Πρωτοπρεσβ. Ἄγγελος Ἀγγελακόπουλος
Ἐν Πειραιεῖ 24-11-2018
Πρόσφατα (19-11-2018) πραγματοποιήθηκε ἐκδήλωση (μία ἀπό τίς πολλές ἐσχάτως) γιά τόν μακαριστό Γέροντα Ἰωσήφ τόν Βατοπαιδινό στήν Ἱ. Μ. Πατρῶν, ὅπου παρουσιάσθηκε ὁ σχετικός τόμος[1].
Ὁ μακαριστός Γέρων Ἰωσήφ ὁ Βατοπαιδινός ὁ Κύπριος ἔκανε πολλά καλά, ἀλλά ἔκανε καί πολλά κακά, θεολογικά καί πνευματικά. Ἀνάμεσα στά καλά εἶναι ὅτι ἐπάνδρωσε δύο Ἱερές Μονές τοῦ Ἁγίου Ὄρους˙ τήν Ἱερά Μονή Κουτλουμουσίου καί τήν Ἱερά Μονή Βατοπαιδίου. Ὁ ἴδιος καί τά περισσότερα πνευματικά του τέκνα, γενικῶς μποροῦν νά χαρακτηριστοῦν ὀρθόδοξοι, ἀσκητικοί, φιλακόλουθοι, φιλομόναχοι, φιλοπατριῶτες κλπ. Ὁ Γέρων Ἰωσήφ εἶχε δώσει σωστές θεολογικές γραμμές στά περισσότερα καλογέρια του. Ἀνάμεσα στά κακά εἶναι ὅτι σέ ὁρισμένα σημεῖα τῶν προφορικῶν του λόγων κηρύττεται ὁ νεοβαρλααμισμός. Γιά τόν λόγο αὐτόν δέν θά ἔπρεπε νά προωθεῖται ἡ ἁγιοκατάταξη τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος Ἰωσήφ τοῦ Βατοπαιδινοῦ, πού ἔχει ἐκφράσει αἱρετικές ἀπόψεις, ἀλλά θά ἔπρεπε νά προωθεῖται ἡ ἁγιοκατάταξη τοῦ μακαριστοῦ ἁγίου Γέροντος Ἰωσήφ τοῦ Ἡσυχαστῆ καί Σπηλαιώτη, ὁ ὁποῖος ἔγινε αἰτία νά ἀνανεωθεῖ καί νά ἀναγεννηθεῖ ὁ Ἁγιορειτικός Μοναχισμός μέσα καί ἔξω ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος, στήν Ἑλλάδα, στήν Κύπρο, στόν Καναδᾶ καί στίς Η.Π.Α.
Παρακολουθήσαμε τό ἡμίωρο βίντεο[2] τῆς προφορικῆς ὁμιλίας τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος Ἰωσήφ τοῦ Βατοπαιδινοῦ (1921-2009), πού ἔκανε στήν αἴθουσα συνάξεων τῆς Ἱ. Μ. Μ. Βατοπαιδίου ἐνώπιον κληρικῶν, μοναχῶν καί λαϊκῶν, μέ θέμα : «Τέκνα Θεοῦ γενέσθαι», στό ὁποῖο ἐξηγεῖ τό νόημα τῆς εὐαγγελικῆς ρήσεως : «Ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γενέσθαι»[3].
Κατά κοινή ὁμολογία, ἡ προαναφερθεῖσα ὁμιλία εἶναι μία πολύ ὠφέλιμη, πνευματική καί ἐμπειρική ὁμιλία, πού ἀφήνει ἐν πολλοῖς ἀναπαυμένο τόν ἀκροατή. Παρατηρήσαμε, ὅμως, ὅτι σέ κάποιο σημεῖο ἡ ὁμιλία του εἶναι προβληματική. Ὁ μακαριστός Γέρων Ἰωσήφ - ἠθελημένα ἤ ἀθέλητα - κατέθεσε πράγματα, πού ἀφίστανται τῆς ὀρθοδόξου πνευματικότητος καί διδασκαλίας. Στή συνάφεια τοῦ σημείου πού μελετᾶμε, ὁ Γέρων Ἰωσήφ ἀναφέρεται στήν πρακτική μέθοδο τῆς φύλαξης τοῦ νοός ἀπό τόν διασκορπισμό καί τόν μετεωρισμό, πῶς δηλ. νά μήν διασκορπίζεται, νά μήν ἀποσπᾶται, νά μή μετεωρίζεται ὁ νοῦς σέ κοσμικά πράγματα. Πλέον συγκεκριμένα, ἐπί ἕνα περίπου λεπτό - ἀπό τό 19.22 ἕως τό 20.33 – ὁ Γέρων λέγει : «Ὅταν, λοιπόν, ὅπως εἶπα, κρατήσομεν τήν πρακτικήν ἔτσι, ἀνθιστάμενοι στήν ἔννοιαν, στήν κροῦσιν τοῦ παραλόγου, τότε ἀρχίζει ὁ φωτισμός εἰς τόν νοῦ, ξυπνάει ὁ νοῦς καί δέν πλανᾶται εὔκολα στόν ἄσκοπο μετεωρισμό. Ὅταν δέ ἡ Θεία Χάρις αὐτό τό διαπιστώσει, ὅτι ὁ νοῦς αὐτός ἐξύπνησε καί πῆρε τή θέση του σάν πρόσωπο, - ὁ νοῦς εἶναι τό πρόσωπο -, τότε ὑποτάσσεται ἡ Χάρις εἰς τόν νοῦ. Μυστήρια μυστηρίων! Κι ἄλλοτε σᾶς τό εἶπα αὐτό, ἀλλά σᾶς τό εἶπα συγχωνευμένα. Δέν εἶναι παράξενα τοῦτα. Ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου, πού εἶναι πρόσωπον καί τό κατ' εἰκόνα καί ὁμοίωσιν, εἶναι ὑπεράνω τῆς Χάριτος. Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ εἶναι ἄκτιστος ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, μέσῳ τῆς ὁποίας κατεσκεύασε τά πάντα καί τά διοικεῖ. Ἀλλά, αὐτή εἶναι ἐργαλεῖο, ὁ νοῦς εἶναι πρόσωπον, τόσον τό κατ' εἰκόνα καί ὁμοίωσιν. Γι' αὐτό καί τό φόρεσε ὁ Θεός Λόγος καί τό ἔχει ἀχώριστα στήν αἰωνιότητα τῆς δόξης του, ὁ Πατήρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος».
Εἶναι φανερό ὅτι ἡ παραπάνω τοποθέτηση - ὅσο καλοπροαίρετα κι ἄν ἔγινε - ἔχει τά ἑξῆς σφάλματα :
