Ἐπιλογὴ ἀποσπασμάτων – τίτλοι – μετάφραση:
π. Χρίστου Κυριαζόπουλου
Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ἀφιερώνει πάρα πολλὲς σελίδες τῶν ἔργων του σὲ θέματα γάμου. Παραθέτουμε σὲ μετάφραση ἕνα ἐλάχιστο δεῖγμα ἀποσπασμάτων (οἱ ἐντὸς παρενθέσεων ἀριθμοὶ παραπέμπουν στὴν Ἑλληνικὴ Πατρολογία τοῦ Migne):
ΤΙΜΙΟΣ Ο ΓΑΜΟΣ
Καὶ ἐμεῖς οἱ Χριστιανοί, ἀλλὰ καὶ οἱ ἐθνικοί, θεωροῦμε τίμιο πρᾶγμα τὸν γάμο. Καὶ εἶναι τίμιο (61, 103).
Η ΟΜΟΝΟΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΣΥΖΥΓΩΝ
Γιὰ τὴ γυναῖκα ἂς μὴν ὑπάρχει τίποτε πιὸ πολύτιμο ἀπὸ τὸν ἄνδρα της, γιὰ τὸν ἄνδρα τίποτε πιὸ ἐπιθυμητὸ ἀπὸ τὴ γυναῖκα του. Ἡ ὁμόνοια ἀνάμεσα στὴ γυναῖκα καὶ στὸν ἄνδρα συγκρατεῖ τὴ ζωὴ καὶ συνέχει τὸν κόσμο ὁλόκληρο… Ὅταν ὁ ἄνδρας καὶ ἡ γυναίκα μαλώνουν μεταξύ τους, τότε δὲν μπορεῖ ποτὲ νὰ τοὺς εὐχαριστήσει οὔτε ὁ πλοῦτος οὔτε τὰ καλὰ παιδιὰ οὔτε τὰ πολλὰ παιδιὰ οὔτε ἡ δύναμη καὶ ἡ ἐξουσία οὔτε ἡ δόξα καὶ ἡ τιμὴ οὔτε οἱ ἀπολαύσεις καὶ ἡ πολυτέλεια οὔτε κάποια ἄλλη εὐτυχία (51, 369). Αὐτὸς εἶναι ὁ ἀληθινὸς πλοῦτος, αὐτὴ ἡ πιὸ.... μεγάλη περιουσία, τὸ νὰ μὴν ὑπάρχει διχόνοια ἀνάμεσα στὸν ἄνδρα καὶ στὴ γυναῖκα, ἀλλὰ νὰ εἶναι οἱ δυό τους ἑνωμένοι σὰν ἕνα σῶμα (53,357). Ὅταν ὑπάρχει ὁμόνοια καὶ εἰρήνη καὶ σύνδεσμος ἀγάπης μεταξὺ γυναικὸς καὶ ἀνδρός, ἐκεῖ συρρέουν ὅλα τὰ ἀγαθά, καὶ τὸ ἀνδρόγυνο δὲν κινδυνεύει ἀπὸ καμμιὰ ἐπιβουλή, γιατί περιβάλλεται ἀπὸ ἕνα μεγάλο καὶ ἀκατανίκητο τεῖχος, ποὺ εἶναι ἡ κατὰ Θεὸν ὁμόνοια (53, 360). Ὅπου ὑπάρχει ἄνδρας καὶ γυναίκα καὶ παιδιὰ καὶ ὁμόνοια καὶ ἀγάπη, καὶ εἶναι ὅλοι συνδεδεμένοι μὲ τὰ δεσμὰ τῆς ἀρετῆς, ἐκεῖ ἀνάμεσά τους βρίσκεται ὁ Χριστός. Ὁ Χριστὸς δὲν ζητάει χρυσοστό- λιστες ὀροφὲς οὔτε ἀστραφτεροὺς κίονες οὔτε πανέμορφα μάρμαρα, ἀλλὰ ὡραιότητα ψυχῆς καὶ ὀμορφιὰ διανοίας καὶ τραπέζι γεμάτο δικαιοσύνη καὶ φορτωμένο μὲ καρποὺς ἐλεημοσύνης (54, 616).
ΟΙ ΑΡΕΤΕΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΣΥΖΥΓΟΥ
Πρῶτα – πρῶτα, νὰ ζητᾶς γιὰ τὴν κόρη σου ἄνδρα ποὺ νὰ εἶναι πραγματικὸς ἄνδρας καὶ προστάτης της, γιατί δὲν θὰ τοῦ παραδώσεις μιὰ δούλη, ἀλλὰ τὴ θυγατέρα σου. Μὴ ζητᾶς ἀπὸ αὐτὸν χρήματα, μὴ ζητᾶς λαμπρὴ καταγωγή, οὔτε σπουδαία ἰδιαίτερη πατρίδα. Ὅλα αὐτὰ εἶναι περιττά. Νὰ ζητᾶς νὰ ἔχει εὐλάβεια στὴν ψυχή του, ἐπιείκεια, ἀληθινὴ σύνεση, φόβο Θεοῦ. Μόνο τότε τὸ κορίτσι σου θὰ ζήσει κοντά του εὐτυχισμένο. Ἂν ἐπιθυμεῖς γι’ αὐτὸ πλούσιο σύζυγο, ὄχι μόνο δὲν θὰ τὴν ὠφελήσεις, ἀλλὰ καὶ θὰ τὴν βλάψεις. Θὰ τὴν κάνεις δούλη, ἐνῷ πρὶν ἦταν ἐλεύθερη… Νὰ ἐξετάσεις μὲ ἀκρίβεια τὴν ἀρετὴ τοῦ μελλοντικοῦ συζύγου τῆς κόρης σου. Κι ὅταν πρόκειται νὰ τοῦ τὴν παραδώσεις, παρακάλεσε τὸν Χριστὸ νὰ παρευρεθεῖ. Θὰ ἀνταποκριθεῖ καὶ δὲν θὰ ντραπεῖ. Γιατί ὁ γάμος εἶναι μυστήριο στὸ ὁποῖο εἶναι παρὼν ὁ Χριστός (62, 389).
Ο ΑΝΔΡΑΣ ΝΑ ΥΠΟΜΕΝΕΙ ΤΑ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΤΟΥ
Εἶναι λιμάνι ἡ γυναῖκα καὶ πολὺ μεγάλο φάρμακο χαρᾶς. Ἂν λοιπὸν ἀπαλλάξεις τὸ λιμάνι ἀπὸ τοὺς ἀνέμους καὶ τὰ κύματα, θὰ ἀπολαύσεις πολλὴ ξεκούραση γυρνῶντας κουρασμένος στὸ σπίτι. Ἂν ὅμως τὸ γεμίσεις μὲ θόρυβο καὶ ταραχή, θὰ κάνεις τὸ ναυάγιο πιὸ δυσάρεστο γιὰ σένα. Γιὰ νὰ μὴ συμβεῖ λοιπὸν κάτι τέτοιο, κᾶνε αὐτὸ ποὺ θὰ σοὺ πῶ· ὅταν συμβεῖ κάτι δυσάρεστο στὸ σπίτι ἐξαιτίας της, παρηγόρησέ την καὶ μὴν τῆς αὐξήσεις τὴ λύπη. Γιατί, κι ἂν ἀκόμη τὰ χάσεις ὅλα, δὲν ὑπάρχει τίποτε πιὸ δυσάρεστο ἀπὸ τὸ νὰ παύσεις νὰ ἀγαπᾶς τὴ γυναίκα σου. Πάνω ἀπ’ ὅλα νὰ βάζεις τὴν ἀγάπη στὴ γυναῖκα σου. Κι ἂν πρέπει ὁ ἕνας ἄνθρωπος νὰ βαστάζει τὰ βάρη τοῦ ἄλλου, πολὺ περισσότερο ὀφείλεις νὰ βαστάζεις τὰ βάρη τῆς γυναίκας σου. Κι ἂν ἀκόμη εἶναι φτωχή, κι ἂν εἶναι ἀνόητη, κι ἂν εἶναι φλύαρη ἢ μέθυση ἢ ὀργίλη, μὴν τὴ βρίζεις, μὴν τὴν ἀποπαίρνεις. Εἶναι μέλος σου καὶ ἔχετε γίνει μία σάρκα. Δὲν πρέπει νὰ ὑποφέρεις οὔτε νὰ ὀργίζεσαι μὲ τὶς ἀδυναμίες της, ἀλλὰ νὰ παρακαλεῖς τὸν Θεὸ γι’ αὐτὴν καὶ νὰ τὴ συμβουλεύεις καὶ νὰ τὴ βοηθεῖς νὰ κόψει τὸ πάθος της… Λένε πὼς κι ἕνας ἀρχαῖος φιλόσοφος ποὺ εἶχε σύζυγο κακὴ καὶ φλύαρη καὶ μέθυση, ὅταν τὸν ρώτησαν γιατί τὴν ἀνέχεται μὲ τόσα ἐλαττώματα ποὺ ἔχει, ἀπάντησε πὼς τὴν ἀνέχεται, γιὰ νὰ τὴν ἔχει ὡς γυμναστήριο καὶ παλαίστρα φιλοσοφίας στὸ σπίτι του. Εἶπε: «ἂν κάθε μέρα ἐκπαιδεύομαι μ’ αὐτήν, θὰ γίνω περισσότερο πρᾶος μὲ τὸν ὑπόλοιπο κόσμο». Φωνάξατε δυνατὰ ἀπὸ ἔκπληξη καὶ θαυμασμὸ γιὰ τὴ στάση τοῦ φιλοσόφου αὐτοῦ; Ὅμως ἐγὼ τώρα θρηνῶ γοερὰ ποὺ οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες ἦταν φιλοσοφώτεροι ἀπό μας, ἀπὸ μᾶς ποὺ ἔχουμε λάβει ἐντολὴ νὰ μιμούμαστε τοὺς ἀγγέλους καὶ πρωτίστως λάβαμε ἐντολὴ νὰ μιμούμαστε στὴν ἐπιείκεια αὐτὸν τὸν ἴδιο τὸν Θεό… Βέβαια, σᾶς συμβουλεύω νὰ φροντίσετε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ νὰ βρεῖτε σύζυγο καλὴ καὶ γεμάτη ἀπὸ κάθε εἴδους ἀρετές. Ἂν ὅμως συμβεῖ νὰ κάνετε λάθος στὴν ἐπιλογή σας καὶ νὰ βάλετε μέσα στὸ σπίτι σας νύφη κακὴ καὶ ἀνυπόφορη, τότε νὰ μιμηθεῖτε αὐτὸν τὸν φιλόσοφο καὶ νὰ φροντίζετε συνεχῶς γιὰ τὴ βελτίωσή της (61, 223).
ΟΙ ΑΡΕΤΕΣ ΤΗΣ ΣΥΖΥΓΟΥ
Καλλώπισε λοιπόν, ἐσὺ ἡ σύζυγος, τὸ πρόσωπό σου μὲ σωφροσύνη, μὲ σεμνότητα, μὲ ἐλεημοσύνη, μὲ φιλανθρωπία, μὲ ἀγάπη, μὲ φιλοφροσύνη πρὸς τὸν ἄνδρα σου, μὲ ἐπιείκεια, μὲ πραότητα, μὲ ἀνεξικακία. Αὐτὰ εἶναι τὰ χρώματα τῆς ἀρετῆς. Μὲ αὐτὰ θὰ σὲ ἀγαπήσουν οἱ ἄγγελοι κι ὄχι οἱ ἄνθρωποι. Μὲ αὐτὰ θὰ σὲ ἐπαινέσει ὁ Θεός. Κι ὅταν ὁ Θεὸς εὐαρεστηθεῖ μὲ τὴν ἀρετή σου, ἐξάπαντος θὰ ὑποτάξεις καὶ τὸν ἄνδρα σου (49, 238). Δὲν ὑπάρχει τίποτε πιὸ ἰσχυρὸ καὶ κατάλληλο στὸ νὰ ρυθμίζει τὸν ἄνδρα καὶ νὰ διαπλάθει τὴν ψυχή του μ’ ὅποιον τρόπο θέλει ἀπὸ μιὰ γυναῖκα εὐλαβῆ καὶ συνετή. Γιατί ὁ ἄνδρας δὲν ἀνέχεται τόσο πολὺ τὶς παραινέσεις καὶ τὶς συμβουλὲς οὔτε τῶν φίλων οὔτε τῶν διδασκάλων οὔτε τῶν ἀρχόντων, ὅσο τῆς συζύγου του. Διότι ἡ παραίνεση ἐκ μέρους τῆς συζύγου προκαλεῖ κάποια εὐχαρίστη- ση, μιὰ καὶ ὁ σύζυγος τὴν ἀγαπάει πάρα πολύ. Θὰ μποροῦσα νὰ ἀναφέρω πολλοὺς σκληροὺς καὶ ἀπείθαρχους ἄνδρες ποὺ μαλάκωσαν μὲ τὶς συμβουλὲς τῆς γυναίκας τους… Ὅταν, μάλιστα, ἐσὺ ἡ σύζυ- γος, διδάσκεις τὸν ἄνδρα σου ὄχι μόνο μὲ τὰ λόγια σου, ἀλλὰ καὶ μὲ τὰ ἔργα σου, τότε πιὸ εὔκολα θὰ δεχθεῖ ὅσα τοῦ λές· ὅταν, δηλαδή, δὲν τοῦ ζητὰς χρυσάφι οὔτε μαργαριτάρια οὔτε πολυτελῆ ἐνδύματα, ἀλλὰ ἀντὶ γι’ αὐτὰ ἐπιδεικνύεις κοσμιότητα, σωφροσύνη, ἀγάπη, καὶ τὶς ἴδιες ἀρετὲς ζητᾶς κι ἀπ’ αὐτόν. Διότι ἂν πρέπει νὰ κάνεις κάτι γιὰ νὰ ἀρέσεις στὸν ἄνδρα σου, πρέπει νὰ κοσμεῖς τὴν ψυχή σου κι ὄχι νὰ στολίζεις τὸ σῶμα σου καὶ νὰ τὸ χαλᾶς (59, 340). Ἀπὸ τὴ γυναῖκα σας νὰ ζητᾶτε μετριοφροσύνη καὶ ἐπιείκεια· αὐτὰ εἶναι τὰ γνωρίσματα τοῦ κάλλους κι ὄχι ἡ σωματικὴ ὀμορφιά. Δὲν βλέπετε πόσοι παντρεύτηκαν ὡραῖες γυναῖκες καὶ κατέστρεψαν τὴ ζωή τους; Καὶ πόσοι διάλεξαν συζύγους ὄχι τόσο ὄμορφες κι ἔφθασαν πανευτυχεῖς σὲ βαθύτατο γῆρας;… Νὰ μὴ ζητᾶτε χρήματα οὔτε ἀριστοκρατικὴ καταγωγή. Κανεὶς νὰ μὴ ζητάει νὰ πλουτήσει ἀπὸ τὴ γυναῖκα του· ἕνας τέτοιος πλοῦτος εἶναι αἰσχρὸς καὶ ἐπονείδιστος (62, 128).
Η ΤΥΡΑΝΝΙΚΗ ΣΥΖΥΓΟΣ
(Ἡ κακὴ σύζυγος) ἂν εἶναι πλούσια, καυχιέται μέρα καὶ νύχτα γιὰ τὰ πλούτη της καὶ δὲν ἐπιτρέπει στὸν ἄνδρα της νὰ ζήσει μὲ εἰρήνη. Ἂν πάλι εἶναι φτωχή, τριγυρίζει ἀπὸ γειτονιὰ σὲ γειτονιὰ καὶ ἀπὸ σπίτι σὲ σπίτι καὶ δημιουργεῖ φασαρίες, ἀναρριπίζει θυμούς, προκαλεῖ καθημερινὰ ταραχὲς καὶ δὲν ἀφήνει τὸν ἄνδρα της νὰ ζήσει εἰρηνικὰ οὔτε μὲ τοὺς γείτονες οὔτε μὲ τοὺς γνωστούς… Κι ὅταν πέφτουν τὸ βράδυ νὰ κοιμηθοῦν, δὲν ἀφήνει τὸν ἄνδρα της νὰ κοιμηθεῖ, ἀλλὰ τὸν ἐξοργίζει ἐναντίον τῶν ὑπηρετῶν, τὸν ἐξαναγκάζει νὰ μαλώνει μὲ τοὺς γείτονες. (Τοῦ λέει) αὐτὸς ὁ δοῦλος μὲ περιφρονεῖ, αὐτὴ ἡ ὑπηρέτρια μὲ ἐμπαίζει, αὐτὸς ὁ γείτονας συνεχῶς καὶ παντοῦ μὲ κοροϊδεύει… Ἀπαιτῶ νὰ τοὺς ἐκδικηθεῖς γιὰ χάρη μου. Διαφορετικά, δὲν θὰ καθήσω μαζί σου στὸ τραπέζι, δὲν θὰ φάω μ’ ἐσένα ψωμὶ οὔτε θὰ ξανακοιμηθοῦμε μαζὶ (56, 536).
Η ΕΓΚΡΑΤΕΙΑ ΤΩΝ ΣΥΖΥΓΩΝ
Λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «Μὴ ἀποστερεῖτε ἀλλήλους, εἰ μή τι ἂν ἐκ συμφώνου» (Α΄ Κορ. ζ΄ 5). Τί σημαίνει αὐτό; Λέει ὁ ἀπόστολος ὅτι δὲν πρέπει νὰ ἐγκρατεύεται ἡ γυναίκα, χωρὶς νὰ τὸ θέλει ὁ ἄνδρας, οὔτε ὁ ἄνδρας, ἂν δὲν τὸ θέλει ἡ γυναίκα. Καὶ γιὰ ποιό λόγο; Διότι ἀπὸ μιὰ τέτοιου εἴδους ἐγκράτεια γεννιοῦνται πολλὰ κακά· πολλὲς φορὲς προκύπτουν ἀπὸ αὐτὴν καὶ μοιχεῖες καὶ πορνεῖες καὶ διαλύσεις σπιτικῶν. Ἔτσι κάνουν πολλὲς γυναῖκες καὶ τελικὰ ἡ ἁμαρτία τους εἶναι πιὸ μεγάλη ἀπὸ τὴν ἀρετή τους· γιατί μὲ τὴν ἐγκράτειά τους αὐτὴ καὶ γίνονται ὑπεύθυνες γιὰ τὴν ἀκολασία τοῦ ἄνδρα τους καὶ τὰ καταστρέφουν ὅλα. Πάνω ἀπ’ ὅλα εἶναι ἡ ὁμόνοια. Ἂς ὑποθέσουμε ὅτι μιὰ γυναῖκα ἐγκρατεύεται παρὰ τὴ θέληση τοῦ ἀνδρός της. Τί γίνεται ὅμως ἂν ἐκεῖνος λόγῳ τῆς στάσης της αὐτῆς πορνεύει, ἢ κι ἂν δὲν πορνεύει, ὅμως ὑποφέρει καὶ εἶναι ἀνήσυχος καὶ τυραννιέται ἀπὸ τὴν ἐπιθυμία καὶ γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ μαλώνει μαζί της καὶ τῆς δημιουργεῖ μύρια προβλήματα; Ποιό τὸ κέρδος τῆς νηστείας καὶ τῆς ἐγκράτειας, ὅταν ἔχει διαρραγεῖ ἡ ἀγάπη μεταξὺ τῶν συζύγων; Κανένα… Γιατί, ὅταν ὁ ἄνδρας καὶ ἡ γυναῖκα βρίσκονται σὲ διάσταση ψυχική, τὸ σπίτι δὲν στέκεται καλά. Γι’ αὐτὸ λέει ὁ ἀπόστολος: «Μὴν ἀποστερεῖτε ὁ ἕνας τὸν ἄλλο μὲ ἀποχὴ καὶ ἐγκράτεια, ἐκτὸς κι ἂν τὸ κάνετε αὐτὸ προσωρινὰ καὶ ἀπὸ συμφώνου, γιὰ νὰ ἐπιδίδεσθε μὲ μεγαλύτερη προθυμία στὴ νηστεία καὶ τὴν προσευχή, καὶ πάλι νὰ συνέρχεσθε στὶς συζυγικές σας σχέσεις, γιὰ νὰ μὴ σᾶς πειράζει σὲ πορνεία ὁ σατανᾶς ἐξαιτίας τῆς ἀκρατείας σας. Κι αὐτὸ (δηλαδὴ τὸ νὰ μὴ στερεῖτε ὁ ἕνας τὸν ἄλλον) σᾶς τὸ λέω ἀπὸ συγκατάβαση. Δὲν σᾶς τὸ ἐπιβάλλω ὡς ἐντολή» (Α΄ Κορ. ζ΄ 5). Προσθέτει τὸ «ἵνα μὴ πειράζῃ ὑμᾶς ὁ σατανᾶς», γιὰ νὰ μὴ θεωρήσει κανεὶς ὅτι ὁ ἀπόστολος μὲ νόμο ἐπιβάλλει τὶς συζυγικὲς σχέσεις (61, 152-153).
Ο ΓΑΜΟΣ ΔΕΝ ΕΜΠΟΔΙΖΕΙ ΤΗΝ ΕΥΣΕΒΕΙΑ
Γιατί ζεῖς μὲ τρόπο ἀπρεπῆ; Γιατί δὲν ζεῖς μὲ ἀκρίβεια πνευματικὴ καὶ μὲ εὐσέβεια; Ἀπαντᾶς: Πῶς μπορῶ νὰ ζήσω μὲ εὐσέβεια, ἂν δὲν διώξω τὴ γυναῖκα μου, ἂν δὲν ἀρνηθῶ τὰ παιδιά μου, ἂν δὲν ἀδιαφορήσω γιὰ τὶς ὑποθέσεις τῆς καθημερινῆς μου ζωῆς; Μά, γιατί θέτεις αὐτοὺς τοὺς ὅρους; Μήπως ὁ γάμος εἶναι ἐμπόδιο τῆς εὐσεβείας; Ἡ σύζυγος σοῦ δόθηκε, γιὰ νὰ σὲ βοηθεῖ πνευματικὰ κι ὄχι γιὰ νὰ ἐπιβουλεύεται τὴν εὐσέβειά σου. Δὲν εἶχε γυναῖκα ὁ προφήτης; Ὁ γάμος του ὅμως δὲν ἐμπόδιζε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα νὰ τὸν φωτίζει, ὥστε νὰ προφητεύει. Καὶ γυναῖκα εἶχε καὶ προφήτης ἦταν. Ὁ Μωϋσῆς δὲν ἦταν παντρεμένος; Ἦταν. Κι ὅμως, καὶ πέτρες ἔσπασε καὶ τὸν ἀέρα μετέβαλε καὶ μὲ τὸν Θεὸ συζητοῦσε καὶ σταμάτησε τὴν ὀργὴ τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἀβραὰμ δὲν εἶχε γυναῖκα; Εἶχε. Κι ὅμως, κατέστη πατέρας καὶ τῶν ἐθνῶν καὶ τῆς Ἐκκλησίας… Μήπως ὁ γάμος τὸν ἐμπόδισε νὰ γίνει – ὅπως καὶ ἔγινε – καὶ φιλόπαις καὶ φιλόθεος; … Καὶ ἐπιπλέον, ὁ Πέτρος δὲν εἶχε κι αὐτὸς γυναίκα; Ναί, εἶχε… Καὶ ὁ Φίλιππος δὲν εἶχε τέσσερις θυγατέρες; Ὅπου ὑπάρχουν τέσσερις θυγατέρες, ἐκεῖ ὑπάρχει καὶ γυναῖκα καὶ γάμος. Καὶ ὁ Χριστὸς δὲν παρευρέθηκε σὲ γάμο καὶ δὲν προσέφερε καὶ δῶρο μεταβάλλοντας τὸ νερὸ σὲ κρασί; Μὴ βδελύσσεσαι, λοιπόν, τὸν γάμο· τὴν πορνεία νὰ μισεῖς (56, 122 καὶ 123).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου