Ἀποσπάσματα ἐπιστολῶν Ὁσίου Μακαρίου τῆς Ὄπτινα

«Μακάριοι οἱ πραεῖς

ὅτι αὐτοί κληρονομήσουσι τήν Βασιλείαν τῶν Οὐρανῶν» (Ματθ. Ε΄. 5)

Μέρος Γ΄

Ἀπό τό βιβλίο «Πνευματικές Νουθεσίες»

Ὁσίου Μακαρίου τῆς Ὄπτινα

(ἀποσπάσματα ἐπιστολῶν)

***

Λές ὅτι, ἔτσι ἄσχημα πού ἐξελίσσονται τά πάθη καί οἱ ἀδυναμίες σου, ἔχεις δεχτεῖ ἤρεμα καί ἀγόγγυστα καί τό νέο «σκόλοπα», πού σάν παιδαγωγική τιμωρία, παραχώρησε ὁ Θεός νά σέ βρεῖ: τή φυματίωση. Τό μόνο πράγμα πού σέ στενοχωρεῖ εἶναι ὅτι τώρα κουράζεις τούς δικούς σου καί τούς ἔχεις γίνει φόρτωμα.

Πολύ μεγάλο λάθος! Γιατί κάνεις τέτοιες δυσάρεστες, θά ᾿λεγα μάλιστα καί προσβλητικές σκέψεις γιά τούς ἄλλους; Γιατί παίρνεις σάν δεδομένο ὅτι εἶναι τόσο κακοί; Δέν εἶναι χριστιανοί; Δέν τολμῶ νά σκεφτῶ πώς εἶναι τόσο ἄσπλαχνοι, ὥστε νά βλέπουν ἕναν ἄρρωστο ἄνθρωπο σάν βάρος. Γιατί, ἀναμφίβολα, ἄν ἔστω καί μιά φορά στή ζωή τους ἄνοιξαν τό Εὐαγγέλιο, πρέπει νά γνωρίζουν ὅτι, διακονώντας ἐσένα, εἶναι σάν νά διακονοῦν τόν ἴδιο τό Χριστό!...

Ἔρχομαι τώρα στό θέμα τῆς νηστείας. Ἄν καί ἀντιμετωπίζω μέ σεβασμό καί συγκατάβαση τήν ἐντολή τοῦ γιατροῦ, πού σοῦ ὑποδεικνύει νά τρῶς τά πάντα καί νά μή νηστεύεις τή σαρακοστή καί τίς ἄλλες νηστήσιμες ἡμέρες, νομίζω πώς δέν θά μποροῦσα νά σοῦ δώδω ἐπίσημα – ἄς τό πῶ ἔτσι – τήν «ἄδεια» νά τό κάνεις. Γιατί ἐμεῖς δέν ἔχουμε δικαίωμα νά ἐπιτρέπουμε ὅ,τι ἡ Ἐκκλησία μας ἀπαγορεύει.

Θά σοῦ δώσω ὅμως μιά συμβουλή: Δέξου καί τό φαγητό ὅπως δέχεσαι τά φάρμακα, πού σοῦ ἔχουν ὁρίσει νά παίρνεις. Καί τρῶγε ὅ,τι πρέπει, μέ διάκριση καί μέτρο. Ὄχι γιά τήν ἀπόλαυση, ἀλλά γιά τήν ἀνάρρωσή σου. Ὅταν ὅμως θά πᾶς νά ἐξομολογηθεῖς, πές το κι αὐτό σάν μιά παρεκτροπή σου ἀπό τίς προσταγές τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀπό τή στιγμή πού ἐξομολογεῖσαι ταπεινά μιά παράβαση – μικρή ἤ μεγάλη, ἑκούσια ἤ ἀκούσια, ἀδικαιολόγητη ἤ δικαιολογημένη ἀπό τίς περιστάσεις – ὁ ἐξομολόγος μπορεῖ νά σοῦ δώσει τήν ἄφεση. Καί δέν ἀμφιβάλλω καθόλου ὅτι, εἰδικά στήν προκειμένη περίπτωση, θά σοῦ τή δώσει. Ἀλλά οὔτε ἐκεῖνος οὔτε ἐγώ οὔτε κανένας ἄλλος μπορεῖ νά κάνει ἐπιλογή καί διάκριση τῶν ἐκκλησιαστικῶν κανόνων καί διατάξεων, ἐπιβάλλοντας τήν τήρηση ὁρισμένων καί ἐπιτρέποντας τήν παράλειψη ἄλλων. Μ᾿ ἄλλα λόγια, ὅταν δέν νηστεύεις, ἔστω καί γιά σοβαρούς λόγους ὑγείας, ἤ ὅταν ἀθετεῖς κάποιαν ἄλλη ἐντολή, γιά αἰτίες, ἀνεξάρτητες ἀπό τή θέλησή σου, ἔχε πάντως τή συναίσθηση πώς εἶσαι παραβάτης, καί ζήτα ταπεινά τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ γι᾿ αὐτό.

Τό πρωταρχικό μέλημά σου ὁπωσδήποτε πρέπει νά εἶναι ἡ ἐπίτευξη ἀπόλυτης ψυχικῆς ἠρεμίας καί ὑπομονῆς, ἀκόμα καί κάτω ἀπ᾿ αὐτές τίς δύσκολες περιστάσεις. Καί δέν χρειάζεται νά ἐξουθενώνεις τό ἤδη ταλαιπωρημένο καί ἀσθενικό σῶμα σου μέ πνευματικές ἀσκήσεις. Ἄνοιξε τήν καρδιά σου σέ μιά διαρκή δοξολογία τοῦ Θεοῦ, καί εὐχαρίστησέ Τον γιά τό σταυρό πού παραχωρεῖ νά σηκώνεις. Αὐτά εἶναι ὅλα ὅσα χρειάζεσαι στήν τωρινή κατάστασή σου.

***

Τό «τόλμημα» - ὅπως τό ἀποκαλεῖς – πού ἔκανες, νά αὐτοτραυματισθεῖς δηλαδή καί νά γράψεις μέ τό αἷμα σου(!) μιά διακήρυξη αἰώνιας πίστεως στόν Θεό καί τήν πατρίδα, σοῦ τό λέω ἀπερίφραστα πώς ἦταν ἄτοπο καί γελοῖο. Καί μήν ψάχνεις μάταια νά βρεῖς ὁποιεσδήποτε δικαιολογίες.

Οἱ πλανεμένες ἀπόψεις σου γύρω ἀπό τήν ὑπερηφάνεια καί τήν ταπείνωση, καθώς καί οἱ φλυαρίες πού στοχεύουν στήν αὐτοδικαίωσή σου, σκοτίζουν τήν ὑπόθεση καί δέν πιάνουν τήν οὐσία της. Τό πράγμα εἶναι ἁπλό. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος γράφει: Ὅπου δεῖς πτώση, νά εἶσαι σίγουρος ὅτι ἡ ὑπερηφάνεια προηγήθηκε.

Οὔτε ἕνας ἀπ᾿ ὅλους ἐμᾶς δέν μπορεῖ νά «καυχηθεῖ» πώς ἔχει ἀποκτήσει ταπείνωση. Κάθε πράξη μας, ὁλόκληρη ἡ ζωή μας, ἀποδεικνύουν τό ἀντίθετο. Καί ὅπου λείπει ἡ ταπείνωση, ἐκεῖ βρίσκεται πάντα παροῦσα ἡ ἔπαρση. Ὅπου δέν ὑπάρχει φῶς, ἐκεῖ βασιλεύει τό σκοτάδι...

***

Πιστεύεις πράγματι ὅτι ἡ ἐσωτερική εἰρήνη πού ἀναζητᾶς, ἐξαρτᾶται ἀπό τήν τοποθεσία πού θά ἐπιλέξεις τελικά γιά νά ζήσεις; Νά εἶσαι βέβαιος ὅτι ἡ εἰρήνη τῆς ψυχῆς δέν ἐξαρτᾶται ἀπό τούς τόπους διαβιώσεως. Δέν ἔχει τόση σημασία ἄν θά εἶσαι στό βουνό ἤ στή θάλασσα, στήν πόλη ἤ στήν ἔρημο, μέσα στούς θορύβους τῶν ἁμαξιῶν ἤ μέσα στό θρόϊσμα τῶν φύλλων τοῦ δάσους. Τή γαλήνη τῆς καρδιᾶς θά τήν κερδίσεις, ὅπου κι ἄν εἶσαι, μόνο μέ δύο προϋποθέσεις: Ἄν ἀγωνιστεῖς ν᾿ ἀποκτήσεις ταπείνωση, καί ἄν αὐτή τήν ταπείνωση τή συνδυάσεις μέ τήν ἀκριβή τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ. Σοῦ τό λέει ὁ ἴδιος: «Μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὅ,τι πρᾷός εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ καί εὑρήσετε ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν (Ματθ. 11. 29).

Αὐτό εἶναι. Τώρα, τό ποῦ θά τό πραγματοποιήσεις, δέν ἔχει καμιά σημασία.

Ἡ συνοίκηση καί ἐπικοινωνία μέ ἄλλους ἀνθρώπους μᾶς ἐπιτρέπει ν᾿ ἀποκτήσουμε πολύ πιό σύντομα τήν ἱκανότητα διαγνώσεως τῶν ἐλαττωμάτων μας, ἐνῶ ἡ καταμόνας διαβίωση μᾶς ἀφαιρεῖ αὐτό τό πλεονέκτημα. Ὅταν, ταπεινωμένοι ἀπό τή διαπίστωση τῆς ψυχικῆς μας ρυπαρότητος, προσευχόμαστε στόν Θεό νά μᾶς ἐλεήσει, Ἐκεῖνος ποτέ δέν μᾶς ἀφήνει νά περιμένουμε γιά πολύ. «Αὐτός γάρ ἐστιν ἡ εἰρήνη ἡμῶν» (Ἐφεσ. 2. 14). Μήν ξεγελιέσαι, λοιπόν. Κανένας τόπος, κανένας ἄνθρωπος καί καμιά μέθοδος δέν μποροῦν νά σοῦ ἐξασφαλίσουν μέ σιγουριά τήν ἀληθινή εἰρήνη. Τίποτε ἄλλο, ἐκτός ἀπό τή χάρη τοῦ Θεοῦ, δέν μπορεῖ νά καταστήσει τήν ἀνθρώπινη καρδιά μόνιμο καί ἀσφαλές καταφύγιο αὐτῆς τῆς οὐράνιας εἰρήνης, πού προεκτείνεται μέχρι τήν αἰωνιότητα.

***

Δείχνεις ὑπερβολικά καί ἀδικαιολόγητα πικραμένος, ἐπειδή οἱ δικοί σου ἀποδοκιμάζουν τίς ἐνέργειές σου. Γιατί τόση ταραχή; Ἀφοῦ, σύμφωνα μέ τή μαρτυρία τῆς συνειδήσεώς σου, δέν εὐθύνεσαι γιά τήν ἐχθρική τους στάση, ἀφοῦ δέν ἔχεις κάνει τίποτα πού νά δικαιολογεῖ τίς σκέψεις καί τά συναισθήματά τους, πρέπει νά εἶσαι εἰρηνικός. Νά εἶσαι εἰρηνικός καί νά προσεύχεσαι γι᾿ αὐτούς. Ἐκ τῶν πραγμάτων, δέν μποροῦμε πάντοτε νά πείθουμε τούς ἄλλους γιά τήν ὀρθότητα τῶν πράξεών μας ἤ γιά τήν ἁγνότητα τῶν ἐλατηρίων μας. Κάθε ἄνθρωπος ἔχει τό δικό του τρόπο σκέψεως, τίς δικές του ἀντιλήψεις γιά τή ζωή, τίς δικές του ἀπόψεις γιά τά μικρά ἤ τά μεγάλα ζητήματα τῆς καθημερινότητος.

Ἐσύ πάντως, ὅ,τι κάνεις, νά τό προσφέρεις ὡς «θυσίαν δεκτήν, εὐάρεστον τῷ Θεῷ» (Φιλιππ. 4. 18). Καί ὅταν παίρνεις μέρος σέ συζητήσεις πού ἀφοροῦν τήν πίστη μας, νά μιλᾶς μέ ταπείνωση, μέ πραότητα, μέ σεβασμό στό πρόσωπο τῶν συνομιλητῶν σου, ὅποιοι κι ἄν εἶναι αὐτοί. Μήν τούς ἀντιμετωπίζεις ὅπως ὁ δάσκαλος τά παιδιά τοῦ δημοτικοῦ σχολείου. Μήν ξεχνᾶς πώς κι ὁ πιό σκληρός ἄθεος εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ!

Ἄν ὅμως διακρίνεις στόν ἄπιστο ἤ τόν πλανεμένο συζητητή σου κακοπιστία καί παράλογη ἰσχυρογνωμοσύνη, μή χάνεις τόν καιρό σου. Ἕνα τέτοιον ἄνθρωπο «μετά μίαν καί δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ, εἰδώς ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος καί ἁμαρτάνει ὤν αὐτοκατάκριτος» (Τίτ. 3. 10-11).

***

Μήν ἐπιχειρήσεις ποτέ νά ἐκτιμήσεις τήν ποιότητα καί τήν ἀξία τῆς προσευχῆς σου. Μόνο ὁ Θεός μπορεῖ νά τό κάνει. Ἐμεῖς πρέπει πάντα νά θεωροῦμε τήν προσευχή μας τόσο ἀνεπαρκή σάν προσπάθεια καί τόσο φτωχή σέ ἀποτελεσματικότητα, ὥστε αὐθόρμητα ν᾿ ἀνεβαίνει στά χείλη μας ἡ θρηνητική ἱκεσία τοῦ τελώνη: «Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ» (Λουκ. 18. 13). Τίποτε ἄλλο...

συνεχίζεται…

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ

ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗ

Εὐχαριστοῦμε θερμά τόν Ἡγούμενο τῆς Ἱ.Μ. Παρακλήτου γιά τήν ἄδεια δημοσίευσης ἀποσπασμάτων ἀπό τά βιβλία πού ἐκδίδει ἡ Ἱερά  Μονή.
Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτηςhttp://HristosPanagia3.blogspot.com