Ἐπίσκοπος Αἰκατερίνμπουργκ καί Ἰρμπίτσκ κ. Εἰρηναῖος - Τά θεμέλια τῆς ἀγωγῆς τοῦ παιδιοῦ

Εξηγήσαμε ήδη, ότι η χριστιανική αγωγή των παιδιών πρέπει ν’ αρχίζει από τη βρεφική ηλικία,επειδή τα πρώτα πέντε-έξι χρόνια είναι τα πιο σπουδαία και αποφασιστικά για ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή του ανθρώπου.

Δείξαμε ακόμα σε τί, γενικά, πρέπει να συνίσταται η αγωγή, και συγκεκριμένα, ότι οι γονείς οφείλουν να ξεριζώνουν από την ψυχή των παιδιών κάθε κακό και να τα καθοδηγούν σε κάθε καλό. Στο κεφάλαιο αυτό, καθώς και στα επόμενα, θα δούμε αναλυτικότερα ποια ελαττώματα κυρίως πρέπει να ξεριζώνουν, και ποιες καλές αρχές πρέπει να τους εμπνέουν.

Σύμφωνα με τα λόγια του σοφού Σολομώντα, «αρχή σοφίας φόβος Κυρίου» (Παροιμ. 1:7). Με βάση αυτό, η πρώτη αρετή που πρέπει να καλλιεργούν οι γονείς στις ψυχές των παιδιών τους, και μάλιστα όσο το δυνατό νωρίτερα, είναι, νομίζω, ο φόβος του Θεού, δηλαδή η πίστη και η ευλάβεια σ’ Αυτόν.

Αλλά γιατί -θα ρωτήσετε ίσως- πρέπει εμείς, οι γονείς, και κυρίως οι μητέρες, να διδάσκουμε στα παιδιά την πίστη και την ευσέβεια από τη νηπιακή ηλικία;

Η απάντηση είναι η εξής: Γιατί αν το παιδί από μικρό διδαχθεί την ευσέβεια και εγκολπωθεί τη ζωή της Εκκλησίας, τότε μόνο μπορούμε να ελπίζουμε ότι και στην ώριμη ηλικία, όταν οι πειρασμοί θα το κυκλώσουν άπ’ όλες τις πλευρές και τ’ άγρια πάθη θα το πολιορκούν, αυτό θα μείνει ένας ακλόνητος και σωστός άνθρωπος, και θα κρατάει τις αρχές που διδάχθηκε από τή μητέρα. Οι απλές θρησκευτικές νουθεσίες, τις οποίες η χριστιανή μητέρα προσφέρει στο παιδί μαζί με το γάλα της, -το ακολουθούν συνήθως σ’ όλη του τη ζωή.

Κι αν κάποτε ένα τέτοιο παιδί, νικημένο από τα πάθη ή παρασυρμένο από το κακό παράδειγμα, πάρει τον κακό δρόμο, τις περισσότερες φορές μετανοεί ευκολότερα και επιστρέφει γρηγορότερα στο δρόμο τον καλό, από κείνο που δεν γνώρισε χριστιανική φροντίδα στα παιδικά του χρόνια. Το παιδί που πήρε ορθόδοξη εκκλησιαστική αγωγή, κι αν ακόμα ξέφυγε από τον ίσιο δρόμο, αισθάνεται κάποτε να ξυπνάει μέσα του η ανάμνηση των αθώων και ευτυχισμένων παιδικών χρόνων. Θυμάται τις απλές εκείνες προσευχές, που έμαθε από τα χείλη της μητέρας- έστω κι αν αναπαύεται τώρα στον τάφο-και τις νουθεσίες που άκουγε από το στόμα της, όταν καθόταν στα γόνατά της. Παρ’ όλο που, ζώντας τη ζωή της αμαρτίας, ξέχασε πια την προσευχή, κάποιο βράδυ, πηγαίνοντας για ύπνο, θυμάται άθελά του πως η μητέρα του τον δίδασκε να κάνει το σημείο του σταυρού πριν κοιμηθεί, τον «σταύρωνε» και έκανε κι εκείνη το σταυρό της.

Η γλυκιά ανάμνηση των αθώων παιδικών χρόνων ξύπνησε πολλούς από το λήθαργο της αμαρτίας και τους έφερε πάλι κοντά στο Θεό.

Καταλαβαίνετε τώρα πόσο μεγάλη ευλογία είναι για τα παιδιά να έχουν ευσεβείς μητέρες! Αυτές, «εξ απαλών ονύχων», στην πιο τρυφερή ηλικία, θα τους διδάξουν την πίστη και την ευσέβεια. Από τη μητέρα -όχι από τη νταντά, τη δασκάλα ή τη γυμνάστρια- πρέπει το παιδί να γνωρίσει το Θεό. Στο εικονοστάσι του σπιτιού και όχι στην αυλή του σχολείου πρέπει να κάνει την πρώτη πρωινή προσευχή του, γιατί η μητέρα είν’ εκείνη που θα το μάθει να προσεύχεται. Έτσι γινόταν πάντα σ’ όλες τις πραγματικά ορθόδοξες οικογένειες.

«Μόλις τα παιδιά αρχίσουν να καταλαβαίνουν», γράφει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, «οι γονείς τους μαθαίνουν το Σύμβολο της Πίστεως, πώς να προσεύχονται και να ψάλλουν, καθώς επίσης και την τάξη των ιερών άκολουθιών». Ο ίδιος ιεράρχης δίνει την εξής συμβουλή στις μητέρες: «Να μαθαίνετε τα παιδάκια σας να κάνουν το σταυρό τους. Όσο όμως δεν μπορούν ακόμα μόνα τους να σχηματίζουν το σημείο του σταυρού, να τα σταυρώνετε εσείς με το δικό σας χέρι». Και σε κάποια χήρα μητέρα, που λεγόταν Λητώ, γράφει: «Είναι πολύ ευχάριστο για τη χριστιανή μητέρα να διδάσκει το παιδί της πώς να προφέρει το γλυκύτατο όνομα του Ιησού, όταν ακόμα η φωνούλα του είναι πολύ αδύνατη και η γλώσσα του μόλις ψελλίζει».

Απ’ όσα αναφέραμε, εξηγείται, νομίζω, γιατί οι γονείς, ιδιαίτερα οι μητέρες, που έχουν το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για την αγωγή των παιδιών στά πρώτα χρόνια της ζωής τους, πρέπει από τη βρεφική ηλικία να καλλιεργήσουν στις ψυχές τους το θρησκευτικό συναίσθημα και πιο συγκεκριμένα, το ορθόδοξο βίωμα που θ’ αποδώσει αργότερα τους καρπούς της πίστεως και της ευσεβείας.

Θέλετε να μάθετε πώς είναι δυνατό να γίνει αυτό; Πώς δηλαδή μπορούμε να εμπνεύσουμε στα παιδιά μας το ορθόδοξο βίωμα;

Αυτό θα κατορθωθεί, αν οι γονείς μαθαίνουν στα παιδιά τους, από τη νηπιακή ακόμα ηλικία, τις βασικές αλήθειες της αγίας πίστεώς μας.

Μην τρομάζετε! Είναι πολύ απλό και κάθε μητέρα μπορεί να το κάνει.

Με απλά, εγκάρδια λόγια, ας μιλάει όσο συχνότερα μπορεί στα παιδάκια της για τον εύσπλαχνο και καλό ουράνιο Πατέρα, που αγαπάει πολύ τα παιδιά και τους στέλνει κάθε αγαθό.

Λίγο αργότερα, κατά διαστήματα, ας τους διηγείται για τη ζωή των πρώτων ανθρώπων στον παράδεισο: Οτι εκεί ζούσαν ευτυχισμένοι, όσο υπάκουαν στο Θεό, και ότι στον ουρανό θα είναι κάποτε ασύγκριτα καλύτερα, για όσους υπακούουν σ’ Εκείνον και στους γονείς.

Ας τους διηγηθεί επίσης, πως ο Αδάμ και η Εύα αμάρτησαν και πως, εξαιτίας της αμαρτίας, και οι ίδιοι δυστύχησαν και όλους τους ανθρώπους έκαναν δυστυχισμένους. Γι’ αυτό χρειάστηκε να έρθει στη γη ο Σωτήρας, για να μπορούν πάλι οι άνθρωποι να μπαίνουν στον ούρανό, που ο Θεός είχε κλείσει εξαιτίας της αμαρτίας των προπατόρων.

Θα διηγηθεί ακόμα για τη Γέννηση του Κυρίου μας, για τους ταπεινούς βοσκούς και τους τρεις μάγους που Τον προσκύνησαν, για τον κακό βασιλιά Ηρώδη, που έσφαξε τ’ αθώα νήπια, για την ανάβαση του δωδεκάχρονου Ιησού στο Ναό, για την κοπιαστική ζωή Του στη Ναζαρέτ. Θα μιλήσει και για τα πάθη Του και το σταυρικό θάνατό Του, εξηγώντας πως ο Κύριος τα υπόμεινε όλ’ αυτά, επειδή οι άνθρωποι ήταν τόσο κακοί. Το κάθε παιδί θα καταλάβει αμέσως, ότι δεν πρέπει να είναι κακό.

Ας συνεχίσει η μητέρα, κι ας του μιλήσει για την Ανάσταση και την Ανάληψη του Κυρίου στους ουρανούς! Το παιδί θα της ζητάει να του διηγηθεί κι άλλα, κι άλλα..

Εκείνη τότε θα μπορέσει να του μιλήσει για τη Μητέρα του Κυρίου, για την είσοδό Της στο Ναό σε ηλικία τριών ετών, για τη ζωή Της εκεί… Κι ακόμα θα του πει πως αγαπάει τους ανθρώπους και πραγματοποιεί τα αιτήματα όσων προσεύχονται σ’ Αυτήν.

Θα του μιλήσει και για τους αγίους Αγγέλους, ιδιαίτερα μάλιστα για τον προσωπικό φύλακα Άγγελό του, που τόσο το φροντίζει!

Η μητέρα θα εκμεταλλευτεί επίσης τις διάφορες εορτές, για να νουθετήσει τα παιδιά της στις μεγάλες αλήθειες της πίστεώς μας. Θα πάρει αφορμή από τις άγιες εικόνες, που υπάρχουν σε κάθε ορθόδοξο σπίτι, και από το σταυρό, που φορούν η ίδια και τα παιδιά, για να τους εξιστορήσει Ποιός παριστάνεται καρφωμένος στο σταυρό και τί απεικονίζουν οι εικόνες. Φέρνοντας κάθε μέρα το παιδί στο εικονοστάσι η καλή μητέρα, κάνοντας η ίδια το σταυρό της και σχηματίζοντας και με το χεράκι του παιδιού της το σημείο του σταυρού, θα το διδάξει πώς να κάνει μόνο του σιγά-σιγά το σταυρό του και να προσεύχεται.

Κυρίως όμως, δεν θα παραλείψει ποτέ να φέρνει το παιδί της στην εκκλησία κάθε Κυριακή, για να κοινωνήσει τ’ άχραντα Μυστήρια.

Μ’ αυτό τον τρόπο η καλή μητέρα θα διδάξει στο παιδί, .Πριν ακόμα πάει στο σχολείο, τις βασικές αλήθειες της πίστεως, τις οποίες και το πιο μικρό παιδί έχει τη δυνατότητα ν’ αφομοιώσει. Τα παιδιά εμφανίζουν μεγαλύτερη δεκτικότητα από τους μεγάλους σ’ ό,τι έχει σχέση με τα θεία. Φτάνει να μεγαλώνουν κάτω από την επίδραση μιας ευσεβούς μητέρας.

Πόσο εύκολο είναι λ.χ. με το χριστουγεννιάτικο δέντρο να συνδέσει κανείς την ιστορία της Γεννήσεως του Χριστού! Ή πόσο εύκολα το Πάσχα μπορούμε να εξηγήσουμε στα παιδιά ότι ο Σωτήρας έπαθε και πέθανε για τις αμαρτίες των ανθρώπων. Το παιδί θα καταλάβει ότι για το λόγο αυτό δεν πρέπει ν’ αμαρτάνουμε. Θα του πούμε ακόμα ότι ο Θεός Τον ανέστησε, καθώς επίσης ότι κι εμείς θα πεθάνουμε, άλλ’ αν είμαστε καλοί, ο Σωτήρας θα μας αναστήσει, όπως τον άγιο Λάζαρο.

Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής

Μητέρα, πρόσεχε!

https://paraklisi.blogspot.gr/2016/10/blog-post_916.html#more