Ἔχουμε ὅμως καί μιά εἰδικότερη καθαρότητα τῆς
καρδιᾶς.
Ὁ ἱερός Χρυσόστομος, πάνω σ’ αὐτό, γράφει: «Καθαροὺς δὲ ἐνταῦθά
φησιν, ἤ τοὺς καθολικὴν ἀρετὴν κεκτημένους καὶ μηδὲν ἑαυτοῖς συνειδότας πονηρόν,
ἢ τοὺς ἐν σωφροσύνῃ διάγοντας»[1]. Δηλαδή: Καθαρούς ἐδῶ λένε εἴτε
ἐκείνους πού ἔχουν ἀποκτήσει τήν ὅλη ἀρετή –γιά τήν ὁποία ἀμέσως
μετά θά μιλήσουμε– καί πού δέν σκέφτονται τίποτε τό πονηρό, ἤ ἐκείνους
πού ζοῦν μέ σωφροσύνη, δηλαδή ἁγνότητα ψυχῆς καί σώματος. Νά πῶς
παίρνει θέση ὁ Ἅγιος γιά τό σῶμα! Προσέξτε το αὐτό, γιατί πρέπει νά ποῦμε
ὅτι ὑπάρχει μία περίεργη ἀντίληψη.
Μία φορά ἔκανα μία συζήτηση μ’
ἕναν γιατρό. Λαϊκός ἤμουν, νέος, πολύ νέος, καί μοῦ ἔλεγε ὅτι δέν ἔχει
καμία σχέση ἡ ἁγνότητα τῆς ψυχῆς, μέ τήν ἁγνότητα τοῦ σώματος, καί
ἔφερε ὡς παράδειγμα τή Μαρία τή Μαγδαληνή, λέγοντας ὅτι δέν ἦταν ἁγνή
στό σῶμα. Ἔλεγε ὅτι ἦταν μέν ἁγνή στήν ψυχή, ἐπειδή ἀκολούθησε τόν Κύριο,
ὄχι ὅμως καί στό σῶμα, καί ἰσχυριζόταν ὅτι αὐτά εἶναι δυό ξέχωρα πράγματα.
Καταρχάς ἔκανε ἕνα λάθος, διότι πρῶτα - πρῶτα ἡ Μαρία ἡ Μαγδαληνή
δέν ὑπῆρξε ἀνήθικη, δέν ὑπῆρξε πόρνη.
Ἀλλά ἄς μήν ἀπατόμαστε: Ἄν κανείς
δέν ἔχει τό ὑπόβαθρο τῆς ἁγνότητος τῆς σωματικῆς, δέν μπορεῖ νά ἀναπτύξει
καμία ἀρετή, καί μάλιστα τήν ἁγνότητα τῆς ψυχῆς. Μέ κανένα τρόπο. Καί
ἡ ἁγνότητα εἶναι σπουδαῖο στοιχεῖο, ὅπως εἶναι καί ἡ παρθενία, πού
ἀναφέρεται καί στήν ψυχή καί στό σῶμα. Προσέξτε το, τό ὑπογραμμίζω:
Καί στήν ψυχή καί στό σῶμα!
Ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἀπό τόν Θεό δύο θησαυρούς: τήν
πίστη καί τήν ἁγνότητα. Ἄν χάσει κανείς τήν ἁγνότητά του, τότε ἡ πρώτη,
ἡ πίστη, χάνεται ἀπό μόνη της. Προσέξτε ἐδῶ κάτι τό πολύ σημαντικό:
Κάποιος σοφός ἔλεγε ὅτι κάθε φορά πού ἔπεφτε στό θέμα τῆς ἁγνότητος, εἶχε ἀμφιβολίες
γιά τά δόγματα τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Πίστεως. Αὐτό εἶναι πολύ ἀληθινό. Οὐδέποτε
θά ἀκούσετε νέον ἤ νέα, ἁγνούς στήν ψυχή, πού νά ἔχουν ἀληθινή ἁγνότητα
–ἐπειδή δέν πέφτουν σέ ἁμαρτίες– νά σᾶς προβάλουν θέματα ἀμφιβολίας,
δυσπιστίας καί ἀπιστίας, καί ἀκόμα χειρότερα ἀθεΐας. Ἐκεῖνος πού
ἔχασε τήν ἁγνότητά του, αὐτός ἔχει ἀμφιβολίες γιά τήν Πίστη.
Ὑπάρχει ἕνας μηχανισμός ἐδῶ, πού τόν ἀναφέρει ὁ
εὐαγγελιστής Ἰωάννης: «πᾶς γὰρ ὁ φαῦλα πράσσων μισεῖ τὸ
φῶς καὶ οὐκ ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς, ἵνα μὴ ἐλεγχθῇ τὰ ἔργα αὐτοῦ»[2]. Αὐτός εἶναι ὁ μηχανισμός.
Ἀπό τή στιγμή πού θέλεις καί ἐνδίδεις στήν ἀνηθικότητα, θά ἀρχίσεις
νά προβάλεις ἀπορίες: «Καλά , ὑπάρχει Κόλαση; Καλά , ὁ Θεός εἶναι δίκαιος ;
Δηλαδή τιμωρεῖ ὁ Θεός ; Θά κριθοῦμε; Θά ἀναστηθοῦμε;». Αὐτός εἶναι ὁ μηχανισμός,
ἡ διαδικασία πράξεων καί λογισμῶν.
Γι’ αὐτό εἶχε δίκαιο αὐτός πού ἔλεγε ὅτι ἀπό
τή στιγμή πού ἔφταιξε στό θέμα τῆς ἁγνότητος, μπῆκε σέ ἀμφιβολίες
γιά θέματα Πίστεως. Χρειάζεται λοιπόν πολλή προσοχή! Ἡ ἁγνότητα τοῦ
σώματος εἶναι βασική προϋπόθεση τῆς ἁγιότητος. Ἄν δέν εἶναι
κανείς ἁγνός στό σῶμα, δέν μπορεῖ νά γίνει ἅγιος! Δέν γίνεται, παρά μόνο
ἄν μετανοήσει.
Γι’ αὐτό μάλιστα ἡ ἁγνότητα τοῦ
σώματος ἀποτελεῖ τήν ἀρνητική ὄψη τῆς ἁγιότητος. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος
τό λέει ὡς ἑξῆς: «Τοῦτο γάρ ἐστι τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὁ ἁγιασμὸς ὑμῶν, ἀπέχεσθε
ὑμᾶς ἀπὸ τῆς πορνείας»[3]. Αὐτό εἶναι λοιπόν τό
θέλημα τοῦ Θεοῦ : ὁ ἁγιασμός σας , δηλαδή ἐσεῖς νά ἀπέχετε ἀπό τήν πορνεία. Σαφῶς, σαφέστατα!
Ἀλλά πρέπει νά δοῦμε καί μία γενικότερη
καθαρότητα τῆς καρδιᾶς. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος μᾶς μίλησε καί γιά μία
γενική ἀρετή, μία καθολική ἁγιότητα, ἀλλά καί γιά μία εἰδική, πού
ἀναφέρεται στό θέμα τοῦ σώματος. Ἡ συνολική ἀρετή δημιουργεῖ μία
καθαρότητα· δηλαδή ἡ ἁγιότητα
εἶναι μία καθαρότητα, καί μάλιστα θετικῆς ὄψεως. Καί ἡ σχέση καθαρότητος
καρδιᾶς καί θεωρίας Θεοῦ θά μᾶς ἐξηγηθεῖ ἀπό ἕνα κείμενο τοῦ 3ου αἰῶνος,
τοῦ Θεοφίλου Ἀντιοχείας. Εἶναι ἡ πρώτη ἀπό τίς τρεῖς ἐπιστολές πού εἶχε
στείλει πρός κάποιον Αὐτόλυκον. Ἀκοῦστε τί γράφει:
«Ἀλλὰ καὶ ἐὰν φῇς ″Δεῖξόν μοι τὸν
θεόν σου ″, κἀγώ σοι εἴποιμι ἄν· ″Δεῖξόν μοι τὸν ἄνθρωπόν
σου κἀγώ σοι δείξω τὸν θεόν μου ″. Βλέπεται γὰρ θεὸς τοῖς δυναμένοις αὐτὸν
ὁρᾶν, ἔπαν ἔχωσι τοὺς ὀφθαλμοὺς ἀνεῳγμένους τῆς ψυχῆς καὶ οὐκ ὑποκεχυμένους
τοὺς ὀφθαλμοὺς τῆς ψυχῆς ὑπὸ τῶν ἁμαρτημάτων καὶ τῶν πράξεών των τῶν
πονηρῶν. Ὥσπερ ἔσοπτρον ἐστιλβωμένον, οὕτως δεῖ τὸν ἄνθρωπον ἔχειν
καθαρὰν ψυχήν»[4]. Δηλαδή: Ἄν μοῦ πεῖς ″δεῖξε μου
τόν θεό σου ″, θά σοῦ πῶ καί ἐγώ ″δεῖξε μου ποιός εἶσαι, καί τότε θά σοῦ
δείξω τόν Θεό μου ″. Εἶναι αὐτό πού ἔλεγα προηγουμένως· ἀπό τή στιγμή
πού χάλασες τήν ἁγνότητα, ἔχεις ἀμφιβολίες γιά τόν Θεό. Γιατί ὁ Θεός
φανερώνεται μόνο σ’ ἐκείνους πού μποροῦν νά Τόν δοῦν καί ἔχουν τά μάτια τῆς
ψυχῆς τους ἀνοιχτά , καί ὄχι σ’ αὐτούς πού ἔχουν χυθεῖ τά μάτια τους ἀπό
τίς ἁμαρτίες καί τίς πονηρές τους πράξεις. Ὅπως ἀκριβῶς εἶναι ἕνα ἔσοπτρο
στιλβωμένο , ἔτσι πρέπει καί ὁ ἄνθρωπος νά ἔχει καθαρή καρδιά.
Τό ἐστιλβωμένον ἔσοπτρον εἶναι ἕνας καθρέφτης.
Πρέπει νά ξέρετε ὅτι τότε δέν ὑπῆρχαν οἱ καθρέφτες ὅπως τούς ἔχουμε σήμερα,
ἀλλά ἦταν μέταλλα στιλβωμένα. Ὅταν πέσει μία ἀκτίνα ἐπάνω στόν καθρέφτη,
αὐτή ἀνακλᾶται. Ὅταν ὅμως δέν ὑπάρχει αὐτή ἡ καθαρότητα, δηλαδή ἡ
στίλβωση τῆς ἐπιφανείας τοῦ καθρέφτη, τότε πῶς θά ἀνακλασθεῖ ἡ ἀκτίνα;
Σημειῶστε ὅτι ὅλες οἱ ἄκτιστες ἐνέργειες
τοῦ Θεοῦ ἔρχονται σέ μᾶς, καί ἄν τίς ἀποδεχθοῦμε ἀνακλῶνται πρός τόν Θεό.
Γιά παράδειγμα, ὁ Θεός μοῦ στέλνει τήν ἄκτιστη ἐνέργεια τῆς πίστεως,
καί ἐγώ, ἄν τήν ἀποδεχθῶ, ἄν εἶναι καθαρό τό κάτοπτρό μου, τήν ἀνακλῶ
πίσω στόν Θεό. Ἀνακλῶ πρός τόν Θεό θά πεῖ ἀποδέχομαι, λέω, πιστεύω.
Ἔτσι καί ἡ ἁγνότητα. Γι’ αὐτό λέει ἐδῶ ὁ Θεόφιλος Ἀντιοχείας ὅτι ἐξαρτᾶται
σέ ποιά κατάσταση εἶναι ἡ ὅλη σου καρδιά ὡς πρός τά ἁμαρτήματα. «Δεῖξε μου, λοιπόν, τόν ἄνθρωπό σου». Εἶναι θεμελιώδους
σημασίας ἀπάντηση. «Θέλεις νά σοῦ δείξω τόν Θεό μου; Μάλιστα. Δεῖξε
μου πρῶτα ποιός εἶσαι, καί θά σοῦ δείξω μετά τόν Θεό μου».
Ἀκόμη ἔχουμε ἕνα θαυμάσιο κείμενο
τοῦ ἁγίου Ἰσαάκ τοῦ Σύρου πού μᾶς μιλάει γι’ αὐτήν τήν καθαρότητα τῆς
καρδιᾶς: «Καὶ τί ἐστι καθαρότης συντόμως; Καρδία ἐλεήμων ὑπὲρ πάσης τῆς
κτιστῆς φύσεως. Καὶ τί ἐστιν καρδία ἐλεήμων;
Καῦσις καρδίας ὑπὲρ πάσης τῆς κτίσεως, ὑπὲρ τῶν ἀνθρώπων καὶ τῶν ὀρνέων
καὶ τῶν ζῴων καὶ τῶν δαιμόνων καὶ ὑπὲρ παντὸς κτίσματος, καὶ ἐκ τῆς μνήμης
αὐτῶν καὶ τῆς θεωρίας αὐτῶν ῥέουσιν οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ δάκρυα... ἀμέτρως
καθ’ ὁμοιότητα τοῦ Θεοῦ»[5].
Δηλαδή: Καί τί εἶναι, μέ δυό λόγια, καθαρότητα;
Εἶναι ἡ καρδιά ἡ ἐλεήμων γιά ὅλη τήν κτιστή φύση· καί τί εἶναι ἐλεήμων
καρδιά; Εἶναι ἡ καρδιά πού καίγεται μέσα της γιά ὅλη τήν κτίση , γιά τούς ἀνθρώπους
καί γιά τά πουλιά καί γιά τά ζῶα, ἀκόμα καί γιά τούς δαίμονες –τούς λυπᾶται· «ταλαίπωρα πλάσματα , λέει, ποῦ φτάσατε...!»– καί γιά κάθε δημιούργημα.
Καί μόνο γιατί τά θυμᾶται κανείς αὐτά, καί μόνο γιατί τά βλέπει,
τρέχουν ἀπό τά μάτια του πολλά δάκρυα... μοιάζοντας στόν Θεό. Βλέπετε ἐδῶ τώρα
τί θά πεῖ ἁγνότητα καρδιᾶς;
Αὐτήν τήν καύση τῆς καρδιᾶς αἰσθάνθηκαν
καί οἱ δύο μαθητές πρός Ἐμμαούς, καθώς ἄκουγαν τά λόγια τοῦ Ἰησοῦ στόν
δρόμο, καί εἶπαν: «Οὐχὶ ἡ καρδία ἡμῶν καιομένη ἦν ἐν ἡμῖν, ὡς ἐλάλει ἡμῖν
ἐν τῇ ὁδῷ καὶ ὡς διήνοιγεν ἡμῖν τὰς γραφάς;»[6]. Δέν καιγόταν ἡ καρδιά
μας , καθώς μᾶς ἐξηγοῦσε στόν δρόμο τίς Γραφές ; Ἀλλά οἱ ἄνθρωποι αὐτοί, οἱ δύο
μαθητές, ἔζησαν τήν παρουσία τοῦ Χριστοῦ καί αἰσθάνθηκαν αὐτό πού αἰσθάνθηκαν
γιατί εἶχαν μία καθαρότητα καρδιᾶς· ἄν ἦταν ὅμως κανένας Καϊάφας καί κανένας
Ἄννας, θά αἰσθάνονταν τό ἴδιο; Θά συνελάμβαναν πάλι τόν Ἰησοῦ, γιά νά Τόν
ξανασταυρώσουν!
Καί ἡ ἀμοιβή αὐτῶν πού ἔχουν καθαρή
καρδιά εἶναι νά δοῦν τόν Θεό· «ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται»!
Εἴδαμε στόν ἅγιο Ἰσαάκ νά ταυτίζεται
ἡ καθαρότητα μέ τήν ἀγάπη. Καί ἐπειδή «ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί»[7], γι’ αὐτό θά δοῦν τό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ, δηλαδή τή
δόξα τοῦ Θεοῦ, καί ἐδῶ στή γῆ καί στόν Οὐρανό. Ἐδῶ «δι’ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι», ἐκεῖ στόν Οὐρανό «πρόσωπον πρὸς πρόσωπον».[8] Λυπᾶμαι πού δέν ἔχω
χρόνο νά κάνω ἐδῶ περισσότερη ἀνάλυση.
