«Ὁ δρόμος πού ὑπέδειξε ὁ Χριστός», Ἁγίου Λουκᾶ Συμφερουπόλεως «Ὁ Χριστός εἶναι τό πᾶν» .Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

«Ὁ δρόμος πού ὑπέδειξε ὁ Χριστός», Ἁγίου Λουκᾶ Συμφερουπόλεως 

«Ὁ Χριστός εἶναι τό πᾶν» 

Ὁμιλία τοῦ Ἀρχιμ. Σάββα Ἁγιορείτου στίς 17-05-2020 

Σήμερα πού εἶναι ἡ ἑορτή τῆς Σαμαρείτιδος, ἡ Κυριακή τῆς Σαμαρείτιδος, ἔχουμε ἕναν λόγο στήν Κυριακή αὐτή τοῦ Ἁγίου Λουκᾶ, ἐπισκόπου Συμφερουπόλεως τοῦ ἰατροῦ. Ὁ τίτλος τῆς ὁμιλίας εἶναι: «Ὁ δρόμος πού ὑπέδειξε ὁ Χριστός». Καί ἀρχίζει ὁ Ἅγιος μέ μία ἐρώτηση: Μποροῦμε μήπως νά μείνουμε ἀτάραχοι καί ἀπαθεῖς ἀκούγοντας τόν διάλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ μέ τήν Σαμαρείτιδα; Εἶναι ἕνας ἀπό τούς πιό σημαντικούς καί βαθεῖς διαλόγους Του. Πράγματι εἶναι θεολογικότατος, καί ἴσως ἡ Σαμαρεῖτις εἶναι τό μόνο πρόσωπο στήν ἱστορία τήν εὐαγγελική πού τόσο ξεκάθαρα ὁ Κύριος ἀποκαλύφθηκε: «Ἐγώ εἶμαι ὁ λαλῶν σοι»[1]. Ἐγώ εἶμαι ὁ Μεσσίας, γιά τόν ὁποῖο μιλᾶς. Αὐτός πού σοῦ μιλάει! Καί «πνεῦμα ὁ Θεός, καί τούς προσκυνοῦντας αὐτόν ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν»[2], πάλι ἐμπεριέχεται στόν διάλογο αὐτόν μέ τή Σαμαρείτιδα, ἡ ὁποία ἤτανε μία ἁμαρτωλή γυναίκα ἀλλά μέ πάρα πολύ καλή διάθεση καί ἔντονο ἐνδιαφέρον θρησκευτικό - πνευματικό. Καί ὁ Κύριος εἶδε τήν προθυμία της καί ἀνταποκρίθηκε καί πάντα ἀνταποκρίνεται στούς ἀνθρώπους πού Τόν ἐκζητοῦν. 

Πρέπει, λέει ὁ Ἅγιος Λουκᾶς, νά γεμίζουν οἱ καρδιές μας μέ ἔκπληξη ἐνώπιον τοῦ μυστηρίου καί τοῦ βάθους τῶν λόγων τοῦ Κυρίου. Ὁ Κύριος διήνυε πεζός τόν μακρύ δρόμο ἀπό τά Ἱεροσόλυμα μέχρι τήν Γαλιλαία, περπατοῦσε στά βουνά τήν ὥρα τοῦ καύσωνα καί κουρασμένος τό ζεστό μεσημέρι κάθισε νά ξεκουραστεῖ στό φρέαρ τοῦ Ἰακώβ κοντά στήν πόλη Συχάρ. Μία γυναίκα Σαμαρείτισσα ἔφτασε ἐκεῖ γιά νά ἀντλήσει νερό ἀπό τό πηγάδι. Ὁ Ἰησοῦς τῆς ζήτησε νά Τοῦ δώσει νερό νά πιεῖ καί ἡ Σαμαρείτιδα ἐξεπλάγη: «πῶς σύ ᾿Ιουδαῖος ὤν παρ΄ ἐμοῦ πιεῖν αἰτεῖς, οὔσης γυναικός Σαμαρείτιδος; οὐ γάρ συγχρῶνται Ἰουδαῖοι Σαμαρείταις»[3]. Καί ὁ Κύριος ἀπάντησε: «εἰ ᾔδεις τήν δωρεάν τοῦ Θεοῦ, καί τίς ἐστιν ὁ λέγων σοι, δός μοι πιεῖν, σύ ἄν ᾔτησας αὐτόν, καί ἔδωκεν ἄν σοι ὕδωρ ζῶν»[4]. Ἄν ἤξερες (εἰ ᾔδεις), ποιός εἶναι Αὐτός πού σοῦ ζητάει νερό, ἐσύ θά τοῦ ζητοῦσες νερό καί θά σοῦ ἔδινε τό ὕδωρ τό ζῶν. Δέν καταλαβαίνει ἡ Σαμαρείτιδα τούς λόγους αὐτούς. Θεωρεῖ τόν συνομιλητή της ὡς ἕναν συνηθισμένο Ἰουδαῖο ταξιδιώτη. Πῶς λοιπόν αὐτός λέει, ὅτι ἡ ἴδια πρέπει νά ζητήσει νερό ζῶν; Τί εἴδους ὕδωρ ζῶν εἶναι αὐτό; Καί ρωτάει μέ ἔκπληξη: μήπως μπορεῖς νά βγάλεις νερό ἀπό τό πηγάδι; Τό πηγάδι εἶναι βαθύ γιά σένα, πού θέλεις κάτι γιά νά ἀντλήσεις νερό. Εἶναι δυνατόν νά εἶσαι μεγαλύτερος ἀπό τόν πατέρα μας Ἰακώβ, πού μᾶς ἔδωσε αὐτό τό πηγάδι; Ποιός εἶσαι λοιπόν; Καί τί ἀπαντάει ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός; «Πᾶς ὁ πίνων ἐκ τοῦ ὕδατος τούτου διψήσει πάλιν· ὅς δι' ἄν πίῃ ἐκ τοῦ ὕδατος οὗ ἐγώ δώσω αὐτῷ, οὐ μή διψήσῃ εἰς τόν αἰῶνα»[5]. Ὅποιος πιεῖ ἀπό τό νερό πού θά δώσω Ἐγώ, αὐτός δέν θά διψάσει ποτέ, «ἀλλά τό ὕδωρ ὅ δώσω αὐτῷ, γενήσεται ἐν αὐτῷ πηγή ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζωήν αἰώνιον»[6]∙ θά γίνει σ’ αὐτόν μιά πηγή ὕδατος ἁλλομένου πού θά ἀναβλύζει, θά ἀναπηδᾶ, καί θά χαρίζει τήν αἰώνια ζωή.

Ἡ Σαμαρείτιδα συνεχίζει ἀκόμα νά σκέφτεται μόνο τό φρέσκο, πηγαῖο νερό καί ἐκπλησσόμενη ἀπό τό ὅτι ὁ Κύριος μπορεῖ νά τῆς δώσει τέτοιου εἴδους νερό πού παύει τή δίψα, Τοῦ ζητάει «Κύριε, δός μοι τοῦτο τό ὕδωρ, ἵνα μή διψῶ μηδέ ἔρχωμαι ἐνθάδε ἀντλεῖν»[7]. Δῶσε μου αὐτό τό νερό γιά νά μήν ἔρχομαι ἐδῶ νά ἀντλῶ νερό. Ὁ Κύριος μιλοῦσε ὄχι περί κάποιου ἁπλοῦ νεροῦ, ἀλλά γι’ αὐτό πού ἡ Σαμαρείτισσα ποτέ δέν σκέφτηκε, τό ὁποῖο ἦταν γι’ αὐτή τελείως ἄγνωστο. 

Ὅπως καί στή γιορτή τῆς Μεσοπεντηκοστῆς μίλησε ὁ Κύριος περί τοῦ ὕδατος πού ρέει στήν αἰώνια ζωή. Γι’ αὐτό τό νερό θά μιλήσει μετά ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος στήν Ἀποκάλυψη ἀπεικονίζοντας τήν οὐράνια Ἱερουσαλήμ. Εἶδε τό καθαρό ποτάμι τῆς ζωῆς φωτεινό σάν κρύσταλλο ἐκπορευόμενο ἀπό τόν θρόνο τοῦ Θεοῦ καί τοῦ Ἀρνίου καί τό δέντρο τῆς Ζωῆς πού φύεται στήν ὄχθη τοῦ ποταμοῦ, τό ὁποῖο φέρει κάθε μήνα καρπούς. Κι αὐτοί οἱ μυστικοί καρποί τρέφουν ὅλους τούς δικαίους πού ἀξιώθηκαν νά μποῦν στήν νέα Ἱερουσαλήμ. 

Τί εἶναι αὐτό τό θαυμαστό νερό; λέει ὁ Ἅγιος Λουκᾶς. Ὅλοι ξέρουν ὅτι χωρίς τό νερό δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει κανένα ζωντανό ὄν. Χωρίς τό νερό δέν εἶναι δυνατή ἡ ζωή τοῦ σώματός μας. Ἀπό αὐτό ἐξαρτῶνται πολυσύνθετες διαδικασίες διαμέσου τῶν ὁποίων ἐκδηλώνεται ἡ ζωή του. Ἐξάλλου καί τό ἀνθρώπινο σῶμα κατά τό μεγαλύτερο μέρος του εἶναι νερό. Στήν φύση, λέει ὁ Ἅγιος Λουκᾶς, πού εἶναι καί γιατρός, ὁ νόμος τῆς διαρκοῦς κίνησης εἶναι θεμελιώδης. Τά πάντα ρέουν. Τά πάντα μεταβάλλονται. Τίποτα δέν βρίσκεται σέ ἀκινησία. Ἀκόμα καί ἡ πέτρα, μόνο φαίνεται ἀπαράλλακτη, ἐνῶ δέν εἶναι. Στό ἐσωτερικό της συμβαίνει ἀκατάπαυστη κίνηση. Γιά νά δημιουργηθεῖ καί νά συνεχίσει νά ὑπάρχει, πρέπει νά βρίσκεται ὑπό τήν ἐξουσία μιᾶς κινητήριας δύναμης. Ἔτσι στόν φυσικό κόσμο ἡ κίνηση δέν διακόπτεται οὔτε ἕνα λεπτό. Τό ἴδιο βλέπουμε καί ὁ ἄνθρωπος, εἶναι φτιαγμένος γιά νά κινεῖται. Τά μέλη του, τά χέρια του, τά πόδια, τό κεφάλι ὅλα κινοῦνται. 

Γι’ αὐτό καί ἡ καραντίνα, πού μᾶς ἐπέβαλλαν τελείως ἄδικα, γιατί ὅλο αὐτό, ὅπως φαίνεται, εἶναι μιά μεγάλη ἀπάτη περί τοῦ υἱοῦ, ἀρρωσταίνει τόν ἄνθρωπο. Ἄν ὁ ἄνθρωπος παραμείνει γιά πολύ ἀκίνητος, σίγουρα θά ἀρρωστήσει. Δέν ὑπάρχει περίπτωση. Εἶναι φτιαγμένος ὁ ἄνθρωπος νά κινεῖται. Καί ὅλα στή φύση κινοῦνται συνεχῶς. 

Ἔτσι στόν φυσικό κόσμο, λέει ὁ Ἅγιος Λουκᾶς, ἡ κίνηση δέν διακόπτεται οὔτε ἕνα λεπτό. Καί μήπως μπορεῖ νά εἶναι διαφορετική ἡ ζωή τοῦ πνεύματός μας; Ὅπως στόν ὑλικό κόσμο τά πάντα κινοῦνται συνεχῶς, ἔτσι καί στόν πνευματικό κόσμο. Θά πρέπει καί τό πνεῦμα μας νά κινεῖται, νά λειτουργεῖ. Καί κατεξοχήν βέβαια λειτουργία τοῦ πνεύματος, τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ νοῦ, εἶναι ἡ κοινωνία μέ τόν Θεό, ἡ κίνηση πρός τόν Θεό, ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή. 

Πραγματικά δέν μπορεῖ νά εἶναι καί τό πνεῦμα μας ἀκίνητο, ὅπως καί τό σῶμα καί ὅλα τά ὑλικά. Αὐτό, λέει ὁ Ἅγιος Λουκᾶς, θά ἤτανε παράβαση τοῦ παγκόσμιου νόμου. Καί στό πνεῦμα μας ἐπιτελεῖται μιά ἀδιάκοπη κίνηση κατευθυνόμενη πρός τήν αἰώνια ζωή, ὥστε τελειοποιούμενο νά πλησιάζει πρός τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καί μέσω αὐτοῦ νά ἐκπληρώνει τόν ὕψιστο σκοπό τῆς δημιουργίας μας: Τό δικό μας πνεῦμα, ἡ δική μας ψυχή, νά πλησιάζει στό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Αὐτό πού ἀκούσαμε σήμερα, «Πνεῦμα ὁ Θεός»[8]. Τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἑνώνεται μέ τό δικό μας πνεῦμα, ὅταν ὁ ἄνθρωπος θέλει καί ἀγωνίζεται πνευματικά. Καί αὐτή ἡ προσπάθεια γιά ἕνωση μέ τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ πρέπει νά εἶναι συνεχής. Αὐτός εἶναι ὁ πνευματικός ἀγώνας, αὐτή εἶναι ἡ ζωή, γιά τήν ὁποία μᾶς μίλησε ὁ Χριστός, καί μᾶς εἶπε μάλιστα νά βιάζουμε τόν ἑαυτό μας. «Ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται, καί βιασταί ἁρπάζουσιν αὐτήν»[9]. Σέ τί ἔγκειται ἡ βία; Ἀκριβῶς σ’ αὐτή τή συνεχή κίνηση πρός τόν Θεό (τῆς ὕπαρξής μας). Αὐτό πού οἱ Πατέρες μᾶς εἴπανε, ἀδιάλειπτη μνήμη τοῦ Θεοῦ, ἀδιάλειπτη προσευχή, τί εἶναι; Παρά μία βία στόν ἑαυτό μας, ὥστε νά κινηθεῖ πρός τόν Θεό καί ἔτσι νά ἑνωθεῖ μαζί Του, τό δικό μας πνεῦμα μέ τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καί ὅλη μας ἡ ὕπαρξη καί νά τελειοποιηθοῦμε, νά φτάσουμε στόν προορισμό μας, πού δέν εἶναι ἄλλος παρά ἡ ὁμοίωση μέ τόν Θεό, τό καθ’ ὁμοίωση. Ἡ ἕνωση, ἡ θέωση, εἶναι καί ἡ ὁμοίωση. Ἡ πνευματική μας ἀνάπτυξη, ἡ κίνησή μας στόν ὑποδεδειγμένο ἀπό τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό στόν δρόμο τοῦ καλοῦ, τῆς ἀρετῆς, τοῦ ἐλέους καί τῆς λατρείας τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἡ ὕψιστη μορφή κίνησης σέ ὅλο τόν κόσμο. Καί γι’ αὐτή τήν πνευματική ἀνάπτυξη ἐπίσης χρειάζεται πηγή. Συγκεκριμένα, γι’ αὐτή τήν πηγή τῆς ζωῆς τοῦ Πνεύματος μιλάει ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός ὑπονοώντας ὅτι τό ζῶν ὕδωρ εἶναι ἡ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ ὁποία εἶναι πηγή κάθε ἐνέργειας πρός τήν κατεύθυνση τοῦ καλοῦ, πρός τόν θρόνο τοῦ Θεοῦ. Πολύ ὄμορφα τό λέει ὁ Ἅγιος Λουκᾶς, γιά νά κινηθοῦμε πρός τόν Θεό χρειάζεται ἕνα ρεῦμα, μία δύναμη, μία ἐνέργεια. Καί αὐτή ἡ ἐνέργεια πάλι ἔρχεται ἀπό τήν πηγή, πού δέν εἶναι παρά ὁ Θεός, τό Ἅγιο Πνεῦμα. 

Οὔτε ἕνας χριστιανός δέν μπορεῖ καί δέν πρέπει νά μείνει ἀδρανής ὡς πρός τά πνευματικά. Ἀκόμα καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἔλεγε γιά τόν ἑαυτό του, «ἐγώ ἐμαυτόν οὐ λογίζομαι κατειληφέναι»[10]. Εἶναι στήν πρός Φιλιππησίους. Ἐγώ γιά τόν ἑαυτό μου, ὅσων ἀφορᾶ στόν ἑαυτό μου, δέν σκέφτομαι, δέν πιστεύω, δέν ἔχω τήν ἰδέα, ὅτι ἔχω φθάσει ἐκεῖ πού πρέπει νά φτάσω∙ δέν ἔχω καταλάβει τό σημεῖο ἐκεῖνο στό ὁποῖο πρέπει νά φτάσω. Πάντα ἐπεδίωκε νά προχωράει στόν δρόμο πρός τόν Θεό. Αὐτή ἡ ἐντολή ἀφορᾶ καί ἐμᾶς. Καί αὐτό εἶναι τελειότης, θά μᾶς ποῦνε καί οἱ ἅγιοι Πατέρες, τό νά μήν σταματάει κανείς νά ἀνεβαίνει. Γιατί ἡ τελειότης εἶναι ἀτέλεστη. Καί οἱ ἀρετές ἔχουν ἕνα ἄπειρο βάθος καί ἡ τελειότητα ἔχει ἕνα ἄπειρο βάθος. Ὁπότε δέν μπορεῖ νά πεῖ κανείς, ἔφτασε, τελειώθηκα, ὁλοκληρώθηκα. Συνεχῶς ἀνεβαίνεις καί αὐτό εἶναι τελειότης. 

Ἡ προτροπή τοῦ Κυρίου «μετανοεῖτε», δηλαδή ἀλλάζετε νοῦ, ἀλλάζετε τρόπο θέασης τῶν πραγμάτων, εἶναι οὐσιαστικά αὐτή ἡ συνεχής προσπάθεια γιά ἕνωση μέ τόν Θεό. Προσέχετε μήν πάρετε λάθος δρόμο καί πάντοτε διορθώνετε τήν πορεία σας. Ὅπως ἕνας καπετάνιος συνεχῶς ἐκεῖ στό πηδάλιο κάνει διορθωτικές κινήσεις, ἔτσι ὥστε νά μή φύγει ἀπό τήν σωστή πορεία τό καράβι, καί ὁ χριστιανός καλεῖται συνεχῶς νά μετανοεῖ, νά μετατοπίζει τόν νοῦ του δηλαδή ἀπό ὅλα τά μάταια, τά ὑλικά, τά γήινα, τά φθαρτά, καί νά τόν κατευθύνει στόν Θεό, νά τόν κινεῖ πρός τόν Θεό. 

Ἡ Σαμαρείτιδα παρόλο πού τίποτε δέν καταλαβαίνει, ἔχει ἐκπλαγεῖ ἀπό τά ἀσυνήθιστα λόγια τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί τότε τῆς λέει ὁ Κύριος, «ὕπαγε φώνησον τόν ἄνδρα σου καί ἐλθέ ἐνθάδε»[11]. Αὐτή ἀπαντάει ὅτι, «οὐκ ἔχω ἄνδρα»[12]. Καί ὁ Κύριος, «καλῶς εἶπας ὅτι ἄνδρα οὐκ ἔχω· πέντε γάρ ἄνδρας ἔσχες, καί νῦν ὅν ἔχεις οὐκ ἔστι σου ἀνήρ»[13]. Ἡ γυναίκα ἐξεπλάγη! Αὐτό σημαίνει ὅτι εἶναι προφήτης! Πραγματικά εἶπε ὅλα ὅσα ἔγιναν στή ζωή μου. Καί ὁ τρόπος σκέψης της ξαφνικά ἀλλάζει. Ἐάν εἶναι προφήτης, αὐτό σημαίνει ὅτι μπορεῖ νά ἀπομακρύνει κάθε ἀμφιβολία. Θά μοῦ πεῖ λοιπόν ξεκάθαρα τήν ἀλήθεια, θά μέ πληροφορήσει. Καί ἀμέσως ρωτάει μία θεολογική ἐρώτηση: «Κύριε, θεωρῶ ὅτι προφήτης εἶ σύ∙ οἱ πατέρες ἡμῶν ἐν τῷ ὄρει τούτῳ προσεκύνησαν· καί ὑμεῖς (ἐσεῖς δηλαδή) λέγετε ὅτι ἐν Ἱεροσολύμοις ἐστίν ὁ τόπος ὅπου δεῖ προσκυνεῖν»[14]. Μᾶς λέτε ὅτι στά Ἱεροσόλυμα πρέπει νά προσκυνοῦμε, νά λατρεύουμε τόν Θεό. Γιά τούς Ἑβραίους ἦταν καθορισμένο ὅτι σ’ ὅλη τήν Παλαιστίνη θά ἔπρεπε νά ὑπάρχει ἕνας καί μοναδικός ναός, τῶν Ἱεροσολύμων. Καί μόνο ἐκεῖ ἔπρεπε νά τελοῦνται θυσίες. Ἐνῶ οἱ Σαμαρεῖτες θεωροῦσαν ὅτι πρέπει νά προσκυνοῦν στό ὄρος Γαριζίν, πού ὑψωνόταν ἐκεῖ ὅπου μιλοῦσε ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός μέ τή Σαμαρείτισσα. 

Καί δεῖτε τί τῆς ἀπαντάει ὁ Ἰησοῦς; «Γύναι, πίστευσόν μοι», πίστεψέ με, «ἔρχεται ὥρα ὅτε οὔτε στό βουνό αὐτό», στό Γαριζίν δηλαδή, «οὔτε στά Ἱεροσόλυμα θά προσκυνήσετε τόν Πατέρα. Ἐσεῖς προσκυνεῖτε ἐκεῖνο πού δέν γνωρίζετε. Ἐμεῖς προσκυνοῦμε αὐτό πού γνωρίζουμε∙ γιατί ἡ σωτηρία εἶναι ἀπό τούς Ἰουδαίους»[15]. Καί ὁ ἴδιος ὁ Κύριος κατά σάρκα ἤτανε ἀπό τήν φυλή τοῦ Ἰούδα. 

«Ἀλλ᾿ ἔρχεται ὥρα, καί νῦν ἐστιν, ὅτε οἱ ἀληθινοί προσκυνηταί προσκυνήσουσι τῷ πατρί ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ»[16]. Καί τώρα λοιπόν, ἦρθε ἡ ὥρα πού οἱ ἀληθινοί λάτρεις τοῦ Θεοῦ, οἱ ἀληθινοί προσκυνητές, θά προσκυνήσουν τόν Θεό ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ∙ «καί γάρ ὁ πατήρ τοιούτους ζητεῖ τούς προσκυνοῦντας αὐτόν». Ὁ Πατήρ ὁ οὐράνιος τέτοιους θέλει νά εἶναι οἱ προσκυνηταί Του. Δηλαδή νά Τόν λατρεύουνε ἐν πνεύματι, πνευματικά, μέ ὁλοκληρωτική ἀφοσίωση τῆς ψυχῆς, τοῦ ἐσωτερικοῦ τους ἀνθρώπου, ἀλλά καί ἐν ἀληθείᾳ. Ἀλλά καί τό σῶμα καί ὅλη τους ἡ ζωή νά εἶναι μία προσκύνηση στόν Θεό, μιά συνεχής τήρηση τῶν ἐντολῶν Του. «Πνεῦμα ὁ Θεός, καί τούς προσκυνοῦντας αὐτόν ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν»[17]. 

Αὐτοί οἱ λόγοι τοῦ Κυρίου δέν χωροῦσαν στή συνείδηση τῶν τότε ἀνθρώπων, οὔτε τῶν Ἰουδαίων οὔτε τῶν Σαμαρειτῶν, γιατί ὁ ἀρχαῖος νόμος τοῦ Μωυσῆ ἦταν σέ σημαντικό βαθμό ἐθιμικός. Ἐνῶ περιλάμβανε μεγάλες ἀλήθειες τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ Θεοῦ καί μεγάλες ἐντολές, μαζί μ’ αὐτές ὅριζε ὁλόκληρη σειρά ἐθιμοτυπικῆς λατρείας πρός τόν Θεόν. Δηλαδή ὑπῆρχαν κάποιες τυπικές διατάξεις, πῶς θά γίνει ἡ λατρεία τοῦ Θεοῦ, πῶς θά γίνει ἡ θυσία, ἡ κάθε θυσία κ.λ.π. Καί οἱ ἄνθρωποι σκέφτονταν ὅτι ἡ σωτηρία συνίσταται στήν ἐκπλήρωση ὅλων τῶν διατάξεων πού ὁρίζονται ἀπό τόν νόμο, ὅτι δηλαδή ἤτανε ἐπαρκές νά πηγαίνουν κατά τίς ἑορτές στόν ναό τῶν Ἱεροσολύμων, νά τηρήσουν δηλαδή τόν τύπο, τό ἔθιμο. Περισσότερα δέν μποροῦσαν νά κατανοήσουν. Καί καθόλου δέν καταλάβαιναν ὅτι ὑπάρχει καί μιά ἄλλη μορφή λατρείας στόν Θεό, «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ»[18]. Εἶναι κάτι δηλαδή πού θέλει ὁ Θεός νά δώσει ὁ ἄνθρωπος μέσα ἀπό τόν ἑαυτό του, ἀπό τήν καρδιά του, καί ὄχι νά τηρήσει κάποιες ἐξωτερικές τυπικές διατάξεις, ὅπως τηροῦμε, ἄς ποῦμε, τόν Κώδικα Ὁδικῆς Κυκλοφορίας. Ἀλλά ζητάει τόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο. Γι’ αὐτό λέει, νά Τόν λατρεύουμε «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ»[19]. 

- Γιά ποιό λόγο ὅμως εἶχε δοθεῖ στούς Ἰουδαίους αὐτός ὁ ἀρχαῖος νόμος καί γιατί σέ σημαντικό βαθμό ἤτανε ἐθιμοτυπικός; 

Αὐτό συνέβη σ’ ἐκείνη τήν ἐποχή πού οἱ ἄνθρωποι ἦταν κατά βάση ἀκόμα νήπια στά πνευματικά, λίγο καλλιεργημένοι. Εἶχαν λίγες δυνατότητες νά κατανοήσουν τά ἀνώτερα μυστήρια τῆς ὕπαρξης. Αὐτό εἶναι. Οἱ ἄνθρωποι ἦταν σέ πολύ χαμηλό πνευματικό ἐπίπεδο καί διανοητικό ἐπίπεδο καί δέν μποροῦσαν νά καταλάβουν ὑψηλές πνευματικές ἀλήθειες. Γι’ αὐτό ὁ Κύριος τούς ἔδωσε τόν νόμο, ὡς μία προπαίδεια, μιά προετοιμασία γιά τό Εὐαγγέλιο. Ἡ Παλαιά Διαθήκη δέν εἶναι τίποτα ἄλλο παρά μία προετοιμασία τῶν ἀνθρώπων γιά νά δεχτοῦν τόν πλήρη νόμο, τόν τέλειο νόμο τοῦ Εὐαγγελίου. 

Ὅπως τά μωρά τρέφονται μέ γάλα, ἔτσι καί στόν νηπιόφρονα ἰουδαϊκό λαό ἔπρεπε νά δοθεῖ τέτοιος νόμος, ὁ ὁποῖος θά μποροῦσε νά γίνει κατανοητός ἀπό τόν λαό. Ἕνας νόμος μέ τύπους καί διατάξεις. Ἕνα ἐθιμοτυπικό. Ἀλλά πίσω ἀπό τά ἔθιμα, στά βάθη αὐτοῦ τοῦ νόμου, κρύβονταν τά μεγάλα μυστήρια τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ Θεοῦ, τά ὁποῖα μέχρι καί τώρα παραμένουν ἀκλόνητα, καί στήν Καινή Διαθήκη. Φανερώνεται καί στήν Παλαιά Διαθήκη ὁ Θεός καί ἡ ἀλήθεια περί Θεοῦ, ἀλλά σκιωδῶς. Ξεκάθαρα φανερώνονται, ὅσο ὁ Θεός θέλει πάλι, στήν Καινή Διαθήκη. Ἔτσι προκύπτει καί ἡ διένεξη πού εἶχε προκύψει μεταξύ Ἰουδαίων καί Σαμαρειτῶν περί τοῦ τόπου λατρείας τοῦ Θεοῦ. 

- Τί σημαίνει λοιπόν λατρεία τοῦ Θεοῦ «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ»[20]; 

Ὁ Θεός εἶναι πνεῦμα. Καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι πνεῦμα περιορισμένο μέσα στό σῶμα μας. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι μέρος τοῦ πνεύματος τοῦ Θεοῦ. Λατρεία τοῦ Θεοῦ σημαίνει προσκύνηση τοῦ πνεύματος τοῦ Θεοῦ ἐκ μέρους τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος καί συνίσταται στό ὅτι τό πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται σέ ἐπικοινωνία μέ τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Καί αὐτό γίνεται δυνατό, ὅταν τό ἀνθρώπινο πνεῦμα καθαριστεῖ καί ἁγιαστεῖ μέ τήν μετάνοια, τήν διαρκῆ προσευχή καί τήν ἐπιδίωξη νά ἐκπληρώνει τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ. 

Αὐτό πού λέει ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι μέρος τοῦ Θεοῦ δέν πρέπει νά τό πάρουμε μέ τήν ἔννοια ὅτι ἡ ψυχή μας εἶναι ἕνα κομμάτι ἀπό τόν Θεό, ἕνα θεϊκό κομμάτι. Ὄχι, αὐτό εἶναι ἐσφαλμένο. Καμία σχέση δέν ἔχει ἡ οὐσία εἴτε τοῦ σώματος εἴτε τῆς ψυχῆς μας μέ τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά προφανῶς ὁ Ἅγιος ἐννοεῖ ὄτι μετέχουμε διά τῆς ψυχῆς μας, διά τοῦ πνεύματός μας, διά τοῦ νοός μας καί διά τοῦ σώματός μας, μετέχουμε στίς ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ, στήν Θεία Χάρη, στό Πνεῦμα τό Ἅγιο τοῦ Θεοῦ. Καί ἔτσι γινόμαστε, ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «σάρκα ἀπό τήν σάρκα Του»[21], γινόμαστε ἕνα μέ τόν Θεό, κοινωνοῦμε τό πνεῦμα Του καί τίς ἐνέργειές Του καί γινόμαστε κι ἐμεῖς θεοί κατά χάριν. Αὐτό εἶναι τό μεγαλεῖο καί ἡ προοπτική μας, ἡ μεγαλειώδης προοπτική πού ἔχουμε λάβει ἀπό τόν Θεό, νά γίνουμε ἕνα πνεῦμα μέ τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, ἕνα πνεῦμα μέ τόν Τριαδικό Θεό. 

Λατρεία τοῦ Θεοῦ σημαίνει προσκύνηση τοῦ πνεύματος τοῦ Θεοῦ ἐκ μέρους τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος. Γι’ αὐτό λένε πολύ ὡραῖα οἱ Ἅγιοι Πατέρες, ὅτι ὁ κάθε ἄνθρωπος εἶναι ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τό ἀνθρώπινο σῶμα. Θά πρέπει ἐκεῖ μέσα, ἐννοεῖται ὁ φωτισμένος ὀρθοδόξως ἄνθρωπος πού ζεῖ σωστά, συνεχῶς θά πρέπει νά λατρεύει τόν Θεό καί νά κάνει μιά μυστική ἱερουργία, μιά μυστική Θεία Λειτουργία κάθε στιγμή μέσα στήν καρδιά του, ὅπου ἐκεῖ εἶναι, θά λέγαμε, τό ἱερό τῆς ὕπαρξής του. Ἄν ὅλος ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁ ναός τοῦ Θεοῦ, ὁ ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ καρδιά εἶναι τό ἱερό καί ὁ νοῦς εἶναι ἡ Ἁγία Τράπεζα, ἡ Ἁγία Τράπεζα αὐτοῦ τοῦ ναοῦ, καί θά πρέπει στήν Ἁγία Τράπεζα νά μήν ὑπάρχει τίποτε παρά μόνο ὁ Χριστός. Ὅπως καί στήν αἰσθητή Ἁγία Τράπεζα, πού ἔχουμε σέ κάθε ναό, δέν ὑπάρχει παρά μόνο τό Εὐαγγέλιο, δηλαδή ὁ Χριστός. Καί τότε ὁ ἄνθρωπος λειτουργεῖ καί λατρεύει ἀληθινά, «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ»[22] τόν Κύριο. Γι’ αὐτό οἱ Πατέρες μας μᾶς μίλησαν γι’ αὐτή τήν ἀδιάλειπτη προσευχή, τήν νοερά προσευχή, τήν ἀδιάλειπτη δηλαδή λατρεία τοῦ Θεοῦ, γιά τήν θεία λειτουργία μετά τήν Λειτουργία, πού συνεχίζεται μέσα στήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου καί δέν σταματάει μέ τό δι’ εὐχῶν τῆς Λειτουργίας. 

Ὁ ἄνθρωπος λοιπόν λατρεύει τόν Θεό. Τό πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται σέ ἐπικοινωνία μέ τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καί αὐτό εἶναι δυνατόν μέ μιά προϋπόθεση, νά ὑπάρχει καθαρότητα στό ἀνθρώπινο πνεῦμα. Χρειάζεται ἡ κάθαρση τῆς ψυχῆς, τοῦ νοός, ἡ κάθαρση τοῦ ἀνθρώπου πού γίνεται διά τῆς μετανοίας, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ πάλι (πάντα), ὥστε νά γίνει ὁ ἄνθρωπος δεκτικός τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ καί ἔτσι νά μπορέσει νά ἐκπληρώσει καί τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. 

Ἡ λατρεία πρέπει νά ἐπιτελεῖται μέσα στήν ἀλήθεια. Ἀκούσατε ἀπό τό στόμα τοῦ Χριστοῦ τί εἶναι αὐτή ἡ ἀλήθεια. «Ἐγώ εἰμι ἡ ὁδός καί ἡ ἀλήθεια καί ἡ ζωή»[23] καί ὁ Θεός θέλει νά Τόν λατρεύουμε «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ»[24]. Ἀλλά ἡ ἀλήθεια εἶναι πάλι ὁ Χριστός, «ἐγώ εἰμι ἡ ἀλήθεια»[25], λέει ὁ Κύριος. Καί ἡ διακονία τοῦ Θεοῦ μέσα στήν ἀλήθεια πρέπει νά εἶναι πορεία στόν μαρτυρικό δρόμο πού ὑπέδειξε ὁ Κύριος. Τόν δρόμο τῶν πνευματικῶν ἀγώνων πρός αὐτή τήν αἰώνια θεϊκή ἀλήθεια, τήν ὁποία φανέρωσε στόν κόσμο ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Ἑπομένως, ποιός εἶναι ὁ δρόμος πού μᾶς χάραξε ὁ Χριστός; Εἶναι ἕνας συνεχής πνευματικός ἀγώνας, ἔτσι ὥστε νά φθάσουμε σ’ Αὐτόν, νά ἑνωθοῦμε μαζί Του. Νά ἀκολουθήσουμε τόν Ἴδιο πρός τήν μαρτυρική Του πορεία πρός τόν Γολγοθᾶ καί στή συνέχεια στόν τάφο, ἀλλά καί μαζί Του μετά νά εἴμαστε καί στήν ἀνάσταση. 

Οἱ δυστυχεῖς αἱρετικοί, οἱ ὁποῖοι καταστρέφονται μέσα στήν ὑπερηφάνειά τους, δέν κατανοοῦν τούς λόγους τοῦ Κυρίου περί τῆς λατρείας «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ»[26], ἀπορρίπτοντας κάθε διακονία στόν Θεό μέ ὁποιαδήποτε μορφή πού Τόν διακονοῦμε ἐμεῖς. Ὁ αἱρετικός ἔχει χάσει τήν ἀλήθεια γιά τόν Θεό, τήν ἀληθινή δόξα, τήν ὀρθή δόξα. Ἔχει χάσει τήν ὀρθοδοξία καί δέν μπορεῖ νά λατρέψει σωστά τόν Θεό. Γι’ αὐτό καί ἕνας ὀρθόδοξος δέν μπορεῖ σέ καμιά περίπτωση νά προσευχηθεῖ, νά συν-λατρεύσει δηλαδή μέ ἕναν αἱρετικό τόν Θεό, γιατί ἐκεῖνος δέν ἔχει τήν ὀρθή δόξα, δέν εἶναι μέσα στήν ἀλήθεια, καί ὁ Κύριος μᾶς θέλει νά Τόν λατρεύουμε «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ»[27]. Καί αὐτό εἶναι προϋπόθεση νά συμπροσευχηθοῦμε μέ κάποιον, νά ἔχουμε τήν ἴδια ὀρθόδοξη πίστη. Γι’ αὐτό καί οἱ Πατέρες ἀπαγόρευσαν τίς συμπροσευχές μέ αἱρετικούς καί ἀνθρώπους ἀκοινωνήτους, ἀνθρώπους δηλαδή πού δέν ἔχουνε κοινωνία μέ τήν Ἐκκλησία. Καί αὐτοί βεβαίως εἶναι, ὅπως εἴπαμε, αὐτοί πού δέν ἔχουνε τήν ὀρθή δόξα, τήν ὀρθή πίστη. Δέν μποροῦμε μαζί τους νά συμπροσευχηθοῦμε καί σέ καμιά περίπτωση νά συλλειτουργήσουμε. 

Οἱ δυστυχεῖς αἱρετικοί, λέει ὁ Ἅγιος Λουκᾶς, ἀπορρίπτουν τούς ναούς, δέν ἀναζητοῦν τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ στά μυστήρια, καί νομίζουν ὅτι γι’ αὐτούς εἶναι προσιτή ἡ ἄμεση ἐπικοινωνία μέ τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Ἐδῶ κάνει σαφές ὑπονοούμενο γιά τούς Προτεστάντες. Οἱ αἱρετικοί Προτεστάντες, οἱ ὁποῖοι σοῦ λένε, δέν χρειάζονται μεσίτες, παπάδες κ.λ.π. ἀπευθείας νά πηγαίνεις στόν Θεό.. οὔτε Ἅγιοι.. ἔχουνε καταργήσει καί τούς Ἁγίους καί τήν Παναγία τήν ἔχουνε χλευάσει, τήν ἔχουν ὑποτιμήσει. Ἐσύ μόνος σου μπορεῖς κατευθείαν νά πηγαίνεις στόν Θεό! Οὔτε κἄν χρειάζεται ναός.. στό σπίτι σου κ.λ.π. ὁπουδήποτε, οὔτε μυστήρια χρειάζονται.. ἐσύ μόνος σου μπορεῖς νά σωθεῖς! 

Αὐτό εἶναι τό προτεσταντικό πνεῦμα, τό ὁποῖο, βλέπετε, πέρασε πάρα πολύ ἔντονα αὐτές τίς μέρες, αὐτούς τούς δύο μῆνες, προσπάθησε μᾶλλον νά περάσει μέσα ἀπό τούς κυβερνῶντες καί δυστυχῶς καί μέσα ἀπό ἀρχιερεῖς -ὄχι ὅλους εὐτυχῶς- πού ἔλεγαν στόν λαό, τό ἴδιο εἶναι… μάλιστα ἔφτασε ἕνας ἀρχιερέας νά πεῖ -δυστυχῶς ἀρχιεπίσκοπος!- καί νά μήν κοινωνήσετε, τί πειράζει;.. τί θά πάθετε, ἄν δέν κοινωνήσετε;! Ἄν εἶναι δυνατόν!.. Λοιπόν, αὐτά εἶναι αἱρετικά πράγματα, εἶναι προτεσταντικά, γιατί ἀκριβῶς βάζουνε στήν ἄκρη τά μυστήρια, βάζουνε στήν ἄκρη τόν ναό καί ὅλη αὐτή τήν λατρεία «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ»[28], πού ἔχουμε μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας. 

Βεβαίως, λέει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος, μπορεῖς νά προσευχηθεῖς καί στό σπίτι σου, ἀλλά δέν ἔχει τήν ἴδια δύναμη ἡ προσευχή πού κάνεις μόνος σου μέ αὐτή πού θά κάνεις μαζί μέ τούς ἀδελφούς σου στήν κοινή λατρεία μέσα εἰς τόν ναό. Καί σέ καμιά περίπτωση δέν μπορεῖς νά κάνεις μόνος σου τό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, τῆς Θείας Κοινωνίας. Ὅπως δυστυχῶς τό εἴδαμε κι αὐτό, μεγίστη βλασφημία… ἕνας ἀπ’ αὐτούς τούς σχισματικούς, τούς ἐκτός Ἐκκλησίας βλασφήμους Οὐκρανούς ἐπισκόπους ἔκανε ὑποτίθεται Θεία Λειτουργία μπροστά στήν κάμερα καί εἶχε πεῖ στούς ὑποτιθέμενους πιστούς στό δωμάτιό τους νά βάλουνε ψωμί καί κρασί καί αὐτός μέσω τῆς τηλεόρασης εὐλογοῦσε αὐτό τό ψωμί καί τό κρασί γιά νά τό κάνει Θεία Κοινωνία. Αὐτά εἶναι βλάσφημα, εἶναι δαιμονικά πράγματα. Ἀλλά βλέπετε ποῦ μπορεῖ νά φτάσει ὁ ἄνθρωπος, ὅταν ἀφεθεῖ στήν ὑπερηφάνεια, στήν πλάνη, καί δέν θέλει νά ταπεινωθεῖ καί νά ἀκολουθήσει τόν Χριστό μας καί τούς Ἅγιους Πατέρες. 

Ἔχουν φύγει ἀπό τήν Ἐκκλησία, λέει ὁ Ἅγιος Λουκᾶς, σοφιζόμενοι βάρβαρους και παράλογους τρόπους λατρείας δῆθεν ἐν πνεύματι. Βλέπετε; Σάν νά μιλάει γιά τήν ἐποχή μας προφητικά. Βλάσφημοι καί παράλογοι τρόποι λατρείας… ὅπως μᾶς λένε τώρα, μήν προσκυνάτε τίς εἰκόνες ἤ στήν Γερμανία πού βάζουν αὐτές τίς ἀπαγορευτικές ταινίες, δέν ξέρω ἄν τό κάνουνε καί στήν Ἑλλάδα.. ἤ νά ἀπολυμαίνουν τούς ναούς, νά ἀπαγορεύουν νά προσκυνήσει κανείς τόν Τίμιο Σταυρό, νά δίνουν τό ἀντίδωρο (δέν ξέρω καί τί ἄλλο), τήν ἀρτοκλασία καί τό ἅγιο ἔλαιο σφραγισμένο σέ σακουλάκι, καί ὄχι ὁ ἱερέας.. γιά νά μήν ἀκουμπήσει κανείς τό χέρι τοῦ ἱερέως καί μολυνