Κατά την ώρα του Κοινού Ποτηριού πίνει και ο παράνυμφος; Εάν ναι, τί απηχεί αυτή η παράδοση;
Κατά την ώρα που τελείται το μυστήριο του γάμου και κατά το χρόνο πριν από το χορό του Ησαΐα, που κάνουν οι νεόνυμφοι γύρω από το τραπέζι, στον οποίο χορό συμμετέχουν πρωτίστως ο ιερέας, ο οποίος κατά κάποιο τρόπο σέρνει συμβολικά το χορό βαστώντας στα χέρια του από τη μία στο δεξί το Ευαγγέλιο και από την άλλη με το αριστερό το χέρι του γαμπρού, δηλώνοντας με τον τρόπο αυτό ότι την ζωή τους οι νεόνυμφοι πρέπει να την διασκεδάζουν με το Ευαγγέλιο και την ζωοποιό διδασκαλία του και πάντοτε με σύμβολο και καθοδηγητή τον πνευματικό πατέρα, που εκείνη την στιγμή συμβολίζει την ίδια παρουσία του Θεού στο συγκεκριμένο μυστήριο του γάμου των νεόνυμφων, προσφέρει ο ιερέας στον γαμπρό και στη νύφη το κοινό ποτήριο ζωής, που είναι ποτήριο οίνου.
Μια πολύ συμβολική κίνηση, που σημαίνει ότι γαμπρός και νύφη αποφασίζουν στη ζωή τους να γεύονται από κοινού τις χαρές και τις λύπες. Το κοινό ποτήριο συμβολίζει τον νέο τρόπο ζωής, που δεν έχει να κάνει με ατομισμούς και εγωισμούς, αλλά με κοινή πορεία ζωής, που καταργεί το εγώ και ατομικό. Σε μερικά μέρη, αν και αυτό δεν το συναντάμε στη χειρόγραφη παράδοση, παλαιότερη και νεώτερη, επικρατεί τοπικό έθιμο κατά την ώρα του κοινού ποτηριού να δίδει ο ιερέας εκτός του γαμπρού και της νύφης και στον παράνυμφο. Η πράξη αυτή, ως έχουμε και σε άλλο σημείο του παρόντος βιβλίου μας τονίσει, απηχεί την παλαιά παράδοση, όταν ο γάμος ήταν συνδεδεμένος με τη θεία Λειτουργία και εκτός της θείας μεταλήψεως των νεονύμφων συμμετείχαν σ' αυτήν και οι παριστάμενοι, παράνυμφος, γονείς, συγγενείς και φίλοι. Εν προκειμένω η μετάδοση και στον παράνυμφο από το κοινό ποτήριο ζωής, σημαίνει τη μετοχή του παρανύμφου στη χαρά των νεονύμφων, κατά την οποία μετέχει ενεργά και ο ίδιος πρωτίστως ως πνευματικός σύμβουλος και εν Χριστώ αδελφός. Το να πίνει και ο παράνυμφος από το κοινό αυτό ποτήριο, σημαίνει ακόμη ότι η θεσμική παρουσία του κατά το μυστήριο του γάμου κατοχυρώνεται από την Εκκλησία για πολλούς πνευματικούς λόγους, που αν δεν υπήρχαν, τέτοιον θεσμόν, όσο κι αν η λαϊκή παράδοση το απαιτούσε, η Ορθόδοξη Εκκλησία θα τον εκτόπιζε. Η παρουσία αυτή καθεαυτή του παρανύμφου, σημαίνει πολλά και οι προσδοκίες της ποιμαίνουσας Εκκλησίας στο πρόσωπο του παρανύμφου είναι μεγάλες και θα λέγαμε είναι «μοχλός» για την εις Χριστόν πορεία και θέωση των νεονύμφων. Άρα η από του κοινού ποτηρίου συμμετοχή του παρανύμφου κατά το μυστήριο του γάμου, δεν είναι λανθασμένη και ούτε απορριπτέα και πρέπει εκεί που τοπικά τηρείται να συνεχίζει να γίνεται. Είναι και η πράξη αυτή της Εκκλησίας μια καλή ευκαιρία, για να προβληματίζει τους μελλόνυμφους και να σκέπτονται με μεγάλη περισυλλογή και σωστή απόφαση επιλογής για το πρόσωπο του παρανύμφου τους.
Ο ραντισμός των νεόνυμφων με ρύζι, κουφέτα και άλλα αντικείμενα
Την απάντηση μας τη δίδει ο αείμνηστος καθηγητής και δάσκαλος της Λειτουργικής κ. Ιω. Φουντούλης1.
