O Ἅγιος παπα-Νικόλας Πλανάς. (Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης)

Ο άγιος Νικόλαος Πλανάς[1], ο άγιος παπα-Νικόλας Πλανάς, όπως χαρακτηρίζεται, γεννήθηκε μέσα του 19^ου αι. στη Νάξο και κοιμήθηκε στην Αθήνα το 1932.
Γιορτάζει στις 2 Μαρτίου, ημέρα της χειροτονίας του και, μετά από χρόνια, του θανάτου του, που ήταν λουσμένος σε οπτασία θεϊκού φωτός. Ήταν απλός και ταπεινός ολιγογράμματος ιερέας στο ναό του αγίου Ιωάννη της οδού Βουλιαγμένης στην Αθήνα, περιφρονημένος από πολλούς ως «αγράμματος». Έγγαμος και πατέρας και φίλος του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

Η αγάπη, η αθωότητα, η πραότητα και η ταπεινότητά του έφτανε στο απροχώρητο. Πολλές φορές έπεφτε θύμα εκμεταλλευτών, που τον πλησίαζαν προσποιούμενοι τους ευσεβείς και του έπαιρναν ακόμη και τα λεφτά απ’ την τσέπη.

Όταν ο εγωισμός των ανθρώπων τον ταπείνωνε για τη φτώχεια και την αγραμματοσύνη του, έκλαιγε σαν παιδί (μα η ψυχή του ήταν παιδική) αλλά ποτέ δεν τον είδαν να θυμώνει ή να μαλώνει με κανέναν ή να αμύνεται για το δίκιο του. Γι’ αυτόν ίσχυε ο πρώτος μακαρισμός, όπως είχε γράψει ο Παπαδιαμάντης· με τα ανθρώπινα μέτρα ήταν ένας πτωχός τω πνεύματι, όχι χαζός, αλλά καλός, που η ψυχή του ήταν ένας παράδεισος αγάπης.

Για 52 χρόνια (1880-1932) λειτουργούσε κάθε μέρα και σ’ ένα ξωκλήσι της Αθήνας. Ήξερε όλα τα ξωκλήσια, τρύπωνε μέσα και λειτουργούσε μόνος του ή έκανε ολονυχτίες με μικρή συντροφιά φίλων (ο Παπαδιαμάντης και ο Μωραϊτίδης ήταν συχνά οι ψάλτες του)· ένιωθε έτσι ότι επισκέπτεται τους φίλους του, τους αγίους, που χαίρονται με την παρουσία των ανθρώπων στο σπίτι τους.

Από αγάπη στο Θεό λειτουργούσε κάθε μέρα, νήστευε όλες τις σαρακοστές και, επιπλέον, από 1 έως 14 Σεπτεμβρίου προς τιμήν του Σταυρού και από 1 έως 8 Νοεμβρίου προς τιμήν των αρχαγγέλων.
Από αγάπη στους ανθρώπους προσευχόταν ατελείωτα (αν κάποιος του έλεγε ότι έχει πρόβλημα, προσευχόταν γι’ αυτόν όλη νύχτα), ανεβοκατέβαινε σε επαύλεις και υπόγεια για να τελέσει ευχέλαια και αγιασμούς, ελεούσε τους φτωχούς με τα φιλοδωρήματα των πλουσίων (τότε οι παπάδες δεν έπαιρναν μισθό από το κράτος), και, στις λειτουργίες, μνημόνευε χιλιάδες ονόματα ζώντων και νεκρών, που του είχαν δώσει οι χριστιανοί.
Τύλιγε τα χαρτιά του σε δυο μαντήλια (χωριστά τα ονόματα ζωντανών και νεκρών) και τα κουβαλούσε όπου πήγαινε. «Τί κουβαλάς στον κόρφο σου παπα-Νικόλα;» τον πείραζαν. «Τα γραμμάτια και τα συμβόλαιά μου» απαντούσε.

Έτσι, μνημόνευε επί ώρες και, όταν μνημόνευε αγίους, κατά τη διάρκεια της λειτουργίας, καλούσε τα ονόματα αμέτρητων αγίων, για να τους τιμήσει, σε σημείο που το εκκλησίασμα παραπονιόταν: «Τελείωνε, παπα-Νικόλα! Πες “και πάντων των αγίων”!». Δεν οργιζόταν ποτέ, αλλά απαντούσε: «Ψαλώ τω Θεώ μου έως υπάρχω» (=θα ψάλλω για το Θεό μου μέχρι να ζω)[2].

Έτσι, κατά τις μαρτυρίες ανθρώπων, αξιώθηκε σε θαύματα, επικοινωνία με αγγέλους και αγίους, επικοινωνία ακόμη και με ζώα, ενώ πολλές φορές τα παιδιά τον έβλεπαν να περπατά χωρίς να πατάει το χώμα και να ακτινοβολεί κατά τη διάρκεια της λειτουργίας, σημάδι του πνευματικού του αναστήματος.
Ο τάφος του βρίσκεται στην αυλή του Αγίου Ιωάννη στη Βουλιαγμένης και τα οστά του φυλάσσονται σε ειδική λάρνακα κάτω από τον επισκοπικό θρόνο του ναού (ο σημερινός ανακαινισμένος ναός του αγίου Ιωάννη δεν είναι ο ίδιος με τον ταπεινό μικρό ναό των λίγων και πάμπτωχων ενοριτών, στον οποίο λειτουργούσε ο παπα-Νικόλας).
__________

[1] Βλ. Μάρθας Μοναχής, Ο παπά Νικόλας Πλανάς, ο απλοϊκός ποιμήν των απλών προβάτων, εκδ. «Αστήρ», Αθήναι 1965, Νικοδήμου, μητροπολίτου Πατρών, «Παπά Νικόλαος, ο νέος άγιος της Ορθοδοξίας», εφημ. «Εκκλησιαστική Αλήθεια», φ. 337, 1991, του ίδιου, Ασματική Ακολουθία του εν αγίοις πατρός ημών Νικολάου (Πλανά) του εκ της νήσου Νάξου, έκδ. Αποστολικής Διακονίας, 1992, Δημ. Φερούση, Ο Παπακαλόγερος Νικόλαος Πλανάς, ο άγιος ποιμένας, εκδ. «Αστέρος», Αθήνα 1992, αρχιμ. Νικ. Ι. Πρωτοπαπά, Ο νέος άγιος της Εκκλησίας μας ιερεύς Νικόλαος Πλανάς, συνοπτική έκδ. της Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα 1993.

[2] Στίχος από ψαλμό, που λέγεται στα αντίφωνα της λειτουργίας.
____________________

Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης
"Τα αλεξικέραυνα του θανάτου"
Σύγχρονοι άγιοι και όσιοι στην Ορθόδοξη Εκκλησία
Ανάπτυξη εισήγησης σε ημερίδα του Ομίλου Ουνέσκο Ρεθύμνου, Αύγουστος 2004.

nektarios.gr