Ἑρμηνεία Παλαιᾶς Διαθήκης –Προφήτης Ἠσαΐας (22ον) – (Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἱερεμία)

          IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

Δημητσάνα, Παρασκευή 14 Αὐγούστου 2015

ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ

ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ

(Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική)

Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Παρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπό τήν τελική δημοσίευση τοῦ ἔργου.

Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ

Εὐχαριστήριος ὕμνος γιά τήν προσδοκώμενη σωτηρία (κεφ. 25)

Ὕμνος γιά τίς εὐεργεσίες καί τήν δόξα τοῦ Θεοῦ (25,1-5)

(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)

Τό εὐχαριστήριο αὐτό ἆσμα ἀναφέρεται σέ γεγονότα, τά ὁποῖα ἐλέχθησαν προηγουμένως ἀπό τόν προφήτη. (α) Προηγουμένως εἰς στίχ. 24,10 εἶπε ὁ προφήτης γιά καταστροφή πόλεων ἤ γιά τήν καταστροφή τῆς «πόλεως τοῦ χάους» κατά τό Ἑβρ. Καί ἐδῶ στόν στίχ. 2 τό κείμενό μας δοξάζει τόν Θεό γιά καταστροφή τῶν πόλεων τῶν ἀσεβῶν ἤ, πάλι, κατά τό Ἑβρ., γιά τήν καταστροφή τῆς «πόλεως τοῦ χάους». (β) Εἰς 24,15 ὁ προφήτης ὡμίλησε γιά τήν μεταστροφή τῶν λαῶν καί ἐδῶ εἰς στίχ. 3 ὁμιλεῖ ὁμοίως γιά τήν μεταστροφή τῶν βαρβάρων λαῶν (κατά τό Ἑβρ.). (γ) Εἰς 24,21.23 ὡμίλησε ὁ προφήτης γιά τήν ἧττα τῶν ὑπερηφάνων καί ἐδῶ πάλι, εἰς στίχ. 2.4 ὁμιλεῖ γιά τήν κατατρόπωση τῶν ἀσεβῶν καί τῶν πονηρῶν ἀνθρώπων. Ἡ περικοπή μας ἔχει τήν ἱστορική της ἑρμηνεία, ἀλλά, μέ τήν μνεία μάλιστα τοῦ ὄρους Σιών εἰς στίχ. 5, ἑρμηνεύθηκε καί χριστολογικά. Ὁ προφήτης δοξολογεῖ τόν Θεό γιά τά θαυμαστά πράγματα τά ὁποῖα θά γίνουν μέ τόν ἐρχομό τοῦ Μεσσίου στήν γῆ. Οἱ πόλεις τῶν ἀσεβῶν, πού θά συντριβοῦν (στίχ. 2· Ματθ. 24,2), εἶναι γενικά τό κράτος τῶν ἀσεβῶν. Ὁ Μεσσίας θά φέρει τό ἰδικό Του κράτος, τήν ἰδική του Βασιλεία (βλ. Θεοδωρήτου, MPG 81,364), τήν Ἐκκλησία Του. Οἱ «πτωχοί» καί «ἀδικούμενοι ἄνθρωποι» (στίχ. 3) δοξάζουν καί αὐτοί τόν Κύριο, γιατί λυτρώθηκαν, βρῆκαν ἀναψυχή (στίχ. 4). Γενικά οἱ ἄνθρωποι πρό τοῦ ἐρχομοῦ τοῦ Μεσσίου ἦταν «ὀλιγόψυχοι» καί «διψῶντες», ὅπως λέγει ὁ στίχ. 5. Τούς κατέκαιε «καύσωνας», ὅπως λέγει ὁ στίχ. στό Ἑβρ.  

(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς,

τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)

25,1 Ὦ Κύριε Θεέ μου, θέλω νά σέ δοξάσω,

θέλω νά ψάλλω ἕνα ὕμνο στό Ὄνομά Σου,

γιατί ἔκανες θαυμαστά πράγματα,

μιά παλαιά ἀπόφαση,

(ἡ ὁποία, μέ τήν πραγματοποίησή της, θά ἀποδειχθεῖ) ἀληθινή. α

Ἄς πραγματοποιηθεῖ, Κύριε.

2 Διότι μετέβαλες τίς πόλεις (τῶν ἀσεβῶν) σέ χῶμα,

Σύ ἔκαμες τά θεμέλια τῶν ἰσχυρῶν πόλεων νά πέσουν·

ἡ πόλη τῶν ἀσεβῶν δέν θά οἰκοδομηθεῖ ποτέ στόν αἰῶνα.

3 Γι᾽ αὐτό ὁ πτωχός λαός θά σέ ὑμνήσουν

καί οἱ πόλεις τῶν ἀδικουμένων ἀνθρώπων θά σέ δοξάσουν. β

4 Γιατί ἔγινες βοηθός σέ κάθε ταπεινή πόλη

καί προστασία στούς ἀποθαρρυμένους λόγω πτώχειας.

Θά τούς ἀπελευθερώσεις ἀπό κακούς ἀνθρώπους

καί θά εἶσαι ἕνα καταφύγιο γιά τούς διψασμένους

καί μιά πνοή ζωῆς γιά τούς ἀδικουμένους ἀνθρώπους.

5 (Εἴμαστε) ὡς ἄνθρωποι ὀλιγόψυχοι πού διψοῦμε στήν Σιών,

λόγω τῶν ἀσεβῶν ἀνθρώπων στούς ὁποίους μᾶς παρέδωσες. γ

α. Στό Ἑβρ. τό δεύτερο ἡμιστίχ. ἔχει: «Ἀποφάσεις ληφθεῖσες σέ παλαιές ἡμέρες, ἐξετέλεσες μέ τέλεια πιστότητα». 

β. Στό Ἑβρ. ὁ στίχ. λέγει: «Διά τοῦτο θά σέ δοξάσουν οἱ βάρβαροι λαοί, οἱ πόλεις ἀνηλεῶν λαῶν θά σέ σεβασθοῦν».

γ. Διαφορετικά εἶναι ὁ στίχ. στό Ἑβρ.: «Ὡς καύσωνας σέ ξηρό τόπο, καύσωνας στήν σκιά νεφέλης, τόν θόρυβο τῶν ὑπερηφάνων καταπνίγεις, τό ἆσμα τῶν ἀνηλεῶν καταπαύεις».

(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)

25,1-5. Σύγκρ. Ψαλμ. 144. Αὐτός ὁ εὐχαριστήριος ὕμνος ὑμνεῖ τήν νίκη τοῦ Γιαχβέ γιά κάτι τό ὁποῖο ἔγινε ἤδη. Τό τεμάχιο αὐτό εἶναι πιθανόν διασκευή ἑνός παλαιοῦ ὕμνου γιά τήν πτώση μιᾶς ἐχθρικῆς πόλεως. 25,1. Βουλήν ἀρχαίαν ἀληθινήν. Ἕνα παλαιό ἡσαΐιο θέμα αὐτό (14,24-27). 25,2. Βλ. 24,10. Πρόκειται γιά τήν «πόλη τοῦ χάους». 25,4γ-5. Γι᾽ αὐτό τό σχῆμα λόγου, τῆς προστασίας ἀπό τήν καταιγίδα καί τήν ζέστη, βλ. 4,6. 32,2.

Θεῖο δεῖπνο (25,6-12)

(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)

Στήν περικοπή βλέπουμε τόν Θεό νά συγκαλεῖ ὅλα τά ἔθνη στό ὄρος Σιών καί νά τούς παραθέτει ἕνα εὐφρόσυνο δεῖπνο. Πρόκειται γιά τήν τελική ἔκφραση τῆς νίκης τοῦ Θεοῦ ἐπί τῶν ἐχθρῶν Του καί τήν ἀπόδοση χαρᾶς στούς λελυτρωμένους. Στόν δεῖπνο θά ὑπάρχει ἄφθονο κρασί (στίχ. 6) καί οἱ κεκλημένοι θά χρισθοῦν μέ μῦρο (στίχ. 7)! Ὅπως καί ἡ προηγούμενη περικοπή, ἔτσι καί ἡ παροῦσα, ἡ ὁποία εἶναι συνέχειά της, πρέπει νά ἑρμηνευθεῖ χριστολογικά. Ἐδῶ ἔχουμε σαφῆ προφητεία γιά τό Δεῖπνο τῆς Θείας Εὐχαριστίας στήν Ἐκκλησία μας. Τό Δεῖπνο αὐτό εἶναι γιά ὅλους τούς πιστούς πού ἀνήκουν στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καί οἱ ὁποῖοι προέρχονται ἀπό ὅλα τά ἔθνη. Ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι «οἰκουμενική», λέγεται «καθολική», γιατί σκοπό ἔχει νά ἐξαπλωθεῖ σέ ὅλα τά πλάτη καί τά μήκη τῆς γῆς. Μέ ἔμφαση τονίζεται στήν περικοπή μας ἡ ἀπό ὅλα τά ἔθνη τῆς γῆς συμμετοχή ἀνθρώπων στό Δεῖπνο τοῦ Θεοῦ (στίχ. 6.7). Μέ τήν Κοινωνία στό Δεῖπνο τῆς Θείας Εὐχαριστίας οἱ πιστοί λαμβάνουν τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γιατί ἡ Θεία Κοινωνία, ὅπως λέγει μία εὐχή τοῦ ἱερέως, εἶναι «εἰς Πνεύματος Ἁγίου Κοινωνία». Αὐτό ἐκφράζεται στήν περικοπή μας μέ τό ὅτι οἱ κεκλημένοι στό Δεῖπνο «χρίσονται μύρον» (στίχ. 7).

Τό μελαγχολικό στά συνήθη δεῖπνα εἶναι ὁ πόνος καί ὁ θάνατος, ὁ ὁποῖος «εἶναι ἰσχυρός καί τούς καταπίνει ὅλους» (στίχ. 8)! Ἀλλά στό Δεῖπνο πού προσφέρει ὁ Θεός στούς κεκλημένους Του δέν ὑπάρχει αὐτή ἡ θλίψη, γιατί διακηρύσσεται ἡ νίκη κατά τοῦ θανάτου. «Κατήργησε (ὁ Θεός) τόν θάνατο διά παντός», λέγει σαφῶς τό Ἑβρ. κείμενο, καί «ὁ Θεός ἐσπόγγισε τά δάκρυα ἀπό ὅλους, ἀφήρεσε τό ὄνειδος τοῦ λαοῦ Του (καί) ἀπό ὅλη τήν γῆ» (στίχ. 8). Ἐδῶ ἔχουμε προφητεία περί τῆς νίκης καί τῆς συντριβῆς τοῦ θανάτου μέ τήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ.

Τέλος, στήν περικοπή μας διακηρύσσεται ἡ συντριπτική ἦττα τῶν ἐχθρῶν τοῦ Θεοῦ, μεταξύ τῶν ὁποίων κατανομάζεται ἡ ὑπερήφανος Μωάβ (στίχ. 10). Τό ἁμάρτημά της, ὅπως τό ἁμάρτημα ὅλων τῶν ἐναντιουμένων πρός τόν Θεό, εἶναι ἡ «ὕβρις» (στίχ. 11), ἡ ὑπερηφάνειά της. Γιά τήν ἱταμότητά της λοιπόν κατά τοῦ Θεοῦ ἡ Μωάβ (ὑπό τό ὄνομα αὐτό θά νοήσουμε καί ὅλους τούς ἐναντιωμένους κατά τοῦ Θεοῦ) αὐτή θά συντριβεῖ, θά καταπατηθεῖ, «ὅπως πατοῦν τά δεμάτια (τῶν σταχύων) στό ἁλῶνι (τά ἄλογα) μέ τίς ἅμαξες», λέγει παραστατικά ἡ περικοπή μας (στίχ. 10). Δέν πρόκειται νά τήν ὠφελήσουν τά ἰσχυρά της τείχη (στίχ. 12).

(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς,

τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)

25,6 Τότε ὁ Κύριος τῶν Δυνάμεων θά κάνει αὐτό σέ ὅλα τά ἔθνη:

Σ᾽ αὐτό τό ὄρος θά πιοῦν χαρά, θά πιοῦν οἶνο. α

7 Θά χρισθοῦν μέ μύρο.

Στό ὄρος αὐτό παρέδωσε ὅλα αὐτά τά πράγματα στά ἔθνη,

γιατί αὐτή εἶναι ἡ ἀπόφαση τοῦ Θεοῦ γιά ὅλα τά ἔθνη.

8 Ὁ θάνατος ἔγινε δυνατός καί τούς κατέπιε, β

ἀλλά πάλι ὁ Θεός ἐσπόγγισε τά δάκρυα ἀπό ὅλους·

ἀφήρεσε τό ὄνειδος τοῦ λαοῦ Του

ἀπό ὅλη τήν γῆ.

Τό στόμα τοῦ Κυρίου τά ἐλάλησε αὐτά.

9 Τότε, ἐκείνη τήν ἡμέρα, θά ποῦν:

«Ἰδού, Αὐτός εἶναι ὁ Θεός μας στόν Ὁποῖον ἐλπίσαμε

 καί εὐφραινόμασταν ὅτι θά μᾶς σώσει.

Αὐτός εἶναι ὁ Κύριος.

Τόν περιμέναμε μέ πίστη, γι᾽ αὐτό θά χαροῦμε

καί θά εὐφρανθοῦμε γιά τήν σωτηρία μας.

10 Γι᾽ αὐτό σ᾽ αὐτό τό ὄρος θά δώσει ὁ Θεός ἀνάπαυση

καί θά καταπατηθεῖ ἡ Μωαβίτιδα χώρα,

ὅπως πατοῦν τά δεμάτια (τῶν σταχύων) στό ἁλῶνι

(τά ἄλογα) μέ τίς ἅμαξες.

11 (Ὁ Θεός) θά ἐξαπλώσει τά χέρια Του,

ὅπως ὅταν γιά νά ταπεινώσει ἄνθρωπο,

γιά νά τόν καταστρέψει.

Καί θά ταπεινώσει τήν ὑπερηφάνειά του,

ὑπερηφάνεια γιά τά ἔργα πού αὐτός (ὁ Μωαβίτης) ἐπέτυχε.

12 Καί τό ὑψηλό καταφύγιο τοῦ τοίχου του θά τό καταρρίψει (ὁ Θεός),

καί θά καταπέσει μέχρι τό ἔδαφος. 

α. Ὁ στίχ. κατά τό Ἑβρ.: «Τότε ὁ Κύριος τῶν Δυνάμεων θά ἑτοιμάσει στό ὄρος αὐτό γιά ὅλους τούς λαούς συμπόσιο παχέων κρεάτων, συμπόσιο καλῶν οἴνων, κρεάτων παχέων, εὐχύμων, οἴνων καλῶν, ἀπεσταγμένων».

β. «Κατήργησε τόν θάνατο διά παντός», λέγει τό Ἑβρ.

(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)

25,6-12. Στήν ἐδῶ περικοπή μας ὁ προφήτης, λαμβάνοντας καί διευρύνοντας παγκόσμιες ἰδέες, γνωστές ἤδη (βλ. Ἡσ. 2,2-3. 56,6-8. 60,11-14. Ζαχ. 8,20. 14,16 κ.ἄ.), περιγράφει τήν συρροή τῶν λαῶν στήν Ἱερουσαλήμ σάν ἕνα ἀπέραντο δεῖπνο. Μέ ἀρχή αὐτό τό κείμενο ἡ ἰδέα ἑνός μεσσιανικοῦ δείπνου γίνεται συχνή στόν ἰουδαϊσμό καί συναντᾶται πάλι στήν Καινή Διαθήκη (βλ. Ματθ. 22,2-10. Λουκ. 14,14. 16-24). 25,6. Ἐπί τό ὄρος... Εἶναι ἡ Σιών. – Πίονται εὐφροσύνην... Πρόκειται γιά μία λατρευτική ἑορτή (βλ. Α´ Βασ. 9,13), μέρος ἀργότερα τῆς μεσσιανικῆς προσδοκίας (Λουκ. 14,15-24). Εἶναι τό ἐσχατολογικό δεῖπνο· ἡ εἰκόνα ἑνός οὐρανίου δείπνου εἶναι σύμβολο μιᾶς αἰώνιας εὐτυχίας καί τήν βρίσκουμε πολύ πίσω στήν προ-ἰσραηλιτική ἐποχή, στήν χαναανιτική ἀκόμη φιλολογία. 25,8. Κατέπιεν ὁ θάνατος ἰσχύσας. «Κατήργησε τόν θάνατο διά παντός», λέγει τό Ἑβρ. Ἡ ἀπόφαση περί τοῦ θανάτου (Γεν. 3,19) διαγράφεται. Βλ. καί Ἀπ. 7,17. 21,4. Οἱ λόγοι στό Μυστικό Δεῖπνο, οἱ ἀναφερόμενοι στό Μεσσιανικό Δεῖπνο (Ματθ. 26,29. Μάρκ. 14,25. Λουκ. 22,18) προσβλέπουν στόν τελικό θρίαμβο τῆς Βασιλείας τοῦ Χριστοῦ. Γιά πρώτη φορά ἀκούομε ἐδῶ στήν Π.Δ. λόγο περί καταργήσεως τοῦ θανάτου. 25,10. Βλ. σχόλ. εἰς 24,7-16. Ἡ μνεία τῆς Μωάβ ἐδῶ ἐκπλήσσει, διότι δέν εἶναι τό κύριο ὄνομα τοῦ ποιήματος καί μάλιστα ἀποφεύγεται τό ὄνομα αὐτό στήν παράθεση Ἱερ. εἰς 24,17-18 τοῦ Ἡσαΐου. Γι᾽ αὐτό πρότειναν τήν διόρθωση τῆς «Μωάβ» εἰς byE/a («᾽ογιέβ»), ἐχθρός, ἀλλά καί δέν ὑποστηρίζεται αὐτή ἡ διόρθωση ἀπό τό κείμενο.  

http://aktines.blogspot.gr/2015/08/22.html