Λειτουργικές ἐπισημάνσεις γιά τό «Εὐχολόγιον»

Το λειτουργικόν βιβλίον «ΕΥΧΟΛΟΓΙΟΝ» δεν είχε τη μορφή που σήμερα έχει. Ήταν πάντοτε ένα λειτουργικό βιβλίο που χρησιμοποιούνταν από αρχιερείς και ιερείς σ’ έναν συγκεκριμένο τόπο. Για παράδειγμα το Ευχολόγιο μιάς Μονής περιελάμβανε μόνο εκείνες τις ευχές που είχαν σχέση με τη μοναστική ζωή, δηλ. περιελάμβανε οπωσδήποτε την ακολουθία του Μεγάλου Αγγελικού Σχήματος και όχι φυσικά ευχές γεννήσεως νηπίων και λεχώνων. Κάθε αρχιερεύς είχε την προσωπική του συλλογή ευχών, εκείνες που χρειάζονταν κατά την ενάσκηση των λειτουργικών του απαιτήσεων.

Άρα το Μεγάλο Ευχολόγιο ή επιτομή αυτού, δηλ. Το Μικρόν Ευχολόγιον, δεν αποτελεί εξ αρχής ένα συγκεκριμένο σώμα ευχών με συγκεκριμένες ευχές για διάφορες περιπτώσεις της ζωής των πιστών, αλλά η ποσότητα των ευχών άλλαζε κατά καιρούς με νέες προσθήκες ευχών αναλόγως των περιστάσεων που απαιτούσε ο σύγχρονος βίος και οι απαιτήσεις των πιστών. Για παράδειγμα σήμερα γίνονται νέα έργα εξυπηρετήσεως των ανθρώπων, όπως το Μετρό.
Όταν καλείται η Εκκλησία να εγκαινιάσει κάποιο τέτοιο ή παρόμοιο σύγχρονο έργο πρέπει να διαβάσει και μια σχετική ευχή. Αυτό κάνει η ποιμαίνουσα Εκκλησία. Κάποιος ποιμένας, αριχερέας ή ιερέας συγγράφει ή αναθέτει σε κάποιον ειδικό υμνογράφο τη σύνταξη μιας νέας ευχής. Αυτή η νέα ευχή μπορεί να έχει μεγάλη διάδοση στους εκκλησιαστικούς κύκλους αναλόγως της μεγάλης χρησιμότητάς της που η ανάγκη των περιστάσεων απαιτεί. Έτσι για παράδειγμα η ευχή της πίτας προς τιμήν του αγίου Φανουρίου που συνεγράφη από τον Σεβ. Μητροπολίτη Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας κυρό Τιμόθεο Ματθαιάκη (στο Ευχολόγιό του περιλαμβάνει εξειδικευμένες ευχές) έλαβε μεγάλη διάδοση, εξ αιτίας της ανάγκης και απαιτήσεως των πιστών να διαβάζονται οι φανουρόπιτες σε όλους τους Ιερούς Ναούς. Κατόπιν υπήρξαν και άλλοι ποιητές που συνέγραψαν και δεύτερη και Τρίτη και τέταρτη ευχή και πιθανόν παραπάνω επί ευλογίας πίτας Αγίου Φανουρίου. Κι αυτό είναι παραδοσιακό το να υπάρχει και δεύτερη και Τρίτη ή ακόμη και περισσότερες ευχές πράξη δόκιμη της Εκκλησίας μας πιθανόν για εναλλαγή ή διαφορετική επιλογή, όπως διαπιστώνεται από μια απλή και μόνο φυλλομέτρηση του Ευχολογίου της Εκκλησίας μας. Άρα καταλήγουμε να πούμε ότι σε πρώτη φάση οι ευχές λειτουργούν τοπικά και ακολούθως αναλόγως της χρησιμότητάς τους μπορούν να επεκταθούν και παγκοσμίως. Η υιοθέτηση μιας ευχής ή ακόμη και περισσοτέρων ευχών στο επίσημο Ευχολόγιον, έχουμε νέες προσθήκες, στις ήδη παλαιές ευχές. Κάποιες ευχές από τις παλαιές που υφίστανται μέχρι σήμερα στο Ευχολόγιον παραμένουν σε αχρηστία, ενώ κάποιες νεώτερες χρησιμοποιούνται κατά κόρον.

Άρα λοιπόν το «Ευχολόγιον» θα κατέληγα να σημειώσω ότι είναι ένα συνεχώς μεταβαλλόμενον λειτουργικό βιβλίο και δεν πρέπι να επιδέχεται «ιεροποιήσεις». Και φυσικά ότι ανθρώπινο και τρεπτό. Ότι ανθρώπινο και πιθανόν κάποιες φορές εκ ζήλου λανθασμένου. Αυτό όμως ας το κρίνει η ιστορία, ή μάλλον το Ευχολόγιο ή κάποιες από τις εκδόσεις του κρίνονται από τους χρήστες αυτών (ενν. των βιβλίων) που είναι οι ιερείς μας. Ο κάθε ποιμένας μπορεί και πρέπει να έχιε την ελευθρερία να χρησιμοποιεί ευχές και δεήσεις που κρίνει ο ίδιος κατά περίσταση και που πιθανόν η εν αγίω Πνεύματι φώτισή του να μην έχει αποτυπωθεί σε κανένα χειρόγραφο ή έντυπο ευχολόγιο. Αυτό φαίνεται ότι αποδεικνύει η πορεία της Εκκλησίας μας.

Η δια Συνοδικής Αποφάσως έγκριση προς έκδοση του «Ευχολογίου» της Εκκλησίας μας έχει το θετικό στοιχείο της θεσμοθέτησης των ευχών από αλλοιώσεις που τυχόν μπορεί να παρεισεφρύσουν, είτε από αδαείς κληρικούς, είτε από επιτήδειους αιρετικούς, που η ιστορία απέδειξε ότι δυστυχώς υπήρξαν και υπάρχουν. Όμως το Πανάγιον Πνεύμα συνεχώς θα φωτίζει και νέους υμνογράφους και συντάκτες ακολουθιών και ευχών να συγγράφουν εν αγίω Πνεύματι τα ποιήματά τους προς δόξαν Θεού.

Η Ιερά Σύνοδος οφείλει εκ των υστέρων να θεσμοθετεί ενσωματώνοντας τέτοιες ευχές στα λειτουργικά της βιβλία, αναλόγως των λειτουργικών της αναγκών και απαιτήσεων. Πάντως χρειάζεται και εκ της Ιεράς Συνόδου δια των Επιτροπών της κατά τη σύνταξη του «Ευχολογίου» της που ήδη ανακοινώθηκε ότι θα προβεί στην έκδοσή του να εκκαθάρει ότι άχρηστο και να κρατήσει ότι σωστό ή ακόμη και να το επαυξήσει λαμβάνοντας σοβαρά υπόψιν τις νέες απαιτήσεις της ζωής των πιστών.

 http://www.orthmad.gr/node/262#17