Τατουάζ ἤ δερματοστιξία

       

 Το σημάδεμα στην αρχαιότητα λεγόταν «στίξη» (χτύπημα) ή «κατάστιξη» και η πράξη στιγματισμός. Το σημάδεμα του σώματος λεγόταν δερματοστιξία. Η λέξη όμως που χρησιμοποιείται ευρέως είναι η λέξη τατουάζ και από την οποία είναι γνωστή η όλη διαδικασία.

Η λέξη «Τατουάζ» προέρχεται από τη λέξη «Tattoo», όρος που βρίσκεται στη πρώτη δεκάδα των αναζητήσεων στο διαδίκτυο από το 1999! Η λέξη «Tattoo» είναι παράφραση της λέξης Tattawing των Μαορί (Νέα Ζηλανδία). Στην Πολυνησιακή διάλεκτο η λέξη «Τα» σημαίνει σχέδιο και «Ατουάζ» δηλώνει «αυτόν που δίνει πνοή στα πλάσματα της γης»! Με άλλα λόγια, Τατουάζ σημαίνει «το σχέδιο που σου δίνει τη προστασία των θεών»! Επιπλέον έχει τις έννοιες «ανεξίτηλο σημάδι», «σχέδιο στο δέρμα», «μαρκάρω κάτι», «κεντώ πάνω στο δέρμα»! Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 με τις αρχές της δεκαετίας του 1970 το τατουάζ εμφανίζεται σε μουσικούς της ροκ μουσικής. Το τατουάζ έγινε συνώνυμο της ροκ και μάλιστα της πανκ μουσικής.
Το 1963 ο Μπρούνο ντέ Πιγκάλ ανοίγει στο Παρίσι το πρώτο Στούντιο Τατουάζ. Ως και φεστιβάλ διοργανώνονται σε τοπική αλλά και διεθνή βάση όπως αυτό του Σίδνεϊ, της Φρανκφούρτης, ενώ από το 1999 διοργανώνεται και στη χώρα μας Πανελλήνια Έκθεση Tattoo Art! Η Ένωση Επαγγελματιών Τατουάζ των Η.Π.Α. δηλώνει ότι έχουν κάνει τατουάζ σε 39 εκατομμύρια άτομα από το 1990 ως το 2004! (δηλαδή 1 στους 7 Αμερικανούς)!! Στην ίδια κατεύθυνση διάδοσής του δραστηριοποιούνται διάσημοι αστέρες, αθλητές, ηθοποιοί, μοντέλα αλλά και τα ΜΜΕ.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα αστέρων που διαφήμισαν το τατουάζ είναι ο Μάρλον Μπράντο ως μηχανόβιος με τατουάζ στις ταινίες του, στις αρχές της δεκαετίας του 1980 τα supermodels όπως η Στέφανι Σέιμουρ και η Κάρε Ότις αλλά και οι σταρ του Χόλλιγουντ όπως η Ντρίου Μπάριμορ και ο Μίκι Ρούρκ.

Σήμερα πολλοί ηθοποιοί, βραβευμένοι μάλιστα με όσκαρ πολλοί από αυτούς, είναι στιγματισμένοι με τατουάζ: Λόγου χάρη Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Τζούλια Ρόμπερτς, Τζόντι Φόστερ, Σόν Κόνερι, Τζέσικα Λαγκ, Νίκολας Κέιτζ, Τζίνα Ντέιβις, Σον Πεν, Μπίλι Θόρτον, Μαρίσα Τομέι, Αντζελίνα Τζολί, Σαρλίζ Θέρον, Μπεν Άφλεκ κ.α.

Το τατουάζ είναι πράξη που είχε πάντοτε μαγικό χαρακτήρα. Στις περισσότερες κοινωνίες αναγνωριζόταν μαγική δύναμη σε εκείνους που επιδίδονταν στο τατουάζ. Συνήθως το τατουάζ αποτελεί δοκιμασία μυήσεως ή αναγνωρίσεως του φύλου, του αξιώματος κλπ. Γίνεται όμως περισσότερο για τη μαγική, προφυλακτική, και θεραπευτική αξία του! Γενική Παγκόσμιος Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς

Πρόγονος των τατουάζ εικάζεται πως είναι η παράδοση εκδήλωσης πένθους των πρωτόγονων φυλών. Χάραζαν το σώμα τους και έτριβαν κάρβουνα μέσα στις τομές, με αποτέλεσμα μετά τη θεραπεία τους, τα αδιάλυτα μόρια του κάρβουνου να παραμένουν μέσα στο δέρμα. Οι παλαιστές και οι μονομάχοι στην αρχαιότητα έφεραν τατουάζ σε ένδειξη αδελφοσύνης. Πολλές φυλές το χρησιμοποιούσαν σαν ένδειξη πένθους ενώ σε άλλες υποδήλωναν τη κοινωνική τους θέση και το αξίωμα. Σε άλλες δήλωναν πως τα άτομα που τα έφεραν ήταν ώριμα για κοινωνική ζωή.
Για τους Μαορί ακόμη και σήμερα, τα τατουάζ είναι κομμάτι της ιστορίας τους, πολύ «ιερό»! Και όπως αναφέρθηκε στη Πολυνησιακή διάλεκτο σημαίνει το σχέδιο που σου δίνει τη προστασία των θεών!
Στη Δύση εμφανίζεται το τατουάζ αρχικά στους Σταυροφόρους και το 1691 από τον Γουΐλιαμ Ντάμφερ εξερευνητή θαλασσών στην επιστροφή του στο Λονδίνο μετά τα ταξίδια του στην Πολυνησία και στα νησιά του Ειρηνικού.  Στα τέλη του 17ου αιώνα το τατουάζ μεταφέρεται ουσιαστικά στην Ευρώπη από τον Κάπτεν Κούκ, ο οποίος φέρνει μαζί του ειδικούς τεχνίτες από την Πολυνησία με σκοπό τη διάδοσή του. Στις αρχές του 18ου αιώνα το τατουάζ γίνεται μόδα στις αριστοκρατικές τάξεις της Ευρώπης και ύστερα εγκαταλείπεται. Τον 19ο αιώνα γίνεται πάλι μόδα στην Αγγλία και σε κάποιες Ευρωπαϊκές χώρες.
Στην αρχαία Αίγυπτο τατουάζ είχαν οι βασιλικοί ακόλουθοι και οι ιερείς των ειδώλων για να διακρίνονται.
Οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν τη τεχνική της δερματοστιξίας ήδη από τη Μυκηναϊκή εποχή, ωστόσο δεν έπαυαν να την θεωρούν ως συνήθεια των βαρβάρων! Χαρακτηριστικό δουλείας, υποτέλειας και υποταγής!

Ο Πλούταρχος αναφέρει πως οι Συρακούσιοι μετά τη συντριβή των Αθηναίων στις Συρακούσες της Σικελίας, έβαλαν ένα άλογο με τη μορφή τατουάζ στα μέτωπα των αιχμαλώτων!
Οι Ρωμαίοι σημάδευαν με τατουάζ τους σκλάβους και τους εγκληματίες και με το γράμμα D τους λιποτάχτες! Αργότερα, το 750 μ. Χ. το ίδιο έκαναν και οι Κινέζοι στους εγκληματίες! Στη Νέα Γουινέα και στην Βιρμανία χρησιμοποιούταν ως διακριτικό των φυλών ενώ στη Νέα Ζηλανδία αποτελούσε έμβλημα τιμής! Οι Ινδιάνοι Τόμσον έλεγχαν το κουράγιο τους, κυρίως των νέων, εφαρμόζοντας τον οδυνηρότερο τρόπο τατουάζ!
Στην Παραγουάη ήταν σύμβολο της εφηβείας ενώ κάποιες φυλές στην Ινδία το χρησιμοποιούσαν σαν μέσο καλλωπισμού και σεξουαλικής διέγερσης!
Στα νεώτερα χρόνια ήταν ταυτισμένο με τους περιθωριακούς, τους μηχανόβιους και τους φυλακισμένους αλλά και διάφορα επαγγέλματα όπως ναυτικούς, εργάτες κλπ. Στις ταινίες ήταν χαρακτηριστικό των βαρυποινιτών και των μηχανόβιων μαζί με τα μακριά μαλλιά και τα δερμάτινα ρούχα. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, με τη διαφήμιση που του γίνεται, εμφανίζεται από τους πεζοναύτες του Αμερικανικού στρατού ως τους Χίπις! Τατουάζ έχουν οπωσδήποτε τα μέλη συμμοριών ως δείγμα ταύτισης συμμετοχής και παντοτινής τους αφοσίωσης σε αυτές! Παρόμοια και σε οπαδούς μουσικών ρευμάτων όπως ροκ, Χέβυ Μέταλ, πανκ μέχρι και στις κινήσεις των νέο Ναζί!

   Σε όλους τους λαούς είναι συνδεδεμένα με παγανιστικές αντιλήψεις!

       Στην αρχαία Αίγυπτο έχουν βρεθεί μούμιες της 6ης Δυναστείας (2000 π. Χ.) με τατουάζ! Θεωρούσαν το τατουάζ ως ιερό σημάδι και απαγορευόταν να το έχει κανείς πάνω του εκτός από τον Φαραώ. Το ταύτιζαν με τη γονιμότητα και την αρχοντιά. Με τατουάζ κοσμούσαν τους νεκρούς τους πιστεύοντας ότι ασκούσε μαγικές ευεργετικές επιδράσεις. Τα τατουάζ με σκούρα χρώματα που φέρουν στη κοιλιά, στα χέρια και στα πόδια οι μούμιες τις 6ης Δυναστείας θεωρούνται από τους επιστήμονες θρησκευτικής σημασίας! Πολλά από τα τατουάζ που κυκλοφορούν σήμερα περιέχουν αρχαία αιγυπτιακά σύμβολα! (όπως το ΑΝΚΗ)
Από την Αίγυπτο μεταδόθηκαν σε γειτονικές χώρες και πολιτισμούς μέσω του εμπορίου (Μεσογείου, Περσίας, Αραβίας) φθάνοντας το 2000 π.Χ. μέχρι την Κίνα.  Ο Ιπποκράτης είχε παρατηρήσει πως οι Σκύθες έκαναν τατουάζ στα χέρια και στα στήθη τους με σκοπό να γίνουν πιο δυνατά!

Στη Παλαιστίνη πιστεύουν ότι αν κάνουν τατουάζ στο χέρι το προστατεύουν από στραμπούληγμα ή εξάρθρωση!
Στο Ιράκ πιστεύουν ότι το τατουάζ φέρνει μακροζωία! Στην Ινδία με τα τατουάζ πίστευαν ότι εξορκίζουν τη κακή τύχη και τις αρρώστιες. Οι Ινδοί της Βεγγάλης μάλιστα, ακόμη πιστεύουν ότι άστικτα πρόσωπα θα γνωρίσουν δυσκολίες στο μεταθανάτιο βίο τους!
Στην Ινδονησία θεωρούσαν ότι με τα τατουάζ λάμβαναν δύναμη για να αντιμετωπίσουν τις καθημερινές δυσκολίες, όπως στο κυνήγι αγρίων ζώων για την επιβίωσή τους.
Το 1100 π.Χ το τατουάζ γίνεται γνωστό στην Πολυνησία, στο Βόρνεο, στις Φιλιππίνες, στη Νέα Γουϊνέα και στην Φορμόζα.

Στο Βόρνεο τα τοποθετούσαν γύρω από το καρπό και τα δάκτυλα για προστασία από τις αρρώστιες. Στην Ταϊτή τα χρησιμοποιούν ακόμη ως φυλακτό για την αποτροπή παντός κακού.
Εικάζεται ότι από την Πολυνησία μεταφέρεται με τις μεταναστεύσεις σε όλο τον Ειρηνικό. Τον 5ο αιώνα π.Χ. συναντάται στην Ιαπωνία όπως φανερώνουν ευρήματα στην Οσάκα ενώ υπάρχουν στην Κίνα γραπτά στοιχεία σε νομικά έγγραφα από τον 3ο π.Χ. αιώνα.
Στο Νεπάλ οι γυναίκες εκτός από τα τατουάζ διακοσμούν τα χέρια τους με περίτεχνα σχέδια χένας κατά τη παραμονή της Βουδιστικής εορτής Eid al Fitr!
Στην Βιρμανία ακόμη πιστεύουν ότι αν είναι πάνω από τη καρδιά μπορούν να σταματήσουν το κακό! Τα μαύρα είναι περισσότερο διακοσμητικά ενώ τα κόκκινα τα χρησιμοποιούν για προστασία από τη βασκανία και την αρρώστια!
Οι Σαμάνοι ήδη από το 2000 π.Χ. χρησιμοποιούσαν το τατουάζ ως ένα είδος βελονισμού στης θρησκευτικές τους τελετές ίασης ή μύησης!
Οι Εσκιμώοι και οι κάτοικοι των νησιών Φίτζι κάνουν τατουάζ για να εξασφαλίσουν ευτυχία στη μέλλουσα ζωή!

Οι Ιάπωνες το χρησιμοποιούν για καλλωπιστικούς αλλά και θρησκευτικούς λόγους πιστεύοντας ότι με τατουάζ με φίδια και δράκους εξορκίζουν τους φόβους και τους εφιάλτες τους. Οι Ινδιάνοι τα είχαν ως φυλακτά θεωρώντας ότι τους προστάτευαν ακόμη και από τον εχθρό στη μάχη! Κάποια από αυτά που κυκλοφορούν ακόμη συμβολίζουν τη μητέρα φύση και τη λατρεία της αιώνιας μητέρας!

Στις φυλές της Αφρικής έχουν πάντοτε σχέση με τη θρησκεία, την φυλή και τις προλήψεις!
Στις Φιλιππίνες υπάρχει η δεισιδαιμονία σύμφωνα με την οποία ο νικητής πολεμιστής ή κυνηγός έπαιρνε τη δύναμη του φονευμένου εχθρού ή του θηράματος αν το ζωγράφιζε πάνω στο σώμα του!

Και εντομίδας ου ποιήσετε επί ψυχή εν τω σώματι υμών και γράμματα στικτά ου ποιήσετε εν υμίν. Εγώ ειμί Κύριος ο Θεός υμών. Λευΐτικο ΙΘ 28.

Τον 8 μ.Χ. αιώνα η Εκκλησία καταδίκασε την αποτύπωση οποιουδήποτε συμβόλου επί του σώματος των πιστών ως ειδωλολατρικό έθιμο και ως πρακτική των βαρβάρων!
Νιώθουμε θλίψη όταν βλέπουμε ιερούς ναούς μουτζουρωμένους με διάφορα σπρέι… άραγε πως ανεχόμαστε να βάφουμε με ανεξίτηλο τρόπο το σώμα μας που είναι ναός του Αγίου Πνεύματος και ως εκ τούτου εμείς είμαστε ιερότεροι από τους ιερούς ναούς διότι είμαστε έμψυχοι ναοί…
Με το τατουάζ αν μη τι άλλο, σφραγίζεται κανείς με κάτι! Έτσι σαν μόδα οικειοποιείται τη λογική του σφραγίσματος…

Και επιβάλλει σε όλους, τους μικρούς και τους μεγάλους, τους πλούσιους και τους φτωχούς, τους ελεύθερους και τους δούλους, να δεχθούν στους εαυτούς τους χάραγμα στο δεξί τους χέρι ή στα μέτωπά τους! Αποκάλυψη Ιωάννη ΙΓ 16-18.

Αναφορές:
Κ.Γ. Παπαδημητρακόπουλος Με… πίρσινγκ και τατουάζ;
Εκδόσεις Φωτοδότες
http://www.egolpion.com/tatoos.el.aspx