Μᾶς λέει ὁ Ἰωάννης: «Ἀγαπητοί, νῦν τέκνα
Θεοῦ ἐσμεν, καὶ οὕπω ἐφανερώθη τί ἐσόμεθα· οἴδαμεν δὲ ὅτι ἐὰν
φανερωθῇ, ὅμοιοι αὐτῷ ἐσόμεθα, ὅτι ὀψόμεθα αὐτὸν καθώς ἐστι. καὶ
πᾶς ὁ ἔχων τὴν ἐλπίδα ταύτην ἐπ’ αὐτῷ ἀγνίζει ἑαυτόν, καθὼς ἐκεῖνος
ἁγνός ἐστι»[9]. Ἀγαπητοί, τώρα εἴμαστε
παιδιά τοῦ Θεοῦ, ἀλλά δέν φανερώθηκε ἀκόμη τί θά εἴμαστε· ξέρουμε ὅμως ὅτι ὅταν
θά φανερωθεῖ , θά εἴμαστε ὅμοιοι μ’ Ἐκεῖνον, διότι θά Τόν δοῦμε ὅπως
εἶναι. Καί ὅποιος ἔχει αὐτή τήν ἐλπίδα πρός Αὐτόν, καθαρίζει τόν ἑαυτό του,
γίνεται ἁγνός , ὅπως ἁγνός εἶναι καί Ἐκεῖνος. Στήν Ἀποκάλυψή του δέ ὁ Ἰωάννης λέει
ὅτι θά δοῦμε τό πρόσωπό Του.[10]
Πῶς ὅμως βλέπεται ὁ Θεός ἐδῶ; Αὐτό γίνεται ἐνδιάθετα,
ἀπό μέσα, –διακρίνοντας πάντοτε τήν οὐσία ἀπό τή δόξα, ἄν μποροῦμε
βέβαια νά διακρίνουμε τά δυό αὐτά. Ὁ ἄλλος δίνει τή ζωή του γιά μαρτύριο· ἄν ὅμως δέν ἔβλεπε
τόν Θεό, δέν θά τήν ἔδινε γιά χάρη Του, καί μάλιστα μέ μαρτυρικό τρόπο.
Ἀκόμη, ὁ Θεός ὁρᾶται μέ τίς ἐπεμβάσεις Του στήν Ἱστορία· ὅπως στήν Ἐρυθρά
θάλασσα. Ὁ Μωυσῆς ὀνομάζεται Θεόπτης . Ὁ πρωτομάρτυρας
Στέφανος ἀναφέρεται ὅτι εἶδε τήν δόξα τοῦ Θεοῦ.[11] Ὅλοι οἱ Ἅγιοι ἔχουν
τήν ἐμπειρία τῆς θεωρίας τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, καί γενικά τῶν ἀκτίστων
ἐνεργειῶν Του.
Ἀγαπητοί μου, μέ ἀπόλυτη συναίσθηση νά προσευχόμαστε
γιά ἐκεῖνο πού προσευχόταν κι ὁ Δαυίδ: «Καρδίαν καθαρὰν κτίσον ἐν ἐμοί,
ὁ Θεός, καὶ πνεῦμα εὐθὲς ἐγκαίνισον ἐν τοῖς ἐγκάτοις μου»[12].
Κυριακή, 14 Ἰανουαρίου
1996
(συνεχίζεται)
Απόσπασμα από το βιβλίο ‘’MAKAΡΙΣΜΟΙ’’ .
Της Ιεράς
Μόνης Κομνηνείου, Κοιμήσεως Θεοτόκου και Αγίου Δημητρίου.
Το βιβλίο
περιέχει απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του
μακαριστού Γέροντα Π. Αθανασίου Μυτιληναίου.
Η ανάρτηση
γίνεται με την ευλογία της Ιεράς Μονής.
[1]. Ἅγ. Ἰωάννης Χρυσόστομος, Εἰς τὸ Κατὰ
Ματθαῖον,
Ὁμιλία ιε΄, γ΄, MPG 57, 227, 57-60.
[2]. Ἰωάν. 3, 20.
[3]. Α΄ Θεσ. 4, 3.
[4]. Θεόφιλος Ἀντιοχείας, Πρὸς Αὐτόλυκον, Clarendon, 1, 2, 1-20.
[5]. Ἅγ. Ἰσαάκ ὁ Σύρος, Εὑρεθέντα Ἀσκητικά, Λόγος ΠΑ΄, 7, Περὶ διαφορᾶς
ἀρετῶν καὶ περὶ τελειώσεως παντὸς δρόμου.
[6]. Βλ. Λουκ. 24, 13-35.
[7]. Α΄ Ἰωάν. 4, 16.
[8]. Βλ. Α΄ Κορ. 13, 12.
[9]. Α΄ Ἰωάν. 3, 2-3.
[10]. Βλ. Ἀποκ. 22, 4.
[11]. Βλ. Πράξ. 7, 55.
[12]. Ψαλμ. 50, 12.
http://makkavaios.blogspot.gr/2016/01/b.html#more
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου