Φροντίδες καί ἀρρώστιες. Τοῦ ἐμφανίζεται τό ἆσθμα. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος

 Φροντίδες καί ἀρρώστιες.  Τοῦ ἐμφανίζεται τό ἆσθμα.

Ὁ πληγωμένος Ἀετός. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος

Χίλιες φροντίδες τόν τριγύριζαν. Ἀπό παντοῦ ζητοῦσαν βοήθεια, ἐνίσχυρη πνευματική, συμπαράσταση. Τά ἴδια ὅμως χρειαζόταν κι ὁ ἴδιος.  Προπαντός μετά τό θάνατο τοῦ Καισαρίου.  Κάποιοι φίλοι τό ’ξεραν καί τοῦ γράφανε ἤ τόν ἐπισκέπτονταν.  Τό θεωροῦσε βάλσαμο καί τούς εὐχαριστοῦσε ὀλόθερμα.  Ἰδιαίτερα τήν ἐποχή αὐτή ἤθελε νά ἐπικοινωνεῖ μέ ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι συνδεθήκανε φιλικά καί μέ τόν Καισάριο. Ὁ Σωφρόνιος π.χ., ἀνώτερος κρατικός ὑπάλληλος, πού ἔγινε ἀργότερα ἔπαρχος Κωνσταντινούπολης.  Καί ὁ Φιλάγριος, πού παρά τή μόρφωσή του καί μιά ἀρρώστια καταγινότανε πολύ μέ τίς γεωργικές δουλειές.
Ὁ Φιλάγριος, μόλις ἔμαθε τά δυσάρεστα γιά τόν Καισάριο, ἔγραψε ἀμέσως στό Γρηγόριο, νά τόν παρηγορήσει. Μά δέν ἔπαυε καί νά μελετᾶ. Ἤτανε χριστιανός καί διάβαζε πολύ τούς ἕλληνες συγγραφεῖς. Ζητοῦσε βιβλία δανικά ἀπό τό Γρηγόριο. Δημοσθένη καί Ὁμήρου Ἰλιάδα.

Τό πρῶτο τοῦ τὸ ἔστειλε. Τό δεύτερο, κάπου τό εἶχε δώσει ὁ Γρηγόριος κι ὅσο καί νά ’ψαξε δέν τό βρῆκε. Ἀλληλογραφοῦσαν καί συζητοῦσαν πολλά προβλήματα. Ἐπειδή ὁ Φιλάγριος εἶχε μεγάλη παιδεία, ὁ Γρηγόριος μποροῦσε νά τοῦ μιλάει γιά τούς ἀρχαίους ἕλληνες σοφούς.  Παρουσίαζε ἀπόψεις τοῦ Ἀριστοτέλη, τῶν στωικῶν, τοῦ Ἐπίκτητου. Ἀξιολογοῦσε τή διδασκαλία τους καί ἀσκοῦσε ἀντικειμενική κριτική σ’ αὐτά πού ὑποστηρίζανε. Δέ λησμονοῦσε καί τόν ἀγαπημένο του Πλάτωνα.
Συχνά χρησιμοποιοῦσε ἐκφράσεις του (ὅπως ὅτι τό σῶμα εἶναι δεσμωτήριο τῆς ψυχῆς), μολονότι ἄλλοτε λίγο καί ἄλλοτε πολύ ἑρμήνευε διαφορετικά ἀπό τόν Πλάτωνα τή σχέση τῆς ψυχῆς μέ τό σῶμα. 
Κάποτε-κάποτε ταξίδευε νά συμπαρασταθεῖ προσωπικά σέ φίλους ἤ σέ ὁλόκληρες Ἐκκλησίες. Τότε τόν περικυκλώνανε καί τόν ἐξαντλούσανε. Νύχτα-μέρα ἔπρεπε νά τούς μιλάει, νά τούς κατηχεῖ, νά τούς διδάσκει τή χριστιανική ζωή καί τήν ὀρθή πίστη. Μιά φορά στά Μάταζα, ὅπου ζοῦσε ὁ Φιλάγριος, ὑποχρεώθηκε νά ἑρμηνεύει καί ν’ ἀναλύει ὅλη τή νύχτα τόν 72ο Ψαλμό. Ἀκούγοντας ὁ Φιλάγριος, ἔνιωσε τόση κατάνυξη ἀπό τά λεγόμενα τοῦ Γρηγορίου, πού ἔπεσε στά γόνατα, ὕψωσε τά χέρια στόν οὐρανό κι εὐχαρίστησε τό Θεό γιά τή μεγάλη εὐκαρία ν’ ἀκούσει ὅσα ἄκουσε.
 Τήν ἴδια ἐποχή τόν βρῆκε, ἀρρώστια βασανιστική.  Τήν πέρασε πολύ δύσκολα, γιατί ἔπρεπε  κάθε τόσο τό σηκώνεται ἀπό τό κρεβάτι. Ὁ γιατρός τοῦ φώναζε νά προσέχει. Ἐκεῖνος ἔπρεπε νά κάνει στήν Ἐκκλησία ὅ,τι δέν μποροῦσε νά κάνει ὁ γερο-πατέρας του. Στενοχωριότανε τόσο πολύ γιά τήν ἀδυναμία του, πού ζητοῦσε ἀπό τό Φιλάγριο παρηγοριά καί ὑπομονή, ἀπό τίς ὁποῖες ἐκεῖνος ἤξερε πολλά, γιατί ὑπέρερε ἀπό χρόνια πάθηση.
Τά πράγματα χειροτέρεψαν ὅταν δημιουργήθηκε μιά φοβερή φλεγμονή στό στόμα του, μέχρι βαθιά στό λαιμό. Τόν βρῆκε κι ἕνας κατάρρους πού τόν ἔπνιγε. Ἔκανε κάμποση ὑπομονή, ἀλλά τό κακό δέν ὑποχωροῦσε. Τόν ἔπιασε ἀπογοήτευση, γιατί ἀπό μιά στιγμή κι ἔπειτα δέν μποροῦσε ν’ ἀναπνεύσει ἐλεύθερα.  Πιανότανε τελείως ἡ ἀναπνοή του κι ἔνιωθε νά φτάνει τό τέλος.  Μά δέν φοβήθηκε.  Προσευχότανε ὅσο μποροῦσε. Παραδόθηκε στό Θεό.  Εἶχε ἀρνηθεῖ ὅλα τ’ ἀγαθά τοῦ κόσμου κι αἰσθανόταν ἀνάλαφρος.  Μέ κάποια βότανα ὅμως πού τοῦ δώσενε νά πιεῖ, ἄνοιξε λίγο-λίγο ὁ λαίμος. Ἀνέπνεε κάπως ἐλεύθερα. Ὑποχώρησε ἡ φλεγμονή, τό πρήξιμο. Νόμιζε ὅτι ἔβγαινε ἀπό μιά κόλαση. Δόξασε τό Θεό καί δόθηκε πάλι στό ἔργο του.
Ἀπό τήν ἐποχή τούτη καί μέ τήν πάθηση αὐτή τοῦ παρουσιάστηκε, κάθως φαίνεται, γιά πρώτη φορά τό ἆσθμα, πού θά τόν παιδεύει ἀφάνταστα σ’ ὄλα τά ἑπόμενα χρόνια τῆς ζωῆς του.
Μόλις εἶχε συνέλθει ἀπό τήν ἀρρώστια τούτη, στό πρῶτο ἐξάμνηνο τοῦ 370, τόν ἐπισκέφτηκε ὁ Βασίλειος. Ἡ πιό μεγάλη χαρά πού μποροῦσε νά περιμένει. Ἔνιωθε μέσα του εὐφορία πνευματική. Ἤθελε νά γιορτάσει ἀντάξια καί μεγαλόπρεπα τόν ἐρχομό τοῦ πιό ἀγαπημένου του ἀνθρώπου στόν κόσμο, τοῦ Βασιλείου. Ἐξασφάλισε χρόνο ἐλεύθερο. Καί φρόντισε γιά τά γεύματα. Ἤτανε μιά ἐποχή πού δέ βρισκόταν χόρτα στή Ναζιανζό.
Ἔψαξε παντοῦ.  Βρέθηκαν ἐλάχιστα. Καί οἱ δύο ἀσκητές τρώγανε κυρίως χόρτα. Θά γιορτάζανε τή συνάντησή τους, θά πανηγυρίζανε μέ λίγα ὄσπρια καί χόρτα σ’ ὅλα τά γεύματα.  Συγκρατημένοι ἀκόμη καί σέ τόσο εὐχάριστες στιγμές.  Ὁ Βασίλειος μάλιστα ἤταν ἀκόμα πιό αὐστηρός στό φαγητό. Ἡ λιτότητα ἤτανε κανόνας πού δέν τόν παράβηκε ποτέ. Ὁ Γρηγόριος, λοιπόν, ἔπρεπε νά ’χει χόρτα. Καί τά ζήτησε παντοῦ. Ἔστειλε μήνυμα μέ ἄνθρωπο στά Ὀζίζαλα. Πολλά χιλιόμετρα μακριά, πάνω ἀπό τή Νύσσα. Πιό πέρα κι ἀπό τήν Παρνασσό. Ἐκεῖ ἀσκήτευει ὁ ξάδερφός τους Ἀμφιλόχιος, πού ἔγινε σέ τρία χρόνια μητροπολίτης Ἰκονίου.
 - Βιάσου, Ἀμφιλόχιε, στεῖλε μου ἐπειγόντως ὅσα περισσότερα μπορεῖς. Ἐδῶ σπανίζουν. Τά θέλω, γιατί ξέρεις ποιόν περιμένω; Τό Βασίλειο, ἀγαπητέ μου.  Ναί «τόν Μέγαν Βασίλειον»!
Ἔχει μιά ἰδιαίτερη σημασία ἡ λεπτομέρεια τούτη, διότι γιά πρώτη φορά ὁ Βασίλειος χαρακτηρίζεται «μέγας». Ἀπό τήν ἐποχή αὐτή, πού ὁ Βασίλειος ἤτανε μόνο σαράντα χρόνων, θεωρεῖται καί ὀνομάζεται μεγάλος. Ὁ χαρακτηρισμός θά ἐπικρατήσει σάν κάτι τό αὐτονόητο. Στήν Ἐκκλησία ὁ Βασίλειος εἶναι καί ἄξια θεωρεῖται Μέγας. Ἀκριβῶς ὅπως καί Ἀθανάσιος Ἀλεξανδρείας.  Καί δέν εἶναι καθόλου τυχαῖο πού ὁ Γρηγόριος πρῶτος τόν ἀποκάλεσε «Μέγα». Ὁ Γρηγόριος τόν ἤξερε καλύτερα ἀπό τόν καθένα καί αὐτός μόνο διέθετε τόση διακριτική δύναμη. Ἀπόδειξη ὅτι αὐτός ἔγινε ὁ δεύτερος κατεξοχήν «Θεολόγος» τῆς Ἐκκλησίας, μετά τόν Εὐαγγελιστή Ἰωαάννη.

Ὁ πληγωμένος Ἀετός (Γρηγόριος ὁ Θεολόγος)

(ἀφηγηματικὴ Βιογραφία)

 σελ.87-89

Στυλιανοῦ Γ. Παπαδοπούλου Καθηγητή Πανεπιστημίου

Ἔκδοση Δ΄

Ἀποστολική διακονία

Ἀναβάσεις

 24 Νοεμβρίου 2013