«Τό μεγαλεῖο τῆς θείας εὐχαριστίας»

"Σταχυολόγηση καί διασκευή κειμένων

ἀπό τά «Πνευματικά Γυμνάσματα»

τοῦ ὅσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου"

Συλλογίσου, ὅτι τρία πράγματα πρέπει νά συνδράμουν γιά νά κάνουν τίμιο ἕνα δῶρο: Τό μεγαλεῖο τοῦ δώρου, ἡ ἀγάπη ἐκείνου πού τό χαρίζει καί ἡ ὡφέλεια ἐκείνου πού τό παίρνει. Καί τά τρία τοῦτα συνυπάρχουν θαυμαστά στό μυστήριο τῆς θείας εὐχαριστίας.

Σκέψου τ ό μ ε γ α λ ε ῖ ο τ ο ῦ δ ώ ρ ο υ .

Μεγάλες δωρεές, ναί, μᾶς ἔχει κάνει ὁ Θεός. Πρῶτα τήν ἴδια τή ζωή, δημιουργώντας μας «ἐκ τοῦ μή ὄντος εἰς τό εἶναι κατ᾿ εἰκόνα Του καί ὁμοίωσιν». Ἐπίσης τ᾿ ἀναρίθμητα κτίσματα, τά οὐράνια καί τά ἐπίγεια, τά ἄυλα ἀλλά καί τά ὑλικά, γιά τή συντήρησή μας. Γιά μᾶς δημιούργησε τόν οὐρανό καί τή γῆ «καί πάντα τά ἐν αὐτοῖς». Μά τό μεγαλύτερο δῶρο Του εἶναι ἡ ἔνσαρκη οἰκονομία Του, τό ὅτι δηλαδή ἑνώθηκε μέ τήν ἀνθρωπότητα ὁ Θεός Λόγος γιά νά κάνει Θεό κατά χάρη τόν ἄνθρωπο.

Κι ὅμως, ἔλειπε ἕνα δῶρο ἀκόμα. Κι αὐτό τό χάρισε ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο μέ τή Θεία Εὐχαριστία. Μ᾿ αὐτή τοῦ προσφέρει τό πάναγνο σῶμα Του καί τό τίμιο αἷμα Του, καί τόν θεώνει.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός ἀναφέρει:

«Λέγεται τό μυστήριον τοῦτο Μετάληψις, μέν, ὅτι δι᾿ αὐτῆς μεταλαμβάνομεν τῆς τοῦ Ἰησοῦ θεότητος, Κοινωνία δέ, διά τό κοινωνεῖν ἡμᾶς δι᾿ αὐτῆς τῷ Χριστῷ καί μετέχειν Αὐτοῦ τῆς σαρκός τε καί θεότητος».

Καί γιά νά μιλήσουμε μέ συντομία, τό μυστήριο τοῦτο εἰκονίζει ὅλη τήν ἔνσαρκη οἰκονομία τοῦ Κυρίου: τή γέννηση καί τήν ἀνατροφή Του, τά πάθη καί τό θάνατο, τήν «ἐκ δεξιῶν καθέδραν» καί τή δευτέρα παρουσία Του. Ἐξεικόνιση ὅλων αὐτῶν ἔχουμε στίς θεῖες λειτουργίες τῶν Ἁγίων Βασιλείου τοῦ Μεγάλου καί Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Ἐκεῖ διαγράφεται ἀκόμα ἡ εἰκόνα τῶν μακαρίων ἐκείνων ἀνθρώπων, πού στή γῆ ἑνώνονται μέ τό Χριστό μέσω τῆς θείας εὐχαριστίας, καί στόν οὐρανό θ᾿ ἀπολαύσουν τά αἰώνια ἀγαθά. Τότε, γράφει σχετικά ὁ ἱερός Καβάσιλας, «οἱ μακάριοι ἔχουν νά ᾗναι ἡνωμένοι καί πρός ἀλλήλους καί πρός τόν Χριστόν, ὡς μέλη πρός κεφαλήν, ὥσπερ καί νῦν ἐκ τοῦ ἑνός ἄρτου καί τοῦ ἑνός ποτηρίου μετέχοντες ἡνωμένοι εἰσί καί ἀλλήλοις καί τῷ Χριστῷ κατά τήν τοῦ Κυρίου εὐχήν, ἵνα, φησίν ὦσιν ἕν, καθώς ἡμεῖς ἕν ἐσμέν».

Δέν ἔμεινε λοιπόν νά ζητήσουμε τίποτ᾿ ἄλλο ἀπό τό Λυτρωτή μας. Δέν ἔχουμε παρά νά λέμε κι ἐμεῖς σάν τόν Ἀπόστολο Φίλιππο:

«Κύριε, ἀρκεῖ ἡμῖν»¹.

Κι ἄν θέλαμε νά ζητήσουμε κάτι παραπάνω γιά τή ζωή μας, Ἐκεῖνος θά μποροῦσε νά μᾶς ἀπαντήσει:

«Τό μυστήριο αὐτό, πού σᾶς χάρισα, εἶναι τό πλήρωμα ὅλων τῶν ἀγαθῶν. Δέν ἔχω νά σᾶς δώσω τίποτα περισσότερο. Σᾶς χάρισα κάθε ἀγαθό στό σιτάρι καί στό κρασί».

Ὦ χάρισμα ἀνυπέρβλητο! Ὦ δωρεά ἀσύγκριτη μέ κάθε ἄλλη σ᾿ ὅλους τούς αἰῶνες, πού δέν μποροῦν νά τήν κατανοήσουν τά πολυόμματα Χερουβείμ καί τά ἑξαπτέρυγα Σεραφείμ!

Λοιπόν, ἀγαπητέ, μπροστά σ᾿ αὐτή τήν τόσο μεγάλη εὐεργεσία καί δωρεά τοῦ Θεοῦ, δέν πρέπει κι ἐσύ νά θυσιάζεσαι γιά νά Τόν εὐχαριστήσεις, προσφέροντάς Του ὁλόκληρο τόν ἑαυτό σου; Θά συνεχίσεις ν᾿ ἀντιμετωπίζεις μέ ἀγνωμοσύνη τά τόσα πολλά χαρίσματα πού σοῦ ἔδωσε; Καί τί θά ποῦν οἱ ἄγγελοι γιά μιά τέτοια ἀχαριστία; Τί θά ποῦν οἱ ἅγιοι τ᾿ οὐρανοῦ, πού γνωρίζουν τήν ἄμετρη γενναιοδωρία τοῦ Θεοῦ;

Λοιπόν, νά ντραπεῖς γιά τήν ἀ χ α ρ ι σ τ ί α πού ἔδειξες ὥς τώρα σ᾿ ἕνα μυστήριο, πού ὀνομάζεται εὐχαριστία. Ὄχι μόνο γιατί ὁ Κύριος μᾶς τό παρέδωσε «εὐχαριστήσας», ὅπως εἶναι γραμμένο – «λαβών τόν ἄρτον καί εὐχαριστήσας... καί λαβών τό ποτήριον καί εὐχαριστήσας»²,  ἀλλά καί γιατί μᾶς παρακινεῖ ν᾿ ἀπευθύνουμε εὐχαριστία στό Θεό γιά τίς πολλές εὐεργεσίες καί χάριτες πού μᾶς δίνει μέ τό μυστήριο αὐτό.

Σκέψου, ὅτι ἀνάλογες μέ τίς εὐεργεσίες, ἄν δέν τίς χρησιμοποιήσουμε ὅπως πρέπει, θά εἶναι καί οἱ εὐεργεσίες πού παίρνεις ἀπό τό Θεό, τόσο μεγαλύτερες θά εἶναι καί οἱ τιμωρίες. Δηλαδή, ὅσο μεγαλύτερες εἶναι οἱ εὐεργεσίες πού παίρνεις ἀπό τό Θεό, τόσο μεγαλύτερες θά εἶναι καί οἱ τιμωρίες πού θά ὑποστεῖς, ἄν δέν τίς μεταχειριστεῖς θετικά. Ὑποσχέσου στόν Κυριο, ὅτι θά Τοῦ δώσεις ὁλόκληρο τόν ἑαυτό σου, ὅπως κι Αὐτός δίνει τόν Ἑαυτό Του γιά σένα. Εὐχαρίστησέ Τον γιά τό τόσο μεγάλο δῶρο πού σοῦ χάρισε, καί παρακάλεσέ Τον, μέσα στίς τόσες εὐεργεσίες, νά σοῦ χαρίσει ἀκόμα μία, δηλαδή καινούργιο πνεῦμα καί καινούργια καρδιά, γιά νά ἐκτιμᾶς ὅπως πρέπει τίς εὐεργεσίες αὐτές, καί ἀνάλογα νά Τόν εὐχαριστεῖς.

Συλλογίσου τώρα, τήν ἀγάπη πού σοῦ δείχνει ὁ Θεός μέ τό δῶρο τῆς θείας κοινωνίας. Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, μέ τό μυστήριο τοῦτο, ἀγγίζει τήν ἄκρα τελειότητα, ὅπως λέει ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης:

«ἀγαπήσας τούς ἰδίους τούς ἐν τῷ κόσμῳ εἰς τέλος ἠγάπησεν αὐτούς»³.

Κι ὅπως τό ἀναμμένο καμίνι φαίνεται ἀπό τίς φλόγες πού βγαίνουν ἔξω, ἔτσι καί ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ φαίνεται ἀπό τό μυστήριο τῆς θείας εὐχαριστίας.

Ἐσύ, ἀγαπητέ, πῶς ἀνταποκρίνεσαι στήν ἀγάπη αὐτή τοῦ Κυρίου;

Ἕνας Θεός ἐπιθυμεῖ νά ἑνωθεῖ μέ τήν ταλαίπωρη ψυχή σου, κι ἐσύ ἐπιθυμεῖς τόσο λίγο νά ἑνωθεῖς μ᾿ Αὐτόν, πού εἶναι τό ὑπέρτατο ἀγαθό;

Ἕνας Θεός δείχνει σέ σένα τόση θερμότητα, κι ἐσύ, ἕνας πηλός, Τοῦ δείχνεις τόση ψυχρότητα;

Ἕνας Θεός ζητάει νά κατοικήσει μέσα σου, γιά νά σέ φωτίσει καί νά σέ ἁγιάσει, κι ἐσύ, τό ἀχάριστο κτίσμα, κλείνεις τήν πόρτα καί δέν θέλεις νά Τόν βάλεις μέσα;

Μοιάζεις μέ τήν ἀχαριστία σου σάν τούς Ἑβραίους, πού προτιμοῦσαν τά πράσα καί τά σκόρδα τῆς Αἰγύπτου, δηλαδή τίς σαρκικές ἡδονές, ἀπό τό θεῖο μάννα. Καί τί ἄλλο πιά μπορεῖ νά κάνει ὁ Θεός γιά νά νικήσει τή σκληρότητα καί τήν ἀπανθρωπιά σου;

Γι᾿ αὐτό ὁμολόγησε ἔγκαιρα τό σφάλμα σου μπροστά στή μεγαλειότητα τοῦ Θεοῦ. Ἀφιερώσου ὁλοκληρος στόν Κύριο μέ τό μυστήριο τοῦτο, μεταλαβαίνοντας ἀπό ἀγάπη καί μέ ἀγάπη τόν ἀγαπημένο Ἰησοῦ, πού ἀπό τή μεγάλη Του ἀγάπη καί γιά τή δική σου ἀγάπη ὅρισε αὐτό τό ἀγαπητό μυστήριο, πραγματοποιώντας τήν τόσο ἀγαπητική καί οὐράνια ἕνωση ἀνάμεσα στό Θεό καί στόν ἀγαπημένο Του, ἐσένα.

Ξύπνησε τώρα, ἀδελφέ, καί κάνε τόν ἑαυτό σου ν᾿ ἀποστραφεῖ, μέ φρίκη καί τρόμο, κάθε μολυσμό τῆς ἁμαρτίας. Λέγε μέσα σου:

Ἐγώ τώρα ἔγινα κατοικητήριο τοῦ Θεοῦ μέ τή μετάληψη τῶν ἀχράντων μυστηρίων. Πῶς μπορῶ νά γίνω κατοικητήριο τῆς ἁμαρτίας;

Ἐγώ ἑνώθηκα μέ τό Χριστό. Πῶς θά κάνω τά μέλη μου μέλη διαβολικά καί πορνικά;

«Ἄρας οὖν τά μέλη Χριστοῦ ποιήσω πόρνης μέλη; μή γένοιτο»⁴.

Τέλος, παρακάλεσε τόν Κύριο, στόν ὁποῖο πιστεύεις καί ἐλπίζεις, νά σέ χαριτώσει γιά νά Τοῦ ἀνταποδώσεις ἀγάπη στήν ἀγάπη, ἔρωτα στόν ἔρωτα, θερμότητα στή θερμότητα, χωρίς νά φοβηθεῖς ἤ νά νικηθεῖς ποτέ ἀπό καμιά δυσκολία, ἀπ᾿ ὅσες θά σοῦ φέρει ὁ ἐχθρός γιά νά σέ ψυχράνει. Γιατί κι ὁ Χριστός δέν ὑπολόγισε καμιά δυσκολία γιά νά σ᾿ εὐεργετήσει.

Καί καθώς Ἐκεῖνος γιά τήν ἀγάπη σου θυσιάζεται καθημερινά πάνω στήν Ἁγία Τράπεζα, ἔτσι κι ἐσύ, γιά τή δική Του ἀγάπη, νά κάνεις τέσσερις θυσίες:

α) Τή θυσία ὅλων σου τῶν λογισμῶν, τῶν φρονημάτων καί θελημάτων, μέ ταπείνωση καί συντριβή, ὅπως εἶναι γραμμένο:

«θυσία τῷ Θεῷ πνεῦμα συντετριμμένον»⁵.

β) Τή θυσία τῶν λόγων σου, δοξολογώντας καί εὐχαριστώντας Τόν πάντοτε γιά τήν ἀγάπη πού σοῦ δείχνει, ὅπως λέει ὁ ψαλμωδός:

«θῦσον τῷ Θεῷ θυσίαν αἰνέσεως»⁶.

γ) Τή θυσία τῶν ἔργων σου, κάνοντας ἐλεημοσύνες, φιλοξενίες καί ἄλλες ἀγαθοεργίες, καθώς ἔχει γραφτεῖ:

«τῆς δέ εὐποιίας καί κοινωνίας μή ἐπιλανθάνεσθε· τοιαύταις γάρ θυσίαις εὐαρεστεῖται ὁ Θεός»⁷.

δ) Τή θυσία τοῦ σώματός σου, θυσιάζοντας γιά τόν Κύριο ὅλα σου τά πάθη, ὅπως συμβουλεύει ὁ Ἀπόστολος:

«παρακαλῶ οὖν ὑμᾶς, ἀδελφοί, διά τῶν οἰκτιρμῶν τοῦ Θεοῦ, παραστῆσαι τά σώματα ὑμῶν θυσίαν ζῶσαν, ἁγίαν, εὐάρεστον τῷ Θεῷ»⁸.

Συλλογίσου τώρα, ἀγαπητέ, τήν ὠ φ έ λ ε ι α π ο ύ ἔ χ ε ι ς ἀ π ό  τ ό  δ ῶ ρ ο τῆς θείας εὐχαριστίας, πού ὀνομάζεται καί κ ο ι ν ω ν ί α , γιά νά φανερωθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό κάνει κοινά στήν ψυχή μας ὅλα τ᾿ ἀγαθά, καί προπαντός τή βασιλεία τοῦ Χριστοῦ. Γράφει σχετικά ὁ ἅγιος Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης:

«Κοινωνία κέκληται ἡ τῶν θείων μυστηρίων μετάληψις, διά τό τήν πρός τῆς αὐτοῦ ποιεῖν βασιλείας».

Ἐκεῖνο δηλαδή τό ἄπειρο σύνολο τῶν ἀγαθῶν καί τῆς δόξας, πού συγκέντρωσε ὁ Ἰησοῦς στόν ἑαυτό Του μέ τή ζωή καί τό θάνατό Του, μᾶς τό προσφέρει ὅλο μέσ᾿ ἀπό τό μεγάλο τοῦτο μυστήριο. Μέσ᾿ ἀπ᾿ αὐτό θέλει ὁ Κύριος ν᾿ ἀνανεώνει στόν καθένα προσωπικά τ᾿ ἀποτελέσματα καί τήν ὠφέλεια πού εἶχε σ᾿ ὁλόκληρο τόν κόσμο τό θεῖο πάθος Του. Δέν Τοῦ φτάνει πού ἔπαθε μιά φόρα μ᾿ ἕνα μόνο σῶμα γιά τή σωτηρία μας, ἀλλά ποθεῖ νά πάθει πάλι καί πάλι γιά χάρη μας. Γι᾿ αὐτό πάνω σέ κάθε ἱερό θυσιαστήριο πολλαπλασιάζει μέ τρόπο μυστηριώδη αὐτό τό ἴδιο σῶμα ἀναρίθμητες φορές, καί πάνω σ᾿ αὐτό δέχεται πάλι ὅλα τά πάθη, γιά νά πολλαπλασιάζει ἔτσι ἀναρίθμητες φορές καί τή δική μας ὠφέλεια.

Μποροῦσε ὁ Κύριος νά μᾶς δώσει τή χάρη Του καί νά μᾶς ὠφελήσει διαμέσου τῶν κτισμάτων, ὅπως κάνει στά ἄλλα μυστήρια. Μά σέ τοῦτο τό μυστήριο βρίσκεται ὁ Ἴδιος «οὐσιωδῶς», θέλοντας μέ τό ἴδιο Του τό χέρι νά μᾶς χαριτώσει καί νά μᾶς ὠφελήσει, φωτίζοντας τό νοῦ μας, θερμαίνοντας τήν καρδιά μας, νεκρώνοντας τά πάθη μας, ἀναπληρώνοντας τίς ἐλλείψεις μας, προστατεύοντας τήν ὑγεία μας, βάζοντας πάλι σέ τάξη τίς αἰσθήσεις μας. Ὅλες αὐτές τίς ὠφέλειες ὡραιότατα παρασταίνει τό εὔλαλο στόμα τοῦ θεολόγου Γρηγορίου:

«Τό ἱερώτατον σῶμα τοῦ Χριστοῦ, καλῶς ἐσθιόμενον,... τούς ἀσθενεῖς ἐνισχύει, τούς ἐρρωμένους εὐφραίνει, τάς νόσους ἰᾶται, τήν ὑγείαν διαφυλέττει· διά τούτου γινόμεθα πρᾳότεροι πρός διόρθωσιν, μακροθυμότεροι πρός τούς πόνους, θερμότεροι πρός ἀγάπην, ἀγχινούστεροι πρός τήν γνῶσιν, προθυμότεροι πρός ὑπακοήν, ὀξύτεροι πρός τήν τῶν χαρισμάτων ἐνέργειαν».

Μέ τή θεία μετάληψη, τέλος, ὁ Χριστός, καθώς ἑνώνεται μέ μᾶς, σπέρνει μέσα στό θνητό σῶμα μας τά σπέρματα τῆς ἀθανασίας. Κι ἔτσι θ᾿ ἀναστηθεῖ στή συντέλεια τοῦ κόσμου «εἰς ζωήν αἰώνιον». Τό βεβαιώνει ὁ ἴδιος:

«Ὁ τρώγων μου τήν σάρκα καί πίνων μου τό αἷμα ἔχει ζωήν αἰώνιον, καί ἐγώ ἀναστήσω αὐτόν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ»⁹.

Ὦ Θεέ μου, ἄς εἶναι μύριες φόρες δοξασμένο τό ἅγιο ὄνομά Σου, πού τόσο προνόησες γιά νά μᾶς ὠφελήσεις μέ τοῦτο τό μυστήριο!

Τέλος καί τῇ Τρισηλίῳ Θεότητι

κράτος, αἶνος καί δόξα εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ἀμήν.

Ἀπό τό βιβλίο: «ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΝΙΚΟΔΗΜΟ»

Ἐκδόσεις: Ι. Μ. Παρακλήτου Ὠρωπός Ἀττικῆς

1Ἰω. ιδ΄: 8.
2Ματθ. Κστ΄: 26, 27.
3Ιγ΄ : 1.
4Α΄ Κορ. στ΄ : 15.
5Ψαλμ. 50 : 19.
6Ψαλμ. 49 : 14.
7Ἑβρ. Ιγ΄ : 16.
8Ρωμ. Ιβ΄ : 1.
9Ἰω. στ΄ : 54.