Η μαρτυρία των χριστιανών νέων και η ειρήνη. π.Σαράντης Σαράντος (για γέροντα Πορφύριο +2 Δεκεμβρίου)

π. Σαράντη Σαράντου, 

Θεολόγου καί φιλόλογου,
ἐφημέριου  Ἱ. Ν. Κοιμ. Θεοτόκου Ἀμαρουσίου

Σέ ἕνα μικρό λόφο τοῦ Ὡρωποῦ ζεῖ ἡσυχαστικά ἕνας ἁγιορείτης γέροντας ἱερομόναχος, ὁ π. Πορφύριος. Μερικοί ἀπό σᾶς ἤ ὅλοι σας ἴσως ἔχετε ἀκούσει γι’ αὐτόν. Δέν τόν ἔχουμε δεῖ ντυμένο μέ πολυτελῆ ἄμφια. Εἶναι ὑπέργηρος, μέ σοβαρά κλονισμένη ὑγεία καί μέ ἰσχνή φωνή. Στόν ἄνθρωπο αὐτό τοῦ Θεοῦ τρέχουν ἀπ’ ὅλα τά μέρη τοῦ κόσμου νά ἀκούσουν μιά συμβουλή, νά πάρουν ἔστω τήν εὐχή του, μά κυρίως τήν εἰρήνη του.

Ὁ εἰρηνικός αὐτός ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ ἔβαλε στή ζωή του σωστούς θεανθρώπινους στόχους. Πέτυχε τήν εἰρηνική συμφιλίωσή του μέ τόν Τριαδικό Θεό λέγοντας ἀσταμάτητα καί ταπεινά τήν εὐχούλα. Ὕστερα εἰρήνευσε ἀπόλυτα μέ τόν ἑαυτό του. Ἔτσι τοῦ ἀνοίχτηκαν διάπλατα οἱ ὁρίζοντες τῆς γνώσεως. Εἰρηνεμένος μέ τούς ἀδελφούς του βλέπει μέ θεϊκή διορατικότητα ὁλόκληρη τή ζωή τους καί τούς βοηθάει μοναδικά. Τέλος, ὅλος ὁ κόσμος, τά βουνά καί τά δάση, οἱ πόλεις καί τά χωριά, τά φυτά καί τά ζῶα, οἱ ἐπιστῆμες, τά διάφορα πολιτικά συστήματα τοῦ εἶναι ὁλάνοιχτα σέ γνώση, γιατί εἶναι πέρα γιά πέρα εἰρηνεμένος σέ θεολογική κλίμακα, σέ ἀνθρωπολογική, σέ κοινωνικολογική καί σέ κοσμολογική.
Ὁ ἄνθρωπος αὐτός τῆς εἰρήνης γίνεται ἀκένωτη πηγή εἰρήνης γιά χιλιάδες ἀνθρώπους γύρω του.
Προτίμησα νά θεμελιώσω τήν εἰσήγησή μου σκιαγραφώντας πολύ λιτά μιά μεγαλειώδη σύγχρονη προσωπικότητα, πού κατά τήν ταπεινή μου γνώμη, μπορεῖ νά ἀποτελέσει τό ζωντανό θεανθρώπινο ἀρχέτυπο εἰρήνης. Τό φρόνημα τοῦ γέροντα εἶναι νεανικό, ἡ μαρτυρία του ὁλοζώντανη καί μπορεῖ νά γίνει κανόνας εἰρήνης γιά ὅλους μας.

Τολμᾶμε, λοιπόν, σήμερα νά μιλᾶμε σέ νέους γιά τήν εἰρήνη. Καί τοῦτο διότι οἱ νέοι ἔχουν τίς καλύτερες προϋποθέσεις νά καταλάβουν τό βάθος της, τό πλάτος της καί τή σημασία της. Ἡ διαφθορά, ἡ ἀναισθησία, ἡ συμβατικότητα, ἡ συμφεροντολογία, ἡ ἀναλγησία, ἡ σκληρότητα, ἡ πώρωση δέν ἔχουν ἀκόμα γίνει οἱ μόνιμες καταστάσεις τῆς νεανικῆς νοοτροπίας. Τά ἀδυσώπητα πάθη δέν ἔχουν σκοτίσει ἀκόμα τό «ὀπτικό» τῆς ψυχῆς, ὥστε νά μή μποροῦν οἱ νέοι νά διακρίνουν τίς ἀσύλληπτες διαστάσεις τῆς εἰρήνης.

Ἀρχικά θά κάνω μιά ἐνδεικτική ἀνασκόπηση στή φαινομενολογία τῆς εἰρήνης, στή γενιά μας καί λίγο προγενέστερα.
Πρῶτα θά ἀναφερθῶ στά Ἀπομνημονεύματα τοῦ γνωστοῦ Ἄγγλου πολιτικοῦ Ουΐνστον Τσῶρτσιλ. Ἔχοντας καθολική ἐποπτεία τῆς ἐποχῆς του ὁ Τσῶρτσιλ προσπαθεῖ νά ἑρμηνεύσει ἱστορικά τήν εἰρηνική περίοδο τοῦ μεσοπολέμου, τό διάστημα δηλαδή ἀνάμεσα στόν πρῶτο καί στό δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο .Σαφῶς ὑποστηρίζει ὅτι τό διάστημα αὐτό δέν ἦταν καθόλου περίοδος πραγματικῆς εἰρήνης. Ὅλοι οἱ μεγάλοι στήν ἡλικία ἄνθρωποι μολονότι ἐξωτερικά εἶχαν παραιτηθεῖ ἀπό τίς πολεμικές ἐπιχειρήσεις, ἐξαντλημένοι ἀπό τίς καταστροφές τοῦ πολέμου, ἐσωτερικά καί κρυφά ὅμως ἀνίχνευαν νέους τρόπους καί νέες πολεμικές μεθόδους, πού τελικά φανερώθηκαν στό φοβερότερο δεύτερο παγκόσμο πόλεμο μέ
τά καταστρεπτικότερα ὅπλα του.
Ἐξ ἄλλου ὁ μεγάλος εἰρηνιστής, Ἀμερικανός Τζών Κέννεντυ, ὅταν μιλοῦσε γιά τήν εἰρήνη στά χρόνια του εἶχε βαθειά τή συναίσθηση, ὅτι δέν μποροῦμε νά μιλᾶμε γιά τήν εἰρήνη, ἀλλά γιά μιά εἰρηνική συνύπαρξη τῶν δύο ὑπερδυνάμεων καί στή συνέχεια γιά μία ἰσορροπία ὅλων τῶν ἄλλων δυνάμεων.
Ὁ ὅρος «εἰρηνική συνύπαρξη» ἔκτοτε ἔγινε πάγιος ὅρος πού μόνιμα μέχρι σήμερα ἔχει ὑποκαταστήσει στήν πράξη τήν ἐντελῶς διαφορετική κατάσταση τῆς εἰρήνης. Ἡ εἰρηνική συνύπαρξη δέν προϋποθέτει καθόλου κατάσταση εἰρήνης. Ἀντίθετα ὅλες οἱ ἑτοιμοπόλεμες δυνάμεις πυρετωδῶς ἐπιστρατεύονται γιά νά ἀντιμετωπίσουν τόν ἄλλο, τόν ἀντίπαλο, τόν ἐχθρό. Μοιρασμένος ὁ κόσμος μας ἐναγώνια ταλανίζεται στήν προαιώνια διελκυστίνδα τῶν ἐχθρικῶν διαθέσεων τῶν μεγάλων ὑπερδυνάμεων.
Ἐπιπλέον εἶναι γνωστό, ὅτι σ’ ὅλα τά πλάτη καί τά μήκη τοῦ πλανήτη μας κάθε τόσο, πολύ τακτικά πάντως, ξεσποῦν πόλεμοι, πού ἀποκαλύπτουν βαραθρώδη ἐσωτερικά χάσματα ἀνάμεσα στίς διάφορες τάξεις, στούς λαούς καί στίς ὑπερδυνάμεις τῆς γῆς πού καμιά δύναμη, ὅπως φαίνεται, δέν μπορεῖ νά τά γεφυρώσει.
Καί κάτι ἀπ’ τήν πατρίδα μας. Θά παρακολουθήσατε ἴσως ὅτι στίς ἐκδηλώσεις εἰρήνης πού πραγματοποιήθηκαν , κάθε εἰρηνιστικό κίνημα παρουσιάστηκε ξεχωριστά. Προσέφερε τό πρόγραμμά του ἀτομικιστικά μονοπωλώντας τά συνθήματα εἰρήνης. Οὔτε στίς γιορτές, οὔτε στίς φιέστες, λοιπόν, δέν κατάφεραν οἱ Ἕλληνες εἰρηνιστές νά ἐμφανιστοῦν ἑνωμένοι! Μέ τέτοια, λοιπόν, ἀνύπαρκτη κοινή ὑποδομή εἶναι πραγματοποιήσιμη ἡ εἰρήνη;
Ὁ καθηγητής τῆς Παιδαγωγικῆς στό Πανεπιστήμιο τῶν Ἀθηνῶν
Μαρκαντώνης ἀσχολήθηκε μέ τό θέμα τῆς εἰρήνης ἐπισταμένως, ἔχοντας ὑπ’ ὄψη του τά διεθνῆ δεδομένα. Σέ μελέτη του μέ τόν τίτλο «Ἡ Παιδαγωγική τῆς Εἰρήνης» μᾶς πληροφορεῖ ὅτι οἱ σημερινές μεγάλες δυνάμεις Ἀμερική, Ρωσία, Εὐρώπη, Κίνα καί ἄλλες ἐπί μέρους δυνάμεις ἔχουν ἀξιολογήσει καλύτερα τήν παιδαγωγική σημασία τῆς εἰρήνης. Ἔχουν καταρτίσει συγκεκριμένα καταστατικά εἰρήνης μέ ἄρθρα γιά τήν εἰρήνη, πού ἀπορρέουν ἀπό τίς ἰδαίτερες ἰδεολογικές τοποθετήσεις. Μέ αὐτά τά ἄρθρα ἐπιδιώκουν νά διαμορφώσουν ἀγωγή εἰρήνης ἤ σωστότερα Παιδαγωγική Εἰρήνης. Καί τίθεται ἀμείλικτο τό ἐρώτημα: Εἶναι κατορθωτό νά συμπέσουν οἱ «Παιδαγωγικές τῆς Εἰρήνης» ἀφοῦ οἱ ἀντίστοιχες ἰδεολογίες πού τίς συνιστοῦν εἶναι ἐκ διαμέτρου ἀντίθετες; Πῶς εἶναι δυνατό νά συμφωνήσει μιά ὑλιστική ἀγωγή εἰρήνης μέ μιά ἄλλη ἰδεαλιστικότερη γιά παράδειγμα;
Στά ἔμπειρα ἀλλά καί στά ἄπειρα μάτια σήμερα εἶναι ὁλοφάνερες οἱ ἐλλείψεις στή μεθοδολογία, ἀλλά κυρίως στήν ὀντολογία τῶν κηρυγμάτων τῶν διαφόρων εἰρηνιστικῶν κινημάτων.
Ὅλος ὁ κόσμος σήμερα δοκιμασμένος φοβερά στό θέμα τῆς εἰρήνης, ἀποζητάει ὅλο καί βαθύτερα τό ὑπερβατικό νόημά της καί τή γνήσια ὀντολογία της.
Μετά ἀπό τίς παραπάνω διαπιστώσεις θά προχωρήσουμε στή διατύπωση τῶν διαστάσεων τῆς εἰρήνης, ὅπως τίς ἀντιλαμβανόμαστε ἀπό τήν Ὀρθόδοξη σκοπιά. Πιστεύουμε ταπεινά, ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη θεώρηση τῆς εἰρήνης ἀποκαλύπτει τίς ἀσύλληπτες διαστάσεις της. Τίς διαστάσεις αὐτές θά τίς ἀναζητήσουμε στό θεολογικό, στό ἀνθρωπολογικό, στό κοινωνιολογικό καί στό κοσμολογικό πεδίο.
Α΄ Θεολογική διάσταση τῆς Εἰρήνης
Στήν ἱερά ἀκολουθία τοῦ μικροῦ Παρακλητικοῦ Κανόνος παρακαλεῖ ἡ Ἐκκλησία τήν Κυρία Θεοτόκο νά χαρίσει στίς ταραγμένες ψυχές τήν εἰρήνη «τήν πάντα νοῦν ὑπερέχουσαν». Αὐτή ἡ φράση «τήν πάντα νοῦν ὑπερέχουσαν» φανερώνει τήν ἐντελῶς ὑπερβατική σημασία τῆς Εἰρήνης. Τό πλήρωμα τῶν πιστῶν
μέσα στό λειτουργικό χῶρο νιώθει ἐμπειρικά τίς ἀπέραντες ἐκτάσεις τῆς εἰρήνης πού κατακλύζουν τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου καί τήν παρακινοῦν σέ ἔργα εἰρήνης.
Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἐπίσης θεωρεῖ τήν εἰρήνη καρπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. «Ὁ δέ καρπός τοῦ Πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη,...» κ.τ.λ.
Ἑπομένως ἡ εἰρήνη δέν εἶναι ἕνα ἀόριστο νόημα ἤ ἕνα συναίσθημα ἤ μιά ἰδεολογία. Εἶναι πραγματικός καρπός ἤ ἀλλιῶς ἐνέργημα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στόν «Ἐν Χριστῷ» ἀναγεννημένο ἄνθρωπο. Εἶναι χάρισμα καί δωρεά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ «Τρίτου» προσώπου τῆς Ἁγίας Τριάδος στό ἐκλεκτό δημιούργημα τοῦ Θεοῦ. Αὐτόν τόν καρπό καί αὐτό τό χάρισμα τῆς εἰρήνης τό πραγμάτωσε στό πρόσωπό Του ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, γιατί αὐτός εἶναι ὁ ἄρχων τῆς Εἰρήνης.
Αὐτός, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἔγινε καταλλαγή ἀνάμεσα στό Θεό καί στόν ἀποστατημένο ἄνθρωπο. Ἀπό τήν ἐνανθρώπιση τοῦ Σωτῆρος μας στή φυσιολογία τοῦ πνευματικοῦ ἀνθρώπου μπαίνει ἕνα πολύ ζωογόνο χαρακτηριστικό,
ἡ εἰρήνη. Δέν εἶναι, λοιπόν, ἡ εἰρήνη μιά παθητική κατάσταση ἀπραξίας, ἀλλά μιά δυναμική χαρισματική δωρεά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού χορηγεῖται μέ τό ἱερό Μυστήριο τοῦ Χρίσματος ἀμέσως μετά τή Βάπτισή μας.
