Ὁ ἄνθρωπος εἶναι μέγας κόσμος παρά τήν μικρότητά του, Ἀρχιμ. Σάββα Ἁγιορείτου

Μελέτες στήν Φιλοκαλία 

Ὁ ἄνθρωπος ἔχει θεοδώρητη ψυχή καί θεοδώρητο σῶμα. Καί τά δύο εἶναι θαυμαστά ὡς πρός τή δομή, τίς δυνάμεις καί τίς λειτουργίες τους. 

Ὁ Θεός, διδάσκει ὁ ἅγιος Νικόδημος, «ἐνέθεσε» στόν ἄνθρωπο «τήν ψυχή ὡς ἕνα κάποιο κόσμημα, μέγα ὡς πρός τό πλῆθος τῶν δυνάμεων καί τήν ὑπεροχή, ἀλλά μέσα [στό πλαίσιο] τῆς μικρότητός της»[1]. 

Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕνα θαυμαστό σύνολο στοιχείων συγκεντρωμένων σέ μία μικρή ψυχοσωματική ἑνότητα τοποθετημένη μέσα σ’ ἕνα ἐπίσης θαυμαστό σύνολο ὄντων, πού λέγεται ὑλικός κόσμος. 

Ὡστόσο ὑπάρχει πάντα ἡ πιθανότητα καί δυνατότητα τῆς ἁμαρτίας, ἐφ’ ὅσον ὁ ἄνθρωπος δέν φοβάται σοφά τήν ἁμαρτία καί δέν προσέχει. 

«Εἶναι ἕνα μέγα γεγονός ὁ ἄνθρωπος», διδάσκει ὁ ἅγιος Ἰωάννης Καρπάθιος, «ὁ ὁποῖος αὐξάνει ἐσωτερικά καί ἐξυψώνεται ἀπό τίς ἀρετές. Ἀλλ’ ὅμως αὐτός ὁ μέγας φοβᾶται τήν ἁμαρτία, ὅπως τόν ποντικό ὁ ἐλέφαντας, μήπως, ἐνῶ κήρυξε σέ ἄλλους, ὁ ἴδιος γίνῃ ἀνάξιος[2]»[3]. 

Ὁ ἄνθρωπος ἔχει στοιχεῖα καί ἀπό τήν ὑλική κτίση καί ἀπό τόν πνευματικό κόσμο. 

Ὁ Θεός, παρατηρεῖ ὁ συντάκτης τῆς Φιλοκαλίας ἔπλασε τόν ἄνθρωπο ὡς ἕνα κάποιο κόσμημα καί «μέσα [στό πλαίσιο] τῆς μικρότητός του, τόν κατέστησε ἔφορο τῆς αἰσθητῆς Δημιουργίας καί μύστη τῆς νοουμένης σύμφωνα μέ τόν πολύ στήν Θεολογία, Γρηγόριο»[4]. Ὁ ἄνθρωπος, σύμφωνα μέ τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων καί μάλιστα τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, εἶναι ἐπόπτης τοῦ σύμπαντος, δηλαδή ἐπιβλέπει, παρακολουθεῖ τήν αἰσθητή κτίση καί διδάσκεται ἀπό αὐτήν. Συνάμα μυσταγωγεῖται, δηλαδή διεισδύει διά τῆς αἰσθητῆς στήν νοητή καί τήν «ἀνακαλύπτει - ἀποκαλύπτει» ἤ μᾶλλον διά τῆς συνέργειας τῆς θείας χάρης τοῦ ἀποκαλύπτονται τά μυστικά της. Ἄς δοξάσουμε τόν Πάνσοφο Δημιουργό μας τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό. Ἄς Τόν εὐχαριστήσουμε γιά τήν τόσο μεγάλη τιμή πού μᾶς ἔκανε νά μᾶς πλάσει «κατ΄ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωσίν Του». 

Ἄς Τόν παρακαλοῦμε ἀδιάλειπτα νά μᾶς χαριτώνει ὥστε νά ἀνταποκριθοῦμε στίς δωρεές Του εὐγνωμόνως καί νά ἐπιτύχουμε τόν ὕψιστο προορισμό μας, πού εἶναι ἡ θέωση μας. 

Ἀρχιμ. Σάββας Ἁγιορείτης 

[1] Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Προοίμιον εἰς τήν παροῦσαν βίβλον, Φιλοκαλία, τόμος Α΄, σελ. 55. 

[2] Α΄ Κορ. 9, 27. 

[3] Ἁγίου Ἰωάννου Καρπαθίου, Κεφάλαια παραμυθητικά, κεφ. 23, Φιλοκαλία, τόμος Β΄, σελ. 466-467. 

[4] Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Προοίμιον εἰς τήν παροῦσαν βίβλον, Φιλοκαλία, τόμος Α΄, σελ. 55.