Ἡ ἑκούσια κακοπάθεια εἶναι μίμηση τῆς ζωῆς τοῦ Κυρίου.
Ἀπό ἐδῶ προέρχεται ἡ ὑποταγή τῶν αἰσθήσεων· ἀπό ἐδῶ ἡ νήψη τοῦ νοῦ· ἀπό ἐδῶ ἐξημερώνονται τά ἄγρια πάθη πού κινοῦνται μέσα στό σῶμα· ἀπό ἐδῶ προέρχεται ἡ πραότητα τῶν λογισμῶν· ἀπό ἐδῶ οἱ διάφορες φωτεινές κινήσεις τῆς διανοίας· ἀπό ἐδῶ ἡ σπουδή πρός τά ἱερά ἔργα τῆς ἀρετῆς· ἀπό ἐδῶ τά ὑψηλά καί λεπτά νοήματα· ἀπό ἐδῶ τά ἄμετρα δάκρυα πού χύνονται κάθε ὥρα καί ἡ μνήμη τοῦ θανάτου· ἀπό ἐδῶ ἡ καθαρή σωφροσύνη, ἡ ὁποία ἀπέχει τελείως ἀπό κάθε φαντασία πού πειράζει τή διάνοια· ἀπό ἐδῶ ἡ ὀξυδέρκεια καί ἡ ὀξύτητα τῆς γνώσεως ὅσων βρίσκονται μακριά· ἀπό ἐδῶ πηγάζουν τά βαθύτερα μυστικά νοήματα... καί ἡ διάκριση τῶν πονηρῶν πνευμάτων ἀπό τίς ἀγγελικές Δυνάμεις καί τῶν ἀληθινῶν ὁράσεων ἀπό τίς μάταιες φαντασίες... Καί μέ λίγα λόγια ἀπό ἐδῶ προέρχεται ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου τοῦ ἀληθινοῦ καί ἡ χαρά τῆς ψυχῆς καί ἡ ἀνάστασις καί ἡ ἀνάπαυση στήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν μαζί μέ τό Χριστό>>. (ΑΓ. ΚΑΛΛΙΣΤΟΥ ΚΑΙ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΩΝ: Μέθοδος καί κανόνας ἀκριβής...Φιλοκαλία τομ. Ε , σελ.55,56) Γι' αυτό «λέει στό Γεροντικό ὃτι ρώτησε ἓνας ἀδελφός κάποιον Γέροντα, λέγοντας· «Τί εἶναι ἡ ταπείνωση»; Κι ὁ Γέροντας εἶπε·«῾Η ταπείνωση εἶναι μεγάλο καί θεϊκό ἒργο. ῾Ο δέ δρόμος πού ὁδηγεῖ στήν ταπείνωση εἶναι οἱ σωματικοί κόποι πού γίνονται μέ ἐπίγνωση καί τό νά θεωρεῖς τόν ἑαυτό σου κάτω ἀπό ὃλη τήν κτίση καί τό νά προσεύχεσαι ἀδιάλειπτα».
Ὁ Κύριος κακοπαθοῦσε ἑκούσια ἀπό τήν πρώτη μέχρι τήν τελευταία στιγμή τῆς ζωῆς Του· καί βέβαια δέν εἷχε ἀνάγκη ὁ Κύριος ἀσκήσεως καί μετανοίας. Ἔζησε ἒτσι, γιά νά διδάξει ἐμᾶς, γιά νά μᾶς δώσει πρότυπο ζωῆς· τήν κακοπάθεια καί τήν ταπείνωση. Μᾶς κάλεσε στόν ἀληθινό μοναδικό τρόπο ζωῆς, πού εἶναι ἡ μετάνοια.
Γι' αυτό νήστεψε 40 ἡμέρες, πού εἶναι πολύ μεγάλη ἂσκηση. Νήστεψε, γιά νά μᾶς διδάξει ὃτι, ὅπως διά τῆς ἀκρασίας (τῆς μή τηρήσεως τῆς ἐγκρατείας), τῆς μή τηρήσεως τῆς πρώτης ἐντολῆς, πού ἦταν ἡ νηστεία (<<μή φάγετε>>) χάσαμε τόν παράδεισο, ἒτσι καί διά τῆς νηστείας, τῆς ἐγκρατείας καί τῆς ὑπακοῆς θά τόν ξανακερδίσουμε.
Καλούμεθα νά μιμηθοῦμε (ὅσο μποροῦμε) τόν Κύριο. Κοπιάζοντας σωματικά, μέ δάκρυα, νηστεῖες, ἀγρυπνίες, γονυκλισίες, ἐγκράτεια σωματικῆς ἀνάπαυσης, χειρωνακτική ἐργασία. Εἶναι ὃλα αὐτά ἀπό τά ἰσχυρότερα ὃπλα πού ἒχουμε.
Ἄν τό πρῶτο πάθος εἶναι, ὅπως καί εἶναι πράγματι, ἡ φιλαυτία, ἡ πρώτη ἀρετή, κατά τόν ἀββᾶ Ἰσαάκ, εἶναι ἡ περιφρόνηση τῆς ἀνάπαυσης. <<Πρό πάντων τῶν παθῶν, ἡ φιλαυτία· πρό δέ πασῶν τῶν ἀρετῶν, ἡ τῆς ἀναπαύσεως καταφρόνησις>>[i].
Ἀπό τή φιλαυτία προέρχονται ὅλα τά ἄλλα πάθη, ἐνῶ ἡ περιφρόνηση τῆς ἀνάπαυσης γεννᾶ ὅλες τίς ἀρετές. Ἡ ἀνάπαυση καί ἡ ἀργία ἔχουν καταστροφικά ἀποτελέσματα στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, σημειώνει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ, καί μποροῦν νά βλάψουν κάποιον περισσότερο ἀπό τίς ἐνέργειες τῶν δαιμόνων. Ὅταν τό σῶμα ἀποδεχθεῖ τήν ἀνάπαυση καί τήν ἀργία, κάθε κακία τελειοποιεῖται στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου. Καί ἄν κανείς ἐπιθυμεῖ ἔντονα τό καλό, ἡ ἀνάπαυση καί ἡ ἀργία σιγά-σιγά ἀφαιροῦν ἀπό αὐτόν ἀκόμη καί αὐτή τή διάθεση τοῦ καλοῦ, τήν ὁποία εἶχε.[ii]
Εἶναι ἀπαραίτητο νά περιφρονεῖ κανείς τήν ἀνάπαυση τοῦ σώματος. Ἐπίσης, νά ἀγαπᾶ καί νά ἐπιδιώκει τόν κόπο καί τίς δυσκολίες, τά ὁποῖα ὁδηγοῦν στήν τελείωση τῶν ἐντολῶν, ἀποτελοῦν τήν αἰτία τῆς ἀρετῆς καί θεραπεύουν τά πάθη.[iii]
Οἱ θλίψεις καί οἱ κίνδυνοι ἐξαφανίζουν τήν ἡδυπάθεια τῶν παθῶν πού τρέφει καί αὐξάνει ἡ ἀνάπαυση. Καί <<ὥσπερ καθαίρουσι τά φάρμακα τήν ἀκαθαρσίαν τῶν χυμῶν τῶν πονηρῶν ἐκ τοῦ σώματος, οὕτως ἡ σφοδρότης τῶν θλίψεων καθαίρει τά πονηρά ἐκ τῆς καρδίας>>[iv].
«Τοῦτο τό γένος (τῶν δαιμόνων, τῶν παθῶν) οὐκ ἐκπορεύεται εἰ μή ἐν προσευχῇ καί νηστείᾳ>> (Μαρκ. 9, 29), εἶπε ὁ Κύριος. Γι' αυτό καί οἱ ἃγιοι πέρασαν τήν ζωή τους μέ ἂκρα νηστεία καί ἐγκράτεια γενικότερα. Γράφει ὁ Μ. Βασίλειος γιά τή νηστεία: [v]<<Βλέπεις τί κάνει ἡ νηστεία· καί ἀρρώστειες θεραπεύει καί ρεύματα σωματικά ξηραίνει καί δαίμονες βγάζει καί λογισμούς πονηρούς ἀποδιώχνει καί τόν νοῦ λαμπικάρει καί τήν καρδιά καθιστᾶ καθαρή καί τό σῶμα ἁγιασμένο καί στόν θρόνο τοῦ Θεοῦ μπροστά στήνει τόν ἄνθρωπο.
Καί γιά νά μή νομίσεις ὅτι αὐτά εἶναι μόνο λόγια, ἔχεις τήν μαρτυρία τοῦ εὐαγγελίου πού λέει ὁ Κύριος. Τόν ρώτησαν οἱ μαθητές Του λέγοντας: Κύριε δεῖξε μας, μέ ποιόν τρόπο ἐκδιώκονται τά ἀκάθαρτα πνεύματα; Καί εἶπε ὁ Κύριος: << αὐτό τό γένος δέν βγαίνει, παρά μέ νηστεῖες καί προσευχές>>. Καθένας λοιπόν πού ἐνοχλεῖται ἀπό πνεῦμα ἀκάθαρτο, ἐάν νοήσει καί χρησιμοποιήσει αὐτό τό φάρμακο, ἐννοῶ τήν νηστεία, ἀμέσως τό πνεῦμα τό πονηρό στενοχωρούμενο φεύγει, ἐπειδή φοβᾶται τήν νηστεία. Διότι πάρα πολύ εὐχαριστιοῦνται οἱ δαίμονες μέ τήν κραιπάλη καί τήν ἀνάπαυση τοῦ σώματος. Μεγάλη δύναμη ἡ νηστεία, καί μεγάλα κατορθώματα γίνονται μ' αὐτήν.
Διότι ἀπό ποῦ οἱ ἄνθρωποι κάνουν μεγάλες δυνάμεις καί θαύματα γίνονται διά μέσου αὐτῶν, καί θεραπεῖες στούς πάσχοντες δωρίζει ὁ Θεός διά μέσου αὐτῶν, παρά διά τῆς ἀσκήσεως καί τῆς ταπεινοφροσύνης καί τοῦ ὀρθοῦ τρόπου ζωῆς; Διότι ἡ νηστεία εἶναι ἡ ζωή τῶν ἀγγέλων, καί ἐκεῖνος πού τήν χρησιμοποιεῖ βρίσκεται στήν ἀγγελική τάξη>>.
῾Η κακοπάθεια ἐξολοθρεύει τήν ἡδονή, τήν φιληδονία, ἁγνίζει τό σῶμα, περικόπτοντας τά σωματικά ἁμαρτήματα. ᾿Αλλά καθαρίζει παράλληλα καί τήν ψυχή. Διότι ταπεινώνει τό σῶμα καί μαζί μέ τό σῶμα -πρᾶγμα φαινομενικά παράδοξο- συνταπεινώνεται καί ἡ ψυχή.
῾Η ταπεινή ψυχή ἑλκύει τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ ὁ Θεός <<ταπεινοῖς δίδωσι χάριν>>. Κατέρχεται ἡ καθαρτική Θ. Χάρις καί ἒτσι ἡ ψυχή καθαρίζεται. <<᾿Επειδή τό δηλητήριο τῆς ἁμαρτίας πού ἒχει συσσωρευθεῖ μέσα μας εἶναι πολύ, (μᾶς διδάσκει ὁ ῝Οσιος Νικήτας Στηθᾶτος) ἒχει ἀνάγκη καί ἀπό πολύ καθαρτική φωτιά τῆς μετανοίας, μέ δάκρυα καί θεληματικούς κόπους τῆς ἀσκήσεως.
Γιατί ἀπό τούς μολυσμούς τῆς ἁμαρτίας καθαριζόμαστε ἢ μέ θεληματικούς κόπους ἢ μέ ἀθέλητες ὀδύνες πού ἐπιτρέπει ὁ Θεός. Ἄν προηγοῦνται τά θεληματικά, δέν μᾶς ἒρχονται τά ἀθέλητα. ῝Οταν ὃμως τά θεληματικά δέν καθαρίζουν τό ἐσωτερικό τοῦ ποτηρίου καί τοῦ πιάτου, τότε ἒρχονται οἱ ὀδύνες σφοδρότερες καί συντελοῦν στήν ἀποκατάστασή μας στό ἀρχικό κάλλος, γιατί ἒτσι τά οἰκονόμησε ὁ Τεχνίτης>>[vi]
Δέν ὑπάρχει ἂλλος δρόμος καί ἂλλος τρόπος. Χρειάζεται ἑκούσια κακοπάθεια ἄλλά καί ἀποδοχή τῆς ἀκούσιας, ἂν δέν εἶναι ἀρκετή ἡ προσπάθειά μας γιά τήν κάθαρση μέ τήν ἑκούσια μίμηση τῶν παθημάτων καί τοῦ θανάτου τοῦ Κυρίου. Γιά νά καθαρθοῦμε, νά ἀναστηθοῦμε, πρέπει νά σταυρωθοῦμε, νά πονέσουμε, νά θλιβοῦμε εἲτε ἑκούσια εἲτε ἀκούσια. << Διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν>>.
Μερικοί θέλουν νά φθάσουν στήν ᾿Ανάσταση χωρίς νά περάσουν ἀπό τόν Γολγοθᾶ· δέν γίνεται. ῝Οπως ὁ ᾿Απόστολος Πέτρος <<ἐξελθών ἒξω ἒκλαυσε πικρῶς>>, ὃπως ἡ πόρνη, ὃπως ὁ τελώνης, ὃπως ὃλοι οἱ ἃγιοι, ἒκλαιγαν καί κακοπαθοῦσαν, <<ὑστερούμενοι θλιβόμενοι κακουχούμενοι>> συνεχῶς, μιμούμενοι τόν Κύριο, ἒτσι ὁφείλουμε καί ἐμεῖς νά κάνουμε· μάλιστα δέ νά ἀγαπήσουμε τά δάκρυα, τήν κακοπάθεια.
<<᾿Εκεῖνος πού θέλει νά κόψει τά πάθη μέ τόν κλαυθμό τά κόβει, καί ἐκεῖνος πού θέλει νά ἀποκτήσει τίς ἀρετές μέ τόν κλαυθμό τίς άποκτᾶ>> μᾶς διδάσκει ὁ ῝Αγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος[vii]καί
<<῝Οπως ἡ τροφή καί ἡ πόσις εἶναι ἀναγκαία γιά τό σῶμα, ἒτσι καί τά δάκρυα γιά τήν ψυχή, ὣστε αὐτός πού δέν κλαίει κάθε ἡμέρα (δειλιάζω νά πῶ κάθε ὣρα, γιά νά μή φανῶ βαρύς) καταστρέφει τήν ψυχή του μέ τήν πείνα καί χάνεται...᾿Αφαίρεσε τά δάκρυα καί συναφαίρεσες μ᾿ αὐτά τήν κάθαρση· χωρίς δέ κάθαρση κανείς δέν θά δεῖ τόν Θεό»[viii]
Ἔχει γραφτεῖ:
«Υἱέ ανθρώπου, μέ ζυγαριά νά τρῶς τό ψωμί σου καί μέ μέτρο νά πίνεις τό νερό σου» (Ίεζεκιήλ δ΄,10-11) ἐπειδή αὐτό εἶναι ἀρκετό γιά νά διατρέφεται ἐκεῖνος πού ἀγωνίζεται κατά Θεόν. Διότι, ἄν δέν δώσεις αἷμα,... δέν θά λάβεις πνεῦμα.
Καί ὁ θεῖος Δαβίδ: «Τά γόνατά μου ἀσθένησαν ἀπό τήν νηστεία καί ἡ ὄψη μου ἀλλοιώθηκε μέ τήν στέρηση τοῦ λαδιοῦ»(Ψαλμ. 108, 24). Καί ὁ Θεολόγος (ἅγ. Γρηγόριος): « Μέ τίποτε ἄλλο δέν εὐαρεστεῖται ὁ Θεός, ὅσο μέ τήν κακοπάθεια, καί στά δάκρυα ἀνταποδίδει τό έλεός Του». Καί ὁ ἅγιος Ἰσαάκ: «Ὅπως ἡ μητέρα φροντίζει γιά τό παιδί της, ἔτσι καί ὁ Χριστός φροντίζει γιά τό σῶμα πού κακοπαθεῖ δι΄ Αὐτόν, καί εἶναι πάντοτε κοντά στό σῶμα αὐτό καί τό βοηθεῖ καί δέν τό ἀφήνει νά καταπέσει τελείως» καί πάλι: «σέ κοιλιά γεμάτη δέν ὑπάρχει γνώση τῶν μυστηρίων τοῦ Θεοῦ » [ Ἄρα θά λέγαμε, δέν ὑπάρχει γνώση καί θέα οὔτε καί τοῦ μυστηρίου τῆς Ἀναστάσεως, στό ὁποῖο ἔσπευδε νά φθάσει ὁ ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος συσταυρούμενος καί συννεκρούμενος μέ τόν Κύριο]. Ὅπως ἀκολουθοῦν σέ ἐκείνους πού σπέρνουν δάκρυα τά δεμάτια τῆς ἀγαλλιάσεως, ἔτσι ἀκολουθεῖ ἡ χαρά στήν κακοπάθεια γιά τόν Θεό. Καί μακάριος εἶναι ἐκεῖνος πού ἔκλεισε τό στόμα του σέ κάθε ἡδυπάθεια πού τόν χωρίζει ἀπό τόν Δημιουργό του>>.
Καί πάλι λέγει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ: «Γιά πολύ καιρό, ἀφοῦ δοκίμασα πειρασμούς ἀπό δεξιά καί ἀπό ἀριστερά καί ἀφοῦ δέχτηκα ἀμέτρητες πληγές ἀπό τόν ἀντίπαλο καί ἀφοῦ ἀξιώθηκα μεγάλων παρηγοριῶν κρυφά ἀπό τόν Θεό, ἀπέκτησα προσωπική πείρα ἀπό τά πολλά χρόνια, δοκιμαζόμενος ἀπό τόν Θεό καί μέ τήν χάρη Του ἔμαθα τοῦτα: τό θεμέλιο ὅλων τῶν καλῶν καί ἡ ἀνάκληση τῆς ψυχῆς ἀπό τήν αἰχμαλωσία τοῦ ἐχθροῦ καί ὁ δρόμος πού ὁδηγεῖ τό φῶς καί στήν ζωή εἶναι αὐτοί οἱ δύο τρόποι:
1) Νά περιορίσει κανείς τόν ἑαυτό του σέ ἕναν τόπο (ἐγκράτεια μετακινήσεων -ὄχι περισπασμός,διάχυση, ἐξωστρέφεια, ἀλλά κατά τό πατερικό «κάθου εἰς τό κελλίον σου καί αὐτό σέ διδάξει πάντα») καί
2) νά νηστεύει πάντοτε, δηλ, νά κανονίσει τόν ἑαυτό του σοφά καί συνετά, ὥστε νά ἔχει ἐγκράτεια στήν κοιλία, ἀμετακίνητη διαμονή (τό ἀντίθετο μέ ὅ,τι γίνεται σήμερα: ἀκαταστασία στίς μετακινήσεις, τουρισμός κ.λπ.) στήν ἡσυχία καί ἀδιάλειπτη σχόλη (θά λέγαμε ἐνασχόληση μέ τόν Θεό καί ἀμεριμνία γιά ὅ,τι ἄλλο κατά τό: «σχολάσατε καί γνῶτε ὅτι ἐγώ εἰμί ὁ Θεός») καί μελέτη Θεοῦ.
Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτηςhttp://Hristospanagia3.blogspot.comΔιαβᾶστε ἀκόμη:
Κακοπάθεια καί ταπείνωση στόν Ἀπόστολο Παῦλο
[i]Στό βιβλίο τοῦ Δ. Καλλιντέρη, Πάθη καί ἀρετές κατά τήν διδασκαλία τοῦ ἀββᾶ Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, Ἀββᾶ Ἰσαάκ: Ἀσκητικά Λογ. ΟΑ', σελ.278
[ii]Στό βιβλίο τοῦ Δ. Καλλιντέρη, Πάθη καί ἀρετές κατά τήν διδασκαλία τοῦ ἀββᾶ Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, Λογ.ΟΓ' σελ.291
[iii] Ἔ.ἀ. Ἀββᾶ Ἰσαάκ, Ἀσκητικά Λογ. ΚΖ' σελ. 119
[iv] Ἔ.ἀ. Ἀββᾶ Ἰσαάκ, Ἀσκητικά Λογ. ΟΑ' σελ.278
[v] De virginitate 7.1 to De virginitate 7.20
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου