Ἡ ἀρετή δέν ζητᾶ ἐπαίνους τῶν ἀνθρώπων (Ἁγίου Νεῖλου)

«Γι αυτό αυτός που αρχίζει να ασκεί την αρετή, να υπολογίζει και τον εναντίον της αρετής επερχόμενο πόλεμο, για να μη εμφανιστεί αγύμναστος και ως απροετοίμαστος να νικηθεί. Γιατί, αν και είναι αξιέπαινη η ανδρεία και η ειρήνη της αρετής, όμως υπερεπαινετή είναι η ανδραγαθία της, και μάλιστα όταν επίκειται πόλεμος.

Γιατί αυτό είναι η αρετή, όχι μόνο με εκείνα που κάνει, αλλά και με τα δεινά από τα οποία πολεμείται, αυτός που μέσα από πολλούς πολέμους νίκησε τα πάθη, είναι απαθής, ενώ εκείνος που λέγει, ότι κατόρθωσε την αρετή χωρίς να πολεμήσει, αυτός είναι εμπαθής.

Γιατί ανάλογη προς την παράταξη της ενάρετης στρατηγικής, αντιπαρατάσσεται και η κακία των αντιθέτων. Η καρδιά που δεν έχει πόλεμο, παύει να βρίσκεται στην αρετή. Γιατί η αρετή έλαβε το όνομά της από τα τρόπαια των πράξεων. 

Η αρετή δεν ζητά επαίνους των ανθρώπων, γιατί δεν ευχαριστείται με την τιμή, την μητέρα των κακών. Αρχή δηλαδή της τιμής είναι η ανθρωπαρέσκεια, και τέλος της η υπερηφάνεια. Αυτός που επιζητεί τις τιμές, υψώνει τον εαυτό του, και δεν ξέρει να υπομένει την περιφρόνηση.

Η όρεξη της τιμής είναι φαντασία· γιατί αυτός που ποθεί την τιμή, φαντάζεται και την τύχη. Για σένα τιμή να είναι ο κόπος των αρετών και ατιμία ο πόθος για έπαινο. Να μη ζητάς δόξα από σάρκα, συ που καταργείς τα πάθη της σάρκας, αλλά να επιζητείς το ανώτερο, και θα δοξαστείς. Αυτός που θέλει να τιμάται, ζηλεύει εκείνον που υπερτερεί, και με τη ζήλεια του συσσωρεύει μίσος προς αυτόν. 

Εκείνος που ηττήθηκε στις πολύ μεγάλες τιμές, δεν θέλει να τιμάται κανένας περισσότερο από αυτόν· αρπάζει τα πρωτεία, για να μη φανεί κατώτερος· δεν υποφέρει να τιμούν αυτόν που διακρίνεται ενώ είναι απών, αλλά και με τους δικούς του κόπους διακωμωδεί την ταπεινή δόξα. Η αλαζονεία για τον φιλόδοξο είναι σφαγή, και οπωσδήποτε από αυτήν δεν αποφεύγει την οργή».

(Προς τον μοναχό Ευλόγιο, κεφ. 3. Έργα αγίου Νείλου, ΕΠΕ 11Β).

 http://exprotestant.blogspot.gr/2013/02/blog-post_4.html