Δημιουργός καί ἄρχων τῆς εἰρήνης, λοιπόν, ὁ Χριστός καί προσωπικός χορηγός της τό Πνεῦμα τό ἅγιο.
Τή θεολογική διάσταση τῆς εἰρήνης πιό ἁπτά, ἐντονότερα καί πλουσιότεα τή βιώνει ὁ πιστός στή θεία Εὐχαριστία. Μέσα σ’ αὐτή, ὅταν μάθουμε νά συμμετέχουμε, λέγει ὁ π. Βασίλειος ὁ ἅγιος ἡγούμενος τῆς ἱ. Μονῆς Σταυρονικήτα τοῦ ἁγίου Ὄρους, στό «Εἰσοδικό» του, βγαίνουμε στό ὕπαιθρο τῆς Οἰκουμένης. Αἰσθάνεται ὁ πιστός νά κόβονται ὅλα τά δεσμά πού τόν καταπιέζουν στούς ἐνδοκοσμικούς καταναγκασμούς. Βγαίνει σέ ἄλλο χῶρο. Ἀναπνέει ἄλλη ἀτμόσφαιρα καί ἄλλο ὀξυγόνο. Ζεῖ τήν ἀπαρχή τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν, πού εἶναι Βασιλεία Εἰρήνης.
Κάποιος ἅγιος Ὀρθόδοξος Ἄγγλος ἱερεύς, πού ὑπηρετεῖ ὡς ἐφημέριος στή Ρωσική Ἐκκλησία τοῦ Παρισιοῦ, ὁ π. Alderson, μοῦ ελεγε τίς ἐντυπώσεις του γιά τόν π. Ἰουστῖνο Πόποβιτς, τόν Ἅγιο τῶν τελευταίων καιρῶν, πού τόν εἶχε γνωρίσει ἀπό κοντά. Ὅταν τόν ἔβλεπες νά λειτουργεῖ, ἔλεγε, νόμιζες, πώς ἤθελε νά γκρεμίσει ἕνα πελώριο τεῖχος πού βρισκόταν μπροστά του. Σέ κάποιο σημεῖο τῆς Θ. Εὐχαριστίας, ἀντιλαμβανόσουν, ὅτι ἔπεφτε τό τεῖχος καί ἀνοιγόταν μπροστά του τό ὕπαιθρο τῆς Οἰκουμένης καί ἕνας καινούργιος κόσμος ἀπέραντης εἰρήνης. Πετύχαινε ὁ μακαριστός ὅσιος γέροντας, μετά ἀπό πνευματικό εἰρηνικό μυστικό ἀγῶνα, κατάληψη τῆς εἰρήνης, πού «ὑπερέχει», πού ξεπερνάει κάθε κοσμικό μέτρο καί ὀρθολογικό ὑπολογισμό.
Αὐτή τή θεολογική διάσταση, ἤ μᾶλλον τό ἀδιάστατο τῆς εἰρήνης, τό ἀδιαχώρητο της Εἰρήνης τό ἔζησαν οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας τόσο δυνατά, πού ἦταν ἀδύνατο νά μή διαδίδεται πηγαῖα καί εἰρηνικά σέ κάθε ταραγμένη ψυχή πού τούς πλησίαζε.
Μερικοί ἀπό τούς πιό ἱκανούς καί πεπαιδευμένους Ἁγίους στά Θεολογικά τους συγγράμματα περιγράφουν τίς βιωματικές ἐμπειρίες εἰρήνης. Γιά νά τίς καταλάβουμε θά πρέπει νά ἔχουμε σάν προπαιδεία, τήν ἀσκητική προγύμναση, γιά νά μή μπερδέψουμε τή χριστοειρήνη μέ ἀλλότρια ἐξωχριστιανικά ἤ ἐξωορθόδοξα πλάσματα νόθου εἰρήνης.
Μόνο μέσα στό χῶρο τῆς Θείας Εὐχαριστίας τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας βιώνεται ἡ εἰρήνη ἡ «πάντα νοῦν ὑπερέχουσα». Χῶροι καί ὁμολογίες πού ἔχουν ἀλλοιώσει τή θεολογία τους καί τήν Ἐκκκλησιολογία τους, ὅπως ὁ Παπισμός, ὁ Προτεσταντισμός (καί πολύ περισσότερο οἱ ἄλλες μυστικιστικές ἀνατολικές θρησκεῖες) εἶναι τελείως ἄπειρες ἀπό τή γεύση τῆς εἰρήνης πού χαρίζει ἡ Ὀρθόδοξη βιοτή.
Δέν εἶναι καθόλου τυχαῖα βαλμένα σάν πρῶτα τά αἰτήματα εἰρήνης μέσα στή Θεία Λειτουργία. Ἀλλά καί σ’ ὅλη τήν διαδρομή της μέχρι τό τέλος της κάνει ἀναφορές γιά εἰρήνη στό Θεό Πατέρα, ἡ Λειτουργία μας.
Β΄ Ἀνθρωπολογική διάσταση τῆς εἰρήνης
Ὁ ἀρχαῖος φιλόσοφος Πλάτων διακρίνει τρεῖς ἐπί μέρους δυνάμεις στό χῶρο τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς: Τό λογιστικό, δηλαδή τό νοῦ, τό ἐπιθυμητικό, δηλαδή τό συναίσθημα καί τό θυμοειδές, δηλαδή τή βούληση. Καί οἱ τρεῖς αὐτές ψυχικές δυνάμεις λειτουργοῦν σωστά, ὅταν βρίσκονται σέ ἰσορροπία. Τότε, κατά τόν Πλάτωνα, κυριαρχεῖ καί στά τρία μέρη τῆς ψυχῆς ἡ δικαιοσύνη. Ὁ ὅρος δικαιοσύνη στήν περίπτωση αὐτή δέν ἔχει κοινωνιολογικό περιεχόμενο. Εἶναι ἀκριβῶς ταυτόσημη μέ τήν εἰρήνη. Ἔχει ὑπαρξιακό νόημα.
Οἱ νηπτικοί πατέρες τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας σ’ ὅλη τους τή ζωή βυθίζονταν στά ἔγκατα τῆς ὑπάρξεώς τους. Ἔκαναν διαρκῶς ἔλεγχο πάνω καί στά τρία αὐτά μέρη τῆς ψυχῆς τους καί πρόσεχαν πολύ νά ὑπάρχει ἡ ἰσορροπία πού προαναφέραμε, πρόσεχαν νά ὑπάρχει εἰρήνη. Ἐξέταζαν ἐπίσης λεπτομερῶς τή λειτουργία καί τήν ἐπίδραση τοῦ πάθους σέ κάθε πτυχή τῆς ὑπάρξεώς τους. Αὐτός ὁ ἐπίμονος ἔλεγχος, ἡ αὐτομεμψία (αὐτοκατηγορία) γιά τά σφάλματα καί ἡ ἀσίγαστη ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Χριστοῦ δημιουργοῦσε μέσα τους ἄκρα εἰρηνιαία κατάσταση, πού εἶναι ἡ ἀνθρωπολογική προϋπόθεση γιά τίς ἐπισκέψεις τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ καί τή θέωση.
Εἶναι ἀνάγκη μέσα σέ μιά ἀνιχνευτική ἐνδοσκόπηση νά γνωρίσει ὁ ἄνθρωπος σωστά τίς δυνάμεις του καί τίς ἀδυναμίες του, τά φυσικά χαρίσματα καί φυσικά ἐλαττώματα, νά μή καταληφθεῖ ἀπό τή μειονεκτικότητα, τήν ἡττοπάθεια, τήν ἀπαισιοδοξία ἤ τόν ἐγωισμό. Εἶναι ἀπαραίτητο νά ταπεινωθεῖ ἑκούσια, χωρίς νά καταπιεσθεῖ, γιά νά θεραπευθεῖ ἀπό τά βδελυκτά πάθη πού φωλιάζουν μέσα του. Ἡ ἀληθινή ταπεινοφροσύνη, προσαρμοσμένη στά προσωπικά δεδομένα του, θά τοῦ χαρίσει τήν εἰρήνη πού γίνεται δυνατό κίνητρο γιά τήν ἀνάπτυξη ὅλων τῶν ψυχοδυναμικῶν του. Στή συνέχεια ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ δημιουργεῖ ποικίλες ἄλλες ἀνελίξεις (ἐξελίξεις), τίς ὁποῖες οὔτε πού μπορεῖ νά φαντασθεῖ ὁ ἄνθρωπος, πρίν νά ἀρχίσει αὐτή τή νηπτική ἐργασία.
Χωρίς αὐτή τήν ἐπιμελημένη νηπτική ἐργασία φορτίζεται κλιμακωτά ὁ χῶρος της ψυχῆς (καί τό συνειδητό καί τό ὑποσυνείδητο) σέ βαθμό ἐπικίνδυνο γιά τήν ψυχική ὑγεία. Οἱ ἐνοχές ἀπό τίς διάφορες ἁμαρτίες ὅλο καί περισσότερο καταπιέζουν τήν ψυχή. Τά ἁμαρτωλά κοσμικά λογικοφανῆ ἐπιχειρήματα ὑποβοηθοῦν στήν ὑπολειτουργία καί στήν ἐξασθένηση τῆς συνειδήσεως. Ὁ μαρασμός, ἡ μελαγχολία, ἡ κατάπτωση, ἡ καμουφλαρισμένη ἐνοχικότητα τοῦ ψυχικοῦ κόσμου ἐκδηλώνεται μέ νευρώσεις καί ἄλλες παθήσεις. Ἡφαίστειο παθῶν γίνεται ἡ ψυχή πού κάποτε-κάποτε ἤ καί μόνιμα (μέ πρόνοια τοῦ Θεοῦ μᾶλλον) ἐκδηλώνεται μέ τίς ψυχικές παθήσεις. Τά ψυχοκτόνα πάθη, κατά τούς νηπτικούς Πατέρες, γίνονται δυναμῖτες πού ἀποδιοργανώνουν τήν ἐσωτερική ἁρμονία τοῦ ψυχικοῦ κόσμου, γιατί ὄχι στή συνέχεια καί τοῦ σωματικοῦ.
Ἡ πεῖρα μας, ὡς πνευματικῶν ἐπαληθεύει περίτρανα αὐτόν τόν κανόνα. Οἱ πιό συνηθισμένες περιπτώσεις, μέσα στίς ὁποῖες μᾶς παρουσιάζονται ἀνάγλυφα οἱ νευρώσεις κατά τήν ἱερά ἐξομολόγηση εἶναι τῶν γυναικῶν πού ἔχουν κάνει ἐκτρώσεις. Ὑποφέρουν, αὐτομαστίζονται καί αὐτοτυραννοῦνται ἀπό πολύ καταπιεσμένες φονικές ἐνοχές.
Ἔκπληκτοι ὅμως βρισκόμαστε συχνά μπροστά στίς περιπτώσεις τῶν μετανοημένων ἀνθρώπων πού ἔκαναν ἀληθινή νηπτική ἐργασία, ἀπελευθερώθηκαν ἀπό τίς ἀδηφάγες ἐνοχές τους μέ τήν ἐξομολόγηση καί βίωσαν ἀλάνθαστα τούς γλυκύτατους καρπούς τῆς εἰρήνης. Μέ τήν νέκρωση τῶν παθῶν κατά τούς νηπτικούς Πατέρες δέν ἀκρωτηριάζεται καί δέ νεκρώνεται ὁ ἄνθρωπος, ἀλλά ἡ «ἐνοικοῦσα ἐν αὐτῷ ἁμαρτία». Μάλιστα ὁ νεκρός στήν ἁμαρτία ἄνθρωπος σφύζει ἀπό περίσσεια ζωῆς, γιατί εἶναι κατάμεστος ἀπό τήν ἐν Χριστῷ εἰρήνη.
Γ΄ Κοινωνιολογική διάσταση τῆς εἰρήνης.
«Καλλιέργησε τήν εἰρήνη μέσα σου καί θά δεῖς χιλιάδες ἀνθρώπους νά εἰρηνεύουν γύρω σου», λέγει ὁ Ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ. Αὐτήν τήν πραγματικότητα τήν ἔζησε ὁ Ἅγιος. Τήν ἴδια κατάσταση βλέπουμε σαρκωμένη καί στό πρόσωπο τοῦ π. Πορφυρίου. Χρόνια ἀπομονωμένος ὁ Ἅγιος Σεραφείμ ἀπό τούς συνανθρώπους του προσπαθοῦσε νά συμφιλιωθεῖ μέ τό Θεό καί μέ τόν ἑαυτό του καλλιεργώντας τήν ὑπερβατική εἰρήνη. Ἔτσι, χωρίς νά τό πολυκαταλάβει, ἡ ἔρημος πού ζοῦσε, ἔγινε πολυσύχναστη προσωρινή πολλίχνη ἀπό χιλιάδες ἀνθρώπους πού ἔφταναν κοντά του, γιά νά ἀπολαύσουν τήν εἰρήνη πού εἶχε κάνει κτῆμα του. Μιά νέα «ἐν Χριστῷ» κοινωνία ἁπλωνόνταν στήν παγωμένη στέππα, ὅπου φύτρωναν θαυματουργικά οἱ ὁλόθερμοι συνεκτικοί δεσμοί τῆς «ἐν Χριστῷ» ἀνεξάντλητης εἰρήνης.
Μέσα σ’ αὐτό τό εὔκρατο κλῖμα τῆς εἰρήνης ζώντας ὁ ἅγιος Σεραφείμ ξεσποῦσε σέ ἐνθουσιώδεις ἐκδηλώσεις πρός τόν ἄλλο, τόν ἀδελφό του. Ὁ ἄλλος ἦταν ἡ χαρά του. Ὑποδεχόταν κάθε ἄνθρωπο μέ τίς χαρακτηριστικές φράσεις: Καλωσόρισες, χαρά μου, χαρά μου.
Ἐκ διαμέτρου ἀντίθετο ἦταν τό βίωμα τοῦ ἀθέου ὑπαρξιστῆ φιλοσόφου, τοῦ Σάρτρ. Ἀποκομμένος ἀπό τό Θεό, δέν μπορεῖ νά ἀνεχθεῖ οὔτε νά ἐπικοινωνήσει μέ τόν ἄλλο, τό διπλανό του. «Ὁ ἄλλος εἶναι ἡ κόλασή μου» διακηρύσσει ἀπαισιόδοξα ὁ Σάρτρ. Τρομάζει μπροστά στόν ἄλλο. Φοβᾶται ὅτι ὁ ἄλλος θά τόν χρησιμοποιήσει σάν ἀντικείμενο. Τρέμει, ἀφοῦ δέν ἔχει καμιά χριστοειρηνική ἐμπειρία, ὅτι ὁ ἄλλος θά προσπαθήσει νά ἱκανοποιήσει τίς ἐγωιστικές, ἀτομιστικές του ἀπαιτήσεις σέ βάρος τοῦ δικοῦ του συμφέροντος. Ἀκάλυπτος καί ἀπροστάτευτος ἀπό τή Χάρη τοῦ Θεοῦ παραπαίει στούς δαιδάλους τῆς ὑπαρξιακῆς μοναξιᾶς του, στά καταφύγια τοῦ σκοτεινοῦ ἀτομισμοῦ του. Δυστυχῶς εἶναι χαμένη κυριολεκτικά κάθε κοινωνιολογική προοπτική στόν ἄθεο.
Ὁ ἀληθινός Ὀρθόδοξος, πού ἔχει γίνει πολύτιμο ἀπόκτημά του ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ, δέν φοβᾶται τίποτα καί κανένα. Μέσα του ἡ εἰρήνη ἀνοίγει τεράστιες συμφιλιωτικές προοπτικές. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος λέγει, ὅτι καί ὅταν καταπολεμεῖται ἡ Εὐαγγελική ἀλήθεια καί ὅταν μαίνονται οἱ διωγμοί ἐναντίον τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ, τότε πιό πολύ ἀποδεικνύεται ἡ δύναμη τῆς εἰρήνης, διότι παρά τόν πόλεμο, παρά τόν διωγμό, ἀναφαίρετη, ἀλώβητη καί ἀνέγγιχτη παραμένει ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ στούς υἱούς καί στίς θυγατέρες τῆς Εἰρήνης. Ἀποτέλεσμα μιᾶς ἱερᾶς μέθης εἰρήνης καί ἀγάπης ἦταν ἡ προσφορά χρημάτων ἀπό τούς ὑποψηφίους μάρτυρες στούς δημίους τους.
Στό σημεῖο αὐτό καί πάλι ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ ἕνα παράδειγμα ἀπό τήν ἐξομολόγηση. Μιά μητέρα πλησιάζει τόν πνευματικό καί ἀναφέρει τά μεγάλα της οἰκογενειακά προβλήματα (οἱ δυσκολίες της ἔχουν κοινωνιολογικό περιεχόμενο). Τά παιδιά μου, λέγει, ἔχουν τόσα νεῦρα πού εἶναι ἐνδεχόμενο ἀπό στιγμή σέ στιγμή νά γίνει φονικό στό σπίτι μου. Ὁ πνευματικός ἐρωτᾶ: Ὑπάρχει κάποια ἔκτρωση στή ζωή σας; Ναί, πάτερ, ὁμολογεῖ ἡ κυρία. Ὁ πνευματικός συμπληρώνει. Ὁ φόνος, πού φοβόσαστε μή ξεσπάσει, ἤδη ἔχει πραγματοποιηθεῖ στό κοινωνιολογικό πεδίο τῆς οἰκογενείας σας. Ἀντιπνευματικοί μυστικοί μηχανισμοί λειτουργοῦν κατά τέτοιο τρόπο πού ἐπηρεάζουν ὅλο τό οἰκογενειακό κλῖμα, ὥστε νά γίνεται ἀβίωτο. Παράλληλα κρυπτοενοχικές δυνάμεις καί δαιμονικές ἐπιβαρύνουν ἀκόμα περισσότερο τά νεῦρα ὅλων μέ σοβαρές κοινωνιολογικές ἐπιπτώσεις.
Ἄς ἀναλογισθοῦμε τώρα βαθύτερα τά πράγματα. Ἄν, μέσα σέ μιά οἰκογένεια, σέ μιά συγγένεια, συμβαίνει τόσο κακό καί τόση ἀναταραχή (καί δέν εἶναι λίγες οἱ οἰκογένειες, πού ζοῦν τόσο ἀφόρητα ἀναμεταξύ τους), δέ νομίζετε ὅτι ἀνάλογα αἴτια καί ἀνάλογοι μηχανισμοί δημιουργοῦν τούς πολέμους τριγύρω μας ἤ μακρύτερα ἀπό μᾶς;
Γι’ αὐτό καί φτάνει ὁ Ἅγιος Μᾶρκος ὁ Εὐγενικός νά λέγει: «Εἶναι προτιμότερο νά ἔχουμε ἀπ’ ἔξω πόλεμο καί μέσα μας τήν ”ἐν Χριστῷ” εἰρήνη, παρά νά ἐπικρατεῖ στόν κόσμο μας ἡ γνωστή ἐπίφαση εἰρήνης πού ἀνά πᾶσα στιγμή μπορεῖ νά μεταβληθεῖ στόν πιό ἐξοντωτικό πόλεμο».
Γι’ αὐτό τό λόγο ἐπίσης φαίνεται καί ὁ ἄρχων τῆς εἰρήνης ὁ Κύριός μας νά ξεστόμισε: «Πῦρ ἦλθον βαλεῖν ἐπί τῆς γῆς καί μάχαιραν». Ἡ φωτιά τοῦ Θεοῦ, οἱ δοκιμασίες, οἱ θλίψεις, οἱ κακοπάθειες ξεκαθαρίζουν τό πεδίο τῆς ψυχῆς ἀπό τήν ὑποκριτική εἰρήνη καί προετοιμάζουν τήν ὑποδομή γιά τήν ἀληθινή «ἐν Χριστῷ» εἰρήνη.
Δ΄ Κοσμολογική διάσταση τῆς Εἰρήνης
Ὁ ἄνθρωπος ὁ εἰρηνευμένος μέ τό Θεό, μέ τόν ἑαυτό του καί τούς ἀδελφούς του, εἰρηνεύει καί μέ τήν ὑπόλοιπη κτίση, τήν ὁποία θεωρεῖ ἐξαιρετικό δημιούργημα τοῦ Θεοῦ. Τή σέβεται καί τήν ἀγαπᾶ. Ὁ προπάτοράς μας ὁ Ἀδάμ εἶδε μέσα σ’ ὅλη τήν κτίση τήν τελολογία της, τόν ὑψηλό σκοπό της. Μαζί ἔνιωσε τήν ἡγεμονική ἱκανότητα πού τοῦ χάρισε ὁ Θεός πάνω της. Γι’ αὐτό κάλεσε κάθε ζωντανό ὀργανισμό καί κάθε πρᾶγμα πάνω στήν κτίση. Τούς ἔδωσε ὄνομα, τούς ἔδωσε νόημα καί ἀξία ἀπό τήν ἀξία του. Ἡ εἰρήνη πού κατεῖχε μέσα του ἁπλώθηκε σ’ ὅλη τήν κτιστή δημιουργία.
Δυστυχῶς σέ κάποια φάση τῆς ζωῆς του ἀφήνεται. Τόν κυριεύει τό πάθος χωρίς νά ἀντιστέκεται σ’ αὐτό. Ἡ ἐπιθυμία νά φάγει τόν ἀπαγορευμένο καρπό τόν σαγηνεύει. Ἔτσι ἀπό ἄρχων τῆς κτίσεως, γίνεται δοῦλος της. Ἀπό τότε πού χάνει τήν εἰρήνη τοῦ Θεοῦ, καταστρέφεται ἡ ἁρμονική συμβίωση μαζί της. Ἡ φύση «συστενάζει καί συνωδίνει» λέγει ὁ θεῖος Παῦλος. Ὑποφέρει μέ αἰτία τήν ἀποστασία τοῦ ἀφεντικοῦ της, τοῦ Ἀδάμ. Τό φυσικό κακό γίνεται κανόνας τοῦ Ἀδάμ καί τῶν ἀπογόνων του. Τά διάφορα καταστρεπτικά φυσικά φαινόμενα, οἱ σεισμοί, οἱ λιμοί, οἱ θεομηνίες, ἡ ἀγριότητα τῶν ζώντων, οἱ ἀλλεργικές παθήσεις εἶναι οἱ μεταπτωτικές ἐπιπτώσεις στό κοσμολογικό πεδίο. Ταυτόχρονα ἀποτελοῦν φιλάνθρωπες νύξεις τοῦ Θεοῦ γιά ἐπιστροφή στόν ἀρχικό προπτωτικό τρόπο ζωῆς.
Ἀποκορύφωμα σ’ αὐτό τό καταρακύλισμα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ μόλυνση τοῦ περιβάλλοντος, ἡ ρύπανση καί τά πάμπολλα οἰκολογικά προβλήματα πού ἀπορρέουν ἀπό τή διατάραξη τῆς εἰρηνικῆς συμβιώσεως μ’ αὐτήν.
Ὁ ἀναγεννημένος ὅμως ἄνθρωπος, πού ἔχει πετύχει τίς τρεῖς προηγούμενες διαστάσεις εἰρήνης, τή θεολογική, τήν ἀνθρωπολογική καί τήν κοινωνιολογική, φυσιολογικά ἀποκτᾶ καί τήν τέταρτη τήν κοσμολογική.
Μέ μοναδικό ἀποτελεσματικό μέσο τήν Ὀρθόδοξη ἄσκηση δέν καταχρᾶται τήν κτιστή δημιουργία, ἀλλά τή μεταχειρίζεται μέ ἀπάθεια καί ἀνιδιοτέλεια. Ἔτσι ξαναδημιοργοῦνται οἱ ἁρμονικοί δεσμοί μαζί της. Εἰρηνεύει μέ ὅλη τή φύση. Σχετικό πατερικό βίωμα συμφιλιώσεως μέ τήν κτιστή δημιουργία εἶναι αὐτό πού ἐκφράζει ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σῦρος: «Στόν εἰρηνεμένο ἐσωτερικά ἄνθρωπο δημιουργεῖται ἀπεριόριστη ἀγάπη. Δέν ἀνέχεται νά βλέπει καμιά βλάβη στή φύση καί στά ζῶα. Καί ἀπό τήν πολλή ἀγάπη καί τήν καύση τῆς καρδιᾶς του γι’ αὐτά χύνει ἄφθονα δάκρυα». Ποιός φιλειρηνιστής θά μποροσοῦσε νά βρεῖ σέ ποιανοῦ φιλειρηνιστικοῦ κινήματος τά πρακτικά πιό δυνατό φελειρηνικό καθολικά δεῖγμα ἀπ’ αὐτό;
Κορυφαία πραγμάτωση τέλος τῆς ἀποκαταστάσεως τῆς εἰρήνης ἀνάμεσα στόν ἄνθρωπο καί τά ζῶα εἶναι τά παραδείγματα τῶν Ἁγίων πού ζοῦσαν καί ζοῦν ἀπόλυτα συμφιλιωμένοι μέ τά ἄγρια ζῶα, ὅπως ὁ ἅγιος ἱερομάρτυρας Ἀθηνογένης μέ τό ἐλάφι, ὁ ἀββᾶς Γεράσιμος στόν Ἰορδάνη μέ τό λιοντάρι, ὁ ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ μέ τίς ἀρκοῦδες, ὁ π. Παΐσιος στό Ἅγιον Ὄρος μέ τό φίδι, τό σκαντζόχοιρο καί τά ποντικάκια.
Αὐτό τό τετραμερές ἀδιάστατο τῆς εἰρήνης βιώνεται διαχρονικά μέσα στόν ἱερό χῶρο τοῦ μυστηρίου τῆς ἐξομολογήσεως μπροστά στόν πνευματικό. Μέσα στό ἁγιοπνευματικό κλῖμα τῆς ἱερᾶς ἐξομολογήσεως ὁ γέροντας γίνεται γιά καθένα μας κανόνας καί μέτρο εἰρήνης. Τό πρόσωπο τοῦ πνευματικοῦ πατρός εἶναι ἀρχέτυπο τῆς «ἐν Χριστῷ» εἰρήνης ἀπό τό ὁποῖο μεταφυτεύονται ὑπομονετικά τά σπέρματα τῆς εἰρήνης. Ἡ ἐκούσια καί ὁλοπρόθυμη ὑπακοή τοῦ ὑποτακτικοῦ στόν πνευματικό πατέρα εἶναι ἡ προϋπόθεση γιά νά μεταγγίσει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο τήν εἰρήνη στόν υἱό καί στή θυγατέρα τῆς ὑπακοῆς. Σύντομα ὁλόκληρη ἡ προσωπικότητα τοῦ ὑποτακτικοῦ θά καταρτισθεῖ τέλεια στήν «ἐν Χριστῷ» εἰρήνη.
Τί κρῖμα στούς Δυτικοευρωπαίους νά μήν ἔχουν δοκιμάσει τή γλυκύτητα αὐτῆς τῆς πιό προσωπικῆς σχέσεως μέ τόν πνευματικό πατέρα, ἀλλά ἡ ἐξομολόγησή τους ξερά καί ἀπρόσωπα -τυπικά- νά ἀπευθύνεται σέ μιά κουρτίνα, σ’ ἕνα παρβάν καί οἱ ἀπρόσωπες ἀπαντήσεις νά βγαίνουν ἀπό τό παραβάν; Μέσα σέ τέτοια δεδομένα μποροῦν νά διακρίνουν τή θεοαξία τῆς μετανοίας, τό θεανδρικό πρόσωπο τοῦ Πνευματικοῦ καί πολύ περισσότερο τούς εἰρηνικούς καρπούς τους; Γιά μᾶς τούς Ὀρθοδόξους εἶναι κατανοητή αὐτή ἡ μυστηριολογική ἀλλοίωση μετά ἀπό τίς θεολογικές καί ἐκκλησιαστικές ἀλλοιώσεις πού ἔχουν προηγηθεῖ.
Βγαίνοντας ὁ Ὀρθόδοξος πιστός ἀπό τήν ἐξομολόγηση ἔχει φτερά καί προοπτικές ἀπέραντες. Οἱ σχέσεις του γίνονται ὅλο καί πιό ὑποστασιωμένες (ὑποστασιοποιημένες;) μέ τήν εἰρήνη, ἀφοῦ μορφώνεται ἐντός του ὁ Ἄρχων τῆς εἰρήνης. Οἱ ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι μιά χίμαιρα, ἀλλά διαχέονται εἰρηνικά σ’ ὅλες τίς πτυχές τοῦ ἀνθρωπίνου εἶναι. Οἱ μικρότητες τῆς ζωῆς ἰσοπεδώνονται μπροστά στήν ἀναθέρμανση τῶν ἀδελφικῶν σχέσεων. Ἡ εἰρήνη πρυτανεύει χαρισματικά στίς διανθρώπινες σχέσεις.
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Γνωρίζουμε πολύ καλά ἀπό τήν παγκόσμια ἱστορία, ἀλλά καί ἀπό τή σύγχρονη πράξη ὅτι πολλές ἀπόπειρες ἔκαναν οἱ ἄνθρωποι γιά τήν ὀργάνωση καί τήν ἑδραίωση τῆς εἰρήνης, στόν κόσμο.
Πασίγνωστη εἶναι ἡ Pax Romana, ἡ Ρωμαϊκή εἰρήνη πού κράτησε τέσσερεις αἰῶνες στόν τότε γνωστό κόσμο κάτω ἀπό τά σκῆπτρα τῆς Ρώμης. Ἐξωτερικά μεγάλη ἐπιτυχία. Ἐσωτερικά καί πνευματικά ρηχή στό περιεχόμενό της. Ὅλοι οἱ ὑπήκοοι αὐτῆς τῆς αὐτοκρατορίας ἦσαν δοῦλοι, ὑποτελεῖς καί παντελῶς ἄγνωστοι τῶν διαστάσεων τῆς ὑπερβατικῆς εἰρήνης. Γι’ αὐτό καί καταλύθηκε σύμφωνα μέ τούς ἀδυσώπητους φυσικούς νόμους τῆς ἀκμῆς, τῆς παρακμῆς καί τοῦ θανάτου.
Ἀλλά καί στά σύγχρονα καθεστώτα εἶναι ὁλοφάνερες οἱ ἐπιφανειακές δομές τῶν συγχρόνων εἰρηνιστικῶν συστημάτων καί κινημάτων. Ἡ Pax America, ἡ Pax Sovietica, ἡ Pax Vaticana ἀποτελοῦν σήμερα τά μεγαλύτερα ὁλοκληρωτικά συστήματα εἰρήνης μέ προγράμματα προπαγάνδας σ’ ὅλον τόν κόσμο. Μέθοδός τους, σκοπός τους, ἐπιδίωξη τοῦ καθενός εἶναι ἡ ὑποταγή ὅλου τοῦ κόσμου στό σύστημά τους. Χαρακτηριστικές εἶναι οἱ ἀπόψεις τοῦ Ρώσου διανοουμένου καί πολιτικοῦ Μποσλένσκυ: ”Σκοπός μας, λέγει, εἶναι ἡ κατάκτηση ὅλου τοῦ κόσμου στό εἰρηνιστικό σύστημά μας”. Ἐδῶ, ὅπως καί στά ἄλλα εἰρηνιστικά συστήματα πού ἀναφέραμε ἀναπτύσσεται ἔντονος σοβινισμός χωρίς τόν ὁποῖο δέν εἶναι δυνατό νά σταθεῖ τό σύστημα. Μέσα σέ τέτοιου εἴδους εἰρηνιστικές προδιαγραφές εὐνοεῖται ἡ ἀνέλιξη τοῦ καπιταλισμοῦ, τοῦ φασισμοῦ, τοῦ σοσιαλισμοῦ καί ἄλλων συστημάτων πού ἔχουν σύστοιχους σκοπούς μέ τά εἰρηνιστικά κινήματα.
Στό σημεῖο αὐτό ἀξίζει νά ἀναφέρουμε τή βαρυσήμαντη γνώμη τοῦ μεγάλου κοινωνιολόγου Max Weber σχετικά μέ τά δυτικοχριστιανικά συστήματα τοῦ Παπισμοῦ καί τοῦ Προτεσταντισμοῦ. Σημειώνει ὁ Max Weber ὅτι ἡ ἠθική καί γενικότερα ἡ νοοτροπία τοῦ δυτικοῦ χριστιανισμοῦ δημιούργησε τόν καπιταλισμό: Ἡ ταξική ἀντίληψη πού χυριαρχεῖ στά δυτικοχριστιανικά συστήματα δημιούργησε τίς κατάλληλες συνθῆκες γιά τήν ἀνάπτυξη καί τῶν ἄλλων συστημάτων.
Ἡ πολεμική πού ἐξαπολήθηκε ἐναντίον τοῦ Χριστιανισμοῦ μέσα στούς χώρους τοῦ δυτικοῦ κόσμου μέ τό διαφωτισμό καί τόν Οὐμανισμό, καί στήν ἀνατολή μέ τήν ἀπροκάλυπτη ἀθεΐα, δέν εἶναι ἄσχετη μέ τίς θέσεις τοῦ Max Weber. Πολεμώντας οἱ Εὐρωπαῖοι τό Χριστιανισμό, πολεμοῦσαν τά κοσμικά συστήματα τοῦ Παπισμοῦ καί Προτεσταντισμοῦ. Μή ἔχοντας τήν ἐμπειρία τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως, χτυποῦσαν γενικά κάθε τι τό χριστιανικό, ἀφοῦ δέν εἶχαν τίς γνήσιες ἐκκλησιολογικές γνώσεις γιά να ξεχωρίσουν τό γνήσιο ἀπό τό νόθο σχετικά μέ τό Χριστιανισμό.
Ὁ στρατηγός Μακρυγιάννης, ὁ ἀληθινός πατριώτης καί πιστός Ὀρθόδοξος βλέποντας τούς διωγμούς τῶν Ὀρθοδόξων μοναχῶν τό 1860 στήν πατρίδα μας ἀπό τούς Βαυαρούς καί τό γκρέμισμα πολλῶν μοναστηριῶν ἔλεγε: Οἱ καϋμένοι οἱ Βαυαροί, μέσα στό μυαλό τους ἔχουν ἔντονα ἀποτυπωμένη τήν εἰκόνα τῶν Καπουτσίνων μοναχῶν. Οἱ Καπουτσίνοι εἶναι ὑπερήφανοι, καλοταϊσμένοι, καλομορφωμένοι, ἀγέρωχοι πού ἐπιδιώκουν νά σέ ὑποτάξουν στά συστήματά τους. Δυστυχῶς δέν ξέρουν, οἱ ἄρχοντές μας οἱ Βαυαροί, ὅτι οἱ δικοί μας καλόγεροι καί οἱ δικοί μας παπάδες εἶναι ἁπλοί ἄνθρωποι, φτωχοί, καλοκάγαθοι καί εἰρηνικοί. Σέ καλοδέχονται μέσα στήν καρδιά τους καί σοῦ συμπεριφέρονται μέ ἀνιδιοτέλεια.
Εἶναι ἄκριτο τό λιγότερο μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἑλλάδα τά τηλεοπτικά μέσα ἐνημερώσεως νά προβάλλουν σάν φιλειρηνικό τό πρόσωπο τοῦ Πάπα, μολονότι ἡ ἱστορία τά ἀντίθετα μαρτυρεῖ στό παρελθόν καί ἡ ὁλοκληρωτική, ἀνθελληνική καί ἀντιορθόδοξη προπαγάνδα βρίσκεται σέ ἐνεργητικότητα καί στίς μέρες μας μέ τό Μακεδονικό ζήτημα.
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Παρακολουθεῖστε μιά διαδήλωση φιλειρηνιστῶν. Θά δεῖτε πρόσωπα ἀγριεμένα, μαλλιά ἀνασηκωμένα κορμιά ἕτοιμα γιά πάλη τήν ἴδια στιγμή πού καταδικάζουν τόν πόλεμο ἤ τά ὅπλα. Τά κόμματα, οἱ ἰδιαίτερες πολιτικές σκοπιμότητες, οἱ ἰδεολογικές κασέττες, τά κομματικά τραγούδια, οἱ πολιτικές ὁμιλίες ἀγωνιοῦν νά σφετερισθοῦν τό μήνυμα τῆς εἰρήνης. Μέθοδός τους εἶναι ἡ μαζική ἀγωγή καί τά μαζικά συνθήματα.
Μόνο ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας ἔχει βιώσει τίς ἀπεριόριστες διαστάσεις τῆς εἰρήνης σ’ ὅλα τά ἐπίπεδα: Τό Θεολογικό, τό ἀνθρωπολογικό, τό κοινωνιολογικό καί τό κοσμολογικό.
Ἡ πραγμάτωση αὐτῆς τῆς εἰρήνης πῆρε σάρκα καί ὁστά κατά τή χιλιετῆ Βυζαντινή ἱστορία. Ἡ Pax Byzantina, ἡ φιλειρηνική πολιτική τοῦ Βυζαντίου ὑπῆρξε ἡ πιό ἐπιτυχημένη προσπάθεια μέσα στόν κόσμο γιά ἐξάπλωση τῆς «ἐν Χριστῷ» ὑπερβατικῆς εἰρήνης. Καί ἄν ἀκόμα στήν ἀνάγκη χρησιμοποίησαν οἱ κοσμικοί ἄρχοντες τά ὅπλα, ὅμως ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μέ ἀληθινή ἀνιδιοτέλεια θέλησε νά προσφέρει τά πνευματικά δῶρα της μέ τούς ὑπερβατικά εἰρηνικούς καί μυστηριακούς τρόπους της.
Οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας ἔδωσαν μάχες πραγματικές μέ τόν εἰρηνικό λόγο τῆς ἐν Χριστῷ ἀληθείας. Ἦσαν ἀνυποχώρητοι μπροστά σέ κάθε μορφή κοινωνικῆς ἀδικίας μέ στόχο τήν πραγμάτωση τῆς εἰρήνης στόν κόσμο.
Μόνο μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας ὑπάρχει ἀτόφια ἡ ὑπερβατική φιλειρηνική ἐμπειρία. Κάθε φορά πού τελοῦμε τή θεία Λειτουργία, τοὐλάχιστο αὐτή τή φορά, βλέπουμε τήν εἰρήνη στά πρόσωπα τῶν ἐνοριτῶν μας. Κάθε μέρα, πού μετά τή θεία Λειτουργία, βγαίνουμε στούς δρόμους καί καλημερίζουμε τούς ἐνορίτες μας, βλέπουμε τήν εἰρήνη, τήν «πάντα νοῦν ὑπερέχουσαν» νά διαχέεται καί νά προσφέρεται σάν μικρό ἔστω ἀντιδωράκι στούς πολλούς ἐνορίτες μας μέσα στήν πόλη καί μέσα στίς πολλαπλές συναλλαγές μας. Ὁ τρόπος πού μᾶς ἀνταποδίδουν οἱ ἐνορίτες μας τό χαιρετισμό ἐπαληθεύει τό πραγματικό βίωμα τῆς εἰρήνης πού γίνεται δεκτή μέσα τους μέ χαρά πολλή.
Ἄκουσα ἀπό αὐτόπτη καί αὐτήκοο μάρτυρα γνωστό τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου, ὅτι ὁ Ἅγιος σάν Σχολάρχης τῆς Ριζαρείου Σχολῆς, εἶχε τόση εἰρήνη μέσα του, πού ἀνεχόταν μερικές φορές ἐν γνώσει του νά κοροϊδεύεται ἀπό τούς μαθητές του, παρά νά πάρει τέτοιες ἀποφάσεις, ὥστε νά διασαλευθεῖ ἡ εἰρήνη καί μέσα του καί γύρω του. Ἡ ἀπέραντα εἰρηνική ἀντιμετώπιση τῶν μαθητῶν του τελικά τούς σκλάβωνε καί μέ ἄλλον τρόπο, μέ τήν εἰρήνη, τούς ὁδηγοῦσε στή διόρθωση καί στήν πνευματική προκοπή.
Ὁ Χριστός μας στήν ἐπί τοῦ Ὄρους ὁμιλία του εἶπε: Μακάριοι οἱ εἰρηνοποιοί, ὅτι αὐτοί υἱοί Θεοῦ κληθήσονται. Ἐμεῖς, τιμημένοι μέ τό Ὀρθόδοξο Βάπτισμα δυνάμει καί χάριτι εἴμαστε καί εἰρηνοποιοί καί υἱοί τοῦ Θεοῦ. Χρειάζεται ὅμως καθένας μας να ἐνεργοποιήσει τό ἐκλεκτό χάρισμα τοῦ Θεοῦ, τήν εἰρήνη, πάνω στό δικό του πρόσωπο, μέ τόν προσωπικό του ἀγῶνα, μέ τή συμμετοχή του στά Μυστήρια καί τήν ἀδιάλειπτη ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ἔτσι ἡ μαρτυρία του θά εἶναι πηγαία μαρτυρία εἰρήνης ὅπου κι ἄν βρεθεῖ, σέ κάθε χῶρο καί μέσα σ’ ὅλες τίς δομές τῆς σύγχρονης ζωῆς. Θά εἶναι ἡ πιό κραυγαλέα ἀπ’ ὅλες τίς κραυγές εἰρήνης πού ἔχουν ἀκουστεῖ καί ἔχουν κουφάνει μέχρι τώρα τόν κόσμο μας.
Ἡ μαρτυρία τοῦ χριστιανοῦ νέου καί τῆς χριστιανῆς νέας θά εἶναι θεανθρωποποιημένη μαρτυρία θεοειρήνης στό σύγχρονο κόσμο μας πού ἔχει ἀπόλυτη ἀνάγκη γι’ αὐτή.
Ὁ π. Παΐσιος στό Ἅγιον Ὄρος ἔλεγε κάποτε: Ἄν ὑποτεθεῖ ὅτι γιά κάποιο λόγο ὁ ἄνθρωπος τῆς εἰρήνης κατεβεῖ στήν κόλαση, τότε καί τήν κόλαση μπορεῖ νά μεταβάλει σέ ὑπερβατικό χῶρο εἰρήνης, μπορεῖ νά τήν μεταβάλει σέ παράδεισο εἰρήνης. Τέτοια θεοδυναμικότητα, τέτοια θεοσθένεια ἔχει ἡ Χριστοειρήνη.
Τέλος, ἡ μαρτυρία τοῦ συγχρόνου χριστιανοῦ νέου καί τῆς νέας, εἴτε ἀνήκει σέ κάποιο κίνημα εἰρήνης εἴτε δέν ἀνήκει, εἶναι ἡ πιό δυνατή θεομαρτυρία εἰρήνης παντοῦ καί πάντοτε, ἀφοῦ ὁ λόγος τους καί ἡ ζωή τους κορυφώνονται στήν πιό παγκόσμια, στήν πιό οἰκουμενική, στήν πιό αἰώνια ὁμολογία: Ὁ Χριστός ἐστιν ἡ Εἰρήνη ἡμῶν.

πηγή  «Αναβάσεις »