Ἡ μικρή «ἀδελφότης» ἀπό τό Ἀϊούντ ἤ ἡ μικρή Φιλοκαλία τῆς φυλακῆς

Ἡ ἐπιστροφή στόν Χριστό. Πρώτο μέρος

Περιστατικά ἀπό τήν ζωή φυλακισμένων  Ρουμάνων Μαρτύρων καί ὁμολογητῶν τοῦ 20οῦ αἰῶνος

Ἰωάννης Ἰανωλίδε

Στό διάστημα αὐτό ὁ Βαλέριος συνάπτει μιά στενή πνευματική σχέσι μέ τρεῖς ἀνθρώπους: μέ τόν Βιργίλιο Μαξίμου, τόν Μαρῖνο Ναϊδίμου καί τόν Ἰωάννη Ἰανωλίδε. Μένουν μαζί γιά ἕνα διάστημα στό ἴδιο κρατητήριο, ἐξομολογοῦνται μεταξύ τους. Ἀφήνουν ἀνοιχτές τίς ψυχές τους ὁ ἕνας στόν ἄλλο. Προσεύχονται καί ποθοῦν μαζί. Ὅλα εἶναι μαζί τους κοινά.
Ἐπίσης, ἔχουν καταλάβει ὅτι ὁσονδήποτε μεγάλη εἶναι ἡ ἐπιθυμία τῆς στενῆς έπικοινωνίας καί ἀγάπης ἐν Χριστῶ, ὡστόσο κάθε ἄνθρωπος εἶναι ἀνεπανάληπτος. Ἔχει τήν δική  του ζωή, τήν πορεία του, τά χαρακτηριστικά του. Δέν μπορεῖ νά παρομοιασθεῖ μέ κάποιον ἄλλο, παρά μόνο ὅταν ζῆ σέ κοινωνία μέ ἄλλους, καί τοῦτο σύμφωνα μέ ὡρισμένες αὐστηρές προϋποθέσεις, οἱ ὁποῖες πηγάζουν ἀπό τήν ἀτομικότητα ἐκείνου τοῦ ἀνθρώπου.
Μετά ἀπό ἕνα διάστημα ἄρχισαν οἱ πειρασμοί, ἰδιαίτερες ἐντάσεις ἐκ τοῦ μηδενός ἀκόμη κι ἀπό ἕναν πονηρό λογισμό. Καί τότε καταλάβαμε ὅτι δέν εἶναι ἁμαρτία κάθε κακός λογισμός, ἀλλά μόνο ἐκεῖνος πού γίνεται ἀποδεκτός ἀπό τήν συνείδηση καί γίνεται πάθος. Μπορεῖ ἕνας κακός λογισμός νά παραμένει σάν νοερός πειρασμός ἀρκετό χρόνο, ἀλλά δέν  πρέπει ποτέ νά γίνεται ἀποδεκτός. Τέτοιος λογισμός δέν εἶναι ἁμαρτία καί δέν χρειάζεται ἐξομολόγησι, ἐκτός ἐάν πρέπει νά ἐλαφρώσει ὁ ἀόρατος πόλεμος μέ  τούς δαίμονες.

Ὅπως τό σῶμα δένεται μέ πολλά πλοκάμια αὐτοῦ τοῦ κόσμου, ἔτσι καί ὁ  νοῦς εἶναι σέ ἐπαφή μέ τά ἀόρατα πνεύματα, πού ἔρχονται σάν δίχτυ, χωρίς νά τό  ζητήσουμε ἐμεῖς. Ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά τά δέχεται ἤ νά τά απωθεῖ, ἀλλά αὐτός ὁ πόλεμος δέν εἶναι εὔκολος, οὔτε σύντομος. Αὐτός βάλλει καταδιώκει τήν ψυχή σέ μιά πολύπλοκη καί διαρκή μάχη.
Ἡ μάχη δίνεται κυρίως στήν πρώτη ἐπίθεση τῶν πονηρῶν πνευμάτων δηλαδή ὁ κακός λογισμός πρέπει ν΄ ἀποκρουστεῖ ἀπό τήν ἀρχή. Ἄν ὁ λογισμός ἔγινε ἀποδεκτός, τουλάχιστον νά μήν γίνει ἐπιθυμία. Ἄν ἔγινε ἐπιθυμία, νά προσπαθοῦμε νά μήν γίνει ἀπόφαση ἤ σχέδιο, διότι ἀπό τό σχέδιο μέχρι τήν πράξη εἶναι μόνο ἕνα βῆμα.
Ἡ πλεονεξία ἦταν γιά ἐμᾶς ἕνας ἀπό τούς πειρασμούς, ἀλλά ὄχι ἀδύνατον νά νικηθεῖ. Ἐναντίον της λειτούργησε καλά ἡ μεταξύ μας ἐξομολόγηση. Ἡ ραθυμία καί ἡ προχειρότητα εἶχαν φέρει κάποτε τήν σύγχυση, ἀλλά ὅταν τραβήχτηκε τό σήμα κινδύνου, αὐτές ἐξαφανίστηκαν ἀμέσως.
Μερικοί θά μποροῦσαν νά σκεφτοῦν ὅτι εἴχαμε καί ὡρισμένους σαρκικούς πειρασμούς, ἀλλά αὐτοί δέν ὑπῆρχαν μεταξύ μας, ἀλλά ἦταν ὁ ἀγώνας τοῦ καθενός ἐν μέρει, ἀγώνας στόν ὁποῖον μᾶς  βοήθησε πάρα πολύ ἡ ἀλληλοβοήθεια. Ἐμάθαμε ὅτι ἄν δέν ἀφήνεις τόν νοῦ νά ἐπιθυμεῖ σωματικές ἀπολαύσεις, τότε τό σῶμα ὑπακούει στό πνεῦμα. Καί ἕνα τιθασευμένο σῶμα βοηθάει πολύ στήν πνευματική πρόοδο. Συνήθως φαίνεται μόνο ἡ ἐπιρροή  τοῦ σώματος στό πνεῦμα, ἀλλά γιά τούς πνευματικούς ἀνθρώπους εἶναι εὐνόητη ἡ δύναμη τῆς ψυχῆς μπροστά στό σῶμα. Παραδείγματος χάρη, ἄν πεινᾶς, ἀλλά ἔχεις πεποίθηση ὅτι πρέπει νά νηστεύεις, μπροστά σέ νόστιμα γεύματα τά γαστρικά ὑγρά δέν θά ἐκκρίνουν. Ἀντίθετα, ἐάν ἕνας πλανεμένος νοῦς σκεφτεῖ ὅτι δέν ἀπαγορεύεται νά ἐπιθυμήσεις τήν μητέρα σου, θά τήν ἐπιθυμήσεις παρότι  αὐτό γενικά δέν γίνεται λόγῳ τοῦ ἀκράδαντου σεβασμοῦ τοῦ παιδιοῦ πρός τήν μητέρα του.
Ἡ μικρή μας κοινότητα ἦταν ἕνα σχολεῖο πνευματικῆς μας τελειοποίησης. Ἐμάθαμε ὅτι κάθε πάθος μπορεῖ ν΄ἀντικατασταθεῖ μέ μιά ἀρετή, διά τῆς ὁποίας ὁ Θεός εἶναι ἐνεργός μέσα στόν ἄνθρωπο. Προσπαθήσαμε νά ὑπακοῦμε στούς ἄλλους, νά πειθαρχοῦμε ὁ ἕνας στόν ἄλλο σάν νά πειθαρχοῦμε στόν Θεό. Τόν καθένα ἀπό ἐμᾶς μᾶς πείραζε ὁ σατανᾶς, ἀλλά μέσα στόν καθένα ἐνεργοῦσε τό Ἅγιο Πνεῦμα καί νικοῦσε.
Καί σκεφτόμασταν: Ἀφοῦ ἐκεῖνοι πού πασχίζουν γιά τήν ἀγρυπνία ἔχουν τόσους πειρασμούς, τότε οἱ ἄλλοι, πού δέν σκέφτονται καθόλου γιά τήν σωτηρία τους, ζοῦνε, χωρίς  καμμιά ἀμφιβολία, στό πιό ἀπαίσιο σατανισμό. Τήν ἀληθινή ἐλευθερία τήν δίνει τό βίωμα τῆς ἀρετῆς,  ἐνῶ στό κακό ὑπάρχει μόνο σκλαβιά.
Ἡ στενή ἐπικοινωνία μας ἦταν μία ἔμπρακτη ἀντιδιαστολή ἀνάμεσά μας, ἀλλά καί μία ἄλλη ἀντιδιαστολή μεταξύ Θεοῦ καί ἡμῶν, ἀπό τήν ἄλλη. Ἐτρέξαμε ὅλοι πρός τό ἴδιο Ἀρχέτυπο- τόν Χριστό καί ὁ  καθένας ἀπό ἐμᾶς εἶχε σμιλεύσει τήν δική  του προσωπικότητα, ὥστε πραγματοποιήσαμέ τήν ἐνότητά μας πνευματικά μέσα στήν ἀνομοιομορφία.
Τίς περισσότερες φορές ὁ Βαλέριος ἦταν ἐκεῖνος πού δέν ἀστόχησε. Αὐτός ἔβγαινε πρῶτος πρός τό φῶς καί ἔκαιγε σάν μία λαμπάδα ἀνάμεσά μας. Καί αὐτό συνέβαινε χωρίς νά εἶναι κάτι καθορισμένο ἀπό πρίν, δηλαδή δέν ὑπήρξε καμμιά ἱεραρχία μεταξύ μας.
Ὁ Βαλέριος ἦταν ὁ ἄνθρωπος στόν ὁποῖο εἶδα τόν Χριστό. Ἐξ αἰτίας αὐτοῦ ἡ ἐργασία μᾶς ἔβγαλε καλούς καρπούς. Ἐξ αἰτίας αὐτοῦ νομίζω ὅτι μᾶς προφύλαξε ἀδιάκοπα ὁ Θεός. Τέλος, ἐξ αἰτίας τοῦ Βαλερίου ἔχουμε ἕνα μήνυμα γιά τούς ἀνθρώπους: Ζεῖτε  ἐν Χριστῶ!
Στήν Γκάλντα
  Τό 1946 μᾶς μετέφεραν νά δουλέψουμε στήν Γκάλντα, σ᾿ ἕνα κτῆμα μέ ἀμπέλια, ἀκολουθώντας ἕνα κανονισμό στρατοπέδου, δηλαδή μέ κάποια ἐλευθερία. Ἡ δουλειά ἦταν ἐξαντλητική, τό φαγητό λιγοστό. Ἡ Χώρα μας προσπαθοῦσε νά εἰσαγάγει σοσιαλιστικό σύστημα.
 Ὁ Βαλέριος ἐργαζόταν καί προσευχόταν, ἔψαλλε καί δόξαζε τόν Θεό. Ἦταν ἐρωτευμένος μέ μιά κοπέλλα καί τώρα εἶχε τήν εὐκαιρία νά τῆς γράψει. Ἀλλά ἡ δεσποινίδα ἦταν ἤδη ἀρραβωνιασμένη μέ ἄλλον καί ἔπρεπε νά παντρευτεῖ. Ἡ θλίψη του ἦταν βαθειά, ἀλλά τραβήχτηκε γρήγορα ἀπ᾿ αὐτήν, ἀποφασισμένος νά γίνει μοναχός.
Μέχρι τότε ἑτοιμαζόταν γιά τήν ζωή. Ἀπό τώρα, ἁγνός ὄντως, ἀρραβωνιάσθηκε μέ τόν Χριστό, για ν΄ἀφιερωθεῖ τέλεια στόν Θεό. Αὐτή ἡ γιγάντια χαρά του συγκάλυψε ὁλοκληρωτικά τόν πόνο τοῦ χωρισμοῦ. Κι ἐκείνη τήν δεσποινίδα θά τήν σέβεται πλέον, σ᾿ ὅλη τήν ζωή  του, δείχνοντας κατανόησι στήν ἀπόφασί της. Νά πόσο μικρή εἶναι ἡ διάσταση μεταξύ ἑνός πιστοῦ λαϊκοῦ καί ἑνός μοναχοῦ.
Τόν βλέπω τόν Βαλέριο στήν Γάλντα, τό βράδυ στούς λόφους, ψέλνοντας, μαζεύοντας λουλούδια,  ἐνώνοντας τό γαλανό τῶν ματιῶν του μέ τό γαλάζιο χρῶμα τοῦ οὐρανοῦ. Τόν βλέπω ἡμέρα καί νύχτα γονατισμένο στό ναό, προσευχόμενον ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, μέ τά χέρια του σταυρωμένα σάν τά μικρά παιδιά, μέ τά μάτια του λαμπυρίζοντα ἀπό χαρά.
Τόν βλέπω, ἐπίσης, βυθισμένον στόν ἑαυτό του, ἑτοιμαζόμενον γιά ἐξομολόγηση. Τόν βλέπω γεμᾶτον χαρά μετά τήν Θεία Λειτουργία πού εἶχε μεταλάβει. Ἦταν πλημμυρισμένος ἀπό ἅγιο πόθο. Εἶχε μέσα του κάτι ἀγγελικό, ὑπέρ τήν φύσιν καί ἦταν ὁ πιό ὄμορφος ἄνδρας πού γνώρισα στήν ζωή μου.
Γιά μερικούς, ὅμως, ἦταν εὐκαιρία σύγκρουσης. Μιά νύχτα κοιμόταν ἔξω κι ἕνας ληστής δραπέτης ἀπό τό Ἀϊούντ ἦλθε νά τόν ληστέψει, ἄν καί εἶχε μόνο παλαιά ροῦχα καί ράκη. Ὁ Βαλέριος ξύπνησε. Τόν ρώτησε τί θέλει, τόν ἐπῆρε ἀπό τό χέρι σάν νά ἦταν ἕνα παιδάκι καί τόν ἐπῆγε στόν προϊστάμενο. Ὁ ληστής εἶχε στό ἄλλο χέρι ἕνα αἰχμηρό μαχαίρι.
- Τί θέλεις νά κάνεις μέ τό μαχαίρι; Τόν ρώτησε ὁ προϊστάμενος.
- Τό θέλω νά ἀμύνομαι ἄν μέ συλλάβουν.
- Νά, πού συνελήφθηκες καί δέν τό χρησιμοποίησες! Γιατί;
Ὁ ληστής ἀπάντησε ὅτι δέν ξέρει τί ἔγινε μ΄ αὐτόν, ἀλλά δέν σκεφτόταν καθόλου τό μαχαίρι ἐκεῖνες τίς στιγμές.
Μιά ἄλλη φορά, ὁ Βαλέριος φύλαγε μόνος του στόν ξύλινο πύργο τοῦ ἀμπελιοῦ. Τοῦ ἐπιτέθηκαν κακοποιοί καί τόν πυροβόλησαν ἀπό μικρή ἀπόσταση. Οἱ σφαῖρες πέρασαν δίπλα του, χωρίς νά τόν πληγώσουν, διότι δέν εἶχε ἔλθει ἀκόμη ἡ ὥρα του θανάτου του.
Τό 1948 ἕνας ρῶσσος κομμουνιστής ἦλθε στήν παροικία νά πάρει τόν Βαλέριο Γαφένκου στήν Ρωσσία, ἐφ᾿ ὅσον, πράγματι εἶχε γεννηθεῖ στήν Μπεσαραμπία καί ἐθεωρεῖτο σάν δικός τους πολίτης. Ὁ Βαλέριος, ὅμως ἀρνήθηκε ρητά:
- Ἐκεῖ θά εἶσαι ἐλεύθερος, τοῦ εἶπε ὁ κομμουνιστής.
- Ἡ ἐλευθερία μου εἶναι στήν ψυχή μου!
- Θά μπορέσεις νά τελειώσεις τίς σπουδές σου.
- Θά τίς κάνω, ἄν βέβαια θέλει ὁ Θεός!
- Σ᾿ ἐμᾶς ἡ ἐκκλησία εἶναι ἐλεύθερη.
- Ἡ Ἐκκλησία εἶναι στίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων!
- Ἀλλά ἐδῶ θά παραμείνεις στήν φυλακή!
- Μόνο ἡ φυλακή τῆς ψυχῆς μου με φοβίζει!
- Σύντομα καί ἡ Ρουμανία θά ἀνήκει στό Σοβιέτ!
- Τό μέλλον τῆς κάθε Χώρας ἀνήκει στόν Θεό!
- Λοιπόν, θά παραμείνεις ἐδῶ;
- Ναί!
Ἀργότερα, ὁ κομμουνιστής αὐτός ἦλθε κοντά του καί τοῦ εἶπε τά ἑξῆς:
-Θαυμάζω τήν διανόηση  καί γενναιοψυχία σου, ἀλλά ταὐτόχρονά σέ λυπᾶμαι. Σκέψου ὅτι εἶστε καταδικασμένοι καί δέν ἔχετε καμμιά ἐλπίδα νά σωθῆτε. Ἄν ἀντισταθεῖτε, θά πολτοποιηθῆτε. Κι ἐμεῖς ἔχουμε ἀντισταθεῖ, ἀλλά σήμερα χορεύουμε, ὅπως ἡ ἁλυσοδεμένη ἀρκούδα.
Ἐσύ πιστεύεις στόν Θεό. Κι ἐγώ θά ἤθελα νά ἔχω ἕναν Θεό μέ τον Ὁποῖον ν᾿ ἀντικρύζω τήν φυλακή καί τόν θάνατο, ἀλλά ἡ ψυχή μου εἶναι ἄδεια, ὁ νοῦς μου γεμᾶτος μέ συνθήματα καί ὅλη ἡ ἐνεργητικότητα μου ἐξαντλεῖται ὁλόκληρη γιά τήν κομμουνιστική ἰδέα. Δέν ἔχουμε καμμιά τύχη. Νομίζω ὅτι σέ καταλαβαίνω καί εἶμαι ἀκόμη πιό δυστυχισμένος. Λυπᾶμαι πού δέν γνωρίζω κι ἐγώ τον Χριστιανισμό.
- Κύριε, τοῦ ἀπάντησε ὁ  Βαλέριος, αὐτή ἡ στιγμή εἶναι πολύ μεγάλη γιά τήν ζωή μου. Μοῦ δώσατε φτερά, διότι ἐσεῖς ἔχετε μιά ψυχή μέ μιά καταπληκτική δύναμη πίστεως. Δεχτεῖτε ἀπό μένα αὐτό τόν σταυρό. Καί ὁ Βαλέριος ἔβγαλε ἀπό τόν τράχηλό του τόν σταυρό του καί τόν ἔδωσε στόν Ρῶσο, ὁ ὁποῖος ἦταν πολύ συγκινημένος. Κι ἔτσι ὁ Βαλέριος παρέμεινε στήν Ρουμανία. 
 Πάλιν στόν Ἀϊούντ
Τό ἴδιο ἔτος ἀποφασίστηκε νά γίνει κρατικοποίηση τῆς βιομηχανίας καί τοῦ ἐμπορίου. Γιά νά ἑτοιμαστεῖ ἡ ἀτμόσφαιρα, τσακώθηκαν ἑκατομμύρια ἄτομα. Ἦταν ὁ πρῶτος μεγάλος κομμουνιστικός διωγμός. Ἡ μαύρη κλοῦβα (τραῖνο μέ βαγόνια κλοῦβες)  οὔρλιαζε στήν Χώρα καί ἔσπερνε  τόν τρόμο.
Ἐμᾶς μᾶς ἐπῆραν ἀπό τό ἀμπέλι  καί μᾶς   ἔφεραν πίσω στό Ἀϊούντ. Μετά ἀνακοινώθηκε  ὅτι οἱ φοιτητές θά σταλοῦν στό Πιτέστι, οἱ μαθητές στό Τιργκου-Σόρ, οἱ ἐργάτες στήν Γκέρλα, οἱ λόγιοι στό Ἀϊούντ, Γαλάτσι κτλ. Ὁ Βαλέριος σκανδαλίστηκε ὅταν ὁ Ντουμιτρέσκου, ὁ πρώην προϊστάμενος τῆς ἀντί-Κομμουνιστικῆς Ἀσφάλειας Ταξιαρχίας, τοῦ εἶπε (ἀλλά ἦταν μιά ἀληθινή προφητεία):
-  θά σᾶς πᾶνε στό Πιτέστι καί ἐκεῖ  θά σᾶς ἀναμορφώσουν σέ κομμουνιστάς τρομοκράτες.  Ὕστερα  θά σᾶς σκορπίσουν  σέ ὅλα τά δεσμωτήρια, γιά νά τρομοκρατεῖτε ἔτσι ὅλους τούς πολιτικούς κρατουμένους. Μ΄ αὐτό τόν τρόπο θέλει τό καθεστώς νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τήν ἀντίδραση ὅλων αὐτῶν κι ἔτσι οἱ κομμουνιστές θά παραμείνουν ἱι μοναδικοί  ἄρχοντες τῆς Χώρας.  θά σᾶς δελεάζουν μέ παραπλανήσεις καί δέν θά κρατήσουν τόν λόγο τους. Θά σᾶς ἀναγκάζουν νά δολοφονεῖστε μεταξύ σας.
-Κύριε, τοῦ εἶπε ὁ Βαλέριος, ἀλήθεια, τί μᾶς θεωρεῖτε; Τί ἐννοεῖτε; Ἐγώ οὔτε πουλιέμαι, οὔτε κάνω συμβιβασμούς!
- Ναί, τώρα δέν εἶσαι, ἀλλά θά σέ φέρουν σέ κατάσταση νά εἶσαι ἤ, ἄν δέν θέλεις, θα πεθάνεις!
- Θά πεθάνω! ... ἀλλά μοῦ φαίνεται ὅτι θέλετε νά κάνετε ραδιουργίες. Τί σκέπτεστε ἔμπρακτα  νά κάνετε;
-Ἀποβλέπω νά σᾶς ἀνοίξω τά μάτια. Ἐσεῖς δέν γνωρίζετε τούς μπολσεβίκους καί τίς μεθόδους τους. Αὐτοί οἱ μέθοδοι ἔχουν δοκιμαστεῖ στά Σοβιέτ. Ἄνθρωποι γενναῖοι διά βασάνων ἔγιναν ἐγκληματίες. Ἔτσι θα γίνει κι ἐδῶ. Καί θά ἀρχίσουν μέ τούς νέους, μετά θά στρέφονται καί πρός τούς ἡλικιωμένους.
Ὁ Βαλέριος τόν κοίταξε σκεφτικός καί κατέληξε:
- Εἴμαστε στά χέρια τοῦ Θεοῦ. Νά γίνει τό θέλημα Του!

Ἐπιμέλεια κειμένου   Αναβάσεις

________________________________________________

Τό κείμενο προέρχεται ἀπό τά ἀρχεῖα τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου, τόν ὁποῖον καί εὐχαριστοῦμε θερμά γιά τήν παραχώρηση τῶν ἀρχείων, ὅπως ἐπίσης εὐχαριστοῦμε καί τόν γέροντα τῆς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου πατέρα Γεώργιο Καψάνη γιά τήν εὐλογία καί τήν ἄδεια δημοσίευσης.