ΙΕΡΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟΝ ΠΑΥΛΟΝ
ΟΜΙΛΙΑ Α΄
Δεν θα έσφαλλε κανένας αν ονόμαζε την ψυχή του αποστόλου Παύλου λιβάδι αρετών και κήπο πνευματικό. Τόσο πολύ ακτινοβολούσε από χάρη και έδειχνε την πίστη της ψυχής του αντάξια αυτής της χάρης. Επειδή λοιπόν έγινε σκεύος εκλογής και καθάρισε καλά τον εαυτό του, εκεί εκχυθεί σε αυτόν πλούσια η δωρεά του αγίου Πνεύματος. Γι’ αυτό μας χάρισε και τους θαυμαστούς ποταμούς, όχι μόνο τέσσερις κατά την πηγή του παραδείσου[:οι τέσσερις ποταμοί που πότιζαν τον παράδεισο ήταν οι Φισών, Γηών, Τίγρης και Ευφράτης· Γέν.2,10-14], αλλά πολύ περισσότερους που ρέουν καθημερινά και δεν ποτίζουν τη γη αλλά τις ψυχές των ανθρώπων που τις διεγείρουν στην καρποφορία της αρετής.
Ποιος λοιπόν λόγος είναι ικανός να εξυμνήσει τα κατορθώματά του; Και ποια γλώσσα θα μπορέσει να πλησιάσει τα εγκώμιά του; Γιατί όταν όλα τα ανθρώπινα αγαθά τα έχει συγκεντρωμένα μια ψυχή, και όλα σε υπερβολικό βαθμό και όχι μόνο τα καλά των ανθρώπων, αλλά και των αγγέλων, πώς θα ξεπεράσουμε το μέγεθος των εγκωμίων; Δεν θα σιωπήσουμε βέβαια γι’ αυτό, αλλά γι’ αυτό, γι’ αυτό ακριβώς θα μιλήσουμε. Γιατί και αυτό είναι το καλύτερο είδος εγκωμίου, το να ξεπερνά δηλαδή των μέγεθος των κατορθωμάτων κατά πολύ την ευχέρεια του λόγου, και η ήττα είναι για εμάς λαμπρότερη από άπειρες νίκες.
Από πού λοιπόν θα ήταν κατάλληλο να αρχίσουμε τους επαίνους; Από πού αλλού, παρά από αυτό πρώτα, να αποδείξουμε ότι έχει όλα τα καλά; Γιατί είτε οι προφήτες έδειξαν κάτι σημαντικό είτε οι πατριάρχες, είτε οι δίκαιοι είτε οι απόστολοι είτε οι μάρτυρες, όλα αυτά μαζί τα έχει συγκεντρωμένα ο Παύλος σε τόσο υπερβολικό βαθμό, που κανένας από αυτούς δεν είχε και όποιο καλό είχε από αυτούς ο καθένας ξεχωριστά, το είχε αυτός.
Πρόσεξε λοιπόν· πρόσφερε θυσία ο Άβελ και από εδώ ανακηρύσσεται αγαθός· όμως, εάν φέρεις ενώπιόν μας την θυσία του Παύλου, τόσο ανώτερη παρουσιάζεται από εκείνη όσο ο ουρανός από την γη. Ποια λοιπόν θυσία θέλετε να πω; Γιατί δεν είναι μόνο μια. Γιατί πραγματικά θυσίαζε τον εαυτό του καθημερινά και έκανε μάλιστα διπλή αυτή την προσφορά, πρώτα πεθαίνοντας καθημερινά και ύστερα φέρνοντας τη νέκρωση στο σώμα του· γιατί διαρκώς ήταν αντιμέτωπος με κινδύνους και διαρκώς θυσιαζόταν με τη θέλησή του, και νέκρωσε έτσι τη φύση της σάρκας, ώστε να μην είναι κατώτερος από τα θυσιαζόμενα σφάγια, αλλά και πολύ ανώτερος· γιατί δεν πρόσφερε βόδια και πρόβατα, αλλά θυσίαζε διπλά τον εαυτό του κάθε μέρα. Γι’ αυτό και είχε το θάρρος να πει: «Ἐγὼ γὰρ ἤδη σπένδομαι, καὶ ὁ καιρὸς τῆς ἐμῆς ἀναλύσεως ἐφέστηκε (:Να αγρυπνείς και να κοπιάζεις, διότι εγώ τώρα χύνω το αίμα μου ως σπονδή και θυσία στον Θεό· και ο καιρός της αναχωρήσεώς μου από τον κόσμο αυτό είναι πολύ κοντά)»[Β΄ Τιμ. 4,6], καλώντας σπονδή το δικό του αίμα.