Aγίου Ιωάννου, αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως του Χρυσοστόμου
«Πρός τε Ἰουδαίους καὶ Ἓλληνας ἀπόδειξις ὅτι ἐστὶ Θεὸς ὁ Χριστός
ἐκ τῶν παρά τοῖς προφήταις πολλαχοῦ περί αὐτοῦ εἰρημένων»
(:κατά Ιουδαίων και εθνικών, απόδειξη ότι ο Χριστός είναι Θεός, με βάση όσα είπαν οι προφήτες γι’ Αυτόν σε πολλά σημεία των βιβλίων τους)
ΜΕΡΟΣ ΕΚΤΟ
Έτσι λοιπόν οικοδομούσαν σε όλα τα μέρη της γης την Εκκλησία. Αν και βέβαια κανείς δεν θα μπορούσε διωκόμενος και εμποδιζόμενος να κτίσει ούτε ένα τοίχο με λίθους και ασβέστη, όμως αυτοί οικοδόμησαν τόσες Εκκλησίες σε ολόκληρη την οικουμένη,δημευόμενοι, μαστιγούμενοι, σφαγιαζόμενοι, καιόμενοι, καταποντιζόμενοι μαζί με τους μαθητές τους. Και τις οικοδόμησαν όχι με λίθους, αλλά με ψυχές και προαιρέσεις, πράγμα που είναι πολύ πιο δύσκολο από του να κτίζει κανείς με λίθους. Γιατί δεν είναι ίσο το να κτίσεις έναν τοίχο και το να πείσεις να αλλάξει τρόπο ζωής μια ψυχή, που επί τόσα χρόνια είχε διαφθαρεί από τους δαίμονες και να απομακρυνθεί από τη μανία εκείνη και να οδηγηθεί σε μία τόσο μεγάλη σωφροσύνη. Αλλά όμως αυτό το κατόρθωσαν γυμνοί και ανυπόδητοι, περιερχόμενοι με ένα μόνο χιτώνα όλη την οικουμένη, γιατί είχαν σύμμαχο και βοηθό την ακαταμάχητη δύναμη Εκείνου που είπε: «ἐπὶ ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰκοδομήσω μου τὴν ἐκκλησίαν, καὶ πύλαι ᾅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς(:επάνω στον βράχο της αληθινής πίστεως, θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου. Και ο θάνατος και οι οργανωμένες δυνάμεις του κακού δεν θα υπερισχύσουν και δεν θα νικήσουν την Εκκλησία, η οποία θα είναι αιώνια και αθάνατη)» [Ματθ.16,18]
Απαρίθμησε λοιπόν πόσοι τύραννοι από τότε παρατάχτηκαν εναντίον της, πόσοι υπεκίνησαν φοβερότατους διωγμούς, σε ποια κατάσταση βρίσκονταν παλαιότερα όλα, τότε δηλαδή που μόλις είχε φυτευτεί η πίστη, τότε που οι διάνοιες των ανθρώπων ήταν πιο απαλές. Ειδωλολάτρες βασιλείς ήταν ο Αύγουστος, ο Τιβέριος, ο Γάιος, ο Νέρωνας, ο Ουεσπασιανός, ο Τίτος και όλοι οι μετέπειτα μέχρι τους χρόνους του μακαρίου Κωνσταντίνου. Και όλοι αυτοί, άλλοι λιγότερο, και άλλοι περισσότερο, πολεμούσαν την Εκκλησία, οπωσδήποτε όμως όλοι την πολεμούσαν. Αν μερικοί από αυτούς φάνηκαν να ησυχάζουν έναντί τους, αυτό ακριβώς το γεγονός, το ότι ήταν οι βασιλείς γνωστοί για την ασέβειά τους, γινόταν αφορμή διωγμών, γιατί άλλοι τους κολάκευαν και τους υπηρετούσαν στον πόλεμο κατά της Εκκλησίας. Αλλά όμως όλες αυτές οι επιβουλές και οι επιθέσεις έσπασαν πιο εύκολα και από τον ιστό της αράχνης, διαλύθηκαν πιο γρήγορα και από τον καπνό και εξαφανίστηκαν και από τη σκόνη ταχύτερα. Γιατί με τα όσα κακά διέπραξαν, δημιούργησαν ένα πλήθος μαρτύρων και άφησαν στην Εκκλησία τους αθάνατους εκείνους θησαυρούς, τους στύλους, τους πύργους, και έγιναν για τους μεταγενέστερους πρόξενοι μεγάλης ωφέλειας, όχι μόνο όσο ζούσαν, αλλά και μετά τον θάνατό τους.
Είδες δύναμη προρρήσεως; «Και οι πύλες του άδη δεν θα υπερισχύσουν αυτής». Από αυτά πίστευε και για τα μελλοντικά, ότι δηλαδή κανείς δεν θα μπορέσει να τη νικήσει. Γιατί, αν δεν κατόρθωσαν να τη νικήσουν τότε που αποτελούνταν από λίγους και θεωρούνταν το πράγμα σαν καινοτομία, τότε που η διδασκαλία μόλις είχε παγιωθεί και τόσοι πόλεμοι και τόσες μάχες εξεγείρονταν από παντού εναντίον της, πολύ περισσότερο δεν θα μπορέσουν να τη νικήσουν τώρα που κατέλαβε αυτή ολόκληρη την οικουμένη και κάθε τόπο και τα βουνά και τα λαγκάδια και τους λόφους, και αυτήν ακόμη τη θάλασσα και όλα τα υπό τον ήλιο έθνη, και η ασέβεια περιορίστηκε σε λίγους πλέον, αφού εξαφανίστηκαν και οι βωμοί και οι ναοί και τα είδωλα και οι εορτές και οι τελετές και ο καπνός και η κνίσα και τα βδελυρά πανηγύρια. Πώς λοιπόν ένα τόσο μεγάλο και τέτοιου είδους πράγμα μετά από τόσα εμπόδια και τόσο λαμπρό τέλος είχε, και είχε έκβαση τέτοια που επιβεβαιώνει την αλήθεια της προρρήσεως, αν δεν υπήρχε κάποια θεία και ακαταμάχητη δύναμη σε εκείνον που τα προείπε αυτά και τα πραγματοποίησε; Κανείς δεν θα μπορέσει να φέρει αντίρρηση σε αυτά, εκτός αν κάποιος παράφρονας, και στερείται και το φυσικό ακόμη λογικό.
Και όχι μόνο αυτές, αλλά και άλλες προρρήσεις ανακηρύττουν την ακαταμάχητη δύναμη αυτού. Καθόσον προείπε τα μέλλοντα με όλη την αλήθεια και τα πραγματοποίησε, και είναι αδύνατο να μην πραγματοποιηθεί κάτι από εκείνα που λέχτηκαν από Αυτόν. Είναι πιο εύκολο να καταστραφεί η γη και ο ουρανός, παρά να φανεί ότι κάτι από τους λόγους Του ή τις προρρήσεις Του λέχθηκε ψευδώς. Γι΄αυτό και αυτός, δηλώντας αυτό ακριβώς προτού ακόμη εκπληρωθούν οι προρρήσεις του, με τόση σαφήνεια αποφάνθηκε για τα όσα λέχθηκαν από Αυτόν, ώστε να πει: «Ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ παρελεύσονται, οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ παρέλθωσι(:ο ουρανός και η γη, που σας φαίνονται τόσο μόνιμα και στερεά, θα περάσουν και θα εκλείψουν, οι λόγοι μου όμως δεν θα περάσουν, αλλά θα επαληθευθούν επακριβώς)» [Ματθ.24,35]. Και πολύ εύλογα. Γιατί δεν είναι απλά λόγια, αλλά λόγια του Θεού, δημιουργοί έργων. Έτσι δημιούργησε τον ουρανό, έτσι τη γη, έτσι τη θάλασσα, έτσι τον ήλιο, έτσι τα πλήθη των αγγέλων, έτσι τις άλλες αόρατες δυνάμεις. Και αυτό διασαφηνίζοντας ο προφήτης έλεγε: «Αυτός είπε και έγιναν, Αυτός πρόσταξε και κτίστηκαν», λέγοντας αυτά για όλη την κτίση, την άνω, την κάτω, την αισθητή, τη νοερή, τη σωματική, την ασώματη. Απέδειξε λοιπόν, όπως και προηγουμένως είπα, η πρόρρησή Του για την Εκκλησία, το μέγεθος, τον όγκο και την υπερβολή της αλήθειας, της πρόνοιας, της αγαθότητας και της κηδεμονίας Αυτού.
Εμπρός λοιπόν και άλλη πρόρρηση ας εξετάσουμε που διαλάμπει περισσότερο και από τον ήλιο και είναι και από την ακτίνα φανερότερη, που βρίσκεται μπροστά στα μάτια όλων και επεκτείνεται σε όλες τις επερχόμενες γενεές, όπως ακριβώς και η προηγούμενη. Γιατί τέτοιες είναι οι περισσότερες προρρήσεις Αυτού. Δεν τελειώνουν δηλαδή σε σύντομο χρόνο ούτε πραγματοποιούνται σε μία μόνο γενεά, αλλά επεκτείνονται σε όλους τους ανθρώπους, και σε αυτούς που ζουν τώρα και σε εκείνους που θα έλθουν αμέσως και στους μετά από εκείνους και στους μετά από αυτούς πάλι και μέχρι τη συντέλεια του κόσμου και παρέχουν σε όλους τη δυνατότητα να αντιληφθούν τη δύναμη της αλήθειάς τους, όπως ακριβώς και η προηγούμενη. Γιατί από την ημέρα που λέχτηκε μέχρι τη συντέλεια του αιώνος παραμένει σταθερή και αμετακίνητη, ανθεί και λάμπει και καθημερινά ακμάζει και αυξάνεται και αποκτά μεγαλύτερη δύναμη, δίνοντας τη δυνατότητα σε όλους, από την εποχή εκείνου μέχρι τη Δευτέρα παρουσία του Χριστού, να καρπώνονται από αυτήν αγαθά και να δρέπουν απερίγραπτη ωφέλεια. Πράγματι και οι πριν από μας και οι πριν από εκείνους και όλοι οι πριν από εκείνους γνώρισαν τη δύναμή της, βλέποντας από το ένα μέρος τους πολέμους να ξεσπούν εναντίον της και τους κινδύνους και τις ταραχές και τους θορύβους και τα κύματα και τις κακοκαιρίες, και από το άλλο προσέχοντας αυτήν να μην καταποντίζεται, να μη νικιέται, να μην υποτάσσεται, να μη σβήνει, αλλά να ανθεί, να αυξάνεται και να φτάνει σε μεγαλύτερο ύψος.
Αλλά και αυτή που πρόκειται να σας πω τώρα, είναι τέτοια, που μπορεί να δείξει τη δύναμη και την αλήθεια των όσων λέχτηκαν από εκείνον. Ποια όμως είναι αυτή; Κάποτε, αφού μπήκε στον ναό των Ιουδαίων, που ανθούσε τότε και έλαμπε πάρα πολύ από παντού εξαιτίας του χρυσού και του κάλλους και του μεγέθους των οικοδομών, έχοντας και όλη την άλλη πολυτέλεια από την τέχνη και τα υλικά, και ενώ οι μαθητές τα θαύμαζαν αυτά, τι λέγει Αυτός; «Οὐ βλέπετε ταῦτα πάντα; ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐ μὴ ἀφεθῇ ᾧδε λίθος ἐπὶ λίθον, ὃς οὐ καταλυθήσεται(:Δεν βλέπετε με θαυμασμό όλα αυτά τα ωραία κτίρια; Αληθινά σας διαβεβαιώνω ότι δεν θα μείνει πέτρα πάνω στην πέτρα που να μην γκρεμιστεί κάτω)»[Ματθ.24,2], εννοώντας την καταστροφή αυτού αργότερα, την πανωλεθρία, την ερήμωση, τα ερείπια του ναού που υπάρχουν σήμερα στα Ιεροσόλυμα. Πραγματικά όλα εκείνα τα λαμπρά και περιφανή οικοδομήματα έχουν γίνει ερείπια. Είδες και με τα δύο τη μεγάλη και απερίγραπτη δύναμή Του, και με το ότι οικοδομεί και αυξάνει εκείνους που Τον υπηρετούν πιστά, και με το ότι ταπεινώνει και καταστρέφει και ξερριζώνει εκείνους που αντιτίθενται σε Αυτόν; Γιατί πουθενά δεν υπήρχε τέτοιος ναός ούτε τόσο φημισμένος και που να απολάμβανε τόση τιμή. Καθόσον όλοι οι Ιουδαίοι που κατοικούσαν σε όλα τα μέρη της γης και στα πέρατα ακόμη του κόσμου, εκεί κατέφταναν την παλαιά εποχή, φέροντας δώρα και θυσίες και προσφορές και απαρχές και άλλα πολλά και με τον πλούτο όλου του κόσμου καλλώπιζαν τον ναό. Και οι προσήλυτοι ακόμη Ιουδαίοι από όλα τα μέρη της γης εκεί συνέρρεαν, και ήταν πολύ ξακουστό το όνομα του τόπου, φθάνοντας μέχρι τα έσχατα της γης. Αλλά όμως ένας λόγος του Χριστού τα κατέστρεψε όλα εκείνα και τα εξαφάνισε και τα έκανε να φύγουν από τη μέση σαν σκόνη· και εκεί που δεν επιτρεπόταν σε όλους τους Ιουδαίους να εισέλθουν, ή καλύτερα ούτε και σε όλους τους ιερείς, αλλά σε έναν μόνο, στον αρχιερέα, και σε αυτόν μία φορά μόνο το έτος, με στολή και στεφάνια και μίτρα και με όλη την άλλη ιερή αμφίεσή του, τώρα μπορούν να μπαίνουν και πόρνοι και κίναιδοι και φίλοι των παλλακίδων και μοιχοί, χωρίς κανείς να τους εμποδίζει· γιατί πέφτοντας ο λόγος εκείνος όλα τα κατέστρεψε και τα εξαφάνισε, και τόσο μόνο μέρος μένει από τον ναό, όσο για να δείχνει πού ήταν ο ναός την παλαιά εποχή.
Σκέψου λοιπόν πόση δύναμη δείχνει και αυτό. Γιατί, εκείνοι που τόσα πολλά κατόρθωσαν, που νίκησαν έθνη και βασιλείς και σε πολλές περιπτώσεις επικράτησαν εντελώς αναίμακτα, που έστησαν τρόπαια αμέτρητα πρωτάκουστα και παράδοξα, αυτοί που από τότε μέχρι σήμερα δεν μπόρεσαν να οικοδομήσουν έναν ναό, και όλα αυτά αν και υπήρξαν πολλοί βασιλείς που τους συμπαραστάθηκαν και είναι αυτοί ένα τόσο μεγάλο πλήθος διασκορπισμένο σε όλη τη γη και έχουν τόσα πολλά χρήματα στη διάθεσή τους. Είδες πως εκείνα που τα οικοδόμησε Αυτός, κανείς δεν τα κατέστρεψε, και εκείνα που τα κατέστρεψε, κανείς δεν μπόρεσε να τα οικοδομήσει; Οικοδόμησε την Εκκλησία και κανείς δεν μπορεί να την καταστρέψει. Κατέστρεψε τον ναό και κανείς δεν μπορεί να τον οικοδομήσει και μάλιστα μέσα σε τόσα πολλά χρόνια.
Αν και βέβαια επιχείρησαν και αυτήν να την καταστρέψουν, αλλά δεν μπόρεσαν· και εκείνον προσπάθησαν να τον ανοικοδομήσουν, αλλά δεν μπόρεσαν. Και επιτράπηκε και αυτό, για να μην μπορεί κανείς να λέγει ότι αν επιχειρούσαν να τον ξανακτίσουν, θα μπορούσαν. Να λοιπόν και επιχείρησαν και τίποτε δεν μπόρεσαν να κάνουν. Πραγματικά στις ημέρες μας ο βασιλεύς εκείνος που ξεπέρασε όλους τους άλλους στην ασέβεια[πρόκειται μάλλον για τον αυτοκράτορα Ιουλιανό τον Παραβάτη] και τους έδωσε την άδεια να τον κτίσουν και τους βοήθησε οικονομικά και άρχισαν το έργο της ανοικοδομήσεως, αλλά όμως δεν μπόρεσαν ούτε στο ελάχιστο να προχωρήσουν, γιατί φωτιά ξεπήδησε από τα θεμέλια του ναού και τους απομάκρυνε όλους[Η επιχείρηση αυτή έγινε τον χειμώνα των ετών 362-363 μ.Χ.].
Το ότι θέλησαν να τον ανοικοδομήσουν απόδειξη αυτού είναι το ότι μέχρι σήμερα υπάρχουν τα θεμέλια απογυμνωμένα, για να μάθεις, ότι επιχείρησαν να σκάψουν, δεν μπόρεσαν όμως να τον κτίσουν, γιατί η απόφαση αυτή του Χριστού αντιστρατευόταν στην ενέργειά τους αυτή. Αν και βέβαια ο ναός αυτός είχε καταστραφεί και νωρίτερα, αλλά κτίστηκε μετά από εβδομήντα χρόνια αμέσως μετά την επιστροφή τους από την αιχμαλωσία, και έγινε πιο λαμπρός από τον προηγούμενο, και αυτό το είπαν οι προφήτες και το προείπαν προτού να γίνει. Τώρα όμως έχουν περάσει πάνω από τετρακόσια χρόνια και ούτε καμία σκέψη υπάρχει ούτε προσδοκία ούτε ελπίδα ότι θα ανοικοδομηθεί πάλι ο ναός. Και βέβαια τι άλλο θα μπορούσε να τους εμποδίσει, εκτός από τη θεία δύναμη που αντιτίθεται; Δεν υπάρχει αφθονία χρημάτων σε αυτούς; Δεν έχει αμέτρητους θησαυρούς ο πατριάρχης τους εισπράττοντας φόρους από όλους όπου και αν βρίσκονται αυτοί; Δεν είναι το έθνος τους θρασύ, αδιάντροπο, φιλόνεικο, γεμάτο αυθάδεια και φιλοπόλεμο; Δεν υπάρχουν πολλοί Ιουδαίοι στην Παλαιστίνη, δεν υπάρχουν πολλοί στη Φοινίκη, δεν υπάρχουν πολλοί σε όλα τα μέρη του κόσμου;Πώς λοιπόν δεν κατόρθωσαν να ανοικοδομήσουν ένα ναό, τη στιγμή που έβλεπαν ότι εξαιτίας αυτού του πράγματος η λατρεία τους ήταν παντού δεσμευμένη, τα ιουδαϊκά έθιμα είχαν εξαφανιστεί, και οι θυσίες και οι προσφορές και όλα τα άλλα τα σχετικά με αυτά που διέτασσε ο νόμος είχαν καταργηθεί και είχαν πάψει; Γιατί δεν επιτρεπόταν ούτε βωμό να στήσουν ούτε θυσία να προσφέρουν ούτε σπονδές να κάνουν ούτε πρόβατο να θυσιάσουν ούτε θυμίαμα να προσφέρουν ούτε ανάγνωση του νόμου να κάνουν, ούτε εορτή να επιτελέσουν ούτε και τίποτε άλλο παρόμοιο να κάνουν έξω από τα πρόθυρα του ναού.
Αλλά και όταν βρέθηκαν κάποτε στη Βαβυλώνα αιχμάλωτοι και αναγκάζονταν από τους εχθρούς να ψάλλουν, δεν υποχώρησαν, ούτε και υπάκουσαν, αν και ήταν αιχμάλωτοι και δούλοι σε κυρίους που τους κακοποιούσαν· αλλά και όταν έχασαν την πατρίδα τους και την ελευθερία τους και κινδύνευε και αυτή ακόμη η ζωή τους και βρίσκονταν εγκαταλειμμένοι στα χέρια των κατακτητών σαν σε κάποια παγίδα και προτρέπονταν να ψάλλουν με τα όργανα την ωδή εκείνη, έλεγαν τα εξής: «Ἐπὶ τῶν ποταμῶν Βαβυλῶνος ἐκεῖ ἐκαθίσαμεν καὶ ἐκλαύσαμεν ἐν τῷ μνησθῆναι ἡμᾶς τῆς Σιών. ἐπὶ ταῖς ἰτέαις ἐν μέσῳ αὐτῆς ἐκρεμάσαμεν τὰ ὄργανα ἡμῶν· ὅτι ἐκεῖ ἐπηρώτησαν ἡμᾶς οἱ αἰχμαλωτεύσαντες ἡμᾶς λόγους ᾠδῶν καὶ οἱ ἀπαγαγόντες ἡμᾶς ὕμνον· ᾄσατε ἡμῖν ἐκ τῶν ᾠδῶν Σιών. πῶς ᾄσωμεν τὴν ᾠδὴν Κυρίου ἐπὶ γῆς ἀλλοτρίας;(: στα ποτάμια της Βαβυλώνας κοντά στις όχθες του Ευφράτου, του Τίγρητος και των παραποτάμων τους καθίσαμε θλιμμένοι και κλάψαμε, όταν θυμηθήκαμε εμείς οι αιχμάλωτοι την προσφιλή μας Σιών. Στις ιτιές οι οποίες υψώνονται κοντά στις όχθες των ποταμών που ρέουν στο μέσο της χώρας αυτής, κρεμάσαμε τα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούμε στη λατρεία του Θεού. Και αυτό διότι εκεί μας ζήτησαν αυτοί, οι οποίοι μας αιχμαλώτισαν, ωδές δια του στόματος στην ιερή λατρεία αδόμενες, και αυτοί που μας απήγαγαν από την πατρίδα μας μας ζήτησαν ύμνο μουσικό και εναρμόνιο και μας έλεγαν: “Ψάλλετε προς διασκέδασή μας, από τα άσματα που ψάλλατε όταν ήσασταν στην πατρίδα σας τη Σιών. Πώς θα ψάλλουμε την ιερή ωδή του Κυρίου, η οποία μόνο σε ιερό χώρο πρέπει να ακούγεται, πώς θα την ψάλλω σε χώρα ξένη, μολυσμένη από τη λατρεία ψευδών θεών;”)» [Ψαλμ.136,1-4]. Και δεν μπορεί να πει κανείς ότι δεν το έκαναν, επειδή δεν είχαν τα όργανα· γιατί οι ίδιοι είπαν την αιτία, λέγοντας: «Πώς να ψάλλουμε την ωδή του Κυρίου σε ξένη γη;». Αλλά και τα όργανα τα είχαν μαζί τους. Γιατί, λέγει, «επάνω στις ιτιές, που υψώνονται δίπλα στα ποτάμια, κρεμάσαμε τα όργανά μας» [:αυτόθι].
Ακόμη ούτε και να νηστεύουν τους επιτρεπόταν. Και αυτό για δήλωση ο προφήτης έλεγε: «Εἰπέ πρὸς ἅπαντα τὸν λαὸν τῆς γῆς καὶ πρὸς τοὺς ἱερεῖς λέγων· ἐὰν νηστεύσητε ἢ κόψησθε ἐν ταῖς πέμπταις ἢ ἐν ταῖς ἑβδόμαις, καὶ ἰδοὺ ἑβδομήκοντα ἔτη μὴ νηστείαν νενηστεύκατέ μοι;(:πες προς όλον τον λαό της χώρας και τους ιερείς τα ακόλουθα: “Εάν νηστεύσετε ή εάν αρχίσετε οδυρμούς και θρήνους κατά τον πέμπτο ή τον έβδομο μήνα, δεν έχετε να ωφεληθείτε τίποτε. Να· επί εβδομήντα έτη έχετε νηστέψει· νηστεύατε όμως μήπως για Εμένα, τον Κύριο;”)» [Ζαχ.7,5].
Το ότι όμως δεν επιτρεπόταν ούτε να θυσιάζουν ούτε να κάνουν σπονδές άκουσε τους Τρεις Παίδες που λέγουν: «Καὶ οὐκ ἔστιν ἐν τῷ καιρῷ τούτῳ ἄρχων καὶ προφήτης καὶ ἡγούμενος, οὐδὲ ὁλοκαύτωσις οὐδὲ θυσία οὐδὲ προσφορὰ οὐδὲ θυμίαμα, οὐ τόπος τοῦ καρπῶσαι ἐνώπιόν σου καὶ εὑρεῖν ἔλεος(: και κατά την εποχή αυτήν δεν υπάρχει πλέον σε μας ούτε πολιτικός ηγέτης, ούτε προφήτης, ούτε θρησκευτικός αρχηγός· ούτε θυσία ολοκαυτώματος προσφέρεται, ούτε άλλη αιματηρή θυσία, ούτε θυσία αναίμακτη, ούτε θυμίαμα, αλλά ούτε και τόπος «ναός και θυσιαστήριο», στον οποίο να προσφέρουμε τα πρωτογεννήματά μας ενώπιόν Σου και να λάβουμε το έλεος και την ευσπλαχνία Σου)» [Δαν.3,38 και Β14]. Δεν είπε: «δεν υπάρχει ιερέας», γιατί υπήρχαν ιερείς, αλλά για να μάθεις ότι το παν εξαρτώνταν από τον τόπο και ότι όλη η νομοθεσία συνδεόταν με αυτόν, είπε: «δεν υπάρχει τόπος».
Και γιατί λέγω δεν επιτρεπόταν να θυσιάζουν και να προσφέρουν σπονδές; Δεν τους επιτρεπόταν ούτε τον νόμο απλώς να αναγνώσουν, πράγμα για το οποίο κατηγορώντας τους κάποτε ένας άλλος προφήτης, έλεγε: «Καὶ ἀνέγνωσαν ἔξω νόμον καὶ ἐπεκαλέσαντο ὁμολογίας. ἀπαγγείλατε ὅτι ταῦτα ἠγάπησαν οἱ υἱοὶ Ἰσραήλ, λέγει Κύριος(:και οι ιερείς σας ανέγνωσαν όχι τον θείο αλλά τον ειδωλολατρικό νόμο, και προκάλεσαν τις σύμφωνα με αυτόν τον νόμο συνθήκες προς τα είδωλα. Λοιπόν εσείς, οι Προφήτες, αναγγείλετε ευρύτερα, ώστε να γίνει γνωστό και φανερό σε όλους, ότι τέτοια ολόψυχη σπουδή και τέτοιο θερμό ζήλο προς τα είδωλα έδειξαν οι Ισραηλίτες, λέγει ο Κύριος)» [Αμώς, 4,5]· αλλά ούτε το Πάσχα ούτε την Πεντηκοστή ούτε τη Σκηνοπηγία ούτε και κανένα άλλο παρόμοιο μπορούσαν να επιτελέσουν.
Έτσι λοιπόν, αν και γνώριζαν ότι όλα αυτά τους τα απέκλεισε η ερήμωση του τόπου, και ότι επιχειρώντας να κάνουν κάτι από όλα αυτά, το επιχειρούν παράνομα και γι΄αυτό και τιμωρούνται, όμως δεν μπόρεσαν να ανοικοδομήσουν τον ναό, μέσα στον οποίο επιτρεπόταν να επιτελούν όλα αυτά σύμφωνα με τον νόμο. Γιατί η δύναμη του Χριστού που οικοδόμησε την Εκκλησία, αυτή κατέστρεψε και αυτόν. Και αυτό το προείπε ο προφήτης, ότι δηλαδή θα έλθει ο Χριστός και θα τα κάμει όλα αυτά, αν και έζησε μετά την αιχμαλωσία. Άκουσε λοιπόν και τι λέγει: «διότι καὶ ἐν ὑμῖν συγκλεισθήσονται θύραι, καὶ οὐκ ἀνάψεται τὸ θυσιαστήριόν μου δωρεάν· οὐκ ἔστι μου θέλημα ἐν ὑμῖν, λέγει Κύριος παντοκράτωρ, καὶ θυσίαν οὐ προσδέξομαι ἐκ τῶν χειρῶν ὑμῶν. διότι ἀπὸ ἀνατολῶν ἡλίου ἕως δυσμῶν τὸ ὄνομά μου δεδόξασται ἐν τοῖς ἔθνεσι, καὶ ἐν παντὶ τόπῳ θυμίαμα προσάγεται τῷ ὀνόματί μου καὶ θυσία καθαρά, διότι μέγα τὸ ὄνομά μου ἐν τοῖς ἔθνεσι, λέγει Κύριος παντοκράτωρ(:διότι και μεταξύ σας θα κλειστούν τελείως οι θύρες του ναού και δεν θα ανάψει το θυσιαστήριό μου μάταια, όπως γίνεται σήμερα. Δεν αισθάνομαι καμία ευαρέσκεια σε σας, λέγει ο Κύριος Παντοκράτωρ. Και θυσία δεν θα δεχτώ ευχαρίστως από τα χέρια σας. Ναι· δεν θα δεχτώ από τα βέβηλα χέρια σας θυσία· διότι σε όλο τον κόσμο, από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου, το όνομά μου έχει δοξαστεί μεταξύ των εθνών που επιστρέφουν προς Εμένα, και σε κάθε τόπο προσφέρεται θυμίαμα λατρείας στο όνομά μου και θυσία καθαρή, μη μολυσμένη από αίματα και καπνούς και κνίσα κατακαιομένων σαρκών και λίπους· διότι μέγα είναι το όνομά μου μεταξύ των εθνών, λέγει ο Παντοκράτωρ Κύριος)»[Μαλαχ.1,10-11]. Είδες με πόση σαφήνεια και τον Ιουδαϊσμό απέρριψε και έδειξε τον Χριστιανισμό να διαλάμπει και να επεκτείνεται σε όλη τη γη;
Αλλά και τον τρόπο της λατρείας δήλωσε ένας άλλος προφήτης: «ἐκ περάτων ποταμῶν Αἰθιοπίας προσδέξομαι ἐν διεσπαρμένοις μου, οἴσουσι θυσίας μοι(:τους εθνικούς, που θα επιστρέφουν και θα προέρχονται από τα απομακρυσμένα μέρη, από τα οποία τρέχουν οι ποταμοί της Αιθιοπίας, θα τους δεχτώ· αυτοί είναι όσοι εθνικοί λαοί έχουν πιστέψει από τους ευσεβείς κήρυκες, που έχουν σκορπιστεί από Εμένα. Αυτοί θα μου προσφέρουν θυσίες ως δείγμα αφοσιώσεως και υποταγής όσων είναι πιστοί σε Εμένα)» [Σοφ.3,10]· και άλλος πάλι λέγει: «Παρθένος τοῦ Ἰσραὴλ ἔσφαλεν ἐπὶ τῆς γῆς αὐτοῦ, οὐκ ἔστιν ὁ ἀναστήσων αὐτήν(:ο ισραηλιτικός λαός, ο οποίος για την προηγούμενη πίστη και ευσέβειά του ήταν ως παρθένος αγνή και καθαρή, σκόνταψε, έπεσε στη γη του, διεφθάρη λόγω της ειδωλολατρίας, και δεν υπάρχει πλέον άνθρωπος, ο οποίος θα τη βοηθησει να σηκωθεί από την πτώση)»[Αμώς 5,2].
Αλλά και ο Δανιήλ τα διηγείται όλα αυτά με σαφήνεια, ότι δηλαδή όλα θα καταργηθούν και η θυσία και η σπονδή και το χρίσμα και οι εντολές. Αλλά αυτά,όταν θα μιλήσω προς τους Ιουδαίους θα τα αναπτύξω σαφέστερα και εκτενέστερα· τώρα όμως ας συνεχίσουμε τον δρόμο που βαδίζουμε, διορθώνοντας τη φιλονεικία των ανόητων ειδωλολατρών. Δεν σου μίλησα ούτε για τις αναστάσεις των νεκρών ούτε για τους λεπρούς που καθαρίστηκαν, για να μη λες: «όλα αυτά είναι ψευδή, κομπασμός και μυθεύματα. Ποιος τα είδε; Ποιος τα άκουσε; Εκείνοι που είπαν ότι σταυρώθηκε και ότι δέχθηκε πλήγματα στα μάτια, αυτοί τα είπαν αυτά». Πώς λοιπόν για εκείνα τους θεωρείς αξιόπιστους, ενώ γι’αυτά απορρίπτεις τα λεγόμενα σαν να μην έγιναν τάχα; Αν και βέβαια, αν αυτά τα έγραφαν για χάρη του διδασκάλου, υπερηφανευόμενοι χωρίς λόγο και άσκοπα, θα αποσιωπούσαν τα θλιβερά γεγονότα και εκείνα που θεωρούνται από τους πολλούς επονείδιστα. Τώρα όμως για να δείξουν την αλήθεια αυτών, μίλησαν πολύ εκτεταμένα για εκείνα και τα διηγήθηκαν όλα με ακρίβεια και πολλή λεπτομέρεια, χωρίς να παρατρέξουν τίποτε το ασήμαντο ή σπουδαίο· και τα σημεία βέβαια και τα θαύματα τα περισσότερα τα παρέλειψαν, τα παθήματα όμως και εκείνα που θεωρούνται επονείδιστα, με τα οποία ασχολούνται κυρίως, όλα τα διηγήθηκαν όλοι με ακρίβεια.
Όμως εγώ δεν ανέφερα τίποτε από αυτά, εννοώ τα θαύματα και τα σημεία, για να φράξω όσο το δυνατό και περισσότερο κάθε αδιάντροπη γλώσσα, αλλά εκείνα που είναι φανερά τώρα, εκείνα που βρίσκονται τώρα προ των οφθαλμών μας, εκείνα που είναι φανερότερα και από τον ήλιο, εκείνα που είναι διεσπαρμένα σε ολόκληρη την οικουμένη, που κυρίευσαν ολόκληρο τον κόσμο και που κατορθούμενα υπερβαίνουν κάθε ανθρώπινη φύση και τα οποία είναι έργα μόνο του Θεού, αυτά μόνο ανέφερα. Τι λες; Δεν ανέστησε νεκρούς; Μήπως μπορείς να πεις και αυτό, ότι δεν υπάρχουν οι Εκκλησίες σε κάθε μέρος της γης; Μήπως ότι δεν επιβουλεύτηκαν; Μήπως ότι δεν κυριαρχούν και δεν υπερισχύουν παντού; Αλλά όπως δεν μπορείς να πεις ότι δεν υπάρχει ήλιος, έτσι ούτε αυτά μπορείς να τα αρνηθείς. Τι λοιπόν; Την καταστροφή του ιουδαϊκού ναού δεν τη βλέπεις που βρίσκεται μπροστά στα μάτια όλης της οικουμένης; Γιατί δεν κάνεις τη σκέψη: «Αν δεν υπήρχε Θεός, και μάλιστα ισχυρός, πώς θα αυξάνονταν τόσο πολύ, παρά τις ενοχλήσεις, αυτοί που πιστεύουν σε αυτόν, ενώ εκείνοι που Τον σταύρωσαν και Τον πολέμησαν,τόσο πολύ ταπεινώθηκαν, ώστε να στερηθούν και την πατρίδα τους, και περιφέρονται σήμερα παντού σαν αλήτες και φυγάδες και πλανόδιοι, και κανένας χρόνος δεν τους απάλλαξε από κανέα από αυτά;». Αν και βέβαια αυτοί, αυτοί οι Ιουδαίοι, και πόλεμο κήρυξαν εναντίον των Ρωμαίων και τα όπλα σήκωσαν εναντίον τους και για μακρό χρονικό διάστημα συνέχισαν την πολεμική τους αντιπαράθεση και για κάποιο χρόνο επεκράτησαν και δημιούργησαν στους τότε αυτοκράτορες πολλά και μεγάλα προβλήματα· τόσο μεγάλη ήταν η δύναμή τους. Αλλά όμως αυτοί που πολέμησαν εναντίον τόσων βασιλέων και παρατάχθηκαν εναντίον τους, που διέθεταν τόση χρηματική δύναμη και όπλα και στρατιώτες, και εξεδίωξαν και στρατηγούς και μύριους άλλους, δεν μπόρεσαν να ανοικοδομήσουν ένα ναό. Συναγωγές βέβαια έκτισαν σε πολλές πόλεις, τον ναό όμως, που έδινε το κύρος στο πολίτευμά τους και στον οποίο συνήθιζαν να επιτελούν τα πάντα, και από τον οποίο συγκροτούνταν ο Ιουδαϊσμός, αυτόν μόνο δεν μπόρεσαν να τον ανοικοδομήσουν.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
· Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Λόγοι δογματικοί, Κατά εθνικών και Ιουδαίων, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1988, τόμος 34, σελίδες 79-95.
· Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 3, Κατά Ιουδαίων και εθνικών περί της θεότητος του Χριστού, σελ. 44-51.
· Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
· Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
· Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
· Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016.
· http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου