Ἡ «ψυχοπάθεια» τοῦ ἀνθρώπου.

Θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος, ἐπειδὴ εἶναι ἄρρωστος καὶ ἔχει τὰ διάφορα πάθη, εἶναι (μὲ τὴν σωστὴ ἔννοια τοῦ ὅρου) «ψυχοπαθής». Ὄχι μὲ τὴν ἔννοια ποὺ λέει ἡ ψυχιατρική, ἀλλὰ μὲ τὴν Πατερικὴ ὁρολογία. Ἐπειδὴ ἔχει πάθη, εἶναι ἄρρωστη ἡ ψυχή του, εἶναι «ψυχο-παθής».

Δὲν εἶναι ἀνάγκη κάποιος νὰ εἶναι -ἂς ποῦμε- σχιζοφρενὴς γιὰ νὰ εἶναι ψυχοπαθὴς ἀλλά, ἀπὸ Πατερικῆς ἄποψης, ψυχοπάθεια ὑπάρχει στὸν ἄνθρωπο ἐκεῖνον ποὺ δὲν λειτουργεῖ σωστὰ ἡ ψυχή του. Ἡ ἐνέργεια τῆς ψυχῆς του, τὴν ὁποία οἱ ἅγιοι Πατέρες τήν ὀνομάσαν «νοερὰ ἐνέργεια», δέν λειτουργεῖ σωστά.

Ὅταν ἡ «νοερὰ ἐνέργεια» τοῦ ἀνθρώπου δὲν λειτουργεῖ σωστὰ (καὶ σὲ ὅλους μας συμβαίνει αὐτό, ὅσο δὲν ἔχουμε θεραπευτεῖ μέσα στὸ θεραπευτήριο ποὺ λέγεται Ἐκκλησία), ὁ ἄνθρωπος εἶναι ψυχοπαθής. Τότε ὁ νοῦς του εἶναι γεμάτος ἀπὸ λογισμούς καί αὐτό συνιστᾶ τήν «ἀκαθαρσία» του. Στόν ἐμπαθή λοιπόν ἤ «ψυχοπαθή» (κατά τήν Πατερική ὁρολογία) ὁ νοῦς εἶναι ἀκάθαρτος.

 Σ’ αὐτὸ ἀκριβῶς ἔγκειται ἡ «ψυχοπάθειά» μας: Στὸ ὅτι ὁ νοῦς μας εἶναι γεμάτος ἀπὸ λογισμούς, ἀπὸ σκέψεις. Ὄχι μόνον ἀπό κακοὺς λογισμούς, ἀλλὰ καὶ ἀπό καλοὺς λογισμούς.

-Μία διευκρίνιση: Τί εἶναι ὁ νοῦς κατά τήν πατερική ὁρολογία; Εἶναι ὁ ὀφθαλμός τῆς ψυχῆς, εἶναι  ἡ σπουδαιότερη δύναμη τῆς ψυχῆς, ἡ μόνη κατάλληλη γιά νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό. Εἶναι ἡ «νοερὰ ἐνέργεια» ποὺ ὑπάρχει καί λειτουργεῖ μέσα στὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου.

Κανονικά, ἐκεῖ μέσα, στὸν χῶρο τῆς καρδιᾶς, δὲν πρέπει νὰ ὑπάρχει καμμιὰ ἄλλη σκέψη, κανένας ἄλλος λογισμός ἐκτός ἀπό τόν Χριστό. Θὰ πρέπει αὐτὴ ἡ «νοερὰ ἐνέργεια» νὰ κοινωνεῖ μὲ τὸν Θεό. Ἡ κοινωνία δέ αὐτή γίνεται διά τῆς ἀδιαλείπτου προσευχῆς. Ὅταν, λοιπόν, ἐκεῖ μέσα, στήν καρδιά, ὑπάρχουν καὶ ἄλλες σκέψεις, ἡ «νοερὰ ἐνέργεια» δυσλειτουργεῖ, εἶναι «μπερδεμένη». Ὑπάρχει κατά κάποιο τρόπο ἕνα «βραχυκύκλωμα» καρδιᾶς-νοῦ καί ἐγκεφάλου-διανοίας. Σκέψεις πού θά ἔπρεπε νά εἶναι περιορισμένες στήν διάνοια-ἐγκέφαλο κατεβαίνουν στήν καρδιά καί παίρνουν τήν θέση πού ἀνήκει μόνο στόν Θεό. Αὐτὸ τὸ «μπέρδεμα» τὸ ἔχουμε ὅλοι μέσα μας, ὅσο εἴμαστε ἀθεράπευτοι κατά τήν πατερική ἔννοια.

Νά γιατί δὲν μποροῦμε νὰ κάνουμε σωστὴ προσευχή, καθαρὴ, καρδιακὴ -ὅπως λέμε- προσευχή. Διότι μέσα στὴν καρδιὰ ὑπάρχουν πράγματα ποὺ δὲν θά ἔπρεπε νὰ ὑπάρχουν. Λογισμοί, σκέψεις, δηλαδή, διάφορες ἔχουν κατέβει ἀπὸ τὸν ἐγκέφαλο στὴν καρδιά. Αὐτοί οἱ λογισμοί συνδέονται μέ ἐπιθυμίες καί γίνονται ἐμπαθεῖς. Κανονικά ὅλοι αὐτοί οἱ λογισμοί θά ἔπρεπε νά μένουν στήν διάνοια, στό ἐγκέφαλο. Δυστυχῶς ὅμως λόγῳ τῆς ἀπροσεξίας μας κατέβηκαν καί μόλυναν τήν καρδιά μας...Ὄχι μόνον κακοὶ –ἐπαναλαμβάνω- ἀλλὰ καὶ καλοὶ λογισμοὶ μπορεῖ νὰ εἶναι αὐτοί.

Ὅποιος, λοιπόν, ἔχει καλοὺς ἢ κακοὺς λογισμοὺς μέσα στὴν καρδιά του, αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος, ἀπὸ Πατερικὴ ἄποψη, εἶναι «ψυχοπαθής». Τὸ ἐπαναλαμβάνω: ἀπὸ Πατερικὴ ἄποψη. Μὴν μπερδεύεστε μὲ τοὺς ψυχιατρικοὺς ὅρους. «Ἂς εἶναι οἱ λογισμοὶ αὐτοὶ ἠθικοὶ (ἀκόμα καὶ ἠθικότατοι), ἀνήθικοι ἢ ὁ,τιδήποτε ἄλλο»[1]· εἶναι ξένο σῶμα -θὰ λέγαμε- μέσα στὴν καρδιά. Δηλαδή, κατὰ τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ὅποιος δὲν ἔχει περάσει ἀπὸ κάθαρση τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὰ πάθη καὶ δὲν ἔχει φθάσει, μὲ τὴν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος,  σὲ κατάσταση φωτισμοῦ, εἶναι ψυχοπαθής.

Ὁ ψυχοπαθὴς γιὰ τὸν ψυχίατρο εἶναι κάτι ἄλλο: εἶναι ἐκεῖνος ποὺ πάσχει, ὅπως λέμε, ἀπὸ ψύχωση, εἶναι ὁ σχιζοφρενής.

Γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία, ὅμως, ἕνας ποὺ δὲν ἔχει περάσει στὴν κάθαρση τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὰ πάθη καὶ δὲν ἔχει φθάσει στὸν φωτισμό, δὲν εἶναι νορμὰλ -ἄς τὸ ποῦμε ἔτσι ἁπλὰ- δὲν εἶναι ὑγιής καί χρήζει θεραπείας ἀπό τήν ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. 

 

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

http://Hristospanagia3.blogspot.com

---

[1] Πρωτ. Ἰωάννου Ρωμανίδη, Πατερική Θεολογία, ἐκδόσεις Παρακαταθήκη, Θεσσαλονίκη 2004 (στό ἑξῆς: Πατερική Θεολογία), σελ. 23.