Ὅσιος Γρηγόριος ὁ Ἡσυχαστής (14ος αἰώνας). Μέρος Β'

Ὅσιος Γρηγόριος ὁ Ἡσυχαστής (14ος αἰώνας)

Μέρος Β'

 Μοναχοῦ Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου 

 Δέν πέρασε πολύς καιρός καί οἱ Ἀγαρηνοί ἐσκότωσαν τόν ἡγεμόνα τῶν Σέρβων, Ἰωάννη Οὔγγλεση, ὁ ὁποῖος ἐκείνη τήν ἐποχή προστάτευε καί βοηθοῦσε πολύ τό Ἅγιον Ὄρος. Σκοτώθηκε σέ μιά μάχη μέ τούς Τούρκους στίς 26 Σεπτεμβρίου 1371.
 Τότε μεταξύ τῶν μοναχῶν τοῦ ἁγίου Ὄρους καί ὅλων τῶν Χριστιανῶν τῶν γύρω περιοχῶν ξαπλώθηκε μεγάλος φόβος καί ἀνασφάλεια, διότι ἐφοβοῦντο ἐνδεχόμενες ἐπιθέσεις τῶν Τούρκων καί τούς ἐκβιασμούς των.
Ἡ βοήθεια καί προστασία τοῦ εὐσεβοῦς ἡγεμόνος Ἰωάννη Οὔγγλεσι μαρτυρεῖται μέχρι σήμερα, διότι πολλές ἁγιορείτικες Μονές τόν μνημονεύουν σάν δεύτερο κτίτορά τους στά Δίπτυχά τους. Καί συγκεκριμένα ἀναφέρεται σάν εὐεργέτης καί κτίτορας τῶν Μονῶν Βατοπαιδίου, Χιλιανδαρίου, Σίμωνος Πέτρας, Ἁγίου Παύλου, καθώς καί τῆς μονῆς τοῦ ἁγίου Νικολάου, ἡ ὁποία ἀργότερα ὠνομάσθηκε τοῦ ἁγίου Γρηγορίου, τήν ὁποία ἄρχιζε νά κτίζη ὁ μέγας Γρηγόριος ὁ Σιναΐτης, ἀλλά τελικά τήν ἀποτελείωσε καί τήν τακτοποίησε ὁ ὅσιος Γρηγόριος ὁ Ἡσυχαστής ἤ Σιωπῶν.
Μετά τόν θάνατο τοῦ ἡγεμόνος Ἰωάννου Οὔγγλεσι, ὁ ὅσιος Ρωμύλος μετέβη στήν Ἀλβανία, στήν περιοχή τῆς Αὐλῶνος. Κατόπιν ἐπέρασε στήν Σερβία, κοντά στόν εὐσεβῆ βασιλέα ἅγιο Λάζαρο καί ἐγκαταστάθηκε στήν μονή Ραβάνιτσα. Ἐκεῖ καί ἐκοιμήθη τό ἔτος 1376. Ὁ ὅσιος Γρηγόριος παρέμεινε στό Ἅγιον Ὄρος καί ἀσκήτευσε σ᾿ ἕνα ἀπομονωμένο κελλί, ἕνα τέταρτο τῆς ὥρας μακριά ἀπό τήν σημερινή μονή τοῦ Γρηγορίου.
Ἐδῶ ἔμεινε αὐτός καί ἀσκήτευε. Ἐπειδή δέν ἔχουμε γραπτά μνημεῖα, διότι ἡ μονή Γρηγορίου κάηκε δύο φορές, τό 1500 καί τό 1761, εἶναι πολύ πιθανό ὁ ἅγιος Γρηγόριος στό διάστημα αὐτό τῆς παραμονῆς του στό Ἅγιον Ὄρος, ἔγινε οὐσιαστικά ὁ ἱδρυτής καί κτίτωρ τῆς σημερινῆς μονῆς τοῦ ἁγίου Νικολάου τοῦ Θαυματουργοῦ, τοποθετημένη μεταξύ τῆς μονῆς Σίμωνος Πέτρας καί τῆς τοῦ ἁγίου Παύλου, κοντά σ᾿ ἐκεῖνα τά κελλιά, ὅπου ἐνωρίτερα ἔκτισε ὁ μεγάλος Σιναΐτης Γρηγόριος μέ τούς μαθητές του.
Ἐν τῶ μεταξύ ὁ ὅσιος Γρηγόριος δέν ἠμποροῦσε νά μείνη πολύ καιρό, γιατί οἱ ἄθεοι Ἀγαρηνοί ἐπετέθησαν ξανά κατά τῶν Χριστιανικῶν λαῶν καί περιοχῶν μέχρι τό Ἅγιον Ὄρος. Ὁ μόνος τότε δυνατός Χριστιανός ἡγεμών ἦτο ὁ εὐσεβής βασιλεύς τῶν Σέρβων Λάζαρος, ὁ ὁποῖος κυριαρχοῦσε στά βόρεια μέρη τῆς Σερβίας μέ πρωτεύουσα τό Κρούσεβατς.
Ἡ εὐσέβειά του καί ἡ ἀγάπη του γιά τήν ἐκκλησία φανερώθηκαν σέ πολλά πράγματα, ἀλλά ἰδιαίτερα στό θεάρεστο ἔργο του, στήν συμφιλίωσι τῆς Σερβικῆς μετά τῆς Κωνσταντινουπολίτικης Ἐκκλησίας (1375).
Ἐπίσης τότε εἶχε γίνει γνωστή καί ἡ ἀγάπη τοῦ ἁγίου Λαζάρου γιά τόν μοναχισμό, διότι αὐτός ἔγινε καί ὁ δεύτερος κτίτωρ τῆς μονῆς Χιλιανδαρίου καί μερικῶν ἄλλων ἀκόμη μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Στήν περιοχή του, στήν ἐλεύθερη Σερβία, ὠκοδόμησε τήν μονή Ραβάνιτσα, ὅπου, ὅπως εἴδαμε, ὑποδέχθηκε μέ χριστιανική ἀγάπη, πρίν ἀπό μερικά χρόνια, τόν πνευματικό πατέρα τοῦ ὁσίου Γρηγορίου, τόν ἅγιο Ρωμύλο. Ὅπως γράφουν ἱστοριογράφοι τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ὁ βασιλεύς Λάζαρος "ἐγέμισε πολλά ὄρη καί βουνά τοῦ κράτους του μέ μοναστήρια, γι᾿ αὐτό καί τό φιλομοναχικό του ἦθος διαδόθηκε πολύ μακριά".
Ὅλα αὐτά ἦσαν γνωστά καί στόν ὅσιο Γρηγόριο καί γι᾿ αὐτό ἀπεφάσισε νά ᾿ρθῆ μέ τούς μαθητές του στόν εὐσεβῆ βασιλέα Λάζαρο, στήν Σερβία, ὅπου ἐγκαταστάθηκε σέ ἥσυχα καί ἐρημικά μέρη.
Τό 1379 ὁ ἅγιος βασιλεύς Λάζαρος εἶχε εἰρηνεύσει μέ τούς ἐχθρούς του καί ταραχοποιούς τοῦ βορείου μέρους τοῦ κράτους του, πού λέγεται Μπρανίτσεβο, ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος ὁ ὅσιος Γρηγόριος μαζί μέ μερικούς μοναχούς του, οἱ ὁποῖοι ἔκτοτε ἔγιναν γνωστοί στήν Σερβία σάν ἀσκητές "Σιναΐτες".
Αὐτοί, ὅπως καί ὁ ὅσιος Γρηγόριος δέχθηκαν αὐτή τήν ὀνομασία, λόγῳ τοῦ ὅτι ἦσαν ὅλοι μαθητές τοῦ μεγάλου Γρηγορίου τοῦ Σιναΐτου, γιά τόν ὁποῖον εἴπαμε στήν ἀρχή.
Ὁ ὅσιος Γρηγόριος παρεκάλεσε τόν ἡγεμόνα Λάζαρο νά τοῦ δώση κάποιο ἥσυχο καί ἀπομακρυσμένο μέρος, ὅπου θά ἠμποροῦσε νά ἀφοσιωθῆ στόν ἡσυχασμό καί τήν προσευχή. Ὁ θεοσεβής ἡγεμόνας τοῦ ἔδωσε τό ἀπομονωμένο μέρος στό Τζδρέλλο τῆς ἐπαρχίας Μπρανιτσέβου Μπλάβας. Ἐκεῖ πάνω ἀπό τό ποτάμι, ὑπῆρξε σπήλαιο σέ μιά πέτρα, ὅπου ἐγκαταστάθηκε ὁ ὅσιος Γρηγόριος καί ἐκεῖ ἡσύχαζε.
Αὐτό τό σπήλαιο ὁ Ὅσιος τό μετέτρεψε σέ ἐκκλησία, τήν ὁποία ἀφιέρωσε στόν ἅγιο Νικόλαο, Ἐπίσκοπο Μύρων Λυκίας τόν Θαυματουργό. Ἀλλά μετά ἀπό λίγο καιρό, ὁ εὐσεβής βασιλεύς Λάζαρος βοήθησε τόν Ὅσιο νά ἱδρύση κάτω ἀπό τό σπήλαιο ὡραία ἐκκλησία τῆς μονῆς Τζδρέλλο, τήν ὁποία καί οἱ δύο ἀφιέρωσαν στά Εἰσόδια τῆς Παναγίας Θεοτόκου. Ἔτσι ἱδρύθηκε αὐτή ἡ μονή τοῦ Ὁσίου Γρηγορίου, ἡ ὁποία ὑπάρχει μέχρι σήμερα στό Μπρανίτσεβο καί λέγεται Γκόρνιακ.
Ἡ ἵδρυσις αὐτῆς τῆς Μονῆς ἔγινε μέ τήν ἐπικύρωσι τοῦ Μακαριωτάτου πατριάρχου τῶν Σέρβων κυρίου Σπυρίδωνος, ὅπως μᾶς λέγει τό ἀρχαῖο Χρυσόβουλλο, τό ὁποῖο σωζόταν μέχρι προσφάτως στήν μονή Γκόρνιακ.
Ἔτσι ὁ ἅγιος Γρηγόριος  ὠνομάσθηκε ἀργότερα καί Γρηγόριος τοῦ Γκόρνιακ καί συνέχισε τήν θεάρεστη ἄσκησί του καί στήν Σερβία μέχρι τήν ἐν Κυρίῳ μακαρία κοίμησί του. Οἱ ὑπόλοιποι μοναχοί "Σιναΐτες", πού ἦλθαν μαζί του ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος, ἐγκαταστάθησαν σ᾿ ἄλλα μέρη τοῦ Κράτους τοῦ ἁγίου Λαζάρου. Στήν Σερβία σήμερα εἶναι γνωστές πολλές Μονές, τίς ὁποῖες ἵδρυσαν αὐτοί οἱ μοναχοί, πολλοί ἀπό τούς ὁποίους εἶναι δοξασμένοι ἀπό τόν Θεό γιά τήν ἁγιότητα τῆς ζωῆς τους καί τήν θαυματουργική ἐνέργεια καί ἀφθαρσία τῶν σωμάτων τους.
Δέν εἶναι γνωστό ἀκριβῶς πότε καί   ποῦ ἐκοιμήθη ὁ ὅσιος Γρηγόριος. Σύμφωνα μέ μερικούς ἱστορικούς, ἐπέστρεψε πάλι στό Ἅγιον Ὄρος, στήν μονή τοῦ Γρηγορίου καί ἐκεῖ ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ τό 1406. Τά ἅγια Λείψανά του παρέμειναν στό μοναστήρι του μέχρι τό 1761 καί κατόπιν, λόγῳ τῆς πυρκαϊᾶς, μετεφέρθησαν στήν μονή Γκόρνιακ.
Σύμφωνα μέ ἄλλους ἱστορικούς ὁ ὅσιος Γρηγόριος ἐκοιμήθη στήν μονή Γκόρνιακ καί ἐτάφη στήν δεύτερη ἐκκλησία. Τά Λείψανά του παρέμειναν ἀρκετό καιρό σ᾿ αὐτή τήν Μονή, ἐνῶ κατά τήν μακροχρόνια περίοδο τῆς τουρκικῆς σκλαβιᾶς μεταφέρθηκαν καί σ᾿ ἄλλους τόπους, ὅπως στήν μονή Ὀρεσκοβίτσου καί στήν μονή Βοϊλοβάτσς τῆς ἐπαρχίας Μπανάτου. Κατά τόν ἱστορικό Πανσέβο μνημονεύονται ἅγια Λείψανα τοῦ ὁσίου Γρηγορίου τοῦ Σιναΐτου  στήν μονή Βοϊλοβάτσς τό 1771.
 Τό 1733, ἔγινε ἐπιθεώρησις τῆς μονῆς Γκόρνιακ ἀπό τόν ἔξαρχο τοῦ Βελιγραδίου καί μαθαίνουμε ἀπ᾿ αὐτή τήν Ἔκθεσι ὅτι ὑπῆρχε τάφος τοῦ Γρηγορίου τοῦ Σιναΐτου στό Γκόρνιακ. Πιθανῶς νά γίνεται λόγος γιά ἕνα τεμάχιο τῶν ἁγίων Λειψάνων τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Σιναΐτου, διότι καί σήμερα σώζονται τεμάχια Λειψάνων του στήν μονή Γκορνιάκ, καθώς καί σ᾿ ἄλλα μέρη.
Στόν καιρό τοῦ Βου Παγκοσμίου Πολέμου, λόγω προφανοῦς κινδύνου, μετεφέρθησαν τ᾿  ἅγια Λείψανα στήν μητροπολιτική ἐκκλησία τοῦ Ποζάρεβατς καί μετά τόν Πόλεμο ἐπεστράφησαν πάλι στό Γκόρνιακ.
(Μετάφρασις τοῦ ἱερομονάχου Χρυσοστόμου, νῦν Ἐπισκόπου Μπρανιτσέβου, ἀπό τόν Συναξαριστή τοῦ μηνός Δεκεμβρίου (σελίς 251-259) τοῦ μακαριστοῦ ἀρχιμ. π. Ἰουστίνου Πόποβιτς.

Ἱερά Μονή Ὁσίου Γρηγορίου 

Ἅγιον Ὅρος Ἄθω 

2005

Ἐπιμέλεια κειμένου   Αναβάσεις

________________________________________________

Τό κείμενο προέρχεται ἀπό τά ἀρχεῖα τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου, τόν ὁποῖον καί εὐχαριστοῦμε θερμά γιά τήν παραχώρηση τῶν ἀρχείων, ὅπως ἐπίσης εὐχαριστοῦμε καί τόν γέροντα τῆς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου πατέρα Γεώργιο Καψάνη γιά τήν εὐλογία καί τήν ἄδεια δημοσίευσης.