«Το να ραίνουν οι παριστάμενοι κατά την ακολουθίαν του γάμου τους νεόνυμφους με άνθη, ρύζι, κουφέτα, ακόμη και με νομίσματα, είναι αρκετά παλαιό έθιμο και ίσως και προχριστιανικό. Υπάρχουν μαρτυρίες, ότι και κατά την βυζαντινή εποχή έραιναν το ζεύγος κατά τον ιερό χορό της ακολουθίας του γάμου με "σήσαμον και κριθάς οιωνιζόμενοι, επεί πολύγονα είσι". Ακριβώς δε η έννοια του εθίμου αυτού δηλώνεται στην ανωτέρω φράση. Είναι δηλαδή ένα είδος ευχής για το "ρίζωμα" των νεόνυμφων, για πολυγονία και ευγονία και αύξηση των υλικών αγαθών, ακόμη και μια εκδήλωσις χαράς.
Δεν νομίζω πως είναι δυνατόν να επιτύχει κανείς την εκρίζωση του εθίμου αυτού απαγορεύοντας το. Μπορεί όμως και πρέπει να γίνεται με περισσότερη ευπρέπεια, χωρίς να ρίχνονται, και μάλιστα κατά ανάρμοστο τρόπο, κουφέτα και νομίσματα. Και αυτό ήδη γίνεται, όταν οι παριστάμενοι στον γάμο έχουν συναίσθηση της ιερότητος του μυστηρίου και του χώρου του ναού, στον οποίον τελείται. Προς αυτήν την κατεύθυνση πρέπει να στρέφεται η προσπάθεια των ιερέων μας.
Για την ιστορία του πράγματος σημειώνω, ότι ο Μητροπολίτης πρ. Καισαρείας Αμβρόσιος (Σταυρινός) σε μια σχετική μελέτη του («Η Ιερολογία του γάμου», εν Κων/πόλει 1923, σ. 159), προτείνει την κατάργηση του ιερού χορού, επειδή ακριβώς "η κατά τούτον εθισθείσα επίρρανσις των χορευόντων ή εισοδευόντων νεονύμφων δι' ανθέων κ.λπ. ιδία δε κερματίων νομισμάτων γίνεται πρόξενος ταραχής ως τα πολλά βδελυγμίαν προκαλούσης". Αυτό το αναφέρω για να φανεί σε τι υπερβολές μπορεί να οδηγήσει ένας υπερβολικός ζήλος για μια ιδεώδη τάξιν στις ακολουθίες μας και πως μαζί με ορισμένες υπερβολές και μερικά κακώς κείμενα μπορούν να συμπαρασυρθούν και τα καλώς κείμενα και να προκληθούν ανεπανόρθωτες φθορές στις ιερές μας ακολουθίες, όπως θα συνέβαινε αν εγίνετο αποδεκτή η τολμηρά πρότασις του πρ. Καισαρείας. Η κατάσταση όμως αυτή οδήγησε πολλούς επισκόπους της Ελλαδικής Εκκλησίας να προβούν σε απαγόρευση όλων αυτών των εθίμων» 2.
1 Ιω. Φουντούλη, «Απαντήσεις εις λειτουργικάς απορίας», Αθήνα, τ. Α', ερώτ. 73, σ•. 145-146.
2 Βλέπε: α) Εγκύκλιο του Σεβ. Μητρ. Κίτρους και Κατερίνης κ. Αγαθονίκου στην εφημερίδα Ημερησία- Τοπική της Πιερίας 29-8-2006, σ. 6, όπου «...Απαγορεύεται αυστηρώς η ρίψη ρυζιού, κουφέτων και λουλουδιών κατά την ώρα του χορού του Ησαΐα...», β) Ενημερωτικό φυλλάδιο του Σεβ. Μητρ. Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικολάου επιγραφόμενο Το μυστήριο του γάμου - Πρακτικές οδηγίες όπου «...Κατά τον χορό του Ησαΐα θ πρέπει με κάθε τρόπο να αποφεύγεται η ρίψη ρυζιού, ροδοπετάλων, κουφέτων κ.λπ. διότι η συνήθεια αυτή, χωρίς να προσφέρει τίποτα στη ζωή των νεόνυμφων, καταστρέφει την ιερότητα του μυστηρίου και δημιουργεί ανυπέρβλητα πρακτικά προβλήματα...», γ) Η ρίψη ρυζιού εντός του ναού απαγορεύεται σε όλες τις ορθόδοξες εκκλησίες της Αρχιεπισκοπής Αμερικής.
http://www.orthmad.gr/node/262#39
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου