“Ἡ ἐπίδραση τῆς ζωῆς τῶν γονέων στά παιδιά”.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

Ἀκοῦστε τήν ὁμιλία ἐδῶ:“Ἡ ἐπίδραση τῆς ζωῆς τῶν γονέων στά παιδιά”

(Ὁμιλίαστίς 19-03-2011)

Στά τελευταῖα μαθήματα, πάντοτε μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ καί τήν εὐχή τοῦ Γέροντα, λέγαμε γιά τήν ἀλληλεπίδραση τῆς ψυχῆς μέ τήν ἄλλη ψυχή τοῦ ἀνθρώπου ἤ καί τῆς ψυχῆς μέ τό σῶμα, σύμφωνα μέ τόν Ἅγιο Γέροντα Πορφύριο. Μελετᾶμε δηλαδή τήν ἀνθρωπολογία, τί ἔλεγε ὁ Γέροντας γιά τόν ἄνθρωπο. Σήμερα θά ἐπικεντρωθοῦμε περισσότερο στήν ἐπίδραση πού ἔχει ἡ ρίζα, δηλαδή οἱ γονεῖς στά παιδιά, ἄν ἔχουν ἐπίδραση καί τί ἐπίδραση ἔχουνε.

Ὁ Γέροντας ἔλεγε ὅτι ἡ ἐπίδραση εἶναι καίρια. Βέβαια δέν τό λέει μόνο ὁ Γέροντας. Ὅλη ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας τό μαρτυρεῖ, ὅλη ἡ ζωή τῶν ἁγίων καί τῆς Θεοτόκου. Εἴχαμε πεῖ κι ἄλλη φορά ὅτι ἡ Παναγία μας γιά νά εἶναι Παν-ἁγία δέν τό ὀφείλει μόνο στήν προσωπική της βούληση, στήν προσωπική της θέληση, στήν προσωπική της ἐργασία τήν πνευματική πού ἔκανε στόν ἑαυτό της μέ τήν ἀδιάλειπτη νοερᾶ προσευχή ὅσο βρισκόταν μέσα στά Ἅγια τῶν Ἁγίων καί τήν ὅλη πνευματική προσπάθεια, ἀλλά τό ὀφείλει καί στίς ἅγιες ρίζες πού εἶχε, δηλαδή στόν Ἅγιο Ἰωακείμ καί στήν Ἁγία Ἄννα, οἱ ὁποῖοι ἀπό κοιλίας μητρός ἡγίασαν τήν Θεοτόκο. Ἦταν ἡγιασμένοι οἱ ἴδιοι καί αὐτός ὁ ἁγιασμός πέρασε καί στήν Θεοτόκο.

Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τούς Ἁγίους μας. Γιά παράδειγμα, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς εἶχε γονεῖς ἁγίους. Ὁ πατέρας του ἦταν ἅγιος, μέ τό ὄνομα Κωνσταντίνος, ὁ ὁποῖος στά τελευταῖα του ἔγινε καί μοναχός καί μετονομάστηκε σέ Κωνστάντιος. Ἦταν ἔγγαμος καί μάλιστα Ὑπουργός. Ἦταν πολυμέριμνος ἄνθρωπος μέσα στόν κόσμο μέ μεγάλο ἀξίωμα μέ πολλές φροντίδες κι ὅμως αὐτό δέν τόν ἐμπόδισε νά ἐξασκεῖ τήν ἀδιάλειπτη νοερά προσευχή. Καί ὄχι μόνο αὐτό βεβαίως, ἀλλά ἡ ὅλη του ζωή πού ἦταν ζωή μετανοίας καί ἄσκησης, τόν ὁδήγησε στόν ἁγιασμό καί γι’ αὐτό ἔκανε καί θαῦμα. Ἕνα χαριτωμένο θαῦμα, ὅπου πηγαίνοντας μέ τό καράβι κάποτε μιά ἐπίσκεψη, ἐπειδή ξεχάσανε νά πάρουν δῶρο, ἔβαλε τό χέρι μέσα στή θάλασσα καί ἔπιασε ἕνα ψάρι!

- Πιάνονται τά ψάρια μέ τά χέρια;

Ἅμα εἶσαι ἅγιος! Αὐτός ἦταν ὁ πατέρας του καί ἀπό αὐτή τήν ἁγία ρίζα βγῆκε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὁ κατεξοχήν δάσκαλος τῆς ἀδιάλειπτης νοερᾶς προσευχῆς, τοῦ ἀκτίστου φωτός, ὁ κήρυκας τῆς χάριτος, γιατί εἶχε ρίζες. Ὅταν τοῦ ἔλεγε ὁ Ἰώβ, ἕνας ἄλλος μοναχός στή Σκήτη τῆς Βεροίας ὅτι ἡ νοερά προσευχή δέν εἶναι γιά τούς κοσμικούς, εἶναι μόνο γιά τούς μοναχούς, τοῦ ἀπαντάει ‘’Τί λές; Ἐγώ ἔχω τόν πατέρα μου’’, ὁ ὁποῖος ἔκανε νοερά προσευχή. Ἔγγαμος μέ ἕνα σωρό σκοτοῦρες καί ἔκανε ἀδιάλειπτη προσευχή. Ἑπομένως δέν εἶναι μόνο γιά τούς μοναχούς. Ἡ νοερά προσευχή εἶναι γιά ὅλους. Στήν Ὀρθοδοξία δέν μιλᾶμε θεωρητικά. ‘’Κάπου τό διάβασα, ἄρα ἰσχύει’’. Μιλᾶμε μέσα ἀπό τήν ἐμπειρία, μέσα ἀπό τά βιώματα πού ἔχουμε.

Μετά ὅταν ἦλθε ὁ Βαρλαάμ, αὐτός ὁ αἱρετικός παπικός καί ἔλεγε ‘’δέν εἶναι δυνατόν νά δεῖς τόν Θεό’’, τοῦ λέει ‘’εἶναι δυνατόν’’. Τό ἔλεγε αὐτό, γιατί Τόν ἔβλεπε ὡς φῶς, ὡς ἄκτιστο φῶς. Ὁ Βαρλαάμ ἦταν φιλόσοφος καί ἰσχυριζόταν ὅτι δέν μπορεῖ κανείς νά δεῖ τόν Χριστό, τό πολύ-πολύ μέ συλλογισμούς κάτι νά γνωρίσεις ἀπό τόν Θεό Ἀριστοτελικῶς, μέσω τοῦ Ἀριστοτέλη. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς τοῦ λέει ‘’ὄχι, δέν γνωρίζεις τόν Θεό μέ τήν διάνοια, μέ τήν σκέψη, μέ τόν συλλογισμό, μέ τόν στοχασμό, μέ τήν φιλοσοφία, ἀλλά μέ τήν κάθαρση’’. Μέ τήν κάθαρση τῆς καρδιᾶς, μέ τόν φωτισμό, ὁπότε ἐπαληθεύεις τόν λόγο τοῦ Κυρίου «μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται» (Ματθ. 5,8). Ἀφοῦ τό εἶπε ὁ Κύριος. Ὁ Θεός εἶναι ἀδιάψευστος καί ἀψευδής. Ποτέ δέν λέει ψέματα ὁ Θεός. Λέει «θά δεῖς τόν Θεό». Δέν εἶναι σχῆμα λόγου, εἶναι πραγματικότητα.

Πῶς θά Τόν δεῖς; Ὅταν καθαρίσεις τήν καρδιά σου, ὡς Φῶς. Ἀκριβῶς αὐτή ἦταν ἡ ἐμπειρία τῶν ἡσυχαστῶν, δέν ἦταν μόνο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου, ἀλλά ὅλων τῶν ἡσυχαστῶν. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος εἶχε ζήσει στό Ἅγιο Ὄρος κοντά σέ κορυφαίους ἡσυχαστές, ὅπως ἦταν ὁ Κάλλιστος ὁ Καταφυγιώτης, τοῦ ὁποίου ὑπάρχουν συγγράμματα μέσα στή Φιλοκαλία. Αὐτοί τά ζοῦσαν. Ὁπότε ὁ ἅγιος ἤξερε τί ἔλεγε, γιατί μιλοῦσε ἐμπειρικά.

Σάν νά μοῦ πεῖ κάποιος τώρα ὅτι δέν ὑπάρχει φῶς. Ἀφοῦ τό βλέπουμε, ὑπάρχει τό φῶς. Γι’ αὐτό, ἔλεγε πολύ ὄμορφα, ὅταν ὑπάρχει ἕνας λόγος, ὑπάρχει καί ἀντίλογος. Ἀλλά ὅταν ὑπάρχει ζωή, στή ζωή δέν μπορεῖς νά φέρεις ἀντίλογο. Τί ἀντίλογο νά φέρεις; Ἀφοῦ κάτι τό βιώνεις! Νά πεῖ κάποιος ἐδῶ: ‘’δέν ὑπάρχουμε’’. Ἀφοῦ σᾶς βλέπω, μέ βλέπετε, ὑπάρχουμε, τό ζοῦμε αὐτό.

Αὐτός λοιπόν ὁ ἅγιος καί ὅλοι οἱ ἅγιοι μαρτυροῦν αὐτό τό πράγμα ὅτι ὅταν ἡ ζωή τῶν γονέων εἶναι ἁγία μεταγγίζεται καί στά παιδιά. Θά πεῖ κανείς:

- Πῶς γίνεται κάποια παιδιά ἀπό χριστιανούς γονεῖς νά ἐπιλέγουν τόν κακό τόν δρόμο;

Συμβαίνει ναί. Ἀλλά πολλές φορές οἱ γονεῖς εἶναι φαινομενικά τῆς Ἐκκλησίας. Γιατί μέ τό νά πηγαίνουν στήν Ἐκκλησία δέν σημαίνει ὅτι εἶναι ὀργανικά κύτταρα τοῦ σώματος, δηλαδή ὀργανικά ἐνταγμένοι στόν Χριστό. Πολλοί πᾶνε στήν Ἐκκλησία, ἀκόμα-ἀκόμα πολλοί ἐξομολογοῦνται καί πάλι δέν εἶναι τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή ζωντανά κύτταρα τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ γιατί δέν μετανοοῦν.

Ἀληθινό κύτταρο εἶσαι ὅταν μετανοεῖς, δηλαδή ὅταν ἀλλάζεις ζωή. Πολλοί πᾶνε στήν Ἐκκλησία καί ἀμέσως μετά πᾶνε καί στά μπουζούκια. Λένε ‘’κάναμε ἀγρυπνία, τώρα ἄς πᾶμε νά γλεντήσουμε ἤ τό πρωί θά πᾶμε νά κοινωνήσουμε’’. Αὐτή εἶναι ἐκκοσμίκευση, δέν εἶναι σύμφωνο μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Δέν τό ἐγκρίνει ὁ Χριστός. Κάποιοι πού θέλουν νά λέγονται ἀνοιχτόμυαλοι καί μοντέρνοι χριστιανοί, λένε ‘’γιατί ὄχι;’’ καί τό ἕνα καί τό ἄλλο. Δέν γίνεται. Εἶναι σάν νά περπατᾶς ταυτόχρονα σέ δυό δρόμους ἀντίθετους, μπορεῖς; Θά σκιστεῖς στή μέση, δέν μπορεῖς, θά διαλυθεῖς. Ἐάν θέλεις νά εἶσαι φίλος τοῦ κόσμου, θά πρέπει νά γίνεις ἐχθρός τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ξεκάθαρο αὐτό, εἶναι λόγος τοῦ Θεοῦ «ὅς ἄν βουληθῇ φίλος εἶναι τοῦ κόσμου, ἐχθρός τοῦ Θεοῦ καθίσταται» (Ἰακ. 4,4). Μόνο πού θά σκεφθεῖ κάποιος νά γίνει φίλος τοῦ κόσμου, τοῦ κοσμικοῦ φρονήματος, ἀμέσως γίνεται ἐχθρός τοῦ Θεοῦ. Μόνο πού θά σκεφτεῖ, ὄχι νά τό βάλει καί σέ πράξη.

Ὅταν λοιπόν οἱ γονεῖς εἶναι πραγματικά τῆς Ἐκκλησίας καί ζοῦνε σωστά, δύσκολα τά παιδιά ξεφεύγουν. Τόν κακό δρόμο παίρνουν τά παιδιά τῶν ὁποίων οἱ γονεῖς εἶναι ἐπιφανειακά τῆς Ἐκκλησίας καί δέν ζοῦνε σωστά τόν Χριστό, ὁπότε δέν τούς μεταγγίζουν καί τόν Χριστό. Τούς μεταδίδουν μιά καθηκοντολογία, μιά ἠθικολογία, ἕνα ξερό πράγμα, ἕνα σύστημα κανόνων, ἕνα τίποτα οὐσιαστικά. Τό παιδί ἀντιδράει ‘’ἐσύ ἔχεις αὐτούς τούς κανόνες, ἐγώ γιατί νά τούς ἀκολουθήσω, ἀφοῦ καί ἐσύ πού τούς ἔχεις, οὐσιαστικά δέν σέ ὠφέλησαν σέ τίποτα καί ἄγχος ἔχεις καί μέσα στά νεῦρα εἶσαι καί βρίζεις καί σκοτάδι ἔχεις καί κατάθλιψη ἔχεις, σέ τί σέ ὠφέλησε ἡ Ἐκκλησία;’’. Δέν ζοῦνε δηλαδή οἱ γονεῖς τήν Ἐκκλησία, ὁπότε καί τά παιδιά ἀναγκαστικά θά ἀκολουθήσουν μέχρι κάποια ἡλικία καί μετά θά φύγουν.

Ἔτσι ἐξηγεῖται -κατά τήν ταπεινή μου γνώμη- τό φαινόμενο νά ἔρχονται πολλοί γονεῖς καί νά μοῦ λένε ‘’πάτερ, τό παιδί μου πήγαινε μέχρι τά δεκαπέντε-δεκαέξι, ντυνόταν καί παπαδάκι’’, ὅλα τά μικρά ἀγόρια στήν Ἑλλάδα ντυνόντουσαν παπαδάκια... καί μετά τί ἔγινε; Πάει τό χάσαμε τό παιδί. Ξέφυγε. Πῶς ξέφυγε; Τό εἶχες δεκαέξι χρόνια κοντά σου, σ’ ἔβλεπε ἀπό τό πρωί μέχρι τό βράδυ, εἶχες -ὑποτίθεται- μιά ζωή ἐν Χριστῷ, εἶσαι μέσα στό φῶς τοῦ Θεοῦ -ὑποτίθεται- καί μετά ξέφυγε; Ἔτσι εὔκολα ξεφεύγεις; Γιά νά ξεφύγεις σημαίνει ὅτι καί ἐσύ δέν τό ζοῦσες ἤ τό ζοῦσες πολύ ἐπιφανειακά.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος τό ζοῦσε, γιατί τό ζοῦσαν οἱ γονεῖς του καί, ὅταν ἔφτασε σέ ἡλικία εἴκοσι χρονῶν, ἦταν τόσο ὥριμος, ὥστε ἀποφάσισε νά γίνει μοναχός καί μάλιστα ἡσυχαστής καί ὄχι μόνο αὐτό, ἀλλά ἔπεισε καί τά ἀδέλφια του καί τίς ἀδελφές του καί τή μάνα του καί ἔγιναν ὅλοι μοναχοί. Οἱ μέν πήγανε σέ γυναικεῖα μοναστήρια καί οἱ δέ στό Ἅγιο Ὄρος.

- Ἐρ.: Πάτερ, εἴπατε, κατά κανόνα, ὅπως εἶναι οἱ γονεῖς θά βγοῦνε καί τά παιδιά, ὑπάρχουν παραδείγματα γύρω πού οἱ γονεῖς ἦταν ἄθεοι καί βγῆκαν Ἅγιοι.

Καί αὐτό μπορεῖ νά συμβεῖ, γιατί ὑπάρχει ἡ ἀνθρώπινη ἐλευθερία, ὅπως ἡ Ἁγία Μαρία ἡ Αἰγυπτία. Ὄντως, ἀλλά πάλι εἶναι δύσκολο. Συνήθως ὅταν οἱ γονεῖς ἔχουν πάρει τόν κακό τόν δρόμο καί τά παιδιά παίρνουν τόν ἴδιο κακό δρόμο. Βεβαίως μετά, ἄν θελήσουν, γυρνᾶνε. Ὁ Χριστός ἔχει ἀνοιχτή τήν ἀγκαλιά του. Ἀλλά δυστυχῶς πόσοι βρίσκουν τόν δρόμο; Δύσκολο εἶναι. Ὅταν μεγαλώσεις μέσα στήν ἁμαρτία, μέσα στό σκοτάδι... Βέβαια ὁ Θεός ἐργάζεται καί μέσα ἀπό αὐτό τό σκοτάδι ἔρχεται στήν ψυχή μιά διάθεση γιά μετάνοια. Ὅταν πιάσεις πάτο, λές ‘’τί γίνεται τώρα;’’. Θά πρέπει νά γυρίσεις πίσω κι ἄν ἔχεις ἔστω λίγο γευθεῖ τήν ἀγάπη τοῦ Πατέρα, ὅπως ὁ ἄσωτος, θά γυρίσεις στόν Πατέρα.

Γι’ αὐτό κι ἔχουμε στήν ἐποχή μας πολλούς ἀνθρώπους πού πράγματι πιάνουν πάτο καί ἐπιστρέφουν στά 25, στά 30, στά 35. Ἀλλά γιατί νά περάσεις ὅλη αὐτή τήν ταλαιπωρία καί νά πιάσεις πάτο; Δέν εἶναι καλύτερα νά εἶσαι συνέχεια στήν ἐπιφάνεια καί νά γεύεσαι τό φῶς καί τή χαρά τοῦ Θεοῦ καί νά κολυμπᾶς στά γαλανά νερά τῆς χάρης τοῦ Θεοῦ;

Ἔλεγε ὁ Γέροντας ὅτι οἱ γονεῖς πρέπει νά ζοῦν ἔχοντας ἕνα πνεῦμα, τό ἴδιο πνεῦμα. Γιά νά ἔχουν τό ἴδιο πνεῦμα, θά πρέπει νά ἔχουν τό Ἅγιο Πνεῦμα, ὥστε νά εἶναι ἕνα, ὅπως εἶπε ὁ Χριστός «ἵνα πάντες ἕν ὦσι» (Ἰω. 17,21). Δέν μπορεῖς νά γίνεις ἕνα μέ τόν ἄλλον, πάρα μόνο μέσω τῆς χάρης τοῦ Θεοῦ.

Νά γιατί, γιά νά πετύχει ὁ γάμος, χρειάζεται πνευματικός ἀγώνας. Ἐπιτυχία στό γάμο εἶναι νά γίνεις μέ τόν ἄλλον ἕνα, ὄχι ἕνα σῶμα, μία σάρκα. Αὐτό εἶναι εὔκολο καί τά ζῶα τό κάνουν. Οὔτε νά γίνουν μιά ψυχή, νά ταιριάξουν λίγο συναισθηματικά, λίγο οἱ χαρακτῆρες, νά ζοῦνε μιά συμβατική - συμφωνημένη ζωή. Τό θέμα εἶναι νά γίνουν ἕνα πνεῦμα. Νά ταυτιστεῖς μέ τήν ψυχή τοῦ ἄλλου κι ἐκεῖνος μέ τή δική σου. Νά ζεῖς μέσα στόν ἄλλον κι ἐκεῖνος μέσα σ’ ἐσένα. Αὐτό εἶναι τό παραδεισένιο, ἀλλά αὐτό γίνεται μόνο ἐν χάριτι, μόνο ἐν Ἁγίω Πνεύματι, μόνο ἐν Χριστῷ. Μόνο ὁ Χριστός τό κάνει αὐτό. Γιατί ὁ Χριστός ζεῖ ἔτσι ὁ ἴδιος μέ τόν Πατέρα καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί μέ τούς Ἁγίους. Ὁ Χριστός ζεῖ μέσα στούς ἁγίους καί οἱ ἅγιοι μέσα στόν Χριστό. Αὐτό γίνεται μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἔτσι μᾶς καλεῖ κι ἐμᾶς νά ζοῦμε, μεταξύ μας καί μέ ὅλους τούς ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας.

Μόνο μέ τούς ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας μπορεῖ νά γίνει, μέ τούς ἐκτός Ἐκκλησίας, ὅσο παραμένουν ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία, δέν μποροῦμε γιατί δέν ἔχουν τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐνεργό μέσα τους. Μόνο ἄν ἐνεργοποιηθεῖ καί σ’ αὐτούς μποροῦμε νά γίνουμε ἕνα καί μ’ αὐτούς. Γι’ αὐτό ὁ Χριστός προσευχήθηκε γιά τούς δικούς Του «ἵνα πάντες ἕν ὦσι», νά γίνουν ὅλοι ἕνα. Τελικά ὁ ρόλος τῆς Ἐκκλησίας αὐτός εἶναι: νά μᾶς κάνει ὅλους ἕνα καί καλεσμένοι στήν Ἐκκλησία εἶναι ὅλος ὁ κόσμος. Ἡ Ἐκκλησία δέν κάνει ρατσιστικούς διαχωρισμούς καί περιθωριοποιήσεις. Δέν βγάζει κανέναν ἔξω, τούς καλεῖ ὅλους, ἀλλά δέν θέλουν νά ἔρθουν. Δέν ἔρχονται. Ὅσοι ἔρχονται ὅμως καί μποῦν στό Πνεῦμα τό Ἅγιο, τότε μποροῦν νά γίνουν ἕνα.

Αὐτό ἀκριβῶς ξεκινάει ἀπό τήν οἰκογένεια. Ἄν λοιπόν οἱ γονεῖς γίνουν ἕνα, ἔχουν συλλάβει τό νόημα τῆς οἰκογένειας, τό νόημα τῆς Ἐκκλησίας, μετά αὐτή ἡ ἑνότητα ἐπιδρᾶ στά παιδιά, τά ὁποῖα κι αὐτά ἔχουν τό σκοτάδι τους. Φώναζε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς «Φώτισόν μου τό σκότος». Μιά ζωή αὐτό ἔλεγε στήν Παναγία γιατί ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔχουμε τό σκοτάδι μέσα μας, ἔχουμε τά πάθη, κληρονομοῦμε αὐτή τή ροπή πρός τήν ἁμαρτία καί πολύ εὔκολα αὐτή τή ροπή τήν κάνουμε πράξη.

Παρατηροῦμε ἀκόμα καί τά μωρά πόσο ἐγωισμό, πόσο πεῖσμα καί ζήλεια ἔχουνε. Βλέπεις ἕνα παιδάκι καί ἀρχίζει νά ζηλεύει ἀπό τή στιγμή πού ἡ μητέρα του εἶναι ἔγκυος, πρίν ἀκόμα δεῖ τό ἀδελφάκι του. Ζηλεύει. Αὐτό εἶναι σκοτάδι, διάβολος, πάθος. Πῶς θά ἐλευθερωθεῖ τό παιδάκι; Ἄν μπεῖ μέσα στό Πνεῦμα τό Ἅγιο καί τό Ἅγιο Πνεῦμα μέσα του, τότε θά ἐλευθερωθεῖ. Μόνο μέ τόν Θεό γίνεται αὐτή ἡ ἀπελευθέρωση, ὅσο καί νά θέλεις, ὅσο καί νά ζοριστεῖς, ἄν δέν ἔλθει τό Ἅγιο Πνεῦμα νά σέ ἐλευθερώσει, δέν βγαίνει τό πάθος ἀπό μέσα μας μέ τίποτα. Τό λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ «οὗ τό Πνεῦμα Κυρίου, ἐλευθερία» (Β΄Κορ. 3,17). Μόνο ὅπου ὑπάρχει τό Ἅγιο Πνεῦμα ὑπάρχει ἀληθινή ἐλευθερία.

Ὅταν λοιπόν οἱ γονεῖς ζοῦν ἔχοντας ἕνα πνεῦμα, χωρίς μαλώματα, χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς διαφωνίες, τότε τά παιδιά ἔχουν πνευματική ὑγεία. Ἔλεγε: «Ἐκεῖνο πού σώζει καί φτιάχνει καλά παιδιά εἶναι ἡ ζωή τῶν γονέων μέσα στό σπίτι. Οἱ γονεῖς πρέπει νά δοθοῦνε στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Πρέπει νά γίνουνε ἅγιοι κοντά στά παιδιά μέ τήν πραότητά τους, τήν ὑπομονή τους, τήν ἀγάπη τους. Νά βάζουνε κάθε μέρα νέα σειρά, νέα διάθεση, ἐνθουσιασμό κι ἀγάπη στά παιδιά. Καί ἡ χαρά πού θά τούς ἔλθει, ἡ ἁγιοσύνη πού θά τούς ἔχει ἐπισκεφθεῖ, θά ἐξακοντίσει στά παιδιά τήν χάρι». Βλέπετε κάτι ὡραῖες ἐκφράσεις, πολύ ζωντανές. Σάν ἀκόντιο θά φύγει ἡ χάρις ἀπό τούς γονεῖς -χωρίς νά τοῦς ἐγκαταλείψει- καί θά πάει καί στά παιδιά. Πῶς ἔχεις μιά λαμπάδα ἀναμμένη καί ἀνάβεις κι ἄλλη λαμπάδα κι ἄλλη κι ἄλλη... Ὅταν οἱ γονεῖς ἔχουν ἀναμμένη τή λαμπάδα τους τήν πνευματική, ζοῦνε τόν Χριστό καί τό Ἅγιο Πνεῦμα, μ’ αὐτό τό φῶς ἀνάβουν καί τήν λαμπάδα τῶν παιδιῶν. Καί ἡ λαμπάδα εἶναι ἀναμμένη ὅταν ὑπάρχει ἑνότητα μεταξύ τους.

- Γιατί νομίζετε τά ἀδελφάκια ‘σκοτώνονται’ μεταξύ τους στά σπίτια;

Διότι οἱ γονεῖς σκοτώνονται. Οἱ γονεῖς δέν ἔχουν ἑνότητα μεταξύ τους καί ἀπό τή στιγμή πού θυμᾶται τό παιδάκι τόν ἑαυτό του, θυμᾶται τσακωμούς πού ἔβλεπε στούς γονεῖς του. Ἑπομένως οἱ γονεῖς δέν ζοῦνε ἐν Χριστῶ, γιατί αὐτό εἶπε ὁ Χριστός: γιά νά εἶστε δικοί μου, θά πρέπει νά εἶστε ἕνα. «Τότε θά μάθουν καί οἱ ἄλλοι ὅτι εἶστε μαθητές Μου, ὅταν ἀγάπη ἔχετε ἐν ἀλλήλοις» (Ἰω. 13,35). Ὅταν ἔχετε μεταξύ σας ἀγάπη, τότε καί οἱ ἔξω -σ’ αὐτή τήν περίπτωση οἱ ἔξω εἶναι τά παιδιά- θά μάθουν ὅτι εἶστε χριστιανοί. Ἀλλιῶς ὅταν σᾶς βλέπει νά σκοτώνεστε, τό παιδί παίρνει τήν πληροφορία ὅτι δέν εἶστε χριστιανοί, δέν ζεῖτε τόν Χριστό. Ἔτσι καί τό παιδί δέν ζεῖ τόν Χριστό γιατί τό παιδί ἔχει σάν πρότυπο τούς γονεῖς, τούς ἀντιγράφει. Ὁπότε ἡ διαστροφή συνεχίζεται καί τά παιδάκια ἀλληλοσκοτώνονται παίρνοντας κακό παράδειγμα ἀπό τούς ἴδιους τούς γονεῖς.

Ἀντί νά ἐξακοντίζουν τήν χάρη οἱ γονεῖς, ἐξακοντίζουν δαιμόνια μέ τό νά μήν ἔχουν ἀγάπη μεταξύ τους καί τά παιδιά δαιμονίζονται κι αὐτά γι’ αὐτό καί σκοτώνονται. Κατά κανόνα τά μικρά παιδιά πού ἔρχονται, ἔχουν αὐτό τό πρόβλημα ὅτι μαλώνουν καί τσακώνονται. Ἡ κύρια αἰτία δέν εἶναι ὅτι τούς πειράζει ὁ ἄλλος, ὅπως νομίζουν, ἀλλά διότι οἱ γονεῖς τσακώνονται. Ὑπάρχουν ἀντιπαλότητες ἀνάμεσα στούς γονεῖς κι αὐτό περνάει καί στά παιδιά σάν τρόπος ζωῆς. Τόσο φτάνει ἡ διαστροφή μας, νά τό θεωροῦμε καί φυσιολογικό καί λένε οἱ μοντέρνοι, οἱ ψυχολόγοι κ.λ.π. ‘’ἄν δέν τσακωθεῖ τό ζευγάρι, πῶς θά ἀγαπηθοῦνε;’’. Ἔτσι θά ἀγαπηθεῖς, ὅταν τσακωθεῖς; Αὐτό λέει ὁ Χριστός;

Γιά νά ἐξετάσουμε ἄν εἶναι σωστά αὐτά πού ἐπικρατοῦν, ὑπάρχει ὁ ἑξῆς τρόπος: νά δοῦμε ἄν τά λέει καί ὁ Χριστός ἤ ἄν τά λένε οἱ Πατέρες ἐπιτέλους, οἱ ὁποῖοι εἶναι τό στόμα τοῦ Χριστοῦ ἤ οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι. Δέν λέει πουθενά ὁ Χριστός ὅτι γιά νά ἀγαπηθεῖς, πρέπει νά τσακωθεῖς. Τό ἀνάποδο λέει, γιά νά ἀγαπηθεῖς πρέπει νά εἶσαι ταπεινός, νά κάνεις ὑπακοή, νά ἔχεις σιωπή, νά κάνεις προσευχή, νά κοινωνᾶς, νά ἐξομολογεῖσαι καί προπάντων νά συγχωρεῖς. Ἔτσι θά ἀγαπηθεῖς μέ τόν ἄλλον, τότε θά μπορέσεις νά συμβιώσεις καί νά γίνεις ἕνα μέ τόν ἄλλον.

Ἀλλά βλέπετε πῶς ἡ κοσμική ψυχολογία καί ψυχιατρική εἶναι ἀντι-χριστιανική. Οὐσιαστικά πολεμάει τόν Χριστό. Γι’ αὐτό καί δέν θεραπεύονται οἱ ἄνθρωποι πού πᾶνε στούς ψυχολόγους καί στούς ψυχιάτρους. Μπορεῖ λίγο ἐξωτερικά νά διορθωθοῦν κάποια πράγματα, ἀλλά τό πρόβλημα στή βάση του παραμένει καί τό βασικό πρόβλημα εἶναι ὅτι δέν ἔχουν βρεῖ οἱ γονεῖς τόν Θεό.

Ἐνῶ, λέει ἐδῶ ὁ Γέροντας, πρέπει οἱ γονεῖς νά δοθοῦν στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, πού σημαίνει δύο πράγματα. Ἀφενός μέν νά προσπαθήσουν νά ἀγαπήσουν τόν Θεό, γιατί δέν εἶναι εὔκολο ν’ ἀγαπήσει κανείς τόν Θεό πού δέν τόν βλέπει. Ἐδῶ τόν ἄνθρωπο πού βλέπεις καί δυσκολεύεσαι νά τόν ἀγαπήσεις, πόσο μᾶλλον ν’ ἀγαπήσεις Αὐτόν πού δέν βλέπεις! Δέν εἶναι εὔκολο, θέλει ἀγώνα. Ἀφετέρου δέ σημαίνει νά ἀφεθεῖς στόν Θεό μέ πίστη, μέ ἐμπιστοσύνη. Ἐξάλλου ὁ Χριστός εἶπε ὅτι «θά σᾶς τά δώσω ὅλα Ἐγώ, ἐσεῖς ζητᾶτε Ἐμένα καί τήν Βασιλεία μου» (Ματθ. 6,33).

Ζητάω τήν Βασιλεία σημαίνει ἀδιάλειπτη προσευχή, σημαίνει ἐκζήτηση τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἔλεγε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς συνεχῶς ‘’φώτισόν μου τό σκότος’’. Ἀναζητοῦσε τόν Θεό ὄχι μόνο μέ τή σκέψη, ἀλλά καί μέ τίς πράξεις. Μετά λέει ὁ Θεός, στό ὑπόσχομαι ὅλα τά ὑπόλοιπα θά τά κάνω Ἐγώ. Ἐμεῖς προσπαθοῦμε νά κάνουμε ὅλα τά ὑπόλοιπα, νά δουλεύουμε, νά σπουδάζουμε, νά βροῦμε σύντροφο γιά τή ζωή μας.. ὅλα τά ἀναλαμβάνουμε μόνοι μας. Εἴμαστε ἀνόητοι. Ἀφοῦ μᾶς λέει ὁ Χριστός «θά τά κάνω Ἐγώ ὅλα αὐτά, ἄστα αὐτά καί ζήτα Ἐμένα». Ἐμεῖς προτιμᾶμε τό δύσκολο, νά τά κάνουμε μόνοι μας καί νά βασανιζόμαστε. Δέν ἀφηνόμαστε στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Λέμε: ‘’Ὄχι ἐγώ θά δουλέψω. Γιατί ἄν δέν δουλέψω, πῶς θά ζήσω;’’, ‘’Ἄν δέν ψάξω νά βρῶ γυναίκα, πῶς θά παντρευτῶ;’’ κ.λ.π.

Βασανιζόμαστε χωρίς λόγο καί βέβαια ἀφοῦ ἐσύ ἐπιλέγεις νά τά κάνεις ὅλα μόνος σου, ὁ Χριστός δέν παρεμβαίνει στή ζωή σου. Μετά ἀποτυγχάνεις ἐδῶ, ἀποτυγχάνεις ἐκεῖ, παντοῦ ἀποτυχία, γιατί αὐτό εἶναι ἕνας μεγάλος ἐγωισμός τό ὅτι δέν ἀφήνεσαι στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Εἶναι σάν ἕνα μωρό πού λέει στόν μπαμπά του ‘’ἄσε με μπαμπά δέν θέλω τή βοήθειά σου, θά τά κάνω μόνος μου’’ καί τσιρίζει καί χτυπιέται καί χτυπάει τά πόδια του καί σηκώνεται καί φεύγει καί ἀπό τό σπίτι. Στή συνέχεια φυσικά θά ἀκολουθήσει πλήρης καταστροφή. Αὐτό γίνεται μέ τούς ἀνθρώπους. Αὐτό παθαίνουμε, μέχρι νά μάθουμε ἀπό αὐτά πού θά πάθουμε νά ἀφηνόμαστε στόν Θεό. «Ἑαυτούς καί ἀλλήλους Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα», πού λέει ὁ ἱερέας καί ὁ διάκονος στίς αἰτήσεις τῆς Θείας Λειτουργίας. Συνεχῶς ἐπαναλαμβάνεται αὐτό: «ἀφῆστε τόν ἑαυτό σας καί τούς ἄλλους (παιδιά, συζύγους, ὅλους) στόν Θεό».

Ἄν δοθοῦμε λοιπόν στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί ἄν οἱ γονεῖς δοθοῦνε στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, τότε θά ἁγιαστοῦνε καί αὐτός ὁ ἁγιασμός, πού εἶναι ἡ μετοχή στή χάρη τοῦ Θεοῦ θά ἐξακοντιστεῖ καί στά παιδιά καί θά ἁγιαστοῦν καί τά παιδιά.

«Ἡ κακή ζωή τῶν γονέων», λέει ὁ Γέροντας, «κάνει τά παιδιά μέ τήν παρακίνηση τοῦ διαβόλου νά παρεκτρέπονται καί ἔτσι νά ταλαιπωροῦν τούς γονεῖς των. Ἡ λύση ὅλων τῶν προβλημάτων τῶν παιδιῶν εἶναι ὁ ἐξαγιασμός τῶν γονέων». Αὐτή εἶναι φοβερή θέση. Πολλοί γονεῖς μέ ρωτᾶνε:

- Πάτερ, τί νά κάνω γιά τό παιδί μου;

- Νά γίνεις ἅγιος. Αὐτό νά κάνεις. Γι’ αὐτό δίνει ὁ Θεός τά προβλήματα μέ τά παιδιά.

Ἔλεγε ὁ Γέροντας: «Γιά τήν κακή συμπεριφορά τῶν παιδιῶν φταῖνε γενικά οἱ γονεῖς. Δέν τά σώζουν οὔτε οἱ συμβουλές, οὔτε ἡ πειθαρχία, οὔτε ἡ αὐστηρότητα». Πολλοί ἀναρωτιοῦνται νά εἶμαι αὐστηρός ἤ ἐπιεικής; Οὔτε τό ἕνα σώζει, οὔτε τό ἄλλο. Νά εἶσαι ἅγιος, αὐτό σώζει.

«Ἄν δέν ἁγιάζονται οἱ γονεῖς, ἄν δέν ἀγωνίζονται, κάνουν μεγάλα λάθη καί μεταδίδουν τό κακό πού ἔχουν μέσα τους. Ἄν οἱ γονεῖς δέν ζοῦν ζωή ἁγία, ἄν δέν μιλοῦν μέ ἀγάπη», καί δέν μιλοῦν μεταξύ τους μέ ἀγάπη καί στά παιδιά καί σ’ ὅλο τόν κόσμο, «ὁ διάβολος ταλαιπωρεῖ τούς γονεῖς μέ τίς ἀντιδράσεις τῶν παιδιῶν» κατά παραχώρηση τοῦ Θεοῦ. Βλέπεις τό παιδί νά γίνεται τύραννος στούς γονεῖς καί λές: ‘’Κοίταξέ το ἔχει τόν διάβολο μέσα του’’. Ὄντως ἔχει μέσα του τόν διάβολο ἐκείνη τήν ὥρα, ἀλλά γιατί; Γιατί φταίει ὁ πατέρας καί ἡ μάνα, οἱ ὁποῖοι δέν ζοῦν σωστή ζωή καί παραχωρεῖ ὁ Θεός νά ταλαιπωρηθοῦν μέσω τοῦ παιδιοῦ καί πονάει πολύ αὐτό. Πολλοί γονεῖς λένε: ‘ἄς πάθω ἐγώ κάτι, ἀρκεῖ τό παιδί μου νά μήν πάθει τίποτα,’’. Πονάει, γι’ αὐτό ὁ Θεός χρησιμοποιεῖ αὐτό τό μέτρο. Ἁμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα.

Δέν εἶναι ὅτι ὁ Θεός θέλει νά βασανίζει, οἱ γονεῖς τό κάνουν μέ τήν κακή συμπεριφορά τους, ἐξακοντίζουν τά δαιμόνια στά παιδιά καί τά παιδιά βασανίζονται ἀπό τόν διάβολο. Εἶναι εὐάλωτα διότι δέν ἔχουν κρίση ἀρκετή, δέν ἔχουν ἀντιστάσεις καί πολύ εὔκολα ὑποκύπτουν στίς δαιμονικές ὑποβολές καί ἐπιρροές. Ἀλλά φταῖνε οἱ γονεῖς πού ἔχουν γεμίσει τό σπίτι μέ δαιμόνια. Ἄν οἱ γονεῖς προσεύχονται συνέχεια, θυμιάζουν, τρῶνε ἀντίδωρο, πίνουν ἁγιασμό, ψάλλουν, τότε εἶναι τό σπίτι σάν Ἐκκλησία καί τό παιδί πολύ δύσκολα θά δαιμονιστεῖ. Μόνο ἐξ αἰτίας τῆς προαιρέσεως, γιατί μπορεῖ νά θέλει τό παιδί νά κινηθεῖ πρός τό κακό. Ἀλλά εἶναι πολύ πιό ἀπίθανο, ὅταν οἱ γονεῖς εἶναι ἔτσι ὅπως εἴπαμε. Ἄν ὅμως οἱ γονεῖς εἶναι ἀπρόσεκτοι, θυμώνουν, μισοῦνται, βρίζονται, φέρνουν ἄσχημα περιοδικά, βίντεο, τηλεοράσεις, ὅλα αὐτά τά ἄσχημα πού ὑπάρχουν σήμερα στό ἐμπόριο καί ὅλη αὐτή τήν ἀνηθικότητα καί τήν ὑποκουλτούρα -ὅπως τό λένε- τά φέρνουν μέσα στό σπίτι, τό παιδί θά δαιμονιστεῖ καί θά ἀναρωτιοῦνται τότε οἱ γονεῖς γιατί ἔγινε ἔτσι, ἐνῶ αὐτοί τό ἔκαναν. Δέν εἶναι ὅτι τούς τιμωρεῖ ὁ Θεός, οἱ ἴδιοι ἔφτιαξαν ἔτσι τό παιδί τους.

Ἄν λοιπόν οἱ γονεῖς δέν ζοῦνε σωστά, ταλαιπωροῦνται μέσα ἀπό τίς ἀντιδράσεις τῶν παιδιῶν καί γίνονται καί τά παιδιά ἀντάρτες καί δέν τούς ἀκοῦνε καί τούς κάνουν τόν βίο ἀβίωτο.

«Ἡ ἀγάπη, ἡ ὁμοψυχία, ἡ καλή συνεννόηση τῶν γονέων εἶναι ὅ,τι πρέπει γιά τά παιδιά. Μεγάλη ἀσφάλεια καί σιγουριά». Προσέξτε τίς λέξεις: ἀγάπη, ὁμοψυχία, καλή συνεννόηση. Δέν πρέπει ποτέ -νά ποῦμε κάτι πρακτικό- οἱ γονεῖς νά μαλώνουν ἤ νά διαφωνούν μπροστά στό παιδί, γιατί τό παιδί πληγώνεται πάρα πολύ καί παίρνει πολλά ἀρνητικά μηνύματα, μηνύματα ἀνασφάλειας καί γενικά μηνύματα ἀντιχριστιανικά. Ὅταν λοιπόν ὑπάρχει καλή συνεννόηση, ἄν ὑπάρξει μιά διαφωνία -συμβαίνει αὐτό- θά πᾶνε κάπου ἰδιαιτέρως νά συζητήσουν τή διαφωνία τους. Ποτέ ἐπίσης δέν πρέπει νά κρατᾶνε μέσα τους κακία ὁ ἕνας γιά τόν ἄλλον, νά ἔχουν δηλαδή μνησικακία, γιατί τό παιδί τό ἀντιλαμβάνεται αὐτό, ὅταν δέν θέλουν νά ζητήσουν συγγνώμη καί ἀποφεύγουν νά δοῦν ὁ ἕνας τόν ἄλλον. Αὐτό ἐπιδρᾶ στό παιδί, τό καταλαβαίνει.

«Τά φερσίματα τῶν παιδιῶν ἔχουν ἄμεση σχέση μέ τήν κατάσταση τῶν γονέων. Ὅταν τά παιδιά πληγώνονται ἀπ’ τήν κακή μεταξύ τῶν γονέων τους συμπεριφορά, χάνουν δυνάμεις καί διάθεση νά προχωρήσουν στήν πρόοδο». Ὅταν οἱ γονεῖς δέν ἔχουν καλή σχέση μεταξύ τους, τά παιδιά δέν ἔχουν κουράγιο νά προχωρήσουν οὔτε στό σχολεῖο, ἀπογοητεύονται ἀπό τή ζωή καί ἀπελπίζονται.

«Κακοκτίζονται καί τό οἰκοδόμημα τῆς ψυχῆς τους κινδυνεύει ἀπό στιγμή σέ στιγμή νά γκρεμισθεῖ». Ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν δέν γίνεται μόνο μέ τίς συμβουλές. Κυρίως ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν γίνεται μέ τή ζωή τῶν γονέων. Ἀνάλογα μέ τό πῶς ζοῦνε οἱ γονεῖς κάθε στιγμή, μπαίνει κι ἕνα τουβλάκι στό οἰκοδόμημα τῆς ψυχῆς τῶν παιδιῶν. Κάθε στιγμή ὅπως ζεῖ ὁ γονέας εἴτε κτίζει, εἴτε γκρεμίζει, κτίζει κακῶς, στραβοκτίζει στήν ψυχή τοῦ παιδιοῦ του. Τό παραμικρό δηλαδή καλό ἤ κακό, ἐπιδρᾶ στά παιδιά.

Δηλαδή τώρα μιλᾶμε γιά τό στενό οἰκογενειακό περιβάλλον, τήν μεγάλη ἐπίδραση πού ἔχουν οἱ γονεῖς στά παιδιά, μέσα στό γενικότερο περιβάλλον τῆς ἀλληλεπίδρασης τῶν ἀνθρώπων μεταξύ τους. Πολλές φορές λέμε ὅτι φταίει ἡ κοινωνία, πού χαλᾶνε τά παιδιά. Δέν φταίει ἡ κοινωνία. Κυρίως φταῖνε οἱ γονεῖς. Μπορεῖ ἡ κοινωνία νά εἶναι τελείως χαλασμένη καί ἡ οἰκογένεια νά εἶναι ἁγία. Ὅταν οἱ γονεῖς εἶναι ἅγιοι καί τά παιδιά θά βγοῦνε ἅγια. Θυμηθεῖτε τήν οἰκογένεια τοῦ Νῶε. Ὁ Νῶε ἦταν μοναδικός καί ὅλη ἡ οἰκογένεια σώθηκε, ἐνῶ ὅλοι οἱ ἄλλοι πνίγηκαν μέσα στόν κατακλυσμό. Γιατί;

- Πῶς αὐτή ἡ οἰκογένεια μπόρεσε νά σωθεῖ;

Γιατί ἀκριβῶς ἡ οἰκογένεια εἶναι ἕνα ‘μικροπεριβάλλον’ πού δημιουργεῖ κι ἕνα ‘μικροκλίμα’, ὅπως λένε. Κάθε τόπος ἔχει ἕνα κλίμα δικό του, ἕνα μικροκλίμα, ἔτσι καί κάθε οἰκογένεια ἔχει ἕνα μικροκλίμα, τό ὁποῖο διαμορφώνεται ἀπό τούς γονεῖς. Ἄν αὐτό τό κλίμα εἶναι ὑγιές, εἶναι ἅγιο καί τά παιδιά θά βγοῦνε ἅγια, ἀνεξάρτητα μέ τό τί εἶναι τό εὐρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, τό σχολεῖο κ.λ.π.

Ἡ συμπεριφορά τῶν ἀνθρώπων στή διάρκεια τῆς ζωῆς τους, ἐπηρρεάζεται τά μέγιστα ἀπό τά παιδικά τους βιώματα. Ἡ παιδική ἡλικία ἐπηρεάζει ὅλη τή ζωή τοῦ ἀνθρώπου.

Ὁ Γέροντας τόνιζε ὅτι: «Αὐτό φαίνεται καί στίς πιό μικρές ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς. Ἐπί παραδείγματι, σοῦ συμβαίνει μιά λαιμαργία, νά θέλεις νά τρώεις. Πῆρες, ἔφαγες, βλέπεις κάτι ἄλλο, τό θέλεις κι ἐκεῖνο, τό θέλεις καί τ΄ ἄλλο», ἐνῶ δέν χρειάζεται, ἔχεις χορτάσει. Γιατί θέλεις νά φᾶς κι ἄλλο; «Αἰσθάνεσαι ὅτι πεινάεις, ὅτι ἅμα δέ φάεις, σέ πιάνει μία λιγούρα, μιά τρεμούλα. Φοβᾶσαι ὅτι θ’ ἀδυνατίσεις. Εἶναι κάτι ψυχολογικό, πού ἔχει ἐξήγηση. Μπορεῖ ἄς ποῦμε, νά μήν ἐγνώρισες πατέρα, νά μήν ἐγνώρισες μητέρα, νά εἶσαι ὑστερημένος καί πεινασμένος, φτωχός κι ἀδύνατος. Κι αὐτό ἀπό πνευματικό γεγονός ἐκδηλώνεται ἀντανακλαστικῶς ὡς ἀδυναμία τοῦ σώματος» καί νά κουράζεσαι εὔκολα καί νά πεινᾶς καί νά νιώθεις ἀδυναμία. Κάτι πού ἔχει τραυματίσει τήν ψυχή σου, βγαίνει σωματικά. Ἄν, ἄς ποῦμε, δέν ἔχεις πάρει πολύ ἀγάπη ὡς παιδί, αὐτό ἔχει ἀντίκτυπο μετά καί δυστυχῶς πολλά παιδιά σήμερα μεγαλώνουν χωρίς ἀγάπη, εἶναι στερημένα ἀγάπης. Οἱ γονεῖς τους δέν τούς δείχνουν ἀγάπη, τούς δίνουν ἐνδεχομένως λεφτά καί ὑλικά ἀγαθά, ἀλλά ὄχι χρόνο καί ἀγάπη. Τό παιδί τότε παθαίνει διάφορα. Ὑπάρχουν παιδιά πού δέν μιλᾶνε γιατί δέν τούς μιλάει κανένας, οὔτε οἱ γονεῖς τους, ἔχουμε γίνει τόσο ἀτομοκεντρικοί καί ἐγωκεντρικοί!

Ἡ ἐπίδραση τῆς κατάστασης τῆς οἰκογένειας στήν πνευματική κατάσταση τῶν παιδιῶν εἶναι τεράστια. Ἔλεγε ὁ Γέροντας ὅτι ἡ ἁγιότητα τῶν γονέων μεταγγίζεται στά παιδιά. Ἡ προσευχή καί τό μυστικό ἀγκάλιασμα τῶν παιδιῶν ἀπό τούς γονεῖς διά τῆς ἀγάπης κάνει τά παιδιά ὑγιῆ πνευματικά.

Ἔλεγε: «Στήν οἰκογένεια βρίσκεται μεγάλο μέρος ἀπ΄ τήν εὐθύνη γιά τήν πνευματική κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου». Τό πῶς εἶναι ἡ οἰκογένεια, δηλαδή οἱ γονεῖς πνευματικά, αὐτό ἐπιδρᾶ καί στό πῶς θά εἶναι τά παιδιά πνευματικά. Ἄν οἱ γονεῖς μετανοοῦν, ἐξομολογοῦνται, προσεύχονται, ἔχουν ἐνεργό τό Ἅγιο Πνεῦμα, αὐτό θά ἀσκήσει εὐεργετική ἐπίδραση καί στά παιδιά. Ἄν δέν τά κάνουν αὐτά οἱ γονεῖς καί τά παιδιά κατά πᾶσα πιθανότητα δέν θά τά κάνουν.

«Γιά νά ἀπαλλαγοῦν τά παιδιά ἀπό διάφορα ἐσωτερικά προβλήματα», ἔλεγε ὁ Ἅγιος «δέν εἶναι ἀρκετές οἱ συμβουλές, οἱ ἐξαναγκασμοί, ἡ λογική κι οἱ ἀπειλές». Τά χρησιμοποιοῦν ὅλα αὐτά οἱ γονεῖς, ἔτσι; Καί μέ τίς συμβουλές, μέ τούς ἐξαναγκασμούς, μέ τή λογική καί μέ ἀπειλές ἤ μέ ταξίματα. ‘’Θά κάνεις αὐτό, θά σοῦ δώσω αὐτό’’. Οὔτε κι αὐτό βοηθάει. «Μᾶλλον γίνονται χειρότερα. Ἡ διόρθωση γίνεται μέ τόν ἐξαγιασμό τῶν γονέων. Γίνετε ἅγιοι καί δέν θά ἔχετε κανένα πρόβλημα μέ τά παιδιά σας. Ἡ ἁγιότητα τῶν γονέων ἀπαλλάσσει τά παιδιά ἀπ’ τά προβλήματα. Τά παιδιά θέλουν κοντά τους ἀνθρώπους ἁγίους, μέ πολλή ἀγάπη, πού δέν θά τά φοβερίζουν, οὔτε θά περιορίζονται στή διδασκαλία, ἀλλά θά δίδουν ἅγιο παράδειγμα καί προσευχή. Νά προσεύχεσθε οἱ γονεῖς σιωπηλά καί μέ τά χέρια ψηλά πρός τόν Χριστό καί ν’ ἀγκαλιάζετε τά παιδιά σας μυστικά». Βλέπετε τί λέει; Νά σηκώνετε τά χέρια ψηλά καί νά προσεύχεστε καί νά ἀγκαλιάζετε μυστικά τά παιδιά, πνευματικά. Ὄχι ὅτι καί σωματικά ἀπαγορεύεται, ἀλλά κυρίως νά τό κάνεις πνευματικά. Νά μήν τά φοβερίζεις, ἀλλά νά τούς δίνεις ἅγιο παράδειγμα.

Τά παιδαγωγικά μέτρα, οἱ διάφορες ποινές, οἱ τιμωρίες, σύμφωνα μέ τόν Γέροντα, δέν ἀπορρίπτονται, ἀλλά πρέπει νά λαμβάνονται μέ πολύ πόνο καί ἀγάπη. Νά μήν παίρνει τό μήνυμα τό παιδί ὅτι τό μισεῖς. Μπορεῖς νά τό τιμωρήσεις, ἀλλά ἄν τό κάνεις μέ ἀγάπη θά τό δεχτεῖ. Τό μάλωμα πρέπει νά εἶναι ἀνάλογο μέ τήν ἀταξία. Τό ὑπερβολικό μάλωμα πληγώνει τά παιδιά.

«Ὅταν τά παιδιά κάνουν ἀταξίες, νά παίρνετε κάποια παιδαγωγικά μέτρα, ἀλλά νά μήν τά πιέζετε. Κυρίως νά προσεύχεσθε». Ὄντως τά παιδιά πολλές φορές παρεκτρέπονται. Δέν ἔλεγε μήν παίρνετε παιδαγωγικά μέτρα, ἀλλά προπάντων νά κάνετε προσευχή. «Πολλές φορές οἱ γονεῖς, καί κυρίως ἡ μητέρα, πληγώνουν τό παιδί γιά ἀταξία πού ἔκανε καί τό μαλώνουν ὑπερβολικά. Τότε αὐτό πληγώνεται. Ἀκόμη κι ἄν δέν τό μαλώσεις ἐξωτερικά καί μέσα σου τό μαλώσεις κι ἀγανακτήσεις ἤ τό κοιτάξεις ἄγρια, τό παιδί τό καταλαβαίνει. Νομίζει ὅτι ἡ μητέρα δέν τό ἀγαπάει. Ρωτάει τή μάνα: -Μ’ ἀγαπάεις, μαμά; -Ναί, παιδί μου. Ἀλλ΄ αὐτό δέν πείθεται. Ἔχει πληγωθεῖ. Ἡ μητέρα τό ἀγαπάει, θά τό χαϊδέψει μετά, ἀλλ’ αὐτό θά κάνει τό κεφάλι πίσω. Δέν δέχεται τό χάδι, τό νομίζει ὑποκρισία, γιατί ἔχει πληγωθεῖ». Φαίνεται ἐδῶ πόσο λεπτό εἶναι τό ἔργο τῆς ἀγωγῆς.

Ὁ ἄνθρωπος, λέει ὁ Γέροντας, μεταδίδει τήν καλή ἤ κακή πνευματική του κατάσταση στό περιβάλλον του. Κι αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό. Ἡ μητέρα μεταδίδει στό παιδί τό ἄγχος της. Ἡ φυσική ἀγάπη κάποτε βλάπτει· μόνο ἡ ἐν Χριστῷ ὠφελεῖ. Αὐτήν πρέπει πάντοτε νά καλλιεργεῖ ὁ ἄνθρωπος.

«Πολλές φορές μέ τήν ἀγωνία μας καί τούς φόβους μας καί τήν ἄσχημη ψυχική μας κατάσταση, χωρίς νά τό θέλομε καί χωρίς νά τό καταλαβαίνομε, κάνομε κακό στόν ἄλλον, ἔστω κι ἄν τόν ἀγαπᾶμε πάρα πολύ, ὅπως, παραδείγματος χάριν, ἡ μάνα τό παιδί της. Ἡ μάνα μεταδίδει στό παιδί ὅλο τό ἄγχος της γιά τή ζωή του, γιά τήν ὑγεία του, γιά τήν πρόοδό του, ἔστω κι ἄν δέν τοῦ μιλάει, ἔστω κι ἄν δέν ἐκδηλώνει αὐτό πού ἔχει μέσα της». Ὑπάρχει εἰδικά μεταξύ μητέρας καί παιδιοῦ μιά μυστική ἀλληλεπίδραση πολύ μεγάλη καί ἡ μητέρα αὐτά πού ζεῖ τά μεταδίδει στό παιδί, ἀκόμα κι ἄν δέν λέει τίποτα. Ἄν λοιπόν δέν ζεῖ κατά Θεόν καί ἔχει ἄγχος καί ἀγωνία γιά τό μέλλον τοῦ παιδιοῦ, αὐτό τοῦ τό μεταδίδει καί γίνεται καί τό παιδί ἀγχῶδες.

«Αὐτή ἡ ἀγάπη, ἡ φυσική ἀγάπη δηλαδή, μπορεῖ κάποτε νά βλάψει». Ἐνῶ αὐτή νομίζει ὅτι ἐπειδή ἀγαπάει τό παιδί της ἀγχώνεται, στήν πραγματικότητα βλάπτει τό παιδί της γιατί τό ἄγχος εἶναι δαιμονική κατάσταση. «Δέν συμβαίνει, ὅμως, τό ἴδιο μέ τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, πού συνδυάζεται μέ τήν προσευχή καί μέ τήν ἁγιότητα τοῦ βίου. Ἡ ἀγάπη αὐτή κάνει ἅγιο τόν ἄνθρωπο, τόν εἰρηνεύει, διότι ἀγάπη εἶναι ὁ Θεός». Ὅταν ζεῖς τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, μεταδίδεις εἰρήνη. Ὅταν ἡ μητέρα ἀγαπάει ἐν Χριστῷ τό παιδί, δέν τό ἀγχώνει, γιατί δέν ἀγχώνεται ἡ ἴδια γιά τό μέλλον τοῦ παιδιοῦ της. ‘’Τί θά γίνει τό παιδί μου; Τί θά γίνει;...’’. Δέν τήν ἀπασχολεῖ, τό ἀφήνει στόν Χριστό. Θά κάνει ἀνθρωπίνως ὅ,τι μπορεῖ, ἀλλά ἀπό κεῖ καί μετά λέει ‘’Χριστέ μου ἐγώ δέν ξέρω, Ἐσύ ξέρεις ποιό εἶναι τό καλό γιά τό παιδί μου’’.

Ἡ ὑπερπροστασία, ἔλεγε, εἶναι ἕνα συνηθισμένο λάθος τῆς ἀγωγῆς, πού τό κάνουν οἱ γονεῖς. Ὁ ἄνθρωπος πού ὑπερπροστατεύεται, μένει ἀνώριμος, δέν ὡριμάζει ποτέ. Παρατηροῦσε ὁ Γέροντας: «Ἕνα ἄλλο πάλι πού βλάπτει τά παιδιά, εἶναι ἡ ὑπερπροστασία». Εἴδατε μᾶς εἶπε γιά τήν ἀγχωτική μητέρα, τήν ἀγχωμένη μητέρα, γιά τούς γονεῖς πού μαλώνουν, πού δέν ζοῦνε πνευματικά καί τώρα μᾶς λέει καί γιά τήν ὑπερπροστασία.

- Τί εἶναι ἡ ὑπερπροστασία;

«Ἡ ὑπερβολική φροντίδα, ἡ ὑπερβολική ἀγωνία καί τό ἄγχος τῶν γονέων… Μητέρες πού κάθονται πάνω ἀπ’ τά παιδιά τους συνεχῶς καί τά καταπιέζουν, δηλαδή τά ὑπερπροστατεύουν, ἀπέτυχαν στό ἔργο τους». Τό λέω στούς γονεῖς καί κατεξοχήν στίς μητέρες, ἀφῆστε τά παιδιά νά ἐνεργοποιηθοῦν μόνα τους. ‘’Νά τά διαβάσουμε’’. Τί νά τά διαβάσετε; Δέν ξέρει νά διαβάσει; Ξέρει. Νά τό ἀφήσεις νά διαβάσει, ἔτσι τό ὡριμάζεις τό παιδί, τό καθιστᾶς ὑπεύθυνο, ἀλλιῶς ἐπαναπαύεται, λέει ‘’θά μέ διαβάσει ἡ μάνα μου’’ καί δέν διαβάζει τίποτα, περιμένει τή μάνα του καί με χίλιες γκρίνιες, ἄν θά πάει νά διαβάσει, θά κάνει τίς κόνξες του, τά πείσματα καί οὐσιαστικά ‘παίζει’ καί μέ τή μάνα του.

«Ἐνῶ πρέπει ν’ ἀφήνεις τό παιδί μόνο του νά ἐνδιαφερθεῖ γιά τήν πρόοδό του. Τότε θά πετύχεις». Δέν ἐνδιαφέρεται; Θά ἔχει τίς συνέπειες. Θά πάει στό σχολεῖο, θά τό μαλώσει ὁ δάσκαλος, θά ἀποτύχει στό τέστ... Θά καταλάβει τό παιδί τί σημαίνει νά μήν διαβάζει. «Ὅταν κάθεσαι συνεχῶς ἀπό πάνω τους, τά παιδιά ἀντιδροῦν. Ἀποκτοῦν νωθρότητα, μαλθακότητα καί συνήθως ἀποτυγχάνουν στή ζωή. Εἶναι ἕνα εἶδος ὑπερπροστασίας, πού ἀφήνει ἀνώριμα τά παιδιά».

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

- Ἐρ.: Ἄν οἱ γονεῖς δέν ζοῦν σωστά, τό παιδί πῶς μπορεῖ νά σωθεῖ ἄν γίνονται συνέχεια μέσα στήν οἰκογένεια διαμάχες;

- Ἀπ.: Τό παιδί κάποια στιγμή θά ἔρθει σέ ἐπαφή, σέ ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό, μέ τό μήνυμα τοῦ Χριστοῦ. Θά ἔρθει κάποια στιγμή καί ἐξαρτᾶται ἀπό τό παιδί πῶς θά ἀνταποκριθεῖ. Ὁ Θεός σίγουρα θά τοῦ δώσει εὐκαιρίες καί πρώτη εὐκαιρία εἶναι ἡ συνείδησή μας, ἡ ὁποία ὑπάρχει μέσα μας ἀπό τήν πρώτη στιγμή τῆς συλλήψεως.

Ἡ συνείδηση εἶναι ἡ φωνή τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ὑπάρχει καί στό παιδί καί τοῦ λέει τό νά κλέψεις, τό νά φωνάξεις, τό νά βρίσεις, τό νά θυμώσεις, τό νά χτυπήσεις εἶναι κακό. Πῶς τό ξέρει τό παιδάκι; Τοῦ τό λέει ἡ συνείδησή του. Μπορεῖ νά μήν τοῦ τό εἶπαν ἀπό τό περιβάλλον ἤ ἀπό τό περιβάλλον νά εἶδε τά ἀνάποδα καί μπορεῖ καί γιά ἕνα χρονικό διάστημα νά παρασυρθεῖ νά κάνει τά ἀνάποδα, ἀλλά ἄν ἔχει καλή διάθεση, κάποια στιγμή θά λειτουργήσει. Θά ἀκούσει δηλαδή τή συνείδησή του καί θά διορθωθεῖ.

Ὁ Θεός λέει στήν Ἀποκάλυψη «Ἰδού ἕστηκα ἐπί τήν θύραν καί κρούω» (Ἀποκ. 3,20). Σέ ποιούς κρούει; Κρούει μόνο σ’ αὐτούς πού ἔχουν καλούς γονεῖς; Ὄχι βέβαια. Σέ ὅλους κρούει. Χτυπάει τήν πόρτα ὅλων, δέν κάνει διακρίσεις ὁ Θεός, ὅλους τούς ἀγαπάει. Ἄρα ὅλοι ἔχουν εὐκαιρίες γιά νά σωθοῦν. Ὁ Θεός λοιπόν κι αὐτούς θά τούς βοηθήσει κι ἄν θέλουν θά σωθοῦν. Κάποια στιγμή θά βγοῦν στό φῶς κι ἄν ἀγκαλιάσουν το φῶς, θά γίνουν οἱ μεγαλύτεροι ἅγιοι.

Ἔχουμε τήν ἁγία Μαρία τήν Αἰγυπτία πού ἦταν μία ἀπό τίς χειρότερες κοινές γυναίκες καί ἔγινε τόσο μεγάλη ἁγία πού ἔφτασε νά προσεύχεται καί νά ὑπερίπταται, νά εἶναι δυό μέτρα πάνω ἀπό τό χῶμα καί νά περπατάει πάνω στό νερό, τόσο ἀνάλαφρη ἔγινε ἡ ὑπόστασή της. Πῶς ἔγινε ἀπό τόσο ἁμαρτωλή, τόσο ἁγία; Εἶναι ἀκριβῶς ὅτι ἡ προαίρεσή της κινήθηκε πρός τό ἀγαθό, πρός τόν Θεό καί δέν τῆς στάθηκε ἐμπόδιο οὔτε ἡ προηγούμενη ζωή της, οὔτε ἡ ζωή τῶν γονέων της πού ἐνδεχομένως νά μήν ἦταν καλή. Δέν ξέρουμε κάτι συγκεκριμένο, ἀλλά πολύ πιθανόν λόγω τῆς ζωῆς τῶν γονέων της εἶχε ἀπό μικρή τόσο ἄσχημη ζωή.

Ἑπομένως ὑπάρχουν ἐλπίδες γιατί ὁ Χριστός χτυπάει στήν καρδιά μας συνεχῶς. Συνεχῶς ὁ Χριστός μᾶς καλεῖ. Τό πρόβλημα δέν εἶναι στόν Χριστό, εἶναι σέ μᾶς πού δέν ἀνταποκρινόμαστε.

- Ἐρ.: Εἴπατε ὅτι πρέπει νά τά ἀφήνουμε ὅλα στόν Χριστό. Ἐμεῖς ἀκριβῶς γιά τί πρέπει νά νοιαζόμαστε;

- Ἀπ.: Γιά ἕνα πράγμα εἶπε ὁ Χριστός νά νοιαζόμαστε μόνο. Διαβᾶστε τό πέμπτο, ἕκτο καί ἕβδομο κεφάλαιο τοῦ κατά Ματθαῖον, σέ τρία κεφάλαια ἀπό τήν Ἁγία Γραφή, στήν ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία εἶναι συνοπτικά ὅλη ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ. Ἐκεῖ λέει: «ζητεῖτε πρῶτον τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καί ὅλα τά ἄλλα θά σᾶς προστεθοῦν» (Ματθ. 6,33), τί θά φᾶτε, τί θά πιεῖτε, τί θά ντυθεῖτε, πῶς θά σκεπαστεῖτε, ἕνα σπίτι νά ἔχετε, θά σᾶς τά δώσω Ἐγώ, θά σᾶς ἔρθουν ἕτοιμα.

Ἐμεῖς τό ἕνα πού πρέπει νά κάνουμε εἶναι νά ζητᾶμε τόν Θεό καί ζητάω - ἐκζητῶ τόν Θεό σημαίνει ζητάω τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Προσεύχομαι δηλαδή καί τηρῶ τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, τήν συγχωρητικότητα, τήν ταπεινοφροσύνη, τήν ὑπομονή, τήν ἐλπίδα, τήν πίστη, τήν ἀγάπη. Ὁ Χριστός δέν μᾶς εἶπε νά δουλεύουμε γιά νά ζήσουμε. Ἐμεῖς τά ἔχουμε παρεξηγήσει τά πράγματα. Ὁ Χριστός εἶπε «Ἐγώ εἶμαι ἡ ζωή» (Ἰω. 14,6), γιά νά ζήσετε χρειάζεσθε Ἐμένα, τόν Χριστό δηλαδή καί «ἄν δέν Μέ φᾶτε καί δέν Μέ πιεῖτε, οὐκ ἔχετε ζωήν ἐν ἑαυτοῖς» (Ἰω. 6,53). Δέν ἔχετε ζωή μέσα σας. Βλέπετε πότε ἔχουμε ζωή; Ὄχι ὅταν ἔχουμε μισθό, τότε δέν ἔχουμε ζωή.

Ζωή ἔχεις, ὅταν ἔχεις τόν Χριστό, πού σημαίνει, μέ δυό λόγια, μυστηριακή καί ἀσκητική ζωή. Μυστηριακή: τακτική ἐξομολόγηση, τακτική Θεία Κοινωνία μέ τήν εὐλογία τοῦ Πνευματικοῦ καί ἀσκητική ζωή: πού σημαίνει νηστεία, ἀγρυπνία καί προσευχή. Αὐτή εἶναι ἡ ἀσκητική ζωή μέ τρεῖς λέξεις. Αὐτά ὅλα πού ἔκαναν οἱ ἅγιοι. Ἄν ὁ καθένας μας μιμηθεῖ τόν Ἅγιό του, κάνει ἀκριβῶς ὅ,τι χρειάζεται γιά τή ζωή του. Γι’ αὐτό ἡ Ἐκκλησία μας προβάλλει τούς Ἁγίους, ὡς πρότυπα ζωῆς.

Τό βασικό εἶναι αὐτό πού ἔκανε καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἡ ἐκζήτηση τοῦ Θεοῦ. ‘’Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με’’. Αὐτή ἡ ἀδιάλειπτη ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με, ἡ ἀδιάλειπτη προσήλωση τοῦ νοῦ στόν Θεό εἶναι πού φέρνει μετά ὅλα τά ὑπόλοιπα. Ὅταν προσεύχεσαι δέν μπορεῖς νά ἁμαρτήσεις, γιατί ἡ ἁμαρτία ξεκινάει ἀπό τόν λογισμό. Ὅταν ὁ λογισμός σου εἶναι ὁ Χριστός, ἔχεις προσηλωθεῖ (πρός+ἧλος), ἔχεις καρφωθεῖ μέ τόν νοῦ σου στόν Χριστό, δέν μπορεῖς νά ἁμαρτήσεις γιατί ὁ λογισμός σου εἶναι πάντα στό καλό.

- Ἐρ.: Αὐτό ὅμως δέν μπορεῖ νά τό χρησιμοποιήσει κάποιος σάν δικαιολογία γιά νά τεμπελιάζει καί νά λέει, ἄς ποῦμε, ἔχω ἄλλα καθήκοντα, ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γιά τούς πρώτους χριστιανούς.

- Ἀπ.: Αὐτοί πού τεμπελιάζανε, οὔτε προσευχόντουσαν. Λέει «περιεργαζόντουσαν», πηγαίνανε ἀπό δῶ καί ἀπό κεῖ δηλαδή, κουτσομπολεύανε καί σπαταλοῦσαν τόν χρόνο τους στά καφενεῖα -θά λέγαμε σήμερα- παρέες, κουβεντοῦλες, πότε θά ἔρθει ὁ Ἀντίχριστος -αὐτό ἦταν τό θέμα τους- κι ἄν θά ἔρθει τώρα καί γιατί νά δουλεύουμε ἀφοῦ θά ἔρθει κ.λ.π. Καί τούς εἶπε ὁ Ἀπόστολος «ὁ μή ἐργαζόμενος, μηδέ ἐσθιέτω» (Β΄Θεσ. 3,10), δέν θέλετε νά δουλέψετε, δέν θά τρῶτε κιόλας.

Γιατί, προσέξτε, ἡ ἐργασία δέν εἶναι γιά νά ζήσουμε, ἀλλά γιά νά κάνουμε ἀγάπη, γιά νά δείξουμε ἀγάπη. Ὅταν κάθεσαι λοιπόν καί τεμπελιάζεις, παραβαίνεις τήν θεμελιώδη ἐντολή τοῦ Θεοῦ, τήν ἐντολή τῆς ἀγάπης. Ἑπομένως δέν εἶναι δικαιολογία τό ὅτι προσεύχομαι καί γι’ αὐτό δέν ἐργάζομαι. Θά ἐργάζεσαι καί θά προσεύχεσαι. Καί τά δύο θά τά κάνεις. Εἶναι ἐντολή καί ἡ ἐργασία. Καί ὁ Χριστός μας τριάντα χρόνια ἐργαζόταν. Ἐργαζόταν καί πολύ σκληρά μάλιστα, πάρα πολύ σκληρά γιατί τό ξυλουργεῖο τότε δέν εἶχε ἠλεκτρικές πλάνες, ὅλα γινόντουσαν μέ τά χέρια.

- Ἐρ.: Ἄρα ὄχι νά μήν δουλεύουμε, ἀλλά νά μήν ἀγωνιοῦμε.

- Ἀπ.: Νά μήν δουλεύουμε, ἀλλά νά ἐργαζόμαστε. Γιατί δουλεύω θά πεῖ εἶμαι δοῦλος. Εἶμαι δοῦλος σ’ αὐτήν τήν ἀντίληψη ὅτι πρέπει νά δουλέψω γιά νά ἔχω λεφτά καί γιά νά ζήσω. Αὐτό εἶναι ὑποδούλωση, εἶναι δουλεία. Δουλεία στή δουλειά. Νά ἐργάζομαι σημαίνει  νά δείχνω ἀγάπη. Νά κάνω αὐτό πού πρέπει γιά νά ἀρέσω στόν Θεό. Ὅταν ἐργάζεσαι ἀφενός μέν προσφέρεις στό κοινωνικό σύνολο καί ἀφετέρου ἔχεις χρήματα νά κάνεις καί μιά ἐλεημοσύνη καί βεβαίως γιά νά φᾶς κι ἐσύ. Γιατί ἄν δέν ἔχεις λεφτά, θά σέ συντηροῦν κάποιοι, δηλαδή θά εἶσαι βάρος σέ κάποιους. Αὐτό πάλι εἶναι ἐλεημοσύνη καί ἀγάπη νά μή γίνεσαι βάρος στούς ἄλλους. Ἀλλά θά ἔχεις ἐνδεχομένως καί περισσεύματα νά κάνεις ἐλεημοσύνη. Νά πάλι ἡ ἀγάπη.

- Ἐρ.: Ἡ ἐργασία διώχνει τούς κακούς λογισμούς. Ὅπως λέγανε οἱ ἀρχαῖοι ‘’Ἀργία μήτηρ πάσης κακίας’’.

- Ἀπ.: Ναί καί ὅλα αὐτά.

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

http://hristospanagia3.blogspot.gr/