Π. Ἀντώνιος Ἀλεβιζόπουλος: Ἡ ἀνόρθωση τοῦ ἀνθρώπου-Ἡ ἔννοια τῆς σωτηρίας

 

Η ΑΝΟΡΘΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

 

 Δείτε εδώ:Ἡ ἐκπλήρωση τοῦ προφητικοῦ λόγου
δ) Η έννοια της σωτηρίας
Ο Θεός δημιουργεί ελεύθερα τον κόσμο· η Θεία ενέργεια εκπορεύεται από τη Θεία Μεγαλειότητα και υλοποιεί τον κόσμο σαν καρπό ελευθερίας και αγάπης. Όμως η «κτιστή ελευθερία» του ανθρώπου βαδίζει τον αντίστροφο δρόμο αναζητώντας τον ίδιο τον Θεό, στον οποίο βρίσκει «το άκρο τέλος της και την έσχατη έννοια της ύπαρξής της».

Έτσι ο χριστιανός βλέπει τη δυνατότητα της σωτηρίας όχι στην κτιστή του ύπαρξη, αλλά στο ξεπέρασμά της: στη γνώση του Δημιουργού και στην προσωπική κοινωνία με Αυτόν ως αποτέλεσμα ελευθερίας και αγάπης.

Η χριστιανική πίστη δεν αρνείται αλλά ούτε και απολυτοποιεί την πραγματικότητα της κτίσεως. Δεν θεωρεί την κτίση πλάνη ή απάτη, πιστεύοντας σε μία μοναδική πραγματικότητα πίσω από την ποικιλία των ορατών φαινομένων (μονισμός). Δεν την ταυτίζει με την υπερβα-τική πραγματικότητα, με τον Θεό, κηρύττοντας πως η σωτηρία βρίσκεται μέσα στον άνθρωπο και όχι έξω απ’ αυτόν. Σκοπός της λογικής κτίσης είναι να κοινωνήσει με τη Θεία ζωή. Μόνο έτσι αποκτά την αληθινή της αξία.

Κατά την χριστιανική αντίληψη η κτίση δεν είναι το παν. Αυτή η κτιστή πραγματικότητα προσδιορίζει τα όρια της ανθρώπινης επιστήμης και τεχνικής. Όμως όχι και τα όρια της χριστιανικής ελπίδας. Η χριστιανική ελπίδα ξεπερνάει την κτιστή πραγματικότητα, τους νόμους της φθοράς και του θανάτου· αυτά δεν είναι η τελική πραγματικότητα για τον χριστιανό. Αντίθετα ο χριστιανός πιστεύει πως θα υψωθεί πάνω από τους φυσικούς νόμους, τους οποίους εντάσσει σε ευρύτερο πλαίσιο, και βλέπει πίσω από αυτούς το Δημιουργό των νόμων και αν-τιλαμβάνεται ένα βαθύτερο νόημά τους. Ο Χριστός και οι άγιοι «εν Χριστώ» ξεπέρασαν τους φυσικούς νόμους.

«Ο άνθρωπος δεν έχει την αιώνια ζωή μέσα του, δηλαδή στα όρια του κτιστού είναι του, χώρια από τον Θεό. Γίνεται αθάνατος με τη μετοχή του στη Θεία ζωή, κατά τη δωρεά της χάριτος. Αυτή την αθανασία μπορεί να τη βιώσει ακόμα κι εδώ με μεγαλύτερη ή μικρότερη ένταση... είμαστε αιώνιοι στο μέτρο της παραμονής μας κοντά στον Θεό. Με το "μέτρο" εννοούμε όχι την ποσότητα αλλά τη δωρεά του Θεού» (Γέροντας Σωφρόνιος).

Αυτή η κοινωνία και «μετοχή» δεν αναφέρεται στη Θεία Ουσία. Εδώ είναι βασικό να υπενθυμίσουμε πως η Ορθοδοξία δεν κάνει διάκριση ανάμεσα στο «ενθάδε και στο επέκεινα», αλλά ανάμεσα στο κτιστό και στο Άκτιστο, ανάμεσα στον Δημιουργό και στα δημιουργήματα (Γέν. στ' 6-7. Ωσ. ια' 8-9). Ο Θεός υπάρχει και ζει, όχι μόνο «κατ' ουσίαν», αλλά και «κατ' ενέργειαν».
Με βάση αυτή τη διάκριση υπάρχει μια οντολογική άβυσσος που χωρίζει το είναι του Θεού από το είναι του ανθρώπου και του κόσμου, γιατί η κτιστή πραγματικότητα δεν μπορεί να ξεπεράσει τα κτιστά της όρια και να κοι-νωνήσει με την Ουσία του Θεού. Αυτή η οντολογική διάκριση διασφαλίζει την έννοια της σωτηρίας για τον άνθρωπο. Χωρίς αυτήν ο άνθρωπος θα οδηγείτο στο «συμφυρμό» και στη σύγχυση· όχι στην προσωπική κοι-νωνία με τον προσωπικό Θεό, αλλά κυριολεκτικά στο χάος.

Η διάκριση ανάμεσα στην ουσία και στην ενέργεια του Θεού εξασφαλίζει στον άνθρωπο αληθινή Θεο-κοινωνία, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος εξουδετέρωσης της ανθρώπινης φύσης. Με αυτό τον τρόπο η Ορθοδοξία υπογραμμίζει την ενδοκοσμικότητα του Θεού μέσω των Θείων ενεργειών Του, η οποία ασφαλώς κορυφώνεται με την φανέρωση του Υιού και Λόγου του Θεού (Ιω. α' 14). Στο πρόσωπο του Χριστού ενώθηκε ο Θεός με τον άνθρωπο «ασυγχύτως», χωρίς δηλαδή το «βιασμό» της ανθρώπινης φύσης.

Υπάρχει λοιπόν βασική διαφορά στην έννοια της σωτηρίας ανάμεσα στη χριστιανική πίστη και στα πανθεϊστικά-ινδουϊστικά θρησκεύματα, γιατί σ' αυτά δεν υπάρχει ο διαχωρισμός αυτός μεταξύ Θεού και κόσμου και οδηγούμεθα όχι σε προσωπική σχέση με ένα προσωπικό Θεό, αλλά στο συμφυρμό, στη σύγχυση και στο χάος.

Χωρίς τη διάκριση ανάμεσα στην Ουσία και στις ενέργειες του Θεού δεν υπάρχει σωτηρία για τον άνθρωπο· οδηγούμεθα στην απόγνωση. Δεν μπορούμε πλέον να ξε-περάσουμε μόνοι μας τον φυσικό νόμο της φθοράς και του θανάτου και η ζωή μας δεν έχει κανένα σκοπό. Ο π. Ειρηναίος Μπούλοβιτς ανέφερε χαρακτηριστικά:

«Εάν ο Θεός δεν ήτο ενεργός εξ αϊδίου, εάν δεν ήτο αυτό το φύσει προσόν του Θεού, τότε δεν θα υπήρχε ο κόσμος, ή εάν υπήρχε, θα ήτο απόρροια της Θείας ουσίας· τότε και η γέννησή του θα ήτο αναγκαστική διά τον Θεό· δεν θα ήτο προϊόν της ελευθερίας και της αγάπης του Θεού. Επομένως θα είχαμε οντολογική ταυτότητα μεταξύ Θεού και κόσμου και αυτό οπωσδήποτε είναι απαράδεκτο για τον χριστιανό».

Η «εν Χριστώ σωτηρία» είναι κοινωνία «κατ' ενέργειαν». Η σάρκα του Χριστού εφανέρωνε τη Θεότητα, αλλά ταυτόχρονα την απέκρυπτε και οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να την ατενίσουν με άμεσο τρόπο. Η σωτηρία «εν Χριστώ» συνίσταται στο ότι οι άνθρωποι κοινωνούν με την Θεότητα «κατά χάριν», μέσα στη χάρη του Αγίου Πνεύματος, που μεταμορφώνει τον άνθρωπο και με «μεταμορφωμένους οφθαλμούς» μπορεί ν' αποκτήσει την εμπειρία της παρουσίας του Θεού· η «εν Χριστώ» αποκάλυψη του Θεού, για την οποία μιλάει η αγία Γραφή (Ματθ.ια' 27. Ιω. α' 18, ιζ' 6,26. Α'Τιμ.γ' 16), δεν είναι αποκάλυψη της ουσίας του Θεού, αλλά συγκατάβασή Του (Φιλιπ. β'6-11).

«Ο μύστης της θείας χάριτος και βλέπει και δε βλέπει με τα σωματικά του μάτια. Δεν βλέπει με τη φυσιολογική λειτουργία των ματιών, αλλά βλέπει με τη μεταμόρφωση των ματιών του. Τα μάτια του έχουν χαριτωθεί· βλέπει αλλά κατά χάρη· συμμετέχει, αλλά κατά χάρη».

Έτσι η «γνώση» του Θεού, δηλαδή η σωτηρία, εξασφαλίζεται με την πραγματική κοινωνία ανάμεσα στον Θεό και στον άνθρωπο, που δεν είναι «κατά φύσιν», αλλά «κατά χάριν». Αν ήταν «κατά φύσιν» τότε η διαφορο¬ποίηση αυτής της «θείας φύσεως» θα αποτελούσε πτώση της και η «κατάσταση-άνθρωπος» θα αξιολογείτο αρνητικά. Εξάλλου μια τέτοια «κοινωνία ουσίας» θα εσήμαινε απορρόφηση του ανθρώπου και διάλυση της προσωπικότητάς του σε μια απρόσωπη «Υπερουσία». Έτσι, η χριστιανική πίστη διασώζει την αξία και την προσωπικότητα του ανθρώπου, τον οποίο οδηγεί στο «ξεπέρα¬σμα» της κτιστής του φύσης και στη «μετοχή» του στη ζωή του άκτιστου και αιώνιου Πατέρα.

http://www.impantokratoros.gr/EE161225.el.aspx