Μέ ἀ­φορ­μή τή θε­ω­ρί­α τῆς ἐ­ξέ­λι­ξης (Α΄), Δημητρίου Βλαχοστέργιου (Δρος Γενετικῆς καί Βελτίωσης Φυτῶν)

Σύντομη ἐπιστημονική & θεολογική προσέγγιση[1]

Δη­μή­τριος Ν. Βλα­χο­στέρ­γιος

Δρ. Γε­νε­τι­κῆς & Βελτίωσης Φυτῶν

Τό ἔ­τος 2009 ὀ­νο­μά­στη­κε παγ­κο­σμί­ως ἔ­τος Δαρ­βί­νου, για­τί φέ­τος συμ­πλη­ρώ­θη­καν 200 χρό­νια ἀ­πό τή γέν­νη­ση τοῦ Δαρ­βί­νου καί 150 χρό­νια ἀ­πό τήν πρώ­τη κυ­κλο­φο­ρί­α τοῦ βι­βλί­ου τοῦ Δαρ­βί­νου Ἡ κα­τα­γω­γή τῶν εἰ­δῶν. Γιά κά­ποι­ους ἴ­σως δέν θά ἔ­πρε­πε νά μι­λᾶ­με γιά τήν θε­ω­ρί­α τῆς ἐ­ξέ­λι­ξης, ἡ ὁ­ποί­α δέν ἀ­πα­σχο­λεῖ ἰ­δι­αί­τε­ρα τούς πε­ρισ­σό­τε­ρους Χρι­στια­νούς. Ὡ­στό­σο οἱ λό­γοι πού ὁ­δή­γη­σαν στή συγ­κε­κρι­μέ­νη ὁ­μι­λί­α εἶ­ναι οἱ ἑ­ξῆς.

Α. Ἡ θε­ω­ρί­α τῆς ἐ­ξέ­λι­ξης προ­βάλ­λε­ται ἀ­πό πά­ρα πολ­λούς, καί συ­νή­θως μή εἰ­δι­κούς –π.χ. ΜΜΕ– ὡς ἐ­πι­στη­μο­νι­κή ἀ­λή­θεια ἀλ­λά καί ὡς γε­νι­κή θε­ω­ρί­α. Μά­λι­στα με­τά ἀ­πό τίς πραγ­μα­τι­κά ἐν­τυ­πω­σια­κές ἀ­να­κα­λύ­ψεις τῆς ἐ­πι­στή­μης –ὅ­πως ἡ ἀ­πο­κω­δι­κο­ποί­η­ση τοῦ DNA πολ­λῶν ὀρ­γα­νι­σμῶν– οἱ ἐ­ξε­λι­κτι­κοί ἐμ­φα­νί­ζουν τίς πα­ρα­πά­νω ἀ­να­κα­λύ­ψεις ὡς μί­α πιό τραν­τα­χτή ἀ­πό­δει­ξη γιά τήν ὀρ­θό­τη­τα τῆς θε­ω­ρί­ας τῆς ἐ­ξέ­λι­ξης. Εἶ­ναι ὅ­μως ἔ­τσι τά πράγ­μα­τα; Πό­σο ἡ θε­ω­ρί­α τῆς ἐ­ξέ­λι­ξης εἶ­ναι ἐ­πι­στή­μη καί πό­σο πα­ρα­μέ­νει μί­α θε­ω­ρί­α;

Β. Ἡ θε­ω­ρί­α τῆς ἐ­ξέ­λι­ξης εἶ­ναι ἐν­σω­μα­τω­μέ­νη στό ἀ­να­λυ­τι­κό πρό­γραμ­μα τῆς Βι­ο­λο­γί­ας τοῦ Γυ­μνα­σί­ου καί τοῦ Λυ­κεί­ου, προ­βαλ­λό­με­νη μᾶλ­λον ὡς ἐ­πι­στη­μο­νι­κή ἀ­λή­θεια πα­ρά ὡς ἐ­πι­στη­μο­νι­κή θε­ω­ρί­α, μέ τόν τί­τλο «Ἐ­ξέ­λι­ξη, τί­πο­τε δέν ἔ­χει νό­η­μα στή Βι­ο­λο­γί­α πα­ρά μό­νο ὑ­πό τό φῶς τῆς ἐ­ξέ­λι­ξης». Μά­λι­στα ἡ εἰ­σα­γω­γή τοῦ βι­βλί­ου στό κε­φά­λαι­ο τῆς Ἐ­ξέ­λι­ξης κλεί­νει μέ τά πα­ρα­κά­τω λό­για: «Χω­ρίς αὐ­τή τή θε­ω­ρί­α, γιά νά χρη­σι­μο­ποι­ή­σου­με καί τά λό­για τοῦ Θε­ο­δό­σιου Ντομ­πζάν­σκυ, ἑ­νός με­γά­λου ἐ­ξε­λι­κτι­κοῦ τοῦ 20οῦ αἰ­ῶ­να, δέ θά μπο­ρού­σα­με νά κα­τα­νο­ή­σου­με πῶς ἕ­να ἄ­θροι­σμα ἀ­πό χη­μι­κά συ­στα­τι­κά καί κύτ­τα­ρα, ὅ­πως ὁ ἄν­θρω­πος, ἔ­γι­νε ἱ­κα­νό: νά εἶ­ναι ζων­τα­νό, νά αἰ­σθά­νε­ται χα­ρά καί πό­νο, νά ξε­χω­ρί­ζει τήν ὀ­μορ­φιά ἀ­πό τήν ἀ­σχή­μια καί νά δι­α­κρί­νει τό κα­λό ἀ­πό τό κα­κό...».

Γ. Ἡ πί­ε­ση πού ἀ­σκεῖ­ται, ἤ πού κά­ποι­οι αἰ­σθά­νον­ται ὅ­τι τούς ἀ­σκεῖ­ται ἀ­πό τίς προ­βαλ­λό­με­νες ὡς ἐ­πι­στη­μο­νι­κές ἀ­λή­θει­ες, ἔ­χει ὁ­δη­γή­σει στήν ἐμ­φά­νι­ση νέ­ων ὁ­μά­δων ἐν­τός καί ἐ­κτός τῶν τει­χῶν τῆς Ὀρ­θο­δο­ξί­ας, οἱ ὁ­ποῖ­οι ἀ­σπά­ζον­ται πλή­ρως τήν ἐ­ξε­λι­κτι­κή προ­έ­λευ­ση τοῦ ἀν­θρώ­που ἀ­πό τά ζῶ­α καί ἔ­χουν προ­χω­ρή­σει σέ νέ­ες ἑρ­μη­νεῖ­ες τῆς Ἁ­γί­ας Γρα­φῆς.

Δ. μᾶς δί­νε­ται ἡ εὐ­και­ρί­α νά ξα­να­θυ­μη­θοῦ­με καί νά προ­σπα­θή­σου­με νά ἐμ­βα­θύ­νου­με στόν λό­γο τοῦ Θε­οῦ ὅ­σον ἀ­φο­ρᾶ τήν δη­μι­ουρ­γί­α τῶν ἔμ­βι­ων ὄν­των, ἀλ­λά καί τοῦ ἀν­θρώ­που, κυρίως μέ βά­ση τήν θαυ­μα­στή ἑρ­μη­νεί­α τοῦ μα­κα­ρι­στοῦ γέ­ρον­τος π. Ἀ­θα­να­σί­ου Μυ­τι­λη­ναί­ου ἀλλά και ἄλλων σύγχρονων φωτισμένων ἀνθρώπων τῆς Εκκλησίας μας.

Ἔ­τσι λοι­πόν, μέ τή χά­ρη τοῦ Ἁ­γί­ου Τρι­α­δι­κοῦ Θε­οῦ καί τίς εὐ­χές τῶν πα­τέ­ρων, θά προ­σπα­θή­σου­με νά ποῦ­με κά­ποι­α λί­γα πράγ­μα­τα γιά ὅ­λα τά πα­ρα­πά­νω, ἐκ­με­ταλ­λευ­ό­με­νοι τό πνευ­μα­τι­κό φι­λό­τι­μο[2] ὅ­λων τῶν πα­ρευ­ρι­σκο­μέ­νων.

Εἶ­ναι ἡ θε­ω­ρί­α τῆς ἐ­ξέ­λι­ξης, ἐ­πι­στη­μο­νι­κή ἀ­λή­θεια;

Ἄν θέ­λα­με νά δώ­σου­με ἕ­να συ­νο­πτι­κό ὁ­ρι­σμό γιά τή θε­ω­ρί­α τῆς ἐ­ξέ­λι­ξης, θά μπο­ρού­σα­με νά ποῦ­με ὅ­τι εἶ­ναι μί­α θε­ω­ρί­α ἡ ὁ­ποί­α προ­σπα­θεῖ νά ἐ­ξη­γή­σει τό πῶς ἐμ­φα­νί­στη­καν τά δι­ά­φο­ρα εἴ­δη[3] στή γῆ καί ποι­ά ἡ σχέ­ση πού τά συν­δέ­ει. Προ­κει­μέ­νου ὅ­μως νά προ­χω­ρή­σου­με σέ μί­α κρι­τι­κή τῆς θε­ω­ρί­ας, θά πρέ­πει νά γνω­ρί­σου­με τί ἀ­κρι­βῶς λέ­ει ἡ θε­ω­ρί­α, σύμ­φω­να μέ τίς σύγ­χρο­νες θέ­σεις τῶν ἐ­ξε­λι­κτι­κῶν ἐ­πι­στη­μό­νων.[4] Τό βα­σι­κό ἐ­ρώ­τη­μα εἶ­ναι: Μέ ποι­όν μη­χα­νι­σμό προ­χω­ρά­ει ἡ ἐ­ξέ­λι­ξη; Πῶς ἡ θε­ω­ρί­α ἐ­ξη­γεῖ τή με­τά­βα­ση ἀ­πό ἕ­να εἶ­δος σέ ἕ­να ἄλ­λο, τά ὁ­ποῖ­α δέν ἔ­χουν κα­μί­α σχέ­ση με­τα­ξύ τους;

Γιά τήν ἐ­ξε­λι­κτι­κή θε­ω­ρί­α ἡ μι­κρό­τε­ρη δυ­να­τή μο­νά­δα πού μπο­ρεῖ νά ἐ­ξε­λι­χθεῖ εἶ­ναι ὁ πλη­θυ­σμός[5] καί ὄ­χι τό ἄ­το­μο, ὅ­πως ἐ­σφαλ­μέ­να νο­μί­ζε­ται ἀ­πό πολ­λούς. Βέ­βαι­α αὐ­τό ἀ­μέ­σως δη­μι­ουρ­γεῖ τό ἐ­ρώ­τη­μα γιά τήν ἐμ­φά­νι­ση τοῦ πρώ­του πλη­θυ­σμοῦ στή γῆ, τό ὁ­ποῖ­ο ὅ­μως δέν μπο­ρεῖ νά ἀ­παν­τή­σει ἡ θε­ω­ρί­α τῆς ἐ­ξέ­λι­ξης. Ἀ­πα­ραί­τη­τη προ­ϋ­πό­θε­ση γιά νά ὑ­πάρ­ξει ἐ­ξέ­λι­ξη εἶ­ναι ἡ ποι­κι­λο­μορ­φί­α, ἤ πα­ραλ­λα­κτι­κό­τη­τα, μέ­σα στά ἄ­το­μα τοῦ πλη­θυ­σμοῦ.

Σύμ­φω­να μέ τή θε­ω­ρί­α, τήν πα­ραλ­λα­κτι­κό­τη­τα δη­μι­ουρ­γοῦν οἱ με­ταλ­λά­ξεις πού συμ­βαί­νουν τυ­χαῖ­α στή φύ­ση. Ἄ­ρα εἰ­σά­γε­ται ὁ πα­ρά­γον­τας τύ­χη. Στή συ­νέ­χεια δρᾶ ἡ φυ­σι­κή ἐ­πι­λο­γή, ἡ ὁ­ποί­α εὐ­νο­εῖ τήν ἐ­πι­βί­ω­ση τοῦ κα­λύ­τε­ρα προ­σαρ­μο­σμέ­νου στό πε­ρι­βάλ­λον, ὁ ὁ­ποῖ­ος δέν εἶ­ναι ὑ­πο­χρε­ω­τι­κά ὁ ἰ­σχυ­ρό­τε­ρος. Ση­μαν­τι­κό ρό­λο στή δι­α­δι­κα­σί­α τῆς ἐ­ξέ­λι­ξης παί­ζει καί ἡ γε­νε­τι­κή ἀ­πο­μό­νω­ση κά­ποι­ων ἀ­τό­μων ἑ­νός πλη­θυ­σμοῦ. Δη­λα­δή τό ὅ­τι λό­γω κά­ποι­ων ἀ­πό­το­μων γε­ω­λο­γι­κῶν, ἤ γε­νι­κό­τε­ρα φυ­σι­κῶν φαι­νο­μέ­νων, ἕ­να κομ­μά­τι ἑ­νός πλη­θυ­σμοῦ μπο­ρεῖ νά ἀ­πο­μο­νω­θεῖ γε­ω­γρα­φι­κά καί νά ἀ­να­πτυ­χθεῖ σέ ἐν­τε­λῶς δι­α­φο­ρε­τι­κό πε­ρι­βάλ­λον ἀ­πό ἐ­κεῖ­νο πού βρι­σκό­ταν μέ­χρι προ­η­γου­μέ­νως. Συ­νέ­πεια εἶ­ναι ἡ στα­δια­κή ἀλ­λα­γή τῆς γε­νε­τι­κῆς σύ­στα­σης αὐ­τοῦ τοῦ πλη­θυ­σμοῦ –μέ­σω τῶν με­ταλ­λά­ξε­ων καί τῆς φυ­σι­κῆς ἐ­πι­λο­γῆς– καί ἡ ἐμ­φά­νι­ση δι­α­φο­ρε­τι­κῶν εἰ­δῶν λό­γω τῆς ἀ­νά­πτυ­ξης σέ δι­α­φο­ρε­τι­κά πε­ρι­βάλ­λον­τα. Ὅ­λα αὐ­τά πραγ­μα­το­ποι­οῦν­ται σέ ἕ­να χρο­νι­κό πλαί­σιο ἑ­κα­τομ­μυ­ρί­ων ἐ­τῶν, μέ μί­α συ­νε­χῆ με­τά­βα­ση ἀ­πό τά ἁ­πλού­στε­ρα πρός τά πο­λυ­πλο­κό­τε­ρα εἴ­δη.

---

[1]. Τό κεί­με­νο πού ἀ­κο­λου­θεῖ εἶ­ναι ἀ­πό τήν ὁ­μι­λί­α πού ἔ­γι­νε στίς 20-9-2009 στήν ἐ­ναρ­κτή­ρια συ­νάν­τη­ση τῶν κύ­κλων συμ­με­λέ­της Ἁ­γί­ας Γρα­φῆς τοῦ ἱ­ε­ρα­πο­στο­λι­κοῦ συλ­λό­γου Ἅ­γιος Δα­μια­νός ὁ ἐν Λα­ρί­σῃ.

[2]. Τό πνευ­μα­τι­κό φι­λό­τι­μο ἀ­πο­τε­λεῖ προ­σφι­λῆ ἔκ­φρα­ση τοῦ γέ­ρον­τος Πα­ϊ­σί­ου τοῦ Ἁ­γι­ο­ρεί­του, τό ὁ­ποῖ­ο θε­ω­ροῦ­σε ἀ­πα­ραί­τη­το γι­ά τήν πνευ­μα­τι­κή προ­κο­πή τῶν Χρι­στι­α­νῶν.

[3]. Ἡ ἔν­νοι­α τοῦ εἴ­δους εἶ­ναι ἕ­νας συμ­βα­τι­κός ὁ­ρι­σμός πού δό­θη­κε γι­ά τήν τα­ξι­νό­μη­ση τῶν ὀρ­γα­νι­σμῶν μέ κρι­τή­ρι­ο τήν μορ­φο­λο­γι­κή ὁ­μοι­ό­τη­τα με­τα­ξύ τους καί τήν με­τα­βί­βα­ση τῶν χα­ρα­κτη­ρι­στι­κῶν τους στούς ἀ­πό­γο­νους, ἀρ­χι­κά ἀ­πό τόν Κ. Λιν­ναῖ­ο. Σή­με­ρα ὑ­πάρ­χουν κι ἄλ­λοι ὁ­ρι­σμοί γι­ά τήν ἔν­νοι­α τοῦ εἴ­δους, οἱ ὁ­ποῖ­οι προ­ϋ­πο­θέ­τουν καί τήν πα­ρα­γω­γή γό­νι­μων ἀ­πο­γό­νων. Δέν γνω­ρί­ζου­με ὅ­μως ποι­ό εἶ­ναι τό τα­ξι­νο­μι­κό εὖ­ρος τῶν ὀρ­γα­νι­σμῶν στό ὁ­ποῖ­ο ἀ­να­φέ­ρε­ται ἡ Ἁ­γί­α Γρα­φή μέ τή φρά­ση «κα­τά γέ­νος». Τό σί­γου­ρο εἶ­ναι ὅ­τι ἔ­χου­με δη­μι­ουρ­γί­α κα­τά ὁ­μά­δες ὀρ­γα­νι­σμῶν δι­α­φο­ρε­τι­κῶν με­τα­ξύ τους, καί σέ κα­μί­α πε­ρί­πτω­ση δέν ἔ­χου­με στα­δι­α­κή με­τα­μόρ­φω­ση τοῦ ἑ­νός εἴ­δους στό ἄλ­λο.

[4]. Ἡ σύν­το­μη πε­ρι­γρα­φή τῆς θε­ω­ρί­ας βα­σί­ζε­ται στό ἔγ­κρι­το ἐ­πι­στη­μο­νι­κό ἄρ­θρο R­y­an G.T. 2009. U­n­d­e­r­s­t­a­n­d­i­ng N­a­t­u­r­al S­e­l­e­c­t­i­on: E­s­s­e­n­t­i­al C­o­n­c­e­p­ts a­nd C­o­m­m­on M­i­n­c­o­s­c­e­p­t­i­o­ns. E­v­o­l­u­t­i­on: E­d­u­c­a­t­i­on a­nd O­u­t­r­e­a­ch (2009) v­ol.2, n­o2, 156-175.

[5]. Πλη­θυ­σμός: μί­α ὁ­μά­δα ὅ­μοι­ων (ὄ­χι ἴ­δι­ων) γε­νε­τι­κά ἀ­τό­μων πού μπο­ροῦν νά δι­α­σταυ­ρώ­νον­ται με­τα­ξύ τους πα­ρά­γον­τας γό­νι­μους ἀ­πο­γό­νους.

Εὐχαριστοῦμε τόν Δρ. Δημήτριο Βλαχοστέργιο γιά τήν ἄδεια δημοσίευσης γιά πρώτη φορά στό διαδίκτυο τῆς ἐπιστημονικῆς του αὐτῆς ἐργασίας. Τοῦ εὐχόμαστε κάθε καλό ἀπό τόν Δημιουργό τοῦ παντός.

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

http://Hristospanagia3.blogspot.com