Ἡ Παναγία Ἀθαλιώτισσα στὴ Χιμάρα ἐμβληματικὸ προσκύνημα στὴ Βόρειο Ἤπειρο

Ένα απ’ τα πιο σημαντικά προσκυνήματα της Χιμάρας και της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Αλβανία αποτελεί η Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου, γνωστή ως η Παναγία του Αθάλη, ή Παναγία Αθαλιώτισσα.

Δύο φορές κατά τη διάρκεια του εκκλησιαστικού έτους πραγματοποιούνται με ιδιαίτερη λαμπρότητα προσκυνήματα στην Μονή: Στις 15 Αυγούστου και στις 10 Μαΐου, της Ζωοδόχου Πηγής. Σε αυτές τις δύο ημερομηνίες, η Παναγία Αθαλιώτισσα τιμάται πάνδημα απ’ τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής της Χιμάρας. Τα τελευταία χρόνια αποτελεί έναν ιδανικό τόπο συνάντησης μέσα στο Πάσχα για τους Χιμαριώτες, ειδικότερα για τους νέους που ζουν κι εργάζονται μακριά απ’ τη γενέτειρα.

Μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει προσεκτική προσέγγιση του τοπωνυμίου της Μονής και κατά συνέπεια της περιοχής. Το αγιογραφικό πλάνο του εσωτερικού του καθολικού της Μονής – το μόνο κτίσμα εξάλλου που διασώζεται έπειτα από τους καθεστωτικούς διωγμούς, την εγκατάλειψη και την φθορά που ακολούθησαν – μας προσφέρει την ευκαιρία να προσεγγίσουμε την τόλμη των αγιογράφων της εποχής που το υλοποίησαν, αποτελώντας το έναυσμα για μία ουσιαστική αναζήτηση στον πνευματικό πλούτο που χαρακτηρίζει την κοινότητα των πιστών στην Χιμάρα και ευρύτερα.

Η Παναγία Αθαλιώτισσα

Η Παναγία μέσα στην υμνολογία της Εκκλησίας χαρακτηρίζεται και ως η κοιτίδα της ατελεύτητης ζωής, δεδομένου ότι έγινε η Μητέρα του Κυρίου και Θεού μας, Ιησού Χριστού. Είναι η Ζωοδόχος Πηγή που τιμούμε την Παρασκευή της Διακαινησίμου, αλλά και Ρόδον το Αμάραντον που τιμούμε προ του Πάσχα, στον Ακάθιστο Ύμνο.

Οι δε τεχνίτες ζωγράφοι που κλήθηκαν να αγιογραφήσουν το καθολικό της Μονής της Αθαλιώτισσας στη Χιμάρα τόλμησαν και κάτι περισσότερο.

Σε ένα θέμα του αγιογραφικού τους πλάνου, η Παναγία – Η Περιβεβλημένη, όπως χαρακτηριστικά την ονοματίζουν – κρατά στην αγκαλιά της, όχι το Θείο Βρέφος, όπως συνήθως. Κρατά ένα Άνθος, έναν Κλάδο αειθαλή…

Κρατά την Ζωή την Ατελεύτητο, παρέχοντάς μας έτσι την δυνατότητα να κατανοήσουμε το απρονόητο της ενανθρωπίσεως του Θεού και της αιωνίου ζωής, έναν συμβολισμό ισχυρό που διευκολύνει την σκέψη και την πνευματική αναζήτηση μας. Ο Χριστός μέσα από ένα τόσο γνωστό ναό για τους κατοίκους της περιοχής – “περικυκλωμένο” λόγω κλίματος από αειφόρο βλάστηση, ασταμάτητη απ’ τους χειμώνες της φύσης και τους χειμώνες των ιστορικών δοκιμασιών – είναι η ελπίδα μιας Ζωής ατέρμονης.

Η Παναγία Αθαλιώτισσα έρχεται λοιπόν να μας εξηγήσει την τοπωνυμία, αλλά και να μας εκφραστεί με τη λιτότητα που οι εικαστικοί καλλιτέχνες διαθέτουν… Και για να μην αφήσουν περιθώρια να τους σχολιάσουν ότι διαφεύγουν της παράδοσης και του επικρατούντος τρόπου που απεικονίζεται η Παναγία-Μητέρα, περιβάλλουν μέσα στους ανθρώπινους κόλπους της τον Κύριο Ιησού Χριστό: Απέναντι ακριβώς απ’ την Αθαλιώτισσα, τοποθετούν και την κλασική Βρεφοκρατούσσα…

Το Μοναστήρι

Το μοναστηριακό συγκρότημα βρίσκεται σε απόσταση πλέον της μίας ώρας πεζοπορίας μεταξύ του συνοικισμού των Σπηλαίων Χιμάρας και της Κοινότητας του Πύλιουρι. Διασώζεται σε καλή κατάσταση το καθολικό που, όπως προαναφέρθηκε, τιμάται στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου και ερειπωμένα είναι τα άλλα κτίσματα εντός του περιτοιχισμένου τετράγωνου. Από τις σχετικές επιγραφές μαρτυρείται ότι ο ναός οικοδομήθηκε το 1795 και αγιογραφήθηκε στο εσωτερικό του, στις αρχές του 19ου αιώνα.

Οι αγιογράφοι ήταν από το Σινκριάτι, σημερινό Κεστοράτι, στην περιοχή της Λητζουριάς, κατέναντι του Αργυροκάστρου, την πατρίδα του Εθνικού Ευεργέτη, Χρηστάκη Ζωγράφου. Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα έχουν αναπτύξει πλούσια αγιογραφική δραστηριότητα, με υψηλή τέχνη και τεχνική, σε διάφορες μονές και ενορίες των περιοχών της Μητροπόλεως Αργυροκάστρου.

Ως εκ τούτου ο Ναός στην Παναγία της Αθαλιώτισσας στη Χιμάρα, παρά τη λιτότητα της αρχιτεκτονικής του, αποτελεί ένα ακόμη τεκμήριο της ιστορικής διαδρομής και μαρτυρίας της Ορθοδοξίας σ’ αυτά τα μέρη και της προσφοράς της στην πολιτιστική εξέλιξη. Η δε τοπωνυμία, αυτό το απολύτως κατανο

ητό για τους κατέχοντες στοιχειώδη γνώση της Ορθόδοξης Θεολογίας, η Αειθαλής Ζωή και η Παναγία αστείρευτη Ζωοδόχος Πηγή, μαρτυρεί με τον δικό της τρόπο την ελληνικότητα της περιοχής.

Η αναστήλωση

Τους τελευταίους μήνες, υπό την μέριμνα και με πόρους που εξασφάλισε ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, εκτελούνται στο μοναστηριακό συγκρότημα εργασίες αναστήλωσης. Πρόκειται για μια χειρονομία με σπουδαίο συμβολισμό, δεδομένου ότι γίνεται σε μια περίοδο οικονομικής δυσπραγίας, προκειμένου να στηρίξει την τοπική κοινωνία που ζει ακόμα υπό δοκιμασία, εξαιτίας κρατικών πολιτικών…

Αυτές συμπεριλαμβάνουν εργασίες υποστήριξης του ναού και ενίσχυσης του θεμελιακού υποβάθρου του, εργασίες για την συνολική αντικατάσταση της στέγης του ναού και την αποκατάσταση μέρους των βοηθητικών κτισμάτων προς εξυπηρέτηση αναγκών των προσκυνητών και περιηγητών

https://proskynitis.blogspot.com/2024/11/blog-post_80.html#more