέσως μετά τον Καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων, όπου το τμήμα του προσφόρου, που προσκομίσθηκε στο Αγιο Δισκάριο και την Αγία Τράπεζα, έγινε Σώμα και Αίμα Χριστού, παίρνει ο Λειτουργός τα κάνιστρα με το Αντίδωρο ένα-ένα και τα υψώνει εμπρός από την Αγία Τράπεζα λέγοντας "Μέγα το Όνομα της Αγίας Τριάδος". Αυτό είναι μιά προσομοίωση της πράξεως που προηγήθηκε στο "τα σα εκ των σων", όπου ο Λειτουργός ύψωσε και σχημάτισε στον αιθέρα το σχήμα του Τιμίου Σταυρού, δοξολογώντας ευγνωμονικά τον Πλαστουργό μας. Έτσι το Αντίδωρο αποκτά και μιά ακόμη ευλογία. Επίσης ωρισμένοι Ιερείς λέγουν και μιά άλλη σύντομη ευχή (όχι απαραίτητη - η ευλογία κατέρχεται με τη Δοξολόγηση του εν Τριάδι Προσκυνητού και Λατρευτού Θεού μας): "ευλόγησον, Κύριε, τους άρτους τούτους και τους εξ αυτών μεταλαμβάνοντας αγίασον". Ομοίως, άλλοι Λειτουργοί προσθέτουν έναν Θεομητορικό Ύμνο: "η το Χαίρε δι'Αγγέλου δεξαμένη και τεκούσα τον Κτίστην τον ίδιον, Παρθένε σώζε τους σε μεγαλύνοντας". Και κάπου συνάντησα έναν ευσεβέστατο Εφημέριο (σε χωριό των Καλαβρύτων) που λειτουργεί καθημερινώς! να λέει "η το Χαιρε δι'Αγγέλου δεξαμένη και τεκούσα τον Κτίστην τον ίδιον, Παρθένε Υπερένδοξε, Απειρόγαμε, Υπερευλογημένη, σώζε τους σε μεγαλύνοντας". Τούτο, πραγματικά, έχει τη θέση του, διότι το Αντίδωρο συμβολίζει το σώμα της Αειπαρθένου. Είναι τμήμα του προσφόρου, απ'όπου προήλθε ο Αμνός του Θεού. Και άκουσα κάποτε ένα παιδάκι που κοινώνησε να προσέρχεται στο Αντίδωρο και να λέει, "μαμά, να πάρουμε τώρα και την Παναγία μας".
β. Καλό είναι το Αντίδωρο να υπάρχει σε ένα κάνιστρο κοντά σε όσους κοινωνούν, ώστε αμέσως μετά τη Θ.Μετάληψη να λαμβάνουν ένα κομμάτι και να σπογγίζουν τα χείλη και το στόμα τους.
γ. Μερικοί αποζητούν το λεγόμενο "Ύψωμα". Αυτό είναι Αντίδωρο, αλλά τέτοιο κομμάτι που να διατηρεί τη σφραγίδα του Κυρίου (IC XC ΝΙΚΑ) πάνω του. Και το θεωρούμε πιό τιμητικό. Το προσφέρει ο Ιερεύς σε όσους ήδη είχαν προσκομίσει πρόσφορο γιά την τέλεση της Θ.Λειτουργίας, ή σε όσους τιμώνται (πχ Δήμαρχος του τόπου) ή σε συγγενείς ανθρώπου, του οποίου τελούμε Μνημόσυνο, προς παρηγορίαν τους μεγαλυτέρα. Τούτο όμως δεν πρέπει να καταλήγει να γίνεται αφορμή ξεσυνέργιας ή παρεξηγήσεων. Ίδια είναι η ευλογία που παίρνουμε. Ακόμη και με τα ψίχουλα που απέμειναν στο κάνιστρο!! Κι'όσο πιό ευλαβική και κατανυκτική και ανώτερη και εύτακτη είναι η ψυχή μας, τόσο πιό πολύ ωφελούμεθα..
δ. Παίρνοντας το αντίδωρο από το χέρι του Ιερέα, συγχρόνως και επικοινωνούμε μαζί του. Τον προσεγγίζουμε. Έκείνος λουσμένος στην ιερότητα και τη θεΪκή Χάρη (και στον ιδρώτα συχνά, έναν ξεχωριστό ιδρώτα κατανύξεως) κι'οι εκκλησιαζόμενοι, που μέχρι τώρα ήταν απέναντι, κάπως απόμακροι, να έρχονται και να τον εγγίζουν, σα να εγγίζουν τον ίδιο το Χριστό μας. Εκείνη τη στιγμή και ο Ιερέας θα δείξει μιά διακριτική οικειότητα προς κάθε ψυχή της Ενορίας του, θα τους χαιρετήσει με το όνομά τους, θα τους ευχηθεί, θα στείλει χαιρετίσματα σε κάποιον κατάκοιτο της οικογενείας κοκ. Λιτά όμως. Και χωρίς διαχύσεις ή πληθωρικά χαμόγελα ή άσχετα θέματα και καθυστερήσεις. Μέσα στο κλίμα της Λειτουργίας!.
ε. Αρκετές φορές από τα πρόσφορα που έφεραν οι πιστοί περίσσεψαν πολλά. Είναι ευλογία αυτό. Δείχνει πόσο οι πιστοί συμμετέχουν στο μεγάλο γεγονός της Θ.Λειτουργίας. Οι Ιερείς κρατούν ωρισμένα, γιά να λειτουργήσουν ενδιαμέσως της εβδομάδος, και τα υπόλοιπα είναι επιτρεπτό να τα διοχετεύσουν σε σπίτια ευσεβών χριστιανών. Σκεφθείτε μάλιστα όταν υπάρχει πανηγύρι, πόσα περισσεύουν!.. Δεν είναι άτοπο να τα παραλάβουν οι πιστοί, αλλά πρέπει να παρατεθούν στο τραπέζι, όπου καθόμαστε κανονικα΄και κάνουμε προσευχή, τραπέζι οικογενείας, όπου όλα είναι ευλογημένα και ιερά, και έτσι το πρόσφορο, που το λαμβάνουμε ως ψωμί, προσθέτει στην ιερότητα του τραπεζιού μας. Υπάρχει και η περίπτωση να το φρυγανίσουμε λίγο, ώστε να διατηρηθεί και να το λαμβάνουμε με το τσάϊ μας. Ομοίως και ευλογημένο τμήμα Αντιδώρου μπορούμε να φρυγανίζουμε (γιά να διατηρηθεί πολλές μέρες), ώστε να λαμβάνουμε το πρωϊ κατά την προσευχή μας..
http://orthodox-answers.blogspot.com/2007/11/blog-post.html
Πηγή εἰκόνας: http://www.faneromenihol.gr/images/stories/orthodoxia/Inaos_Prosforo_01.gif
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου