Το κείμενο χαιρετισμού του π. Αθανάσιου Αναστασίου στην Ημερίδα «Πατερική Θεολογία καί μεταπατερική αίρεση»

Ἀρ­χιμ. Ἀ­θα­να­σί­ου

Προ­η­γου­μέ­νου Ἱ­ε­ρᾶς Μο­νῆς Με­γά­λου Με­τε­ώ­ρου, Ἁ­γί­ων Με­τε­ώ­ρων

Χαι­ρε­τι­σμός στήν ἡ­με­ρί­δα «Πα­τε­ρι­κή θε­ο­λο­γί­α καί με­τα­πατερική αἵ­ρε­ση»

Ἱ­ε­ρᾶς Μη­τρο­πό­λε­ως Πει­ραι­ῶς, ΣΕΦ 15-2-2012

Σε­βα­σμι­ώ­τα­τοι, σε­βα­στοί πα­τέ­ρες, ἐλ­λο­γι­μώ­τα­τοι κ. Κα­θη­γη­τές, σε­βα­στό προ­ε­δρεῖ­ο, ἀ­γα­πη­τοί ἐν Χρι­στῷ ἀ­δελ­φοί,

Χαι­ρε­τί­ζον­τας τήν ἀ­πο­ψι­νή ἡ­με­ρί­δα τῆς Ἱ­ε­ρᾶς Μη­τρο­πό­λε­ως Πει­ραι­ῶς μέ θέ­μα «Πατερική θε­ο­λο­γί­α καί με­τα­πα­τε­ρι­κή αἵ­ρε­ση», προ­γευ­ό­με­νοι τήν χα­ρά καί τήν ἐ­σω­τε­ρι­κή πλη­ρό­τη­τα τῆς ἁ­γι­ο­πα­τε­ρι­κῆς καί αὐ­θεν­τι­κῆς θε­ο­λο­γί­ας, τῆς θε­ο­λο­γί­ας τῶν Πα­τέ­ρων μας, πού θά μᾶς προ­σφέ­ρουν οἱ ἐ­κλε­κτοί καί δι­α­κε­κρι­μέ­νοι εἰ­ση­γη­τές τοῦ θέ­μα­τος, ἀ­να­πέμ­που­με θερ­μή καί ἐγ­κάρ­δια δο­ξο­λο­γί­α πρός τόν ἐν Τριά­δι Θε­ό μας γιά τήν ἰ­δι­αί­τε­ρη αὐ­τή εὐ­λο­γί­α, τήν ἀ­πο­ψι­νή πνευ­μα­τι­κή παν­δαι­σί­α. 

Μί­α μο­να­δι­κή εὐ­και­ρί­α νά ἀ­πο­λαύ­σου­με τούς κο­ρυ­φαί­ους θε­ο­λό­γους τῆς ἐκ­κλη­σί­ας μας μέ πλού­σι­ες περ­γα­μη­νές καί δι­α­κρί­σεις, ἐ­πι­στη­μο­νι­κή ἀρ­τι­ό­τη­τα, πα­νε­πι­στη­μια­κούς τί­τλους καί πλη­θω­ρι­κή συγ­γρα­φι­κή πα­ρου­σί­α καί μαρ­τυ­ρί­α. 

Θε­ο­λό­γους πι­στούς στήν ὀρ­θό­δο­ξη πί­στη καί δι­δα­σκα­λί­α, «ἑ­πο­μέ­νους τοῖς ἁ­γί­οις πα­τράσι», πού ἀν­τλοῦν τήν θε­ο­λο­γί­α τους ἀ­πό τήν ἁ­γι­α­στι­κή ἐμ­πει­ρί­α καί τήν ἀ­πο­κα­λυ­πτι­κή ἀ­λή­θεια τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας, ἀ­πό τίς πα­ρα­κα­τα­θῆ­κες καί τήν σώ­ζου­σα πα­ρά­δο­ση τῶν Ἁ­γί­ων Πα­τέ­ρων μας καί τήν προ­σω­πι­κή τους με­το­χή στήν ἄκτιστη χά­ρη καί τήν μυστηριακή  ζω­ή τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας, χω­ρίς ἐ­ξα­το­μι­κευ­μέ­νες καί ἐγ­κε­φα­λι­κές ἐ­πι­νο­ή­σεις, ἀ­πο­κλί­σεις καί νε­ω­τε­ρι­σμούς.

Ἡ ἀ­πο­ψι­νή ἡ­με­ρί­δα εἶ­ναι μιά ὁ­μο­λο­για­κή μαρ­τυ­ρί­α καί μί­α ἀ­πο­φα­σι­στι­κή ἀ­πάν­τη­ση στήν νο­η­σι­αρ­χι­κή, στοχαστική δυ­τι­κό­τρο­πη θε­ο­λο­γί­α, τήν λε­γο­μέ­νη με­τα­πα­τε­ρι­κή, πού ἀ­να­πτύσ­σε­ται ἀλ­λο­τρι­ω­τι­κά καί δι­α­σπα­στι­κά στίς μέ­ρες μας.

Ἡ με­τα­πα­τε­ρι­κή θε­ο­λο­γί­α, σέ γε­νι­κές γραμ­μές, ἀ­πο­τε­λεῖ προ­έ­κτα­ση καί πα­ρα­κλά­δι τῶν ποι­κί­λων νε­ώ­τε­ρων θε­ο­λο­γι­ῶν, πού ἀ­να­πτύ­χθη­καν στήν Δύ­ση –κυρίως τήν προτεσταντική- (κοι­νω­νι­κή θε­ο­λο­γί­α, πο­λι­τι­κή θε­ο­λο­γί­α, θε­ο­λο­γί­α τῆς ἐ­λευ­θε­ρί­ας, τῆς ἀ­πε­λευ­θέ­ρω­σης, θε­ο­λο­γί­α τῆς ἐ­πα­να­στά­σε­ως, «μαύ­ρη» θε­ο­λο­γί­α, θε­ο­λο­γί­α τῆς συ­νά­φειας, φε­μι­νι­στι­κή θε­ο­λο­γί­α, πε­ρι­ε­κτι­κή θε­ο­λο­γί­α κ.ἄ.) καί εἶ­ναι καρ­πός τῆς ἐκ­κο­σμι­κεύ­σε­ως, τοῦ ὀρ­θο­λο­γι­σμοῦ καί τῆς πα­ρεκ­κλί­σε­ως ἀ­πό τά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά τῆς ὀρ­θο­δό­ξου πί­στε­ως καί δι­δα­σκα­λί­ας.

Κοι­νό στοι­χεῖ­ο τῶν θε­ο­λο­γι­ῶν αὐ­τῶν εἶ­ναι ὅ­τι πα­ρα­με­ρί­ζουν τό νό­η­μα τοῦ Σταυ­ροῦ καί τῆς Ἀ­να­στά­σε­ως, τόν ἀ­σκη­τι­κό, νη­πτι­κό καί ἡ­συ­χα­στι­κό χα­ρα­κτή­ρα τῆς πί­στε­ως, τήν ἁγιοπνευματική ἐμπειρική μέθοδο τῆς ὀρθοδοξίας, τήν μετοχή στήν ἄκτιστη χάρη καί δόξα τοῦ Θεοῦ καί με­γε­θύ­νουν σέ ἀ­πό­λυ­το βαθ­μό τά κοι­νω­νι­κά καί πο­λι­τι­στι­κά δε­δο­μέ­να τῆς κά­θε ἐ­πο­χῆς. 

Πα­ρου­σιά­ζουν τήν πί­στη καί τήν πνευ­μα­τι­κό­τη­τα μέ τρό­πο προ­σαρ­μο­σμέ­νο στήν νο­ο­τρο­πί­α καί τήν ἐκ­κο­σμι­κευ­μέ­νη ἀν­τί­λη­ψη καί λογική τῶν συγ­χρό­νων ἀν­θρώ­πων. Ὑ­πο­βαθ­μί­ζουν τό ἀ­λη­θι­νό καί σω­τη­ρι­ῶ­δες νό­η­μα τοῦ Εὐ­αγ­γε­λί­ου σέ ἁπλή κοι­νω­νι­κή καί πο­λι­τι­στι­κή συν­θη­μα­το­λο­γί­α, σέ ἄ­νευ­ρη καί ἀ­νού­σια γνω­σι­ο­λο­γί­α καί φι­λο­σο­φί­α.

Οἱ ποι­κί­λες αὐ­τές νε­ώ­τε­ρες δυ­τι­κές θε­ο­λο­γί­ες σχε­τί­ζον­ται ἄ­με­σα μέ τήν λε­γό­με­νη θε­ο­λο­γί­α τῆς συ­νά­φειας (C­o­n­t­e­x­t­u­al T­h­e­o­l­o­gy) πού προ­βάλ­λε­ται στήν χώ­ρα μας σέ συν­δυα­σμό μέ τήν με­τα­πα­τε­ρι­κή θε­ο­λο­γί­α. Ἡ θε­ο­λο­γί­α τῆς συ­νά­φειας πρω­το­πα­ρου­σι­ά­ζε­ται τό 1972 στήν Συ­νέ­λευ­ση τοῦ «Παγ­κο­σμί­ου Συ­νε­δρί­ου γιά τήν Ἱ­ε­ρα­πο­στο­λή καί τόν Εὐ­αγ­γε­λι­σμό», πού δι­ορ­γα­νώ­θη­κε στήν Μπαγ­κόγκ ἀ­πό τό Παγ­κό­σμιο Συμ­βού­λιο Ἐκ­κλη­σι­ῶν. 

Ξε­κί­νη­σε ἀρ­χι­κά μέ τό πρό­σχη­μα τῆς ἀ­ναγ­και­ό­τη­τος γιά τήν κα­θι­έ­ρω­ση μιᾶς κοι­νῆς θε­ο­λο­γι­κῆς με­θο­δο­λο­γί­ας στά πλαί­σια τοῦ οἰ­κου­με­νι­κοῦ δι­α­λό­γου. Στα­δια­κά, ὅ­μως, κα­θι­ε­ρώ­θη­κε ὡς κυ­ρί­αρ­χη θε­ο­λο­γι­κή ἀν­τί­λη­ψη στό ΠΣΕ λαμ­βά­νον­τας μά­λι­στα τρα­γι­κά ἀλ­λο­τρι­ω­τι­κές τῆς χρι­στι­α­νι­κῆς πί­στε­ως δι­α­στά­σεις, οἱ ὁ­ποῖ­ες κα­τα­φά­νη­καν μέ τόν πιό κραυ­γα­λέ­ο τρό­πο στήν Ζ΄ Γε­νι­κή Συ­νέ­λευ­ση στήν Καμ­πέ­ρα τό 1991 καί ἔ­γι­ναν αἰ­τί­α ἐν­το­νό­τα­των ἀν­τι­δρά­σε­ων ἐκ μέ­ρους τῶν ὀρ­θο­δό­ξων. 

Κα­τά τήν συ­νή­θη, ὅ­μως, στούς δι­α­λό­γους τα­κτι­κή, ἡ θε­ο­λο­γί­α τῆς συ­νά­φειας συ­νε­χί­ζει νά κυ­ρια­ρχεῖ στούς δι­α­λό­γους στό ΠΣΕ, πα­ρά τό ἀν­τορ­θό­δο­ξο πε­ρι­έ­χο­με­νό της, μέ τήν συγ­κα­τά­θε­ση καί ὀρ­θο­δό­ξων ἀν­τι­προ­σώ­πων.

Τό πλέ­ον, ὅ­μως, ἀ­νη­συ­χητι­κό καί ἐ­πι­κίν­δυ­νο εἶ­ναι ὅ­τι ἡ θε­ο­λο­γί­α τῆς συ­νά­φειας βρί­σκει ἰ­σχυ­ρούς ὑ­πο­στη­ρι­κτές καί ἐν­τός τῆς ὀρ­θο­δό­ξου Ἐκ­κλη­σί­ας μας καί πα­ρου­σι­ά­ζε­ται ὡς, δῆ­θεν, χρή­σι­μη καί ἀ­πα­ραί­τη­τη γιά τήν ἀ­παι­τού­με­νη μαρ­τυ­ρί­α τῆς ὀρ­θο­δο­ξί­ας στόν σύγ­χρο­νο κό­σμο. Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό πα­ρά­δειγ­μα αὐ­τῆς τῆς τά­σε­ως εἶ­ναι τό συ­νέ­δριο πού ὀρ­γα­νώ­θη­κε ἀ­πό τήν Ἀ­κα­δη­μί­α Θε­ο­λο­γι­κῶν Σπου­δῶν Βό­λου μέ θέ­μα «ΝΕ­Ο­ΠΑ­ΤΕ­ΡΙ­ΚΗ ΣΥΝ­ΘΕ­ΣΗ Ή ΜΕ­ΤΑ­ΠΑ­ΤΕ­ΡΙ­ΚΗ ΘΕ­Ο­ΛΟ­ΓΙΑ. ΤΟ ΑΙ­ΤΗ­ΜΑ ΤΗΣ ΘΕ­Ο­ΛΟ­ΓΙΑΣ ΤΗΣ ΣΥ­ΝΑ­ΦΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΡ­ΘΟ­ΔΟ­ΞΙΑ».

Ἔ­φτα­σαν μά­λι­στα εἰ­ση­γη­τές τοῦ Συ­νε­δρί­ου αὐ­τοῦ νά κα­τη­γο­ροῦν τούς ὀρ­θο­δό­ξους γιά «ἐκ­κλη­σι­α­στι­κή θρι­αμ­βο­λο­γί­α» καί «πα­τε­ρι­κό φον­τα­μεν­τα­λι­σμό». Καί ὡς ἀ­πάν­τηση στόν «πα­τε­ρι­κό φον­τα­μεν­τα­λι­σμό» προ­βάλ­λουν, οἱ εἰσηγητές αὐτοί, τήν συ­να­φεια­κή καί με­τα­πα­τε­ρι­κή θε­ο­λο­γί­α, κα­θώς καί ποικίλες κα­κο­δο­ξί­ες πού ἐκ­κο­λά­πτονται στά σύγ­χρο­να οἰ­κου­με­νι­στι­κά καί δῆ­θεν ὀρ­θό­δο­ξα κέν­τρα.

 Πρό­κει­ται γιά μί­α με­ταλ­λαγ­μέ­νη θε­ο­λο­γί­α· θε­ο­λο­γί­α κα­τα­σκευ­α­σμέ­νη καί προ­σαρ­μο­σμέ­νη, θε­ο­λο­γί­α τοῦ ἐρ­γα­στη­ρί­ου καί τοῦ σπου­δα­στη­ρί­ου, τῶν κλει­στῶν συ­νε­δρί­ων καί τῶν ἐ­πι­λεγ­μέ­νων ἀ­κρο­α­τη­ρί­ων. Μί­α θε­ο­λο­γί­α «ἐ­πι­δο­τού­με­νη» καί «χρη­μα­το­δο­τού­με­νη» ἀ­πό ἑ­τε­ρό­δο­ξα ἱ­δρύ­μα­τα καί πα­νε­πι­στή­μια καί κο­σμι­κούς φο­ρεῖς τῆς Δύ­σε­ως. Μί­α θε­ο­λο­γί­α καί μιά ἀν­τί­λη­ψη πού λει­τουρ­γεῖ ἀλ­λοι­ω­τι­κά καί δι­α­βρω­τι­κά ἀ­κό­μη καί γιά τήν ἱ­στο­ρι­κή συ­νεί­δη­ση καί συ­νο­χή τοῦ Ἔ­θνους καί τοῦ λα­οῦ μας.

Συμ­πε­ρα­σμα­τι­κά θά λέ­γα­με πώς δέν πρό­κει­ται ἁ­πλῶς γιά «μί­α ἄλ­λη ἄ­πο­ψη» ἤ γιά τόν «πλου­ρα­λι­σμό τῶν σκέ­ψε­ων καί τῶν ἰ­δε­ῶν», ὅ­πως πα­ρου­σι­ά­ζε­ται ἡ σύγ­χρο­νη αὐ­τή αἱ­ρε­τι­κή καί ἐ­πι­κίν­δυ­νη θε­ο­λο­γί­α ἀ­πό τούς ἐκ­φρα­στές της. Πρό­κει­ται οὐ­σι­α­στι­κά γιά τήν συν­το­νι­σμέ­νη ἐ­πι­χεί­ρη­ση ἀ­πο­δο­μή­σε­ως καί κα­τε­δα­φί­σε­ως ὅ­λων τῶν κυ­ρί­αρ­χων συ­στα­τι­κῶν πού συν­θέ­τουν τήν μα­κραί­ω­νη ἑλ­λη­νορ­θό­δο­ξη πα­ρά­δο­σή μας. Μί­α ἐ­πι­χεί­ρη­ση πού συν­τε­λεῖ­ται πλέ­ον ἀ­προ­κά­λυ­πτα καί μέ πε­ρισ­σή ἀ­με­τρο­έ­πεια καί θράσος.

Πι­στεύ­ου­με τε­λι­κά ὅ­τι οἱ εἰ­ση­γη­τές τῶν και­νο­φα­νῶν αὐ­τῶν καί αἱ­ρε­τι­κῶν θε­ο­λο­γι­ῶν, πού ἀ­μαυ­ρώ­νουν καί δι­α­στρέ­φουν τήν ἱ­στο­ρι­κή καί θε­ο­λο­γι­κή πα­ρά­δο­ση τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας καί τοῦ Ἔ­θνους μας, μι­λών­τας γιά «ἀρ­χαι­ο­λα­τρεί­α», γιά «βυ­ζαν­το­λα­γνεί­α», γιά «ἐγ­κλω­βι­σμό στόν ἀν­τι­θε­τι­κό ἄ­ξο­να Ἀ­να­το­λή-Δύ­ση» καί γιά «ἀ­δυ­να­μί­α ἀρ­θρώ­σε­ως σο­βα­ροῦ θε­ο­λο­γι­κοῦ λό­γου» ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας καί ἄλλα τοια­ῦτα, ὅπως καί τά ἔρ­γα τους καί τά λε­γό­με­νά τους θά βρε­θοῦν πο­λύ σύν­το­μα στό πε­ρι­θώ­ριο καί τήν λή­θη τῆς ἐκ­κλη­σι­α­στι­κῆς ἱ­στο­ρί­ας μας, κα­θώς εἶ­ναι βέ­βαι­ο ὅ­τι ἡ αὐ­θεν­τι­κή ὀρ­θό­δο­ξη δογ­μα­τι­κή καί ἐκ­κλη­σι­ο­λο­γι­κή συ­νεί­δη­ση τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας ἀ­πορ­ρί­πτει καί ἀ­πο­βά­λλει ὁ­λο­κλη­ρω­τι­κά τέ­τοι­ου εἴ­δους αἱ­ρε­τι­κές καί δι­χα­στι­κές δι­δα­σκα­λί­ες καί ἀ­πό­ψεις.

Ἐ­κεῖ­νο πού μᾶς θλί­βει καί μᾶς στε­νο­χω­ρεῖ ἰ­δι­αι­τέ­ρως καί προ­κα­λεῖ τόν ἔν­το­νο προβληματισμό καί τήν ἀ­γα­νά­κτη­σή μας εἶ­ναι τό γε­γο­νός ὅ­τι ὅ­λες αὐ­τές οἱ ἀν­τορ­θό­δο­ξες ἀ­πό­ψεις, ἀλ­λά καί οἱ εἰ­ση­γη­τές τους, μεταπατερικοί θεολόγοι, βρί­σκουν στέ­γη καί λαμ­βά­νουν τόν ἔ­παι­νο καί τήν ἐ­πι­βρά­βευ­ση τῶν τά πρῶ­τα ἐ­χόν­των τῆς ἐκ­κλη­σι­α­στι­κῆς μας δι­οι­κή­σε­ως. 

Τέ­τοι­ες σο­βα­ρές ἐ­κτρο­πές σέ θέ­μα­τα πί­στε­ως ἔ­πρε­πε ἤ­δη νά ἔ­χουν ἀν­τι­με­τω­πι­σθεῖ ἐγκαίρως ἀ­πό τά ἁρ­μό­δια θε­σμι­κά συ­νο­δι­κά ὄρ­γα­να. Ἡ ἀ­πο­ψι­νή αὐ­τή θε­ο­λο­γι­κή ἡ­με­ρί­δα, πού ἐμ­πε­ρι­στα­τω­μέ­να θά κα­τα­δεί­ξει τό μέ­γε­θος τῆς πα­ρε­κτρο­πῆς τῶν μεταπατερικῶν καί συναφειακῶν θεολόγων –κληρικῶν καί λαϊκῶν- εὐ­χό­μα­στε νά γί­νει ἡ αἰ­τί­α γιά τήν ἀν­τί­στοι­χη συ­νο­δι­κή πα­ρέμ­βα­ση.

Κλεί­νον­τας νά ἐκ­φρά­σου­με τά θερ­μά, ἐγ­κάρ­δια καί εἰ­λι­κρι­νή συγ­χα­ρη­τή­ριά μας καί τίς ὁ­λό­ψυ­χες εὐ­χα­ρι­στί­ες μας πρός τόν Σε­βα­σμι­ώ­τα­το Μη­τρο­πο­λί­τη Πει­ραι­ῶς κ. Σε­ρα­φείμ, πού μέ παρ­ρη­σί­α καί πι­στό­τη­τα δί­νει κα­θη­με­ρι­νά τήν μαρ­τυ­ρί­α τῆς ἑλ­λη­νορ­θο­δο­ξί­ας, κα­θώς καί στούς συ­νερ­γά­τες του, γιά τήν ἐμ­πνευ­σμέ­νη πρω­το­βου­λί­α νά δι­ορ­γα­νώ­σει τήν πο­λύ ση­μαν­τι­κή αὐ­τή θε­ο­λο­γι­κή ἡ­με­ρί­δα μέ τήν συμ­με­το­χή τό­σων ἐ­κλε­κτῶν καί σε­βα­στῶν καί λί­αν ἀ­γα­πη­τῶν εἰ­ση­γη­τῶν.

anavaseis.blogspot.com