Μαρτυρίες προσκυνητῶν γιά τόν γέροντα Παϊσιο

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΩΝ
ΔΙΑ ΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΑ ΠΑΪΣΙΟΝ

 Γράφει ὁ Πρεσβ. Διονύσιος Τάτσης ἐφημ. «Ὀρθόδοξος Τύπος» 05, 12, 19.10.2012

.          Ἐντυπωσιακὸς καὶ ἀπὸ κάθε ἄποψη ἄρτιος καὶ ὁ β´ τόμος τοῦ βιβλίου «Μαρτυρίες Προσκυνητῶν. Γέροντας Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης. 1924–1994» (σελ. 424), ποὺ ἐξέδωσε ὁ κ. Νικόλαος Ἀ. Ζουρνατζόγλου, χωρὶς νὰ ὑπολογίζει κόπο καὶ ἔξοδα. Ἡ ἀμέριστη ἀγάπη του γιὰ τὸν Γέροντα τὸν παρακίνησε σὲ αὐτὴ τὴν μνημειώδη ἔκδοση, ἡ ὁποία κοσμεῖται μὲ 46 ἔγχρωμες καλλιτεχνικὲς φωτογραφίες.
.          Ὁ τόμος προλογίζεται ἀπὸ τὸν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Αἰτωλίας καὶ Ἀκαρνανίας κ. Κοσμᾶ καὶ  τὸ περιεχόμενό του εἶναι ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον. Ὑπάρχει προλογικὸ σημείωμα τοῦ ἀντιπτεράρχου ἐ.ἀ. Ἀλεξάνδρου Ξ. Οἰκονόμου καὶ εἰσαγωγὴ τοῦ ἐπισμηναγοῦ ἐ.ἀ. Νικολάου Ζουρνατζόγλου.
.          Οἱ μαρτυρίες τῶν προσκυνητῶν εἶναι 191 καὶ εἶναι χωρισμένες σὲ ἐπιμέρους ἑνότητες, ὅπωςΜαρτυρίες ἐπισκόπων, ἡγουμένων, καθηγητῶν Πανεπιστημίου, «Κάρτα τοῦ πολίτη», Διδασκαλία – Νουθεσίες, Διδαχές, Προσωπικὲς μαρτυρίες διορατικοῦ χαρίσματος, Διορατικό – προορατικὸ χάρισμα, θαυμαστὰ γεγονότα, Ἐθνικὰ θέματα, Ἐπιστολὲς Γέροντος Παϊσίου κ.ἄ.
.          Εἶναι ἄξιος συγχαρητηρίων ὁ κ. Ζουρνατζόγλου, γιατὶ μὲ τοὺς δύο τόμους τῶν Μαρτυριῶν τῶν Προσκυνητῶν καὶ τὸν ἕτερο «Κείμενα – Ἐπιστολὲς Γέροντος Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου 1924–1994», ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 2009, ἀλλὰ καὶ μὲ τὶς ἑκατοντάδες χιλιάδες εἰκόνες καὶ φωτογραφίες, ποὺ ἔχει ἐκτυπώσει καὶ μοιράζει ὡς εὐλογία τῶν ἐκδόσεών του «Ἁγιοτόκος Καππαδοκία», ἔκανε εὐρύτερα γνωστὸ τὸν Γέροντα Παΐσιο.
.          Μιὰ γεύση τοῦ περιεχομένου τοῦ τόμου δίνουν τὰ ἀκόλουθα ἀποσπάσματα, τὰ ὁποῖα παραθέτω μὲ σύντομο σχολιασμό.

*  *  *

α´. Ἡ ἀγάπη τοῦ Γέροντα

.        Ἕνας πανεπιστημιακὸς δάσκαλος εἶχε συναντήσει τὸ Γέροντα καὶ μετὰ ἔλεγε: «Ἡ ἀγάπη του σὲ διαλύει!» (σελ. 39).

β´. Εἶναι κατορθώματα τοῦ Θεοῦ

.             Ὁ χριστιανὸς πρέπει νὰ εἶναι πάντα πρόθυμος νὰ ἀκολουθήσει τὸ δρόμο τοῦ Θεοῦ, ὑπερπηδώντας τὰ διάφορα ἐμπόδια. Νὰ ἔχει καὶ ταπείνωση. Διαφορετικὰ ὑπάρχει ὁ κίνδυνος νὰ ὑπερηφανευθεῖ. Ὁ Γέροντας συμβούλευε σχετικά: «Γιὰ ὅ,τι εἶσαι , ὅ,τι ἔχεις καὶ ὅ,τι ἐπιτυγχάνεις, νὰ εὐχαριστεῖς τὸν Θεό. Εὐχαριστῶντας τὸν Θεό, θὰ συνειδητοποιεῖς ὅτι δὲν εἶναι δικά σου κατορθώματα, ἀλλὰ δῶρα Του, καὶ θὰ ταπεινώνεσαι» (σελ. 43).

γ´. Ἀγγελούδι στὸν παράδεισο

.       Ὁ Γέροντας ἔδειχνε ἰδιαίτερη ἀγάπη στὰ ἀνάπηρα παιδιὰ καὶ στοὺς γονεῖς, ποὺ τὰ προστάτευαν. Πονοῦσε ἡ καρδιά του, ἀλλὰ ἦταν βέβαιος ὅτι ὁΘεὸς θὰ τοὺς πάρει στὸν Παράδεισο. Τὸ εἶπε αὐτὸ γιὰ ἕνα, ποὺ εἶχε ἕνα παιδὶ μὲ βαριὰ νοητικὴ ἀνεπάρκεια: «Τὸ παιδί του θὰ εἶναι τὸ πρῶτο ἀγγελούδι στὸν Παράδεισο καὶ ὅτι αὐτό, μάλιστα θὰ βάλει στὸ Παράδεισο καὶ τοὺς γονεῖς του, ἀρκεῖ οἱ ἴδιοι νὰ μὴ ἀπελπιστοῦν. Ἐκεῖ θὰ λάβουν μισθὸ μάρτυρα!». Καὶ συμπλήρωνε: «Ὅταν ὁ ἀνάπηρος δεχτεῖ τὴν ἀρρώστια του μὲ χαρά, ὁΘεὸς θὰ τὸν κατατάξει μὲ τοὺς ὁμολογητάς» (σελ. 49).

δ´. Τὸ καλὸ προζύμι

.         Ὁ Γέροντας ἀνησυχοῦσε γιὰ τοὺς σύγχρονους ἀνθρώπους, γιατὶ εἶναι ἀδιάφοροι πνευματικὰ καὶ ζοῦν χωρὶς φόβο Θεοῦ καί τήρηση τῶν ἐντολῶν. Ὡστόσο, πίστευε ὅτι δὲν χάθηκαν ὅλα. Οἱ ἄνθρωποι θὰ ξαναβροῦν τὸ δρόμο τους, γιατὶ ὑπάρχει στὴν Ὀρθοδοξία τὸ καλὸ προζύμι. Ἔλεγε σχετικά: «Πολλοὶ ἄνθρωποι ζοῦν χωρὶς ἰδανικά. Δὲν πιστεύουν στὴν ἄλλη ζωή. Δὲν ἔχουν συλλάβει τὸ βαθύτερο νόημα τῆς ζωῆς. Τὸ κακὸ ξεκινᾶ ἀπὸ τὴν ἔλλειψη πίστης στὴν ἄλλη ζωή. Οἱ σημερινοὶ ἄνθρωποι μοιάζουν μὲ γερὲς μηχανές, ποὺ ὅμως ἔχουν παγωμένα λάδια. Ἔχουν παγωμένη καρδιά. Δὲν χρησιμοποιοῦν τὴν καρδιά τους, γι᾽ αὐτὸ καὶ βασανίζονται. Εὐτυχῶς ὅμως ὑπάρχει καλὸ προζύμι. Οἱ Ὀρθόδοξοι ἔχουμε τὸ χάρισμα τῆς εὐλάβειας. Οἱ Εὐρωπαῖοι ἔχουν τὴν εὐγένεια. Δυστυχῶς χάνουμε τὴν εὐλάβεια, χωρὶς ὅμως νὰ ἔχουμε τὴν εὐγένεια. Ἔτσι τὰ πράγματα γίνονται χειρότερα» (σελ. 50).

 ε´. Ἡ ἐσωτερικὴ εἰρήνη

.          Οἱ θόρυβοι τοῦ κόσμου δὲν εἶναι ἀνυπέρβλητο ἐμπόδιο στὴν προσευχή. Μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ προσεύχεται, ζώντας μέσα στὸν κόσμο, ἐὰν ἔχει ἱερὴ ἐπιθυμία καὶ ἥσυχη συνείδηση. Ὁ Γέροντας ἔλεγε ὅτι μεγαλύτερη σημασία ἔχει ἡ ἐσωτερικὴ εἰρήνη ἀπὸ τὴν ἐξωτερική. «Ἕνας λαϊκός, ποὺ ζεῖ μὲς στοὺς θορύβους τοῦ κόσμου μπορεῖ, ἂν ἔχει ἐσωτερικὴ εἰρήνη, νὰ προσεύχεται χωρὶς νὰ τὸν ἐνοχλοῦν οἱ ἐξωτερικοὶ θόρυβοι. Ἀντίθετα, ἕνας μοναχὸς στὴν ἔρημο μπορεῖ, γιὰ παράδειγμα, νὰ ἐνοχλεῖται ἀπὸ ἕνα κουνούπι καὶ νὰ ἀνάβει τὸ φῶς ὅλη τὴ νύχτα γιὰ νὰ τὸ σκοτώσει, ἐπειδὴ δῆθεν τὸν ἐνοχλεῖ, ἐνῶ στὴν πραγματικότητα τοῦ λείπει ἡ ἐσωτερικὴ εἰρήνη» (σελ. 65).

 Ϛ´. Ἕνας πνευματικὸς κίνδυνος

.          Στὶς μέρες μας ὑπερτονίζεται ὁ ρόλος τῶν πνευματικῶν καὶ τῶν γερόντων. Πολλοὶ μιλοῦν μὲ καύχηση, γιατὶ γνωρίζουν κάποιον φημισμένο Γέροντα, χωρὶς ὡστόσο ἡ γνωριμία αὐτὴ νὰ τοὺς ὁδηγεῖ καὶ σὲ συνειδητὴ χριστιανικὴ ζωή. Ὁ Γέροντας Παΐσιος διευκρίνιζε σχετικὰ μὲ τὸ θέμα αὐτό: «Ἡ πίστη μας, ἡ ἀναφορά μας, ἡ σκέψη μας καὶ ὅλο τὸ εἶναι μας νὰ στρέφεται πρῶτα στὸν Τριαδικὸ Θεό, μετὰ στὴν Παναγία μας, ἐν συνεχείᾳ στοὺς Ἁγίους μας καὶ στὸ τέλος στοὺς Γεροντάδες. Δὲν πρέπει ποτὲ νὰ δίνουμε τὴν προτεραιότητα σὲ κανέναν ἄλλον καὶ γιὰ κανένα λόγο, παρὰ μόνο στὸν Τριαδικὸ Θεό, γιατὶ διαφορετικὰ κινδυνεύουμε νὰ φτάσουμε ἀκόμη καὶ σὲ αἵρεση. Δουλεύει κι ὁ ἐγωϊσμός —αὐτὸ τὸ μεγάλο θηρίο—καὶ ἔτσι πρέπει νὰ γίνεται μεγάλη προσπάθεια καὶ μεγάλη μετάνοια, γιὰ νὰ διορθωθοῦν τὰ πράγματα» (σελ. 105).

ζ´. Ἡ φροντίδα τῶν ἡλικιωμένων γονέων

.          Στὴ δύσκολη ἐποχή μας ἀκόμα καὶ οἱ λεγόμενοι συνειδητοὶ χριστιανοί, ποὺ γιὰ τοὺς ἄλλους ἔχουν εὔκολες τὶς συμβουλές, ἐπιλέγουν νὰ ἀναθέτουν τὴ φροντίδα τῶν γερασμένων γονέων τους σὲ κάποιο ἵδρυμα ἢ σὲ κάποια ἀλλοδαπὴ γυναίκα, ἡ ὁποία βρίσκεται στὴν Χώρα μας, γιὰ νὰ ἐξασφαλίσει τὸ ψωμὶ τῶν πεινασμένων παιδιῶν της, προφασιζόμενοι ὅτι οἱ ἴδιοι δὲν μποροῦν νὰ τοὺς περιποιηθοῦν. Ὁ Γέροντας, σὲ κάποιον ποὺ δὲν μποροῦσε νὰ ἀνεχθεῖ τὶς γκρίνιες καὶ παραξενιὲς τῶν ἡλικιωμένων γονέων του καὶ ἤθελε νὰ τοὺς βάλει σὲ κάποιο γηροκομεῖο, εἶπε: «Ὄχι, παιδί μου. Θὰ φροντίσετε τοὺς γονεῖς σας, ὅπως καὶ ἐκεῖνοι σᾶς φρόντισαν μὲ ὅλες τὶς δυσκολίες, καὶ σᾶς μεγάλωσαν μὲ ὅλα τὰ προβλήματα τῆς παιδικῆς ἡλικίας. Ἀλλιῶς, τὸ ἴδιο θὰ κάνουν τὰ παιδιά σας καὶ σὲ σᾶς τοὺς ἴδιους» (σελ. 115).

η´. Ἡ προσευχὴ ἀλλάζει τὰ πράγματα

.          Δὲν πρέπει νὰ δεχόμαστε μοιρολατρικὰ τὰ ὅσα ἔρχονται στὴ ζωή μας. Μὲ τὴν προσευχὴ μποροῦμε νὰ ἀλλάζουμε τὰ πράγματα καὶ νὰ ἐπηρεάζουμε τὴ βουλὴ τοῦ Θεοῦ. Ὁ Γέροντας ἔλεγε: «Προσεύχεσαι, καὶ ὁ Χριστὸς ἔρχεται καὶ ἐπιλαμβάνεται ὅταν, φυσικά, βλέπει ὅτι ἡ αἴτητή μας δὲν ἔρχεται σὲ ἀντίθεση μὲ τὸ πνευματικό μας συμφέρον. Δὲν μπαίνει ἀπὸ μόνος του στὴ μέση. Νὰ δεῖς τὴν ἀρχοντιὰ τοῦ Θεοῦ, ποὺ δὲν θέλει οὔτε τὸ αὐτεξούσιό μας νὰ θίγεται οὔτε καὶ ὁ διάβολος νὰ παραπονεῖται!…» (σελ. 119).

θ´. Ἡ ἀληθινὴ ἕνωση

.          Γιὰ τὸ θέμα τῆς ἕνωσης τῶν ἐκκλησιῶν, ποὺ τόσο γίνεται λόγος ἀπὸ τοὺς ἐπιπόλαιους οἰκουμενιστές, ὁ Γέροντας ἔλεγε: «Ἡ ἀληθινὴ ἕνωση θὰ γίνει ἀπὸ ἀνθρώπους, ποὺ εἶναι πραγματικὰ ἑνωμένοι μὲ τὸν Θεό. Δὲν θὰ γίνει μὲ χαρτιὰ καὶ συμφωνητικά!» (σελ. 133).

ι´. Γάμος ἢ μοναχισμός;

.          Σὲ προσκυνητή, ποὺ ἀντιμετώπιζε τὸ δίλημμα γάμος ἢ μοναχισμός, ὁ Γέροντας τὸν συμβούλεψε: «Μὴ βιάζεσαι. Ὁ Θεὸς θὰ δείξει. Ὁ γάμος καὶ ὁ μοναχισμὸς εἶναι σὰν δύο φροῦτα. Τὸ ἕνα θὰ ὡριμάσει, τὸ ἄλλο θὰ σαπίσει καὶ θὰ πέσει. Ἐσὺ θὰ πάρεις τὸ ὥριμο» (σελ. 160).

ια´. Ἀδιάλειπτη προσευχή

.          Οἱ πειρασμοὶ εἶναι πολλοὶ στὴν ἐποχή μας. Οἱ χριστιανοὶ καθημερινὰ διέρχονται ἀπὸ ἐμπόλεμες περιοχές, γι᾽ αὐτὸ καὶ ὁ Γέροντας ἔλεγε: «Ὅπως τὰ καράβια, ποὺ κινδυνεύουν ἐκπέμπουν συνεχῶς σῆμα κινδύνου, ἔτσι πρέπει καὶ ὁ ἄνθρωπος νὰ λέει συνεχῶς τὴν εὐχὴ “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με”. Ἡ προσευχὴ πρέπει νὰ εἶναι λιτή» (σελ. 315).

ιβ´. Νὰ νιώθουμε ἀσφαλεῖς μέσα στὴν Ἐκκλησία

.          Συχνὸ εἶναι τὸ φαινόμενο ἄνθρωποι μὲ φόβο Θεοῦ, ἀλλὰ μὲ ἀνεπαρκῆ πνευματικότητα, νὰ μιλοῦν συνεχῶς γιὰ φοβερὰ γεγονότα, ποὺ σύντομα θὰ συμβοῦν καὶ θὰ ἔχουν καταστρεπτικὰ ἀποτελέσματα, χωρὶς ὡστόσο νὰ στηρίζονται κάπου. Προφανῶς εἶναι ἀποκυήματα τῆς φαντασίας τους. Ὁ Γέροντας ἦταν καθησυχαστικός: «Ἐμεῖς οἱ χριστιανοὶ δὲν πρέπει νὰ φοβόμαστε οὔτε νὰ ἔχουμε ἄγχος, ἀφοῦ εἴμαστε μέσα στὴν Ἐκκλησία, συμμετέχουμε στὴ μυστηριακὴ ζωή, ἐξομολογούμαστε καὶ μεταλαμβάνουμε τῶν ἀχράντων μυστηρίων.Πρέπει νὰ παρακολουθοῦμε τὰ γεγονότα καὶ νὰ ἀνησυχοῦμε, ὥστε νὰ μὴ παραπλανηθοῦμε. Τὴν κρίσιμη στιγμή, ἡ Ἐκκλησία θὰ πάρει θέση, καὶ θὰ βρεθοῦν ἱερωμένοι νὰ μᾶς καθοδηγήσουν.
.          Ἐξ ἄλλου, ἡ κυριαρχία τοῦ ἀντιχρίστου θὰ εἶναι μόνο γιὰ τρία καὶ μισὸ χρόνια, ὅσο κράτησε καὶ ἡ γερμανικὴ κατοχή. Ὅπως τὰ καταφέραμε τότε, θὰ τὰ καταφέρουμε καὶ στὶς δύσκολες στιγμές, ποὺ θὰ ᾽ρθουν» (σελ. 336).

ιγ´. Ἡ καλὴ ἀδιαφορία

.          Πολλὲς φορὲς ἐπισκέπτονταν τὸ Γέροντα ἄνθρωποι, ποὺ ταλαιπωροῦνταν ἀπὸ τὸ ἄγχος, διότι μὲ τὶς ὑπόνοιές τους ἔβλεπαν παντοῦ κινδύνους. Ὁ Γέροντας τοὺς συμβούλευε νὰ ἀγοράσουν λίγη ἀδιαφορία,γιὰ νὰ ἠρεμήσουν (σελ. 339).

ιδ´. Ὁ Θεὸς ἀγαπάει τὴν Ἑλλάδα

.          Ὁ Γέροντας ἦταν εὐαίσθητος ἀπέναντι στὰ ἐθνικὰ θέματα καὶ διατηροῦσε τὴν αἰσιοδοξία του γιὰ τὴν πορεία τους. Ἡ στρατιωτική του θητεία εἶχε συμπέσει μὲ τὴν περίοδο τοῦ ἐμφυλίου πολέμου τῆς δεκαετίας τοῦ σαράντα, γεγονὸς ποὺ τοῦ διατήρησε τὸν πατριωτισμό του, μέχρι τὸ τέλος τῆς ζωῆς του σὲ ὑψηλὸ βαθμό. Γιὰ τὴν πορεία τῆς Πατρίδος μᾶς ἔλεγε: «Πολλὲς μπόρες πέρασε ἡ Ἑλλάδα. Ἀδικήθηκε πολύ. Καὶ ὅ,τι ἔρθει, μπόρα θά ᾽ναι. Τὴν ἀγαπάει ὁ Θεός. Στὴ Μικρὰ Ἀσία ἔχουμε πολλὰ ἅγια Λείψανα. Κάθε σπιθαμὴ καὶ βρίσκεις ἅγια Λείψανα. Θὰ πάρουμε τὴν Ἁγία Σοφία» (σελ. 357).

ιε´. Σανίδα σωτηρίας

.          Ὁ Γέροντας πίστευε ὅτι σανίδα σωτηρίας τοῦ ἑλληνισμοῦ εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία. Χάρη σ᾽ αὐτὴν ὑφίσταται ἀκόμη ὁ ἑλληνισμὸς (σελ. 357).

ιϛ´. Τὰ πολλὰ μονοπάτια

.          Ἔλεγε ὁ Γέροντας: «Ἡ ἀνάβαση πρὸς τὴν κορυφὴ ἔχει πολλὰ μονοπάτια. Τὸ ἴδιο καὶ ἡ πορεία πρὸς τὸν Θεό• κι ὁ καθένας διαλέγει αὐτὸ ποὺ τοῦ ταιριάζει περισσότερο» (σελ. 359).

ιζ´. Ἀτρόμητοι ἀπέναντι στοὺς ἐχθρούς

.          Οἱ χριστιανοὶ συχνὰ ἀνησυχοῦν ἀπὸ τὴ δραστηριότητα τῶν ἐχθρῶν τῆς πίστεως, ξεχνώντας ὅτι ἡ ἱστορία ἔχει ἀποδείξει ὅτι οἱ ἄθεοι ἔχουν ἐφήμερη δύναμη καὶ τελικὰ αὐτοκαταστρέφονται. Ὁ Γέροντας ἦταν πάντα καθησυχαστικός: «Ὅσοι τὰ βάζουν μὲ τὴν πίστη δὲν πρέπει νὰ μᾶς τρομάζουν. Δὲν τὰ βάζουν μὲ μᾶς. Τὰ βάζουν μὲ τὸν Θεό. Κύριος ὁ Θεὸς πολεμήσει ὑπέρ σοῦ. Καὶ ὅσοι τὰ βάζουν μὲ τὸν Θεὸ κάνουν γκάφες καὶ αὐτογελοιοποιοῦνται, ἀλλὰ ὁ Θεὸς καὶ τὸ κακὸ τὸ χρησιμοποιεῖ γιὰ τὸ ἀγαθό» (σελ. 359).

ιη´. Ἐσωτερικὴ καλλιέργεια

.          Ὁ Γέροντας ἔγραφε σὲ ἐπιστολή του πρὸς εὐσεβεῖς γυναῖκες, ποὺ ποθοῦσαν τὸ μοναχισμό: «Νὰ εὔχεσθε καὶ ἐσεῖς γιὰ μένα, διὰ νὰ μοῦ δίνει δύναμη ὁ Θεὸς νὰ σκάβω τὸν παλαιόν μου ἄνθρωπον. Ὅσο σκάβω, τόσο μεγαλώνει ὁ λάκκος. Οὔτε καὶ πρόκειται νὰ τελειώσει ποτέ, ἕως ὅτου μπῶ στὸν ἄλλον λάκκο, ποὺ ἀνοίγει ἡ πύλη τῆς πραγματικῆς ζωῆς. Νὰ εὔχεσθε νὰ μπορέσω νὰ καθαρίσω τὸ σιταράκι, ποὺ θὰ φυτευτεῖ στὸν λάκκο, νὰ μὴ ἔχει ἦρες καὶ λαθήρια, γιὰ νὰ παρουσιάσω στὸν Δημιουργόν μου στάχυα καλὰ μόνον» (σελ. 393).

ιθ´. Ἐμπιστοσύνη στὸν Θεό

.          Οἱ ἄνθρωποι δὲν ἔχουν ἐκτιμήσει στὸ βαθμὸ ποὺ θὰ ἔπρεπε τὴν ἀξία, ποὺ ἔχει ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ καὶ εἰδικότερα στὰ εὐεργετικὰ ἀποτελέσματα, ποὺ ἔχει στὴν καθημερινότητά τους.
.          Ὁ Γέροντας τόνιζε σχετικά: «Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ “ὑποχρεώνει” τὸν Θεὸ νὰ ἐπεμβαίνει, νὰ βοηθήσει, ἀφοῦ κάνει κανεὶς ἀνθρωπίνως ὅ,τι μπορεῖ. Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ μόνον ξεκουράζει καὶ δίνει κουράγιο στὰ ἀδύνατα πλάσματα τοῦ Θεοῦ. Ἐνῶ ἡ ἀνθρώπινη ἀντιμετώπιση πνίγει μὲ τὸ ἄγχος τοὺς εὐαίσθητους καὶ τοὺς ἀρρωσταίνει περισσότερο ἀπὸ τοὺς ἀρρώστους, ποὺ σκέπτονται νὰ βοηθήσουν καὶ τελικὰ δὲν βοηθοῦν ὅπως πρέπει» (σελ. 398).

κ´. Κομμουνισμὸς καὶ καπιταλισμός

.          Πολλὴ διάβρωση προκάλεσε στὶς συνειδήσεις τῶν ἀνθρώπων ὁ κομμουνισμὸς καὶ πολλὰ εἶναι τὰ θύματά του. Ὅμως καὶ ὁ καπιταλισμός, ποὺ εἶναι στὸν ἀντίποδα, εἶναι ψυχοφθόρος καὶ ἐπιζήμιος γιὰ τοὺς ἀνθρώπους. Καὶ τὰ δύο πολιτικὰ συστήματα εἶναι μακριὰ ἀπὸ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, γι᾽ αὐτὸ ὁ Γέροντας ἔλεγε: «Ἄσπρὸ φίδι, μαῦρο φίδι, τὸ ἴδιο εἶναι». Εἰδικὰ γιὰ τὸν κομμουνισμὸ ἔλεγε: «Τενεκὲς εἶναι καὶ σκουριάζει. Θὰ δεῖτε ὅτι θὰ διαλυθεῖ μόνος του» (σελ. 403).

http://christianvivliografia.wordpress.com