Διάλογος περί τηλεοράσεως
μέ τόν γέροντα Πετρώνιο (†)
Δικαῖον τῆς Ρουμάνικης Σκήτης τοῦ Τιμίου Προδρόμου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μεγίστης Λαύρας Ἁγίου Ὅρους
μέ τόν γέροντα Πετρώνιο (†)
Δικαῖον τῆς Ρουμάνικης Σκήτης τοῦ Τιμίου Προδρόμου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μεγίστης Λαύρας Ἁγίου Ὅρους
Γέροντος ἱερομ. Πετρωνίου Τανάσε
Μόνο μέ τό θέλημα τοῦ ἀνθρώπου. Χωρίς τό θέλημα τοῦ ἀνθρώπου ἡ ψυχή ἐκτρέπεται καί παρασύρεται ἀπό τό ρεῦμα τοῦ κόσμου κι ἀπό τήν ἁμαρτία. Πηγαίνεις στόν δρόμο, βλέπεις, ἀκοῦς, συναντᾶσαι μέ ἄλλους, καί χωρίς ἀκόμη νά θέλης, μολύνεσαι.
Γι᾿ αὐτό ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά εἶναι προσεκτικός στόν λόγο, διότι κατά τόν Χριστό μας, ὁ λόγος μας νά εἶναι ναί, ναί καί ὄχι, ὄχι. Νά βάζουμε θύρα στό στόμα μας, φυλακή στά μάτια μας καί στά αὐτιά μας, ὅπως μᾶς λέγει καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: «ὅταν νηστεύης νά μή νηστεύης μόνο στήν κοιλία, διότι δέν ἔκανες τίποτε.
Νά νηστεύης καί στά μάτια καί στά πονηρά καί ἀπαίσια ἔργα, νά νηστεύης στίς κακές ἀκοές τῶν αὐτιῶν, στά πονηρά ἔργα τῶν χεριῶν σου, νά ἀποφεύγης τά ἑπτά θανάσιμα ἁμαρτήματα καί τά πόδια σου νά μή πηγαίνουν σέ ἁμαρτωλά κέντρα γιά ἁμαρτωλά ἔργα.
Καί μέ συντομία νά εἰπῶ, ὁλόκληρη ἡ ὕπαρξις νά νηστεύει. Νά μπαίνη τάξις σ᾿ ὅλες τίς μορφές τῶν ἐκδηλώσεων τοῦ ἀνθρώπου. Διότι καθεμία ἀπ᾿ αὐτές ἀφήνει μερικά ἀποτυπώματα βαθύτερα ἤ ἐλαφρότερα στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, ἀκόμη καί στό σῶμα του, ἀνάλογα μέ τήν ἔντασι μέ τήν ὁποία τά πάθη καί τά ἐξωτερικά κακά ἐπιδροῦν ἐπάνω του.
Τότε ὁ ἄνθρωπος, χωρίς νά τό ἀντιλαμβάνεται, εἰσέρχεται ἕνα φορτίο μέσα του, εἴτε αὐτό εἶναι χριστιανικό εἴτε εἶναι ἁμαρτωλό. Καί γιά νά ὑπάρχη μέσα του ἁρμονία, δέν μπορεῖ νά ζῆ ταυτόχρονα μέ τά δύο αὐτά ἔργα (φορτία). Ἀποκλείεται μία τέτοια κατάστασις. Δέν μπορεῖ νά ζῆ ταυτόχρονα καί μέ τά καλά καί μέ τά κακά ἔργα. Ἐάν εἰσέρχωνται τά κακά ἀπό τήν τηλεόρασι, δέν μπορεῖ ταυτόχρονα νά μπαίνουν καί τό καλά πράγματα. Μετάνοια καί ἐξομολόγησις καί ἄσκησις στόν Χριστιανισμό εἶναι ἀπαραίτητα γι᾿ αὐτή τήν κάθαρσι καί τήν ἐσωτερική ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου. Τά κακά πράγματα κυριαρχοῦν καί αἰχμαλωτίζουν τόν ἄνθρωπο. Ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι ἐλεύθερος νά ἐκδηλώση τόν πόθο του γιά νά φθάση τόν Θεό. Ἡ κακία παρασύρει τόν ἄνθρωπο σέ ἄλλες κατευθύνσεις, τόν ἀλλοιώνει, τόν παρεκτρέπει σέ ἄλλα μονοπάτια. Καί τότε, ὁ ἄνθρωπος βαρύνεται πνευματικά, κυριεύεται ἀπό ἄγχος καί δέν μπορεῖ νά ἐλευθερωθῆ ἀπό τήν ἄσχημη ἐσωτερική του κατάστασι.
Γι᾿ αὐτό τά μοναστήρια κτίσθηκαν μέ πρῶτο σκοπό νά λυτρώνονται οἱ μοναχοί ἀπό τίς ἀρνητικές ἐξωτερικές ἐπιδράσεις. Διά τῆς φυγῆς στά μοναστήρια καί στήν ἔρημο, ὁ ἄνθρωπος ἐλευθερώνεται ἀπό τά κακά αὐτά ἔργα. Λέγει ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής: «Ἐπῆγες στό μοναστήρι; Δέν πρέπει πλέον νά βλέπης, νά ἀκοῦς, καί νά συνομιλῆς...». Αὐτή εἶναι ἡ πρώτη ἀπάθεια. Πιό δύσκολα εἶναι ἀπό ἐδῶ καί μπροστά, διότι παραμένουν οἱ ἁμαρτωλές παραστάσεις καί ἐντυπώσεις τίς ὁποῖες φέρεις μαζί σου. Αὐτά πού ἄκουσες, καί εἶδες καί ἔζησες στήν ζωή σου, ὅλα ἔρχονται μπροστά σου καί ἀπαιτεῖται πολύς κόπος γιά νά ἐλυθερωθῆς ἀπ᾿ αὐτά. Σέ κάποιο μέτρο ἐλευθερώνεσαι ἀπ᾿ αὐτά, ἐάν δέν τά κάνης πάλι πλέον. Ὅταν δέν τά κάνης καί δέν τά βλέπης, αὐτά ἀδυνατίζυν μέσα σου καί δέν σέ ἐνοχλοῦν φορτικά, ἀλλ᾿ ὅμως παραμένουν. Καί τότε, στόν νοῦ πού προσβάλλεται ἀπ᾿ αὐτές τίς ἐντυπώσεις καί σκέψεις, ἔρχεται ἡ διδασκαλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν Πατέρων, ἡ σταθερά καί ἐπίμονη προσευχή, ἔτσι ὅπως μπορεῖς νά τήν κάνης, διότι δέν μπορεῖς νά κάνης καλή προσευχή, ὅταν εἶσαι φορτωμένος ἀπό κάθε εἴδους μολυσμό καί κακία.
Μέ ἄσκησι, νηστεία καί προσευχή ὁ ἄνθρωπος σιγά-σιγά χρόνο μέ τόν χρόνο καθαρίζεται καί ἐλευθερώνεται. Κλασσικό παράδειγμα ἔχουμε τήν Ἁγία Μαρία τήν Αἰγυπτία. Δέν ἦταν γριά, ἀλλά νέα. Ἔζησε μία μακρόχρονη ζωή μέσα στήν ἁμαρτία. Ἀφοῦ ἔφυγε ἀπό τόν κόσμο, ἀνεχώρησε γιά τήν ἔρημο. Ἐπί 17 χρόνια δέν εἶδε κανέναν, καί δέν ἄκουσε τίποτε τό κοσμικό καί παρ᾿ ὅλα αὐτά εἶχε ἁμαρτωλές παραστάσεις καί λογισμούς πού τήν ἐνωχλοῦσαν. Ἔλεγε: «Μέ βασάνιζαν οἱ σκέψεις καί οἱ ἐνθυμίσεις τῶν ἁμαρτιῶν μου καί τά ἁμαρτωλά τραγούδια πού τραγουδοῦσα. Ἐνίοτε τόσο δυνατά, ὥστε ἐπίστευα ὅτι ἔφθασα στόν θάνατο». «Ἐπίστευα ὅτι ὁ θάνατός μου ἦταν κοντά, διότι τόσο πολύ μέ βασάνιζε ὁ ἐχθρός». Ἔπρεπε νά περάσουν 17 χρόνια καί δέν ἦταν μικρή ὑπόθεσις, νά βασανίζεται γιά νά λυτρωθῆ ἀπό τίς ἁμαρτωλές νοερές ἀναμνήσεις τῆς ἁμαρτίας.
Βλέπετε πόσος πόλεμος; Ἐνῶ σήμερα μέ τήν τηλεόρασι προβάλλονται μόνο τά ἐνάντια καί δαιμονικά: Νά μολύνη ὁ ἄνθρωπος τόν νοῦ του καθημερινά. Ἀλλοίμονό μας. Ποιός λοιπόν, θά λυτρωθῆ σήμερα ἀπό τήν ἁμαρτία; Πῶς καί πότε θά λυτρωθῆ ἀπ᾿ ὅλα αὐτά; Δέν μπορεῖ πλέον νά λυτρωθῆ στόν ἅπαντα αἰῶνα. Οὔτε μπορεῖ πλέον σήμερα νά σκεφθῆ ὁ ἄνθρωπος, διότι ὁ νοῦς του τρέχει σ᾿ αὐτά πού καθημερινά τοῦ παρουσιάζει ἡ τηλεόρασις. Ἡ τηλεόρασις φέρει στόν ἄνθρωπο ἁμαρτωλές παραστάσεις καί αὐτός συμμετέχει σ᾿ αὐτές. Ἐάν τρέφει μέ αὐτές τήν ἐμπάθειά του, κι ὅταν ἀκόμη δέν βλέπει τηλεόρασι, τά ἔχει ὅλα στό κεφάλι του καί ζῆ μέσα του αὐτές τίς ἀρνητικές καί ἁμαρτωλές καταστάσεις. Κάνει πάντοτε μέσα του τήν ἁμαρτία.
Ὁ Σωτήρας μας Χριστός λέγει: «Ὅποιος εἶδε γυναῖκα καί ἔκαμε γι᾿ αὐτήν ἁμαρτωλό λογισμό, ἐπόρνευσε στήν ψυχή του μαζί της». Γενικά καί μόνο νά τήν εἶδε, ἐπόρνευσε μαζί της. Ὅμως τώρα, ἐάν ἐγώ στέκομαι στήν τηλεόρασι καί θερμαίνονται μέσα μου τά πάθη, ἁμαρτάνω πλέον μέσα στόν νοῦ καί στήν καρδιά μου. Χωρίς τηλεόρασι, κι ἄν κάποιος ἤθελε ν᾿ ἁμαρτήση κάθε ἡμέρα, δέν θά μποροῦσε. Ἔτσι εἶναι... Ἕνα ἁμάρτημα, ὅσο γίνεται συχνότερα, τόσο περισσότερο αἰχμαλωτίζεται ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου. Γι᾿ αὐτό ἡ λαιμαργία γιά φαγητό εἶναι δύσκολο νά περιορισθῆ διότι ὁ ἄνθρωπος τρώγει κάθε ἡμέρα, πιέζεται νά τρώγη ἀπό τήν ἴδια τήν φύσι του, πού τόν σπρώχνει ἀδιάκοπα.
Ὅταν ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἐμπαθής, τρώγει μέ ἐμπάθεια καί πέφτει συνέχεια στό πάθος αὐτό τῆς λαιμαργίας καί τότε αὐτό τόν αἰχμαλωτίζει ἀπό τό βάθος τῆς καρδιᾶς του, ὥστε νά μή μπορῆ νά λυτρωθῆ.
Ὅσο συχνότερα ἐπαναλαμβάνεται ἕνα ἁμάρτημα, τόσο ἀλλοιώνεται κατά βάθος ἡ ἀνθρωπίνη ὕπαρξίς του, τόσο πολύ ἀγριεύει καί γίνεται ἀκόμη δυσκολώτερη ἡ προσπάθεια γιά νά καθαρισθῆ, νά «ἐπισκευασθῆ».
Διότι, ὅταν ὁ ἄνθρωπος κάνει τήν ἁμαρτία, χωρίς νά τό ἀντιλαμβάνεται, μολύνεται. Κάθε τι πού κάνει ὁ ἄνθρωπος, μέ ὅποια δραστηριότητα ἀσχολεῖται, ἤ μέ τόν λόγο, ἤ μέ τήν σκέψι, ἤ μέ τήν πρᾶξι, ὅλα τόν ἐπηρεάζουν ἀρνητικά ἐπάνω του, ἔχουν συνέπειες ἐπάνω στήν ἐσωτερική ζωή του καί τόν μολύνουν μέ διαφόρους τρόπους. Ὁ ἄνθρωπος μολύνεται μέ ὅ,τιδήποτε κάνει στήν ζωή του, μολύνεται κατά τήν συνείδησί του, χωρίς νά τό ἀντιλαμβάνεται, ὁπότε ἑτοιμάζεται γιά τόν παράδεισο ἤ γιά την κόλασι; - Πάτερ, ποιά θέσι πρέπει νά καταλάβη σήμερα ἡ τηλεόρασις στήν ζωή τοῦ Χριστιανοῦ; Μπορεῖ αὐτή νά εἶναι καί ὠφέλιμη γιά τήν Ἐκκλησία; - Ὁ ρουμανικός λαός ἔζησε βαθειά τόν ὀρθόδοξο Χριστιανισμό καί ἐδημιούργησε μία ἐξαιρετική καί ἁπλῆ ζωή. Ὅλα τά πράγματα πού ἦλθαν ἀπό τήν Δύσι εἶναι προπαντός ὑλιστικά καί δημιουργημένα γιά τό σῶμα. Δέν εἶναι γιά τήν σωστή χειραγώγησι τοῦ σώματος, ἀλλά γιά τό ἁμαρτωλό σῶμα καί τήν ἐμπάθειά του. Ἀπό ἐκεῖ ἦλθαν σέ λίγο ὅλες οἱ τεχνικές ἐφευρέσεις, οἱ ὁποῖες δόθηκαν στόν ἄνθρωπο καί θά συνεχίζωνται.
Δέν γίνονται ἀπό μία πνευματική ἔμπνευσι, δέν φτιάχνονται γιά τήν ὠφέλεια τοῦ ἀνθρώπου, οὔτε γιά τήν χριστιανική του πληρότητα καί πνευματική του κατάρτισι, γιά τήν πραγματοποίησι τοῦ ὑψηλοῦ σκοποῦ τοῦ ἁγιασμοῦ του, ὅπως λέγει ὁ Σωτήρ: «Νά γίνετε τέλειοι καί ἅγιοι, ὅπως εἶναι ὁ Οὐράνιος πατέρας σας».
Διότι κάθε τι τό ὁποῖον κάνει ο ἄνθρωπος, πρέπει νά τόν βοηθεῖ στόν μοναδικό σκοπό τῆς ὑπάρξεώς του. Διότι, τί θά ὠφελήση τόν ἄνθρωπο, ἐάν κερδίση τόν κόσμο ὅλο, ἀλλά θά χάση τήν ψυχή του; Σέ τί; Θά ζήση ματαίως ὁ ἄνθρωπος μᾶς λέγει ὁ Σωτήρ καί ὄχι κάποιος ἄλλος τυχαῖος.
Βασικά, ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρώπου ἔγκειται στό νά προετοιμασθῆ νά εἰσέλθη στήν αἰώνια μακαριότητα γιά νά γίνη ἅγιος, καί νά μπῆ στά Ἅγια τῶν Ἁγίων. Μόνον ἔτσι μπορεῖ νά εἰσέλθη στήν ἄλλη βασιλεία.
Ὅλη ἡ σημερινή τεχνολογία εἶναι φτιαγμένη γιά τήν γήϊνη αὐτή ζωή. Δέν φαίνεται πουθενά ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ, δέν προβάλλεται τίποτε ἀπό τό πνευματικό μεγαλεῖο τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας! Ζητῆστε κἄπου καί θά ἰδῆτε ὅτι δέν θά τό βρῆτε! Πουθενά δέν εὑρίσκεται. Διότι ἡ σημερινή τεχνολογία δέν εἶναι φτιαγμένη γιά τόν ἀνώτερο σκοπό τοῦ ἀνθρώπου, τήν σωτηρία καί τόν ἁγιασμό του.
Ὅλα τά πράγματα γίνονται μέ μία λογική καί ἔχουν κάποιο νόημα. Ὁ ἅγιος Μάξιμος λέγει ὅτι ὅλα-καί τό δένδρο καί τό χορτάρι, καί ὁ σπόρος καί ἡ τροφή -τά ἔκανε ὁ Θεός μέ ἕνα σκοπό, μέ μία λογική μέ τήν πνευματική λογική. Γνωρίζοντάς την ὁ ἄνθρωπος, τελειοποιεῖται πνευματικά. Καί ὅταν ὁ ἄνθρωπος πνευματικοποιεῖται, βλέπει καί τίς αἰτίες τῶν ὄντων καί τρέφεται μέ αὐτά πνευματικῶς. - Ποιές εἶναι οἱ αἰτίες τῆς ἁμαρτίας;
Ἡ ἁμαρτία δέν ἔχει λογική, ἔχει μόνο ἀρρωστημένη λογική, ὅπως μᾶς ὁμιλεῖ καί ὁ π. Στανιλοάε στίς παραδόσεις του-ὑπάρχει ἀνυπαρξία τῆς λογικῆς, πού κατασκευάζεται γιά νά δικάση τήν ὕπαρξι, χωρίς δικαιοσύνη στήν ὕπαρξι. Τότε αὐτό εἶναι ἔργο τοῦ διαβόλου: Αὐτός (διάβολος) εἶναι σκοτεινός καί θέλει νά παρουσιάζεται σάν φῶς. Λέγει ὅτι εἶναι φῶς, ἐνῶ πραγματικά δέν εἶναι.
Δηλαδή, ἀνατροπή τῆς πραγματικότητος πού σημαίνει δίνει στόν ἄνθρωπο μία ἀρωστημένη λογική, πού τήν ἐμφανίζει ὅτι εἶναι δίκαιη καί καλή, κι ἐνῶ στήν πραγματικότητα ὅλα αὐτά εἶναι κακά, δέν ἔχουν καμμία λογική, παρά μόνο τήν κακία καί ἀπάτη.
- Ποιά εἶναι ἡ λογική τῆς τηλεοράσεως στήν ζωή ἑνός ἀνθρώπου; Τί δείχνει σ᾿ αὐτόν;
Ἄς ὑποθέσουμε ὅτι ἡ τηλεόρασις εἶναι φτιαγμένη γιά τίς ἐκκλησιαστικές ἀκολουθίες. Αὐτό κατηγορηματικά γράφθηκε καί στόν ρουμανικό τύπο ὅτι εἶναι ἁμαρτία, εἶναι μία καταφρόνησις τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀκολουθιῶν. Ὁ ἄνθρωπος δέν συμμετέχει στίς ἱερές Ἀκολουθίες πού ἐμφανίζονται στήν τηλεόρασι, διότι αὐτός ἔχει τίς δουλειές του.
Προσπαθεῖ νά κυττάξη ὁ ἀσθενής, καί ὁ ἐργάτης, νά κυττάξη καί ποιός ἄλλος..., ἀλλά δέν συμμετέχει στήν θεία Λειτουργία. Αὐτό τό ὁποῖον βλέπω εἶναι μόλις, πῶς νά τό εἰπῶ...ἕνα φάντασμα, μία ἀπεικόνισις! Ἡ θεία Λειτουργία γίνεται στήν ἐκκλησία, στόν ἅγιο αὐτό τόπο, ὅπου εὑρίσκεται ὁ ἱερεύς καί τελεῖται ἰδιαιτέρως τό μέγα Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Ἀλλά στήν τηλεόρασι δέν ἐπιτελεῖται τίποτε.
Εἶναι ἕνα θέαμα, δέν εἶναι μία συμμετοχή. Ἄλλο πρᾶγμα εἶναι ἡ συμμετοχή καί ἄλλο πρᾶγμα εἶναι τό θέαμα. Ξεχνῶ καί πολύ εὔκολα! Ὁ νοῦς μου σκέπτεται τά ἔργα αὐτά, ἀλλά δέν εἶναι σέ ἐπικοινωνία μέ τήν ἄλλη πραγματικότητα πού θά ἰδῶ στήν ἄλλη ζωή! Εἶναι μία ἀπεικόνισις! Ὁ νοῦς μου δέν ζῆ τά πράγματα τῆς ἄλλης ζωῆς.
Στήν τηλεόρασι δέν στέκονται οἱ ἄνθρωποι, ὅπως στέκονται στήν ἐκκλησία, μέ ταπείνωσι καί προσευχή καί μέ ὄρθια στάσι. Κάθονται στό σκαμνί, ἤ στήν πολυθρόνα, μπορεῖ νά ἔχουν κι ἕνα καφεδάκι δίπλα στήν τηλεόρασι, ἤ κάτι τό ὀρεκτικό, κάτι τό....καί λέγω: «Πᾶς νά ἰδῆς τήν Λειτουργία, νά ἰδῆς. Βλέπεις; Γίνεται Λειτουργία, ἀλλά κάτι μεγάλο λείπει... Καί τί νά εἰπῆς γιά τίς τηλεοράσεις πού ὑπάρχουν σέ μερικά μοναστήρια; Διότι ὁ μοναχός κατέφυγε στό μοναστήρι γιά νά φύγη ἀπό τόν κόσμο. Τό μοναστήρι ἔχει σκοπό νά ἀπομακρύνη τόν μοναχό ἀπό τόν κόσμο, καί μάλιστα μέ τό ἐξωτερικό περιφερειακά τεῖχος του. Πράγματι εἶναι μία φυγή ἀπό τόν κόσμο. Καί ὁ καλόγερος ἔχει τό κελλί του καί μένει πλέον ἐκεῖ ἀπομονωμένος γιά νά ἀναχωρήση στήν μόνωσι τῶν μονώσεων καί νά συναντηθῆ μόνο μέ τόν μόνο Ἰησοῦ Χριστό.
Ἀλλά, ἀλλοίμονο, ἡ εἴσοδος τῆς τηλεοράσεως στό μοναστήρι καί στό κελλί τοῦ μοναχοῦ, ἀνοίγει διάπλατα τήν πόρτα νά μπῆ μέσα ὁ διάβολος. Δέν μπαίνει ὁ κόσμος, διότι αὐτό θά ἐσήμαινε ὅτι ἔρχεται σάν ἕνας μοναδικός ἄνθρωπος. Τώρα διά τῆς τηλεοράσεως μπαίνει μέσα ὅλος ὁ κόσμος μέ ὅλες τίς ἁμαρτίες του.
Τέλος Α΄ Μέρους
***
Μετάφρασις ἀπό μοναχό Δαμασκηνό Γρηγοριάτη.
10-9-2009
Το κείμενο προέρχεται από τα αρχεία του πατρός Δαμασκηνού Γρηγοριάτου, από την ιεραποστολή του Κογκό, τον οποίον και ευχαριστούμε θερμά για την παραχώρηση των αρχείων, όπως επίσης ευχαριστούμε και τον γέροντα της Μονής Οσίου Γρηγορίου πατέρα Γεώργιο Καψάνη για την ευλογία και την άδεια δημοσίευσης.
Ἐπιμέλεια κειμένου Αναβάσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου