Κυριακή πρό τῶν Φώτων.Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γιά τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Πρόδρομο καί Βαπτισή. Μέρος Τρίτο

ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ[:Ματθ.3,1-12] 

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ 

ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΝ ΠΡΟΔΡΟΜΟ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΤΗ 

[Μέρος τρίτο: Ματθ.3,4-6] 

Ο ίδιος ο Ιωάννης είχε κατασκευασμένο το ένδυμά του από τρίχες καμήλου και φορούσε γύρω από τη μέση του δερμάτινη ζώνη. Βλέπεις πως άλλα είπαν οι προφήτες και άλλα τα άφησαν για τους Ευαγγελιστές; Για τον λόγο αυτόν και ο Ματθαίος παραθέτει τις προφητείες αλλά προσθέτει και τις δικές του πληροφορίες, χωρίς να θεωρεί περιττό και ασήμαντο να μιλήσει ακόμη και για την ενδυμασία του δικαίου αυτού άντρα. 

Πραγματικά ήταν άξιο θαυμασμού και παράδοξο να συναντήσει κανείς τόση καρτερία και αντοχή σε ανθρώπινο σώμα. Αυτό ακριβώς προσείλκυε περισσότερο τους Εβραίους, που έβλεπαν στο πρόσωπό του τον μέγα Ηλία και από όσα τότε παρακολουθούσαν οδηγούνταν στην ανάμνηση του μακαρίου εκείνου ανθρώπου[:ο Ιωάννης κατά την τροφή και την ενδυμασία έμοιαζε στον Ηλία· πρβλ. Δ΄Βασιλ.1,8 :«ἀνὴρ δασὺς καὶ ζώνην δερματίνην περιεζωσμένος τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ. καὶ εἶπεν· Ἠλιοὺ ὁ Θεσβίτης οὗτός ἐστι(:είναι άντρας δασύτριχος, ζωσμένος γύρω από τη μέση μια δερμάτινη ζώνη. Και ο Οχοζίας τους είπε: ‘’Αυτός είναι ο Ηλίας ο Θεσβίτης’’)»]. Και ήταν ακόμη μεγαλύτερη η έκπληξή τους· διότι ο Ηλίας έμενε και σε πόλεις και σε σπίτια, ενώ ο Ιωάννης κατοίκησε συνεχώς στην έρημο ήδη από τα σπάργανά του, τη νηπιακή σχεδόν ηλικία του. 

Έπρεπε ο Πρόδρομος εκείνου που έμελλε να καταργήσει όλα τα παλαιά- τον πόνο, την κατάρα, τη λύπη, τον ιδρώτα- έπρεπε να διαθέτει και εκείνος μερικά σύμβολα της δωρεάς αυτής και να είναι ανώτερος εκείνης της παλαιάς καταδίκης. Ούτε λοιπόν τη γη όργωσε, ούτε αυλάκι άνοιξε, ούτε έφαγε το ψωμί του με τον ιδρώτα του προσώπου του. Ήταν πρόχειρο το τραπέζι του, η ένδυσή του ευκολότερη από το φαγητό και με λιγότερους ακόμη κόπους από την ένδυση η εξασφάλιση της κατοικίας. Δεν χρειάστηκε ούτε στέγη, ούτε κλίνη, ούτε τραπέζι, αλλά μέσα σε αυτήν τη σάρκα έδωσε δείγματα αγγελικής ζωής. Για τον λόγο αυτόν και το ένδυμά του ήταν τρίχινο, για να διδάσκει με την εμφάνισή του να απελευθερωθούμε από τα ανθρώπινα κα να μην έχουμε κανένα κοινό σημείο με τη γη αλλά να επανέλθουμε στην προηγούμενη κατάσταση, προτού ο Αδάμ αισθανθεί την ανάγκη της εξωτερικής περιβολής και της ενδύσεως. Έτσι η εμφάνιση εκείνη ήταν σύμβολο της βασιλείας και της μετανοίας.

Και μη ρωτήσεις πού βρήκε το τρίχινο ένδυμα και τη ζώνη, αφού κατοικούσε στην έρημο. Αν κινήσει αυτό την απορία σου, θα σε απασχολήσουν και άλλα. Πώς έμεινε λ.χ. στην έρημο με τους πάγους και τους καύσωνες και μάλιστα με το απαλό σώμα της τρυφερής ηλικίας; Πώς η παιδική σάρκα στάθηκε ικανή να αντιμετωπίσει τόσο ανώμαλες καιρικές συνθήκες, τόσο διαφορετική διατροφή και όλη την άλλη ταλαιπωρία της ερήμου; Πού είναι οι Έλληνες φιλόσοφοι, που ενώ ζήλεψαν την κυνική αναισχυντία[:ο Ιερός Χρυσόστομος εννοεί εδώ τους Κυνικούς φιλοσόφους· έτσι ονομάζονταν οι οπαδοί του ιδρυτή της κυνικής σχολής Αντισθένη, κατά τη διδασκαλία των οποίων η άρνηση των βιοτικών αναγκών αποτελούσε αρετή, καθιστούσε τον άνθρωπο ευδαίμονα και προφύλασσε αυτόν από τις μεταπτώσεις της τύχης και τις απογοητεύσεις του κόσμου. Πολλοί από αυτούς έφτασαν μέχρι και να περιφρονήσουν ακόμα και τον ίδιο τον πολιτισμό και ζούσαν επαιτώντας και κατά τη φύση, γι' αυτό και ο όρος «κυνικός», ο οποίος αρχικά σήμαινε αυτόν που δεν είχε ανάγκη από τίποτε, όμως αργότερα εξέπεσε στη σημασία του απαίδευτου, του ανάγωγου και του αναιδούς]άσκοπα και μάταια, εντούτοις και δαχτυλίδια φορούσαν και ποτήρια χρησιμοποιούσαν και είχαν στην υπηρεσία τους υπηρέτες και υπηρέτριες και περιτριγυρίζονταν από πολλή άλλη φαντασία, κλίνοντας πότε προς το ένα και πότε προς το άλλο άκρο; Ποιο το όφελος να κλείνεσαι στο πιθάρι[:όπως ο κυνικός φιλόσοφος Διογένης] και να διαπράττεις κατόπιν τέτοιες ασέλγειες; 

Δεν ήταν ο Πρόδρομος όμοιός του. Κατοίκησε την έρημο σαν να ήταν ο ουρανός και πραγματοποίησε αυστηρό ενάρετο βίο. Και από την έρημο ως άγγελος από τον ουρανό κατέβαινε στις πόλεις. Ήταν της ευσέβειας αθλητής, νικητής παγκόσμιος, φιλόσοφος της φιλοσοφίας που είναι άξια του ουρανού. Ας σημειώσουμε ότι αυτά γίνονταν όταν η αμαρτία δεν είχε ακόμη καταργηθεί και δεν είχε ο νόμος καταλυθεί, δεν είχε ο θάνατος δεσμευθεί, οι χάλκινες πύλες δεν είχαν συντριβεί, αλλά ίσχυε ακόμη το παλαιό καθεστώς. Αυτό θα πει γενναία και άγρυπνη ψυχή· προηγείται σε όλα και υπερπηδά τα συνήθη σκάμματα. Όπως ακριβώς έπραξε ο Παύλος μέσα στη νέα πολιτεία. 

«Αλλά», θα ρωτήσει κάποιος, «για ποιο λόγο χρησιμοποίησε ζώνη στο ένδυμά του;». Ήταν συνήθεια των παλαιών, προτού φτάσουμε στη μαλακή και ελεύθερη αυτή περιβολή. Χρησιμοποιεί ζώνη και ο Πέτρος και ο Παύλος. [Πράξ.21,11: «Καὶ ἐλθὼν πρὸς ἡμᾶς καὶ ἄρας τὴν ζώνην τοῦ Παύλου, δήσας τε αὐτοῦ τοὺς πόδας καὶ τὰς χεῖρας εἶπε· τάδε λέγει τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον· τὸν ἄνδρα οὗ ἐστιν ἡ ζώνη αὕτη, οὕτω δήσουσιν εἰς Ἱερουσαλὴμ οἱ Ἰουδαῖοι καὶ παραδώσουσιν εἰς χεῖρας ἐθνῶν(:Αυτός, όταν ήλθε να μας επισκεφθεί, πήρε τη ζώνη του Παύλου και έδεσε μ’ αυτήν τα πόδια και τα χέρια του και είπε: Αυτά λέει το Άγιο Πνεύμα: Τον άνδρα στον οποίο ανήκει η ζώνη αυτή, θα τον δέσουν στην Ιερουσαλήμ οι Ιουδαίοι έτσι όπως είμαι εδώ δεμένος εγώ, και θα τον παραδώσουν στα χέρια των εθνικών Ρωμαίων)»], λέγει. Και ο Ηλίας επίσης ήταν με αυτόν τον τρόπο ενδεδυμένος όπως και κάθε άγιος, επειδή ήσαν συνεχώς απασχολημένοι με εργασία είτε με οδοιπορίες, είτε κοπίαζαν και ταλαιπωρούνταν με κάτι άλλο που έπρεπε να γίνει. Και όχι μόνο για τον λόγο αυτόν, αλλά και για το ότι περιφρονούσαν κάθε καλλωπισμό και επιδίωκαν συστηματικά τη σκληραγωγία. Αυτό αποτελεί και το μέγιστο εγκώμιο της αρετής τους, λέγει ο Χριστός με τα εξής: «ἀλλὰ τί ἐξεληλύθατε ἰδεῖν; ἄνθρωπον ἐν μαλακοῖς ἱματίοις ἠμφιεσμένον; ἰδοὺ οἱ ἐν ἱματισμῷ ἐνδόξῳ καὶ τρυφῇ ὑπάρχοντες ἐν τοῖς βασιλείοις εἰσίν(:Αλλά τι βγήκατε να δείτε; Κανέναν άνθρωπο ντυμένο με απαλά πολυτελή φορέματα και μαλθακό; Όσοι φορούν λαμπρά πολυτελή ρούχα και ζουν μέσα στην αποχαύνωση των απολαύσεων, μένουν στα βασιλικά ανάκτορα)» [Λουκ.7,25]. 

Αν τώρα εκείνος που ήταν τόσο καθαρός, και λαμπρότερος από τον ουρανό και ανώτερος από όλους τους Προφήτες, που, σύμφωνα με τη μαρτυρία του ίδιου του Κυρίου, μεγαλύτερός του δεν γεννήθηκε[«ἀλλὰ τί ἐξεληλύθατε ἰδεῖν; προφήτην; ναὶ λέγω ὑμῖν, καὶ περισσότερον προφήτου. οὗτός ἐστι περὶ οὗ γέγραπται, ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς κατασκευάσει τὴν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου· λέγω γὰρ ὑμῖν, μείζων ἐν γεννητοῖς γυναικῶν προφήτης Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ οὐδείς ἐστιν(:Αλλά τι βγήκατε να δείτε; Κάποιον προφήτη; Ναι˙ σας βεβαιώνω μάλιστα ότι αυτός είναι περισσότερο από προφήτης. Διότι αυτός αξιώθηκε να δει τον Μεσσία που προανήγγειλαν οι προφήτες, και επιπλέον προφητεύθηκε και η δική του δράση και αποστολή. Πράγματι. Αυτός είναι εκείνος για τον οποίο έχει γράψει ο προφήτης Μαλαχίας: Ιδού εγώ αποστέλλω τον αγγελιοφόρο μου αμέσως πριν από σένα. Αυτός θα προετοιμάσει το δρόμο μπροστά σου και θα προπαρασκευάσει τις ψυχές των ανθρώπων να σε δεχθούν.Ο Ιωάννης είναι περισσότερο από προφήτης, και σας προσθέτω το εξής: Δεν υπάρχει κανείς προφήτης μεγαλύτερος στη αξία από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή ανάμεσα στους ανθρώπους που γεννήθηκαν μέχρι τώρα από γυναίκες)»[Λουκ.7,26-28], και ο οποίος είχε τόση μεγάλη παρρησία, αν εκείνος ταλαιπωρούσε τόσο πολύ τον εαυτό του, περιφρονώντας με πολλή δύναμη τις εφήμερες απολαύσεις και γυμνάζοντας τον εαυτό του στη σκληρή αυτή ζωή, ποια απολογία θα κάνουμε εμείς που με όλες τις τόσες ευεργεσίες και τα τεράστια φορτία των αμαρτιών, δεν πραγματοποιούμε μήτε το πολλοστημόριο της εξομολογήσεως που απαιτείται, αλλά παραδινόμαστε στη μέθη, στην πολυφαγία, λουζόμαστε με αρώματα, δεν διαφέρουμε καθόλου από τις πορνευόμενες του θεάτρου, εξασθενούμε από όλες τις πλευρές τον εαυτό μας και τον κάνουμε εύκολη άγρα του διαβόλου; 

«Τότε ἐξεπορεύετο πρὸς αὐτὸν Ἱεροσόλυμα καὶ πᾶσα ἡ Ἰουδαία καὶ πᾶσα ἡ περίχωρος τοῦ Ἰορδάνου καὶ ἐβαπτίζοντο ἐν τῷ Ἰορδάνῃ ὑπ᾿ αὐτοῦ ἐξομολογούμενοι τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν(:τότε έβγαιναν και πήγαιναν κοντά του οι κάτοικοι των Ιεροσολύμων και όλης της Ιουδαίας, καθώς και όλης της χώρας που εκτεινόταν στη δεξιά και την αριστερή όχθη του Ιορδάνη ποταμού. Και βαπτίζονταν μέσα στον Ιορδάνη από τον Ιωάννη, ενώ συγχρόνως εξομολογούνταν τις αμαρτίες τους)»[Ματθ.3,5-6]. 

Βλέπεις πόσο ισχυρή ήταν η παρουσία του προφήτη; Πώς αναπτέρωσε τον λαό και τον οδήγησε στη συναίσθηση των αμαρτιών του; Ήταν αληθινά άξιο θαυμασμού, να τον δεις να πραγματοποιεί τέτοια κατορθώματα με ανθρώπινη μορφή, να επιδεικνύει τόση παρρησία, να επιπλήττει όλους σαν να ήταν παιδιά και να αστραποβολεί η χάρη από το πρόσωπό του. Στην έκπληξη συντελούσε και η εμφάνιση προφήτη έπειτα από πολύ διάστημα· τους είχε εγκαταλείψει το χάρισμα και επανήλθε σε αυτούς έπειτα από πολύ χρόνο. 

Και ο τρόπος του κηρύγματος ήταν παράδοξος και ασυνήθιστος. Δεν άκουσαν τίποτε από τα γνωστά, πολέμους, μάχες, νίκες επίγειες, λιμούς και επιδημίες, Βαβυλωνίους και Πέρσες, άλωση πόλεως και τα άλλα τα συνηθισμένα. Όχι. Γινόταν λόγος για τους ουρανούς και την εκεί βασιλεία και για την τιμωρία στη γέενα. Για τον λόγο αυτόν λοιπόν και μολονότι δεν ήταν πολύς ο καιρός, που είχαν εξοντωθεί όλοι οι αποστάτες της ερήμου μαζί με τον Ιούδα και τον Θευδά[: Ο Ιούδας ήταν ηγέτης εξεγέρσεως κατά των Ρωμαίων(6-7 π.Χ.). Καταγόταν από τη Γαλιλαία και στασίασε εναντίον του ηγεμόνα Κυρηκίου κατά τις ημέρες της απογραφής, δηλαδή κατά τον χρόνο της γεννήσεως του Κυρίου. Από αυτό προέκυψε η παράταξη των ζηλωτών. Κινούνταν από την πεποίθηση ότι ήταν ανάξιο για τους Εβραίους να ανέχονται μετά τον Θεό κυρίους θνητούς· απώτερος όμως σκοπός του ήταν η επίσπευση της ελεύσεως του Μεσσία. Το κίνημα του Θευδά, με χαρακτήρα εθνικό και μεσσιανικό και αυτό, είχε προηγηθεί του κινήματος του Ιούδα. Ο Θευδάς αυτός ήταν επίσης Ιουδαίος επαναστάτης, ο οποίος είχε κακό τέλος, και αναφέρεται από τον Γαμαλιήλ στο ιουδαϊκό συνέδριο κατά τη σύλληψη των Αποστόλων: Πραξ.5,36], δεν δίστασαν να εξορμήσουν προς αυτόν. Δεν τους καλούσε για τα ίδια, την επιβουλή εξουσίας, την αποστασία, την επανάσταση· ήθελε να τους χειραγωγήσει στη βασιλεία των ουρανών. Για τον λόγο αυτόν δεν τους κρατούσε μαζί του στην έρημο να τους περιφέρει εδώ και εκεί· τους βάπτιζε, μετέδιδε σε αυτούς την πνευματική διδασκαλία του και τους άφηνε. Τους δίδασκε με κάθε τρόπο, με λόγια και με έργα, να περιφρονούν όλα τα επίγεια, να ανυψώνουν το πνεύμα τους προς τα μελλοντικά και προς αυτά να κατευθύνονται καθημερινά. 

Αυτόν ας μιμηθούμε και εμείς και αφού αφήσουμε την απόλαυση και τη μέθη, ας ακολουθήσουμε την αυστηρή ζωή. Είναι καιρός εξομολογήσεως και για τους αμύητους και για τους βαπτισμένους. Οι πρώτοι, για να μετανοήσουν και να μετάσχουν στα ιερά μυστήρια, οι δεύτεροι, αφού αποπλύνουν τη μετά το βάπτισμα αμαρτία, να προσέλθουν στην τράπεζα με καθαρή συνείδηση. Ας απομακρυνθούμε λοιπόν από τη μαλθακή και χαλαρή αυτή ζωή. Δεν είναι δυνατό, δεν είναι να συμβαδίζουν η εξομολόγηση και η απόλαυση. Ας μας τα διδάξει και αυτά ο Ιωάννης από την ενδυμασία του, από την τροφή, από την κατοικία. 

«Μας διατάζεις λοιπόν να περιοριστούμε και εμείς έτσι;», θα μπορούσε να ρωτήσει κάποιος. Δεν σας διατάζω, σας συμβουλεύω και σας παρακινώ. Αν αυτό δεν είναι των δυνάμεών σας, ας δείξουμε μετάνοια παραμένοντας και μέσα στις πόλεις· έξω από την πόρτα μας είναι το δικαστήριο. Αλλά και περισσότερο αν απείχε, και πάλι δεν έπρεπε να έχουμε θάρρος· διότι το τέλος της ζωής καθενός, έχει το νόημα και τη θέση της συντελείας γι' αυτόν που καλείται. Ότι όμως είναι έξω από τη θύρα μας, άκουσε τον Παύλο να το λέγει: «ἡ νὺξ προέκοψεν, ἡ δὲ ἡμέρα ἤγγικεν. ἀποθώμεθα οὖν τὰ ἔργα τοῦ σκότους καὶ ἐνδυσώμεθα τὰ ὅπλα τοῦ φωτός(:η νύχτα, δηλαδή η παρούσα ζωή που ομοιάζει με νύχτα, έχει πλέον προχωρήσει· η δε ημέρα της μελλούσης ζωής και της εκδημίας μας προς τον ουρανό πλησίασε. Ας αποθέσουμε λοιπόν και ας πετάξουμε από την ψυχή μας και τη ζωή μας τα έργα του σκότους και ας ενδυθούμε, σαν φωτεινά όπλα, τα έργα της αρετής)»[Ρωμ.13,12]. Και σε άλλο σημείο: «ἔτι γὰρ μικρὸν ὅσον ὅσον, ὁ ἐρχόμενος ἥξει καὶ οὐ χρονιεῖ(:καλλιεργήστε και τονώστε την υπομονή σας,διότι πολύ λίγος χρόνος απομένει, και ο Κύριος, ο ερχόμενος για να κρίνει ζώντες και νεκρούς, θα έλθει πάλι και δε θα αργήσει)» [Εβρ.10,37]. 

Συμπληρώθηκαν τα σημεία που προμηνύουν εκείνη την ημέρα. Μας λέγει: «καὶ κηρυχθήσεται τοῦτο τὸ εὐαγγέλιον τῆς βασιλείας ἐν ὅλῃ τῇ οἰκουμένῃ εἰς μαρτύριον πᾶσι τοῖς ἔθνεσι, καὶ τότε ἥξει τὸ τέλος(:και θα κηρυχθεί το ευαγγέλιο αυτό της βασιλείας σε όλη την οικουμένη, για να είναι το κήρυγμα αυτό έλεγχος για όλα τα έθνη, όσα δεν θα πιστέψουν, ώστε να μην μπορούν να προφασισθούν ότι δεν προσφέρθηκε και σε αυτούς το ευαγγέλιο. Και τότε θα έλθει το τέλος του κόσμου, του οποίου εικόνα και προτύπωση θα είναι το επικείμενο τέλος των Ιεροσολύμων)»[Ματθ.24,14]. 

Προσέξτε την ακρίβεια του λόγου. Δεν είπε: «όταν πιστέψετε όλοι σε Αυτόν», αλλά «όταν κηρυχθεί σε όλους». Για τον λόγο αυτόν βέβαια έλεγε: «εἰς μαρτύριον πᾶσι τοῖς ἔθνεσι». Έκανε σαφές ότι δεν αναμένει να πιστέψουν όλοι και τότε να έλθει. Το «μαρτύριον» σημαίνει λόγο κατηγορίας και ελέγχου και καταδίκης εκείνων που δεν πίστεψαν. Αλλά εμείς ενώ τα ακούμε και τα βλέπουμε, κοιμόμαστε και βλέπουμε όνειρο, καθώς σαν να είμαστε αποχαυνωμένοι σε βαθύτατη νύκτα· διότι βεβαίως δεν είναι καθόλου καλύτερα από όνειρα τα παρόντα πράγματα, είτε είναι ευχάριστα, είτε δυσάρεστα. 

Σας παρακαλώ λοιπόν να ξυπνήσετε και να στρέψετε το βλέμμα σας προς τον Ήλιο της δικαιοσύνης. Όποιος κοιμάται δεν μπορεί να δει τον ήλιο και να ευχαριστήσει την όρασή του με την ωραιότητα της ακτινοβολίας του, αλλά ό,τι δει, το βλέπει όπως μέσα σε όνειρο. Για τον λόγο αυτόν έχουμε ανάγκη από λεπτομερή εξομολόγηση και από δάκρυα πολλά και επειδή χωρίς συναίσθηση αμαρτάνουμε και επειδή τα αμαρτήματά μας είναι μεγάλα και από συγνώμη βαρύτερα. Ότι αυτό δεν είναι ψέμα μου, μαρτυρούν οι περισσότεροι από όσους με ακούτε. Εντούτοις και αν ακόμη είναι μεγαλύτερα από τη συγνώμη, ας μετανοήσουμε και θα απολαύσουμε τους στεφάνους. Και δεν θεωρώ ως μετάνοια να εγκαταλείψετε μόνο τις παλαιές κακές πράξεις σας, αλλά να επιδείξετε ακόμη μεγαλύτερες καλές. 

Μας λέγει ο Ιωάννης ο Πρόδρομος: «Ποιήσατε καρπούς ἀξίους τῆς μετανοίας». Πώς θα τους επιτύχουμε; Αν πράξουμε τα αντίθετα από ό,τι προηγουμένως. Άρπαξες λόγου χάρη τα ξένα; Δώσε τώρα και τα δικά σου. Πόρνευσες επί πολύ χρόνο; Μην πλησιάσεις επί ένα διάστημα ούτε τη δική σου γυναίκα, κάμε εγκράτεια. Πρόσβαλες και χτύπησες τους περαστικούς; Ευχαρίστησε τώρα όσους σε προσβάλλουν· ευεργέτησε όσους σε κτυπούν. Για να γίνουμε καλοί, δεν αρκεί να αφαιρέσουμε το βέλος· πρέπει να επιθέσουμε και φάρμακα στο τραύμα. Είχες παραδοθεί τον περασμένο καιρό στις απολαύσεις και τη μέθη; Να νηστέψεις τώρα, να τηρήσεις υδροποσία, για να επανορθώσεις τη ζημία που υπέστης. Είδες με ακόλαστους οφθαλμούς την ξένη ομορφιά; Μην αντικρίσεις στο εξής καθόλου γυναίκα, για να είσαι περισσότερο ασφαλής. Μας λέγει: «ἔκκλινον ἀπὸ κακοῦ καὶ ποίησον ἀγαθὸν καὶ κατασκήνου εἰς αἰῶνα αἰῶνος(:τραβήξου μακριά από το κακό και πράττε πάντοτε το καλό. Τότε θα κατοικήσεις μόνιμα και με ασφάλεια στην ιερή γη των πατέρων σου)» [Ψαλμ.36,27]. 

Και αλλού: «Παῦσον τὴν γλῶσσάν σου ἀπὸ κακοῦ καὶ χείλη σου τοῦ μὴ λαλῆσαι δόλον·ἔκκλινον ἀπὸ κακοῦ καὶ ποίησον ἀγαθόν, ζήτησον εἰρήνην καὶ δίωξον αὐτήν(: εσύ, που ποθείς και θέλεις αυτό, σταμάτησε τη γλώσσα σου από τις κακολογίες και κλείσε τα χείλη σου, ώστε να μη λαλούν δολιότητες. Φύγε μακριά από κάθε κακό, κάνε το αγαθό και ευάρεστο ενώπιον του Κυρίου. Ζήτησε την ειρήνη με τον εαυτό σου και με τους άλλους και επιδίωξέ τη με κάθε τρόπο)» [Ψαλμ.33,14-15]. Και δεν εννοώ την ειρήνη με τους ανθρώπους μόνο, αλλά και την ειρήνη με τον Θεό. Είπε καλώς «δίωξον(:να επιδιώξεις)»· διότι την έχουν απελάσει και αποβάλει, και εκείνη αφού άφησε τη γη, ταξίδεψε στον ουρανό, θα μπορέσουμε όμως να την επαναφέρουμε αν θέλουμε. Και αφού παραμερίσουμε όλα όσα την εμποδίζουν, την αφροσύνη, την αλαζονεία, να επιδιώξουμε τον σώφρονα αυτόν και λιτό βίο. Τίποτε δεν είναι βαρύτερο από την οργή και το θράσος. Αυτά δημιουργούν τους φαντασμένους αλλά και τους δουλοπρεπείς, με τη φαντασία τους, καταγέλαστους και με τη δουλοπρέπειά τους, μισητούς· και συνδυάζει αντίθετες κακίες, την ανοησία και την κολακεία. Αν όμως περικόψουμε την υπερβολή του πάθους, θα γίνουμε ταπεινοί με μέτρο και υψηλοί με ασφάλεια· διότι και στα σώματά μας από την υπερβολή είναι που δημιουργούνται οι δύσκολες καταστάσεις. Όταν τα διάφορα στοιχεία μέσα μας υπερβούν τα όρια της δραστηριότητάς τους και ξεπεράσουν το μέτρο, τότε προκαλούνται οι διάφορες ασθένειες και οι οδυνηροί θάνατοι. Το ίδιο θα διαπιστώσει κανείς ότι συμβαίνει και στην ψυχή. 

Ας περικόψουμε λοιπόν την υπερβολή και ας πιούμε το σωτήριο ποτήριο του μέτρου. Ας μείνουμε στον συνδυασμό που πρέπει και ας τηρήσουμε με ακρίβεια τις προσευχές μας. Αν δεν λάβουμε, ας εξακολουθήσουμε για να λάβουμε, και αν λάβουμε, επειδή λάβαμε. Διότι και ο ίδιος δεν επιθυμεί να αναβάλει τη δωρεά αλλά με την καθυστέρηση μηχανεύεται τη δική μας επιμονή. Για τον λόγο αυτόν και αναβάλλει την εκπλήρωση της αιτήσεώς μας και παραχωρεί συχνά να έλθει ο πειρασμός, για να καταφεύγουμε συνεχώς σε Αυτόν και να μένουμε πλησίον Του. Έτσι κάνουν και οι σαρκικοί πατέρες και οι μητέρες οι φιλότεκνες. Όταν δουν ότι τα παιδιά τους, αφού αφήσουν τη δική τους συντροφιά, παίζουν με τους συνομηλίκους τους, κάνουν τους υπηρέτες τους να σκηνοθετήσουν πολλές συμφορές, ώστε από φόβο να αναγκαστούν να καταφύγουν στη μητρική αγκάλη. Όμοια και ο Θεός επισείει συχνά την απειλή, όχι για να μας απομακρύνει αλλά για να μας προσελκύσει κοντά Του· και όταν επανέλθουμε σε Αυτόν, αμέσως καταργεί τον φόβο· διότι αν είμαστε όμοιοι κατά τους πειρασμούς και κατά την έλλειψή τους, δε θα υπήρχε ανάγκη των πειρασμών. 

Και δεν ισχύει αυτό για εμάς μόνο· και οι παλαιοί άγιοι αποκόμιζαν πολλή ωφέλεια με τον ίδιο τρόπο. Για τον λόγο αυτόν και ο προφήτης λέγει: «ἀγαθόν μοι ὅτι ἐταπείνωσάς με, ὅπως ἂν μάθω τὰ δικαιώματά σου(:ευεργετικό και σωτήριο υπήρξε για εμένα το γεγονός, ότι με την πατρική σου παιδαγωγία και τις θλίψεις με ταπείνωσες, για να μάθω καλύτερα τις εντολές σου)»[Ψαλμ.118,71]. Αλλά και ο ίδιος έλεγε στους Αποστόλους· «ταῦτα λελάληκα ὑμῖν ἵνα ἐν ἐμοὶ εἰρήνην ἔχητε. ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε· ἀλλὰ θαρσεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον(:Σας τα είπα αυτά για να έχετε ειρήνη έχοντας κοινωνία και ένωση μαζί μου. Εφόσον είστε μέσα στον κόσμο, θα έχετε θλίψη. Αλλά έχετε θάρρος. Εγώ έχω νικήσει τον κόσμο. Και με τη νίκη μου αυτή εξασφάλισα και για σας το θρίαμβο και τη δόξα)» [Ιω.16,33].Και ο Παύλος όμως το ίδιο υπονοεί όταν λέγει: «Καὶ τῇ ὑπερβολῇ τῶν ἀποκαλύψεων ἵνα μὴ ὑπεραίρωμαι, ἐδόθη μοι σκόλοψ τῇ σαρκί, ἄγγελος σατᾶν, ἵνα με κολαφίζῃ ἵνα μὴ ὑπεραίρωμαι(:και εξαιτίας του μεγάλου πλήθους των αποκαλύψεων, για να μην υπερηφανεύομαι, επέτρεψε ο Θεός και μου δόθηκε σκληρό αγκαθωτό ξύλο στο σώμα, αρρώστια αθεράπευτη, άγγελος του σατανά, για να με χτυπά στο πρόσωπο και να με ταλαιπωρεί, για να μην υπερηφανεύομαι)»[Β΄Κορ.12,7]. Για τον λόγο αυτόν και παρακάλεσε να απαλλαγεί από τον πειρασμό, χωρίς εντούτοις να επιτύχει, επειδή πολύ κέρδος αποκόμιζε από αυτόν. Αν επίσης εξετάσουμε όλο τον βίο του Δαβίδ, θα τον βρούμε να λάμπει περισσότερο κατά τις περιόδους κινδύνου και ο ίδιος και οι άλλοι της εποχής εκείνης. Και ο Ιώβ τότε έλαμψε περισσότερο, και ο Ιωσήφ με τον τρόπο αυτόν ευδοκίμησε τόσο πολύ, και ο Ιακώβ και ο πατέρας του και ο πατέρας αυτού, όλοι όσοι έχουν ως τώρα φορέσει τους λαμπρότερους στεφάνους, στεφανώθηκαν και ανακηρύχθηκαν χάρη στις θλίψεις και τους πειρασμούς. 

Ας τα έχουμε όλα αυτά υπόψη και κατά τον σοφό λόγο «εὔθυνον τὴν καρδίαν σου καὶ καρτέρησον καὶ μὴ σπεύσῃς ἐν καιρῷ ἐπαγωγῆς(:να έχεις ευθεία και ειλικρινή την καρδιά σου. Όπλισε τον εαυτό σου με υπομονή και θάρρος και να μην παρασυρθείς μακριά από τον Κύριο σε περίοδο δυσκολιών)»[Σοφ. Σειρ.2,2]. Σε ένα μόνο να ασκήσουμε τον εαυτό μας, στο να υποφέρουμε τα πάντα με γενναιότητα· να μην πολυασχολούμαστε με ό,τι συμβαίνει και να μην το λεπτολογούμε. Η γνώση, για το πότε πρέπει να σταματήσουν οι θλίψεις, ανήκει στον Θεό, που παραχωρεί να μας επισκεφτούν. Της ευγνωμοσύνης μας καθήκον είναι να τις υπομείνουμε με όλη την καλή διάθεση. Αν γίνει αυτό, επακολουθούν όλα τα αγαθά. Για να επακολουθήσουν λοιπόν και για να γίνουμε άξιοι εδώ και εκεί λαμπρότεροι ας δεχόμαστε ό,τι μας στείλει ο Θεός, αποδίδοντας ευχαριστίες για όλα σε Αυτόν, που γνωρίζει καλύτερα από εμάς το συμφέρον μας και μας αγαπά ισχυρότερα από τους γονείς μας. Τις δύο αυτές σκέψεις ας σιγοψιθυρίζουμε προς τον εαυτό μας σε κάθε δυσκολία και ας περιορίζουμε τη λύπη μας, δοξολογώντας σε όλα τον Θεό που οικονομεί τα πάντα προς χάριν μας. Έτσι θα αποκρούσουμε και τις διαβολές με ευκολία και θα κερδίσουμε τον άφθαρτο στέφανο με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Σε Αυτόν και στον Πατέρα και μαζί με το άγιο Πνεύμα ανήκει η δόξα, η δύναμη και η τιμή και τώρα και πάντοτε και στους αιώνες. Αμήν. 

[Συνεχίζεται] 

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ, 

επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος 

ΠΗΓΕΣ: 

· http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Migne/John%20Chrysostom_PG%2047-64/In%20Matthaeum.pdf 

· Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος Παλαμάς», ΕΠΕ, εκδ.οίκος «Το Βυζάντιον», Υπόμνημα εις το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ομιλία Ι΄, τόμος 9, σελίδες 327-343, Θεσσαλονίκη 1978. 

· Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 63, σελ. 207 -224(ή: 104-109 του PDF). (https://drive.google.com/file/d/0ByZQkrKg4yKLbUtJbURIc2hhZFE/view) 

· Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014. 

· Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009. 

· Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005. 

· http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

· http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

· http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html