Ὁ Χριστός ὑπάρχει ἐκεῖ ὅπου διαφυλάσσεται ἡ ἀληθινή πίστις καί ὄχι ἐκεῖ ὅπου διαφυλάσσεται ἡ Ἀποστολική διαδοχή ἄνευ αὐτῆς.

Μέγας Βασίλειος (ΕΠΕ 3, 227 Επιστολή 240, παρ,3 Προς τους πρεσβυτέρους της Νικοπόλεως)

ὁ Χριστός ὑπάρχει ἐκεῖ ὅπου διαφυλάσσεται ἡ ἀληθινή πίστις καί ὄχι ἐκεῖ ὅπου διαφυλάσσεται ἡ Ἀποστολική διαδοχή ἄνευ αὐτῆς.

Ἐδῶ θαυμάσια περιγράφει ὁ ἅγιος τούς αἱρετικούς Ἐπισκόπους, τούς ὀνομάζει δέ Χριστεμπόρους καί μετασχηματιζόμενους ἀναλόγως τῆς διαθέσεως τῶν λαῶν. Ὅλους αὐτούς δέ, δέν τούς θεωρεῖ κἄν Ἐπισκόπους διότι, ὅπως ἀναφέρει, ἐχειροτονήθησαν «ἐπί καταλύσει τῆς πίστεως».

Καί βέβαια δέν τά ἔλεγε αὐτά κατόπιν ἀποφάσεως Συνόδου,διά τούς συγκεκριμένους αἱρετικούς, (αὐτό θά ἦτο προφανῶς περιττό καί θά ἤρκει πρός νουθεσία ἡ ἀπόφασις τῆς Συνόδου), ἀλλά τήν εὐθύνη διά τήν πίστι καί ὀρθοδοξότητα τῶν Ἐπισκόπων τήν ἐναπέθετε εἰς τόν κάθε ὀρθόδοξον. Ἐδῶ ἐπιπλέον φαίνεται ἡ δολιότης καί ἡ ὑποκρισία τῶν αἱρετικῶν Ἐπισκόπων, καθώς ἐπίσης καί ἡ θέσις τοῦ λαοῦ ὡς φύλακος τῆς πίστεως. Αὐτή ἡ ὑποκρισία εἶναι ἴδια καί ἀπαράμιλλη μέ τήν σημερινή, «ὅτε εἶδον τούς λαούς ἀγριαίνοντας σχηματίζονται πάλιν τήν ὀρθότητα». Μόνο πού σήμερα οἱ λαοί δέν ἀγριαίνουν, ὅπως τότε, ἀλλά ἐφησυχάζουν ἀναπαυόμενοι.

Εἶναι ἀκόμη ἄξιον παρατηρήσεως καί δεικνύει τήν ἄκρα αὐστηρότητα τοῦ ἀγίου εἰς τά θέματα τῆς πίστεως, αὐτό τό ὁποῖο ἀναφέρει στό τέλος: «ὡς μή προσληφθῆναί τινας εἰς κοινωνίαν μηδέ τῆς χειρός αὐτῶν ἐπιβολήν δεξαμένους, μετά ταῦτα εἰρήνης γενομένης, βιάζεσθαι ἑαυτούς ἐναριθμεῖν τῷ ἱερατικῷ πληρώματι». Ἐδῶ ὁ ἅγιος ἀπαγορεύει νά δεχθοῦν οἱ Ὀρθόδοξοι, ὅταν εἰρηνεύσουν τά πράγματα καί ἐπικρατήσει ἡ Ὀρθοδοξία, καί ὅσους ἐχειροτονήθηκαν ἀπό τούς αἱρετικούς καί κατόπιν μετανοήσουν καί θελήσουν νά προσέλθουν εἰς τήν Ὀρθοδοξία μέ τό ἱερατικό τους ἀξίωμα.

---------------------------------------------------------------

Αρχαίο κείμενο

«Μόνον μή ἐξαπατηθῆτε ταῖς ψευδολογίαις αὐτῶν ἐπαγγελομένων ὀρθότητα πίστεως. Χριστέμποροι γάρ οἱ τοιοῦτοι καί οὐ Χριστιανοί, τό ἀεί αὐτοῖς κατά τόν βίον τοῦτον λυσιτελοῦν τοῦ κατ’ ἀλήθειαν ζῆν προτιμῶντες. Ὅτε ἐνόμισαν κτᾶσθαι τήν κενήν ταύτην ἀρχήν, προσέθεντο τοῖς ἐχθροῖς τοῦ Χριστοῦ · ὅτε εἶδον τούς λαούς ἀγριαίνοντας, σχηματίζονται πάλιν τήν ὀρθότητα. Οὐκ οἶδα ἐπίσκοπον μηδέ ἀριθμήσαιμι ἐν ἱερεῦσι Χριστοῦ τόν παρά τῶν βεβήλων χειρῶν ἐπί καταλύσει τῆς πίστεως, εἰς προστασίαν προβεβλημένον. Αὕτη ἐστίν ἡ ἐμή κρίσις. Ὑμεῖς δέ εἴ τινα ἔχετε μεθ’ ἡμῶν μερίδα, ταὐτά ἡμῖν φρονήσετε δηλονότι · εἰ δέ ἐφ’ ἑαυτῶν βουλεύεσθε, τῆς ἰδίας γνώμης ἕκαστός ἐστι κύριος, ἡμεῖς ἀθῷοι ἀπό τοῦ αἵματος τούτου. Ταῦτα δέ ἔγραψα οὐχ ὑμῖν ἀπιστῶν, ἀλλά τό τινων ἀμφίβολον στηρίζων ἐκ τοῦ γνωρίσαι τήν ἐμαυτοῦ γνώμην, ὡς μή προσληφθῆναί τινας εἰς κοινωνίαν μηδέ τῆς χειρός αὐτῶν ἐπιβολήν δεξαμένους, μετά ταῦτα εἰρήνης γενομένης, βιάζεσθαι ἑαυτούς ἐναριθμεῖν τῷ ἱερατικῷ πληρώματι» 

~ (Μ. Βασιλείου ἐπιστ. 240, Νικοπολίταις Πρεσβυτέροις, ΕΠΕ 3, 226)