Η Δ΄Οικουμενική Σύνοδος (451). Το οικοδόμημα της Χριστολογίας. Μέρος Α΄(Σελ.451-453)
خلقدونية أساس الخرستولوجية
Στυλιανού Γ. Παπαδοπούλου Ομοτίμου Καθηγητού του Τμήματος Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών
Μεταφορά στο διαδίκτυο Κων/νος Μαυρομουστακάκης θεολόγος. Μετάφραση κειμένου στα Αραβικά π. Αθανάσιος Χενείν Δημοσιεύτηκε από τις "Αναβάσεις"
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ριζικότητα, όμως και η αυθεντικότητα της
αλήθειας του δογματικού Όρου της Συνόδου προκάλεσαν τριγμούς και θλιβερές
διασπάσεις του εκκλησιαστικού σώματος, όπως είχε συμβεί και με την
Α΄Οικουμενική Σύνοδο (325), ένεκα της ριζικότητας ακριβώς που είχε η ομολογία
της ομοουσιότητας του Υιού προς τον Θεό Πατέρα.
Η κύρια αιτία
συγκλήσεως της Συνόδου διατυπώθηκε από τον καλό θεολόγο Διογένη Κυζίκου στην
Δ΄συνεδρία της Συνόδου: «Η Σύνοδος διά Ευτυχέα εγένετο»(ACO II
I 1, σ. 111). Πιο συγκεκριμένα όμως αιτίες της
συγκλήσεως έγιναν η συνοδική δια του Διοσκόρου επικύρωση (449) των
μονοφυσιτικών αποκλίσεων, αλλά και αναζωπύρηση νεστοριανικών τάσεων.
Στην
Γ΄Οικουμενική Σύνοδο (431) καταδικάσθηκε ο Νεστόριος και επικυρώθηκε η
Χριστολογία του αγίου Κυρίλου Αλεξανδρείας, αλλά οι Αντιοχειανοί τον
υποψιάζονταν ως απολιναρίζοντα.
Ακολούθησε πυκνή ανταλλαγή απόψεων και
αμοιβαίων διευκρινίσεων με αποτέλεσμα την περίφημη Έκθεσιν πίστεως των
διαλλαγών (Πάσχα του 433), την οποίαν δέχθηκαν οι κεφαλές των δύο μεγάλων
μερίδων, ο Κύριλλος Αλεξανδρέίας και ο Ιωάννης Αντιοχείας, τον οποίο στην
προσπάθεια αυτή επικουρούσε άμεσα ο διστακτικότερος αλλά σπουδαίος θεολόγος
Θεοδώρητος Κύρου.
Έτσι, για όλους, μάλιστα και για τους παραδοσιακούς
Αντιοχειανούς, ο Νεστόριος ίσχυε ως αιρετικός.
Δυστυχώς και
στις δύο πλευρές, των Αλεξανδρινών και των Αντιοχειανών, εμφανίστηκαν
αυξανόμενες ακραίες τάσεις. Οι μεν θεωρούσαν την Έκθεσιν πίστεως του 433 ως
νεστοριανίζον κείμενο και οι δε ως μονοφυσιτίζον. Την μονοφυσιτίζουσα τάση
κορύφωσε ο μεγάλης επιρροής στην Κωνσταντινούπολη αρχιμανδρίτης Ευτυχής. Τότε ο
Θεοδώρητος Κύρου έγραψε (447) το έργο Ερανιστής προς απόκρουση του
μονοφυσιτισμού.
Επειδή όμως η εξάπλωση του ευτυχιανικού μονοφυσιτισμού ήταν
μεγάλη, ο Φλαβιανός Κωνσταντινουπόλεως κάλεσε σύνοδο Ενδημούσα (Αύγουστο 448),
η οποία καταδίκασε τον Ευτυχή, αλλά και τον Νεστόριο, και ομολόγησε «δύο
φύσεις»μετά την ένωσή τους στον ένα Χριστό.
Ο Χρυσάφιος
Τζουμάς, πανίσχυρος πλησίον του αυτοκράτορα Θεοδοσίου Β΄ και προστάτης του
Ευτυχή, ανέλαβε την αποκατάσταση του τελευταίου με σύνοδο στην Έφεσο (Αύγουστο
449), που κλήθηκε ως Γενική και είχε πρόεδρο τον Διόσκουρο Αλεξανδρείας.
Εκεί
καταδικάσθηκαν ως κατήγοροι του Ευτυχή και ως νεστοριανοί ο Φλαβιανός, ο
Ευσέβιος Δορυλαίου, ο Θεοδώρητος Κύρου και άλλοι Αντιοχειανοί. Οι μονοφυσίτες
και οι μονοφυσιτίζοντες επικράτησαν απόλυτα.
Ο Λέων Ρώμης διαμαρυρήθηκε, κήρυξε
συνοδικά ως μη γενομένη την σύνοδο Εφέσου (449) και μάταια ζήτησε, με την
υποστήριξη του αυτοκράτορα της Δύσεως, Γενική Σύνοδο στην Ιταλία. Ο Θεοδόσιος
Β΄ αρνήθηκε την πρόταση.
Ο Λέων, άνδρας ισχυρός και θεληματικός, πληροφορημένος
καλά για τα φιλομονοφυσιτικά γεγονότα από τους Φλαβιανό, Ευσέβιο Δορυλαίου και
Θεοδώρητο (τους οποίους δικαίωσε), προσπάθησε να διαδώσει στην Δύση και στην
Ανατολή την σπουδαία δογματική Επιστολή του 28 (Τόμος Λέοντα), ενώ στους
πρώτους μήνες του 451 καταδίκασε τους πρωτεργάτες της συνόδου του 449, την
οποία χαρακτήρισε ληστρική (latrocinium).
Τα
εκκλησιαστικοδογματικά πράγματα σύντομα πήρανε άλλη τροπή. Ζητούσανε Γενική
Σύνοδο, αλλά προηγήθηκε σύνοδος, Ενδημούσα (21 Σεπτεμβρίου), όπου αναγνωρίσθηκε
η ορθοδοξία του Τόμου του Λέοντα και ανανεώθηκε η καταδίκη των Ευτυχή και
Νεστορίου, προεδρεύοντος μάλιστα του Κωνσταντινουπόλεως Ανατολίου, αλεξανδρινού
και εμπίστου άλλοτε του Διοσκόρου.
Δυστυχώς, οι εκατέρωθεν αμφισβητήσεις για το
Χριστολογικό θέμα συνεχίζονταν, γι’αυτό κρίθηκε αναγκαία η σύγκληση νέας
Γενικής Συνόδου, παρά τις, ένεκα των επιδρομών του Αττίλα στις περιοχές της
Γαλατίας, αντιρρήσεις του Ρώμης.
Έτσι στις 23 Μαϊου του 451 ο Μαρκιανός με
Επιστολή (sacra) συγκαλεί (εξ ονόματος και του Ουαλεριανού της
Δύσεως) για την 1η Σεπτεμβρίου Σύνοδο στη Νίκαια. Στο γράμμα του ως
αφορμή της Συνόδου ανέφερε «αμφιβολίας τινάς περί την ορθόδοξον θρησκείαν», ενώ
ως σκοπό την απομάκρυνση όσων «διετάραξαν» την Εκκλησία και την διατύπωση για
πάντα της «αληθούς πίστεως» (ACO II, I 1, σ. 27).
Επιθέσεις όμως των Ούννων και άλλα κρατικά θέματα στην Ιλλυρία υποχρέωσαν τον
αυτοκράτορα, που ήθελε να βρίσκετε σχετικώς κοντά στον τόπο συνελεύσεως, να
μεταθέσει για τις 8 Οκτωβρίου την Σύνοδο στην Χαλκηδόνα (Kadikoy), έναντι της Κωνσταντινουπόλεως, στην
ασιατική ακτή.
Η μετάφραση του κειμένου στα Αραβικά από τον π. Αθανάσιο Χενείν
المجمع المسكونى الرابع (451 )
أساس الخرستولوجيا
الراسخ
(رؤية موجزة)
للبروفسور بقسم
اللاهوت بجامعة اثينا ستليانوس بابادوبلوس
نقلها من اليونانية
القس اثناسيوس اسحق حنين [1]
خادم الكنيسة القبطية
باليونان
مقدمة:
يشكل المجمع المسكونى الرابع (451)
حقيقة لاهوتية وعقائدية كبيرة فى الكنيسة
لانه وضع الاساس الراسخ والحصين لقضية الخرستولوجيا.وهذا انجاز كبير هيأت
له جهادات واتعاب لاهوتيين واباء كبار وصغار خلال قرن من الزمان. وومع ذلك فقد سبب
قانون ايمان المجمع انقسامات وجراحات فى الجسم الكنسى بسبب جرأة تعبيراته الراديكالية تماما مثلما حدث فى المجمع المسكونى الاول بنيقية (325) بسبب من ادخال تعبيرات جريئة
وجديدة بخصوص تعبير (الهوموسيوس) مساواة
الابن للاب فى الجوهر.
اسباب انعقاد المجمع :
السبب الاساسى وراء انعقاد مجمع
خلقيدونية ذكره اللاهوتى الرائع ديوجينوس كوزيكوس فى الجلسة الرابعة للمجمع:" المجتع صار بسبب افتيخوس "
(اعمال المجامع المسكونية ACO11 1 1 ص 111 ). ولكن بشكل اكثر تحديدا فان اسباب
انعقاد المجمع كانت ما قام به ديوسقوروس
من التقنين المجمعى للانحرافات المونوفيزيتية (449 )وفى نفس الوقت بسبب اعادة
اشتعال الاتجاهات النسطورية من جديد . ففى المجمع المسكونى الثالث (431 ) تم الحكم
على نسطور وتم ايضا تقنين خرستولوجية
القديس كيرلس الاسكندرى ولكن الانطاكيون
ظنوا ان عند كيرلس اتجاهات ابولينارية. وتبع ذلك شوط طويل من تبادل الاراء والتوضيحات
من كل طرف والنتيجة كانت (عريضة الايمان للتنازلات ) فى( بصخة 433) والتى قبلها كبار الفريقين وهما القديس كيرلس
الاسكندرى والقديس يوحنا الانطاكى والذى
فى هذه المحاولة تم اعادة الاعتبار بشكل غير مباشر الى اللاهوتى الهام والاكثر ترددا ثيؤدوريتوس كيرو وهكذا صار نسطور هرطوقيا فى
نظر الجميع وبالاكثر فى نظر الانطاكيين
التقليديين .
الارشمندريت أفتيخوس Εύτυχής :
ولكن وللاسف الشديد ظهر فى الجانبين جانب
الاسكندرانيين وجانب الانطاكيين مواقف
متطرفة بزيادة.فالبعض صور بيان الصلح او عريضة الايمان لعام 433 على انها متنسطرة اى تميل الى النسطورية والبعض الاخر رأها
متبنية نهج المونوفيزيتية .ولقد جاء التأثير المونوفيزيتى الاكبر من جانب الارشمندريت (القمص ) أفتيخيوس (ومعناها السعيد
الحظ !!!) وذلك فى القسطنطينية (تركيا الحالية )ووقتها كتب ثيودوريتوس كيرو (447 )
كتابه الايرانيستيس لكى يدحض المونوفيزيتية
ولما كانت المونوفيزيتية الاوطاخية قد انتشرت بشكل كبير فقد قام فلافيانوس
القسطنطينى بدعوة مجمع محلى (اغسطس 448 )أدان فية أفتيخوس وايضا نسطور واعترف
بطبيعتين بعد اتحادهم فى المسيح الواحد .
قام خريسافيوس زوماس وهو القريب من الامبراطور
ثيؤدوسيوس الثانى وحامى افتيخوس قام بعمل اللازم لكى يعيد افتيخوس الى الشركة
وذلك فى مجمع أفسس (أغسطس 449 ) ودعى المجمع مجمعا عاما ولقد رأسه ديوسقوروس بطريرك الاسكندرية . وفى
هذا المجمع تم الحكم على على فلافيانوس ويوسيبيوس دوريليو وثيؤدوريتوس كيرو
وانطاكيين اخرين على انهم ادانوا أوطاخى
وتبنوا نسطور. وهنا سادت المونوفيويتية والمونوفيزيتيين سيادة مطلقة . فاحتج ليون الرومانى وقرر مجمعيا ان مجمع أفسس (449) هو أمر كأنه لم
يكن . وطالب بمساندة امبراطور الغرب بعقد مجمع عام فى ايطاليا . ولقد رفض ثيؤدوسيوس
الثانى الاقتراح جملة وتفصيلا .ولما كان ليون رجل قوى الشكيمة وعنيد فلقد استفسر عن الحقائق المائلة نحو
المونوفيزيتية من فلافيانوس ويوسيبيوس
دوريليو وثيؤدوريتوس كيرو (الذى اعلن برائتهم جميعا ) فلقد حاول جاهدا ان يمرر فى
الغرب والشرق رسالتيه العقائدية الهامة 28 (المعروفة بطومس لاون ) وفى تفس الوقت وفى الشهور الاولى من عام (451 )
حكم على المشاركين فى مجمع أفسس (449)
واطلق على المجمع صفة مجمع اللصوص (Latrocinium).
ظهور فكرة مجمع خلقيدونية :
وهنا أخذت اخذت الامور الكنسية والعقائدية منحى اخر .
فلقد طلبوا مجمعا عاما ولكن سبقه مجمع محلى (21 سبتمبر ) حيث تم الاعتراف بارثوذكسية
الطومس اللاونى وتم تجديد حرمان أفتيخوس ونسطور
ورأس المجمع أناطوليوس القسطنطينى وهو من اصل اسكندرى وكان موضع ثقة ديوسقوروس .
وللاسف فلقد تعثر الجميع فى الالمام بقضية
الخرستولوجيا ولهذا ظهرت الحاجة الى مجمع
عام رغم اعتراضات روما بسبب هجمات اتيلاس
فى مناطق فرنسا .
و فى 23 مايو 451 دعا ماركيانوس
باسم واليريانوس الغرب الى مجمع فى
نيقية فى اول سبتمبر. وفى رسالتة ذكر
كسبب الدعوة للمجمع (بعض الشكوك التى تحوم
حول الديانة الارثوذكسية ) بينما الهدف المباشر هو استبعاد كل من (أربك ) الكنيسة
والعمل علىوضع مرة وللابد قانون (الايمان
الحقيقى) (أعمال المجامع المسكونية 11 1
1 ص 27)ودفعت بعض الاوضاع العسكرية
والسياسية فى ان الامبراطور الذى اراد ان يكون قريبا من اعمال المجمع الى تغيير مكان وميعاد المجمع ليصبح فى 8 اكتوبر فى خلقيدونية
المقابلة للقسطنطينية فى الجانب
الاسيوى .
[1] نلفت نظر
القارئ باللغة العربية اننا قد قمنا بترجمة هذا النص من الدورية اللاهوتية
المعروفة (ثيؤلوجيا ) اثينا اليونان طومس
77 عام 2007 ص 451-472 وهى تصدر باللغة اليونانية وتعد من اهم الدوريات العلمية
اللاهوتية فى الكنيسة اليونانية والناطقة بلسانها ولقد دفعتنا لتعريب المقال عدة
عوامل اهمها المساهمة فى الحوار القائم بين الكنائس الشرقية الارثوذكسية والكنائس
البيزنطية الارثوذكسية بتعريف القارئ الشرقى باحدى وجهات النظر التى ربما لضيق
الوقت وعدم توافر المراجع العلمية لم يتعرف عليها بشكل متعمق والسبب الثانى ان
كاتب هذه الدراسة البروفسور بابادوبلوس معروف فى كنسيتنا القبطية ورأية له وزن فى الاوساط العلمية ليس
فقط اليونانية بل المسكونية ولقد قمنا
بالترجمة بدقة علمية وخضوع كلمل للنص كما اراده المؤلف ولم نرد او نقدم ملاحظات
رغم اننا لا نوافق بالطبع علىما يقوله ويمكن الرد فيما بعد ولكننا نترك للدارس
والباحث واللاهوتى القبطى والشرقى مهمة ابداء الملحوظات ويمكنه ان يرسلها لنا حتى
نفوم بالاعداد للرد بشكل علمى وفى شركة مع الكنيسة.
Το κείμενο του Στυλιανού Παπαδόπουλου είναι από το βιβλίο
ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ 77
ΤΕΥΧΟΣ 2ον, 2006,
Η Δ΄ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ (451)
"Το οικοδόμημα της Χριστολογίας"
Πηγή κειμένου στο διαδίκτυο και μετάφραση στα Αραβικά, Αναβάσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου