Γιά τήν Ἁγία Τριάδα (α) (Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἱερεμία)

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

ΙΕΡΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ

Ἑβδομαδιαῖο φυλλάδιο

ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

8. Γιά τήν Ἁγία Τριάδα (α)

1. Στά προηγούμενα μαθήματά μας ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός μᾶς εἶπε ὅτι ὑπάρχει Θεός, ἕνας καί τέλειος, πού ὅμως δέν μπορεῖ νά κατανοηθεῖ ἀπό ἐμᾶς τούς ἀνθρώπους. Αὐτός ὁ ἕνας καί μόνος Θεός, μᾶς εἶπε στήν συνέχεια ὁ ἅγιος, ἔχει Λόγο, γιατί δέν μποροῦμε νά νοήσουμε ἄ-λογο Θεό. Καί μᾶς ἀπέδειξε ὅτι ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι ἀφηρημένος λόγος, σάν τόν δικό μας τόν ἀνθρώπινο λόγο, ἀλλά εἶναι λόγος μέ ὑπόσταση καί εἶναι ἄναρχος καί ἀτελεύτητος, σάν τόν Θεό. Καί στό προηγούμενο μάθημά μας ὁ ἅγιος διδάσκαλός μας μᾶς εἶπε ὅτι ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ ἔχει Πνεῦμα, ὅπως ἄλλωστε καί ὁ δικός μας λόγος ἔχει πνεῦμα. Τό Πνεῦμα ὅμως τοῦ Θεοῦ, πού συνοδεύει τόν Λόγο καί τόν φανερώνει («τό συμπαρομαροῦν τῷ Λόγῳ καί φανεροῦν αὐτοῦ τήν ἐνέργειαν») ἔχει ὑπόσταση, ὅπως ὁ Ἴδιος ὁ Λόγος, καί εἶναι Θεός, ὅπως καί ὁ Λόγος.

2. Ἔτσι, κατά τά προηγούμενα, μᾶς λέγει στό σημερινό μας μάθημα ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, πιστεύουμε σέ ἕνα Θεό, μία ἀρχή ἄναρχη, ἄκτιστη καί ἀγέννητη καί ἀναλλοίωτη καί ἀτελεύτητη, ἀρχή, ἀπό τήν ὁποία ἔγιναν τά πάντα ὅσα ὑπάρχουν, ἀλλά ἡ ἀρχή αὐτή γνωρίζεται σέ τρεῖς τέλειες ὑποστάσεις. Οἱ ὑποστάσεις αὐτές εἶναι ἑνωμένες, χωρίς ὅμως νά συγχέονται ἡ μία μέ τήν ἄλλη, γιατί εἶναι χωριστές, ἄλλο πρόσωπο ἡ μία καί ἄλλο ἡ ἄλλη. Τό ὅτι ὅμως εἶναι χωριστές καί διάφορες oἱ θεῖες ὑποστάσεις δέν σημαίνει ὅτι εἶναι διηρημένες. Θά τό δεχθοῦμε αὐτό ὅπως μᾶς τό λέγει ὁ ἅγιος Δαμασκηνός: «Οἱ τρεῖς τέλειες θεῖες ὑποστάσεις εἶναι ἑνωμένες μέ ἀσύγχυτο τρόπο καί συνάμα διαιροῦνται ἀδιάστατα, πράγμα πού εἶναι καί παράδοξο». Δηλαδή πιστεύουμε στόν Πατέρα, τόν Υἱό καί τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού στό ὄνομά τους ἔχουμε βαπτιστεῖ. Γιατί ἔτσι δίδαξε ὁ Κύριος τούς ἀποστόλους νά βαπτίζουν, λέγοντάς τους: «Βαπτίζοντες αὐτούς εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος» (Ματθ. 28,19).

3. Καί μᾶς τό λέγει καί ἀναλυτικά αὐτό ὁ ἅγιος δογματολόγος τῆς Ἐκκλησίας μας: Πιστεύουμε σέ ἕνα Πατέρα, πού εἶναι ἡ ἀρχή καί ἡ αἰτία ὅλων. Αὐτός δέν γεννήθηκε ἀπό κανένα (γι᾽ αὐτό εἶναι «ἀναίτιος καί ἀγέννητος»), ἀλλά ἀπό αὐτόν δημιουργήθηκαν ὅλα. Δημιουργήθηκαν, ὄχι γεννήθηκαν! Ὁ Πατέρας Θεός εἶναι μόνο τοῦ Υἱοῦ του κατά φύσιν Πατέρας. Τοῦ μονογενοῦς του Υἱοῦ, τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί σωτήρα μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί ὁ Θεός Πατέρας πάλι εἶναι «προβολεύς» τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἡ μία θεία ὑπόσταση, λοιπόν, εἶναι αὐτή τοῦ Πατέρα, ἀπό τήν ὁποία γεννήθηκε ὁ Υἱός καί ἐκπορεύθηκε («προβολεύς») τό Ἅγιο Πνεῦμα.

Ἡ ἄλλη θεία ὑπόσταση εἶναι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ὁ μονογενής, ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός, πού γεννήθηκε ἀπό τόν Πατέρα πρίν ἀπό ὅλους τούς αἰῶνες. Γεννήθηκε καί δέν δημιουργήθηκε. Γεννήθηκε ὡς φῶς ἀπό φῶς, Θεός ἀληθινός ἀπό Θεό ἀληθινό. Καί ἀφοῦ ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ γεννήθηκε καί δέν δημιουργήθηκε, ἄρα εἶναι ὁμοούσιος μέ τόν Πατέρα καί διά μέσου αὐτοῦ ἔγιναν τά πάντα. Λέγοντας στήν Ὁμολογία τῆς πίστης μας ὅτι ὁ Υἱός γεννήθηκε ἀπό τόν Πατέρα «πρό πάντων τῶν αἰώνων», δείχνουμε μέ αὐτό ὅτι ἡ γέννησή του εἶναι ἄχρονη καί ἄναρχη. Δηλαδή, ὁ Υἱός ὑπῆρχε πάντοτε, ὅπως πάντοτε ὑπῆρχε ὁ Πατέρας, γι᾽ αὐτό καί λέγεται τό«ἀπαύγασμα τῆς δόξης» τοῦ Πατέρα (Ἑβρ. 1,3). Εἶναι δηλαδή ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, «λαμπρή ἀκτινοβολία» τῆς ἔνδοξης φύσης τοῦ Πατέρα. Αὐτό σημαίνει τό «ἀπαύγασμα τῆς δόξης». Καί ἀφοῦ ὁ Πατέρας πάντοτε ἀκτινοβολεῖ καί δέν εἶναι ποτέ σβησμένος ἥλιος (!..), ἄρα πάντοτε ὑπῆρχε ὁ Υἱός, συνάναρχος μέ τόν Πατέρα. Πάντοτε ἦταν μέ τόν Πατέρα καί στόν Πατέρα, γεννημένος ἀπ᾽ αὐτόν μέ ἀΐδιο καί ἄναρχο τρόπο· γιατί δέν ὑπῆρχε διάστημα, κατά τό ὁποῖο ὑπῆρχε ὁ Πατέρας, χωρίς νά ὑπάρχει ὁ Υἱός, ἀλλά «ἅμα Πατήρ, ἅμα Υἱός», γεννημένος ἀπ᾽ αὐτόν. Ἄλλωστε δέν θά μποροῦσε ὁ Πατέρας νά λέγεται Πατέρας, ἄν δέν εἶχε Υἱό. Καί ἀκόμη, ἄν ποῦμε ὅτι ὁ Πατέρας στήν ἀρχή δέν εἶχε Υἱό, ἀλλά ἔπειτα τόν ἀπέκτησε, θά ποῦμε τήν μεγάλη βλασφημία ὅτι ἀλλοιώθηκε ὁ Θεός. Γιατί ἀπό μή Πατέρας ἔγινε Πατέρας. Ἀλλά ὁ Θεός δέν ἀλλοιώνεται ποτέ. Εἶναι ἀδύνατο νά ποῦμε γιά τόν Θεό ὅτι δέν εἶχε κάποτε φυσική γονιμότητα. (Γονιμότητα κατά φύσιν εἶναι τό νά γεννήσει κάποιος κάποιον ὅμοιο μέ αὐτόν, νά τόν γεννήση δηλαδή ἀπό τήν οὐσία του).

4. Μήν λέμε λοιπόν τήν ἀσέβεια ὅτι ὑπῆρξε χρόνος κατά τόν ὁποῖο ὁ Πατέρας Θεός δέν εἶχε τόν Υἱό Του, γιατί εἰσάγουμε τροπή στήν ὑπόσταση τοῦ Πατέρα. Ἐπειδή, ἐνῶ δέν ἦταν Πατέρας, ἔγινε ὕστερα Πατέρας. Ὄχι! Ὁ Υἱός ὑπῆρχε πάντοτε, εἶναι συνάναρχος μέ τόν Πατέρα του, γιατί γεννήθηκε ἀπό τήν οὐσία του. Ἡ κτίση, πού ἔγινε ἀργότερα, δέν ἔγινε ἀπό τήν οὐσία τοῦ Πατέρα, ἀλλά ἐνῶ δέν ὑπῆρχε, ἦρθε σέ ὕπαρξη («ἐκ τοῦ μή ὄντος εἰς τό εἶναι») μέ τήν βούληση καί τήν δύναμη τοῦ Θεοῦ καί δέν εἶναι γέννημα τῆς οὐσίας του, ξαναλέμε. Ἔτσι, μέ τήν δημιουργία τῆς κτίσης, δέν ἔγινε τροπή τῆς θείας ὑποστάσεως τοῦ Πατέρα, ὅπως θά λέγαμε, ἄν πιστεύαμε ὅτι ὁ Υἱός γεννήθηκε ἀργότερα ἀπό τήν οὐσία του καί δέν εἶναι συνάναρχος μέ τόν Πατέρα. Ἡ κτίση εἶναι δημιουργία καί ὄχι γέννηση τοῦ Θεοῦ. «Γέννηση – λέγει ὁ ἅγιος Δαμασκηνός – εἶναι ἡ προέλευση αὐτοῦ πού γεννιέται ἀπό τήν οὐσία τοῦ γεννήτορα μέ ὁμοιότητα κατά τήν οὐσία πρός αὐτόν, ἐνῶ κτίση καί δημιουργία εἶναι αὐτό πού γίνεται ἀπ᾽ ἔξω καί ὄχι ἀπό τήν οὐσία τοῦ κτίστη καί δημιουργοῦ, ὡς κτίσμα καί δημιούργημα ἀνόμοιο πρός τήν οὐσία πέρα γιά πέρα».

Ἀλλά θά μᾶς πεῖ καί ἄλλα πολλά καί σπουδαῖα ὁ ἅγιος διδάσκαλός μας Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός γιά τήν γέννηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, γιά νά ἔρθει ἀργότερα στήν τρίτη θεία ὑπόσταση, τό Ἅγιο Πνεῦμα. Γιατί αὐτό εἶναι τό θέμα του: Ἡ Ἁγία Τριάδα, οἱ τρεῖς θεῖες ὑποστάσεις.

(Συνεχίζεται)

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

http://aktines.blogspot.com/2019/10/blog-post_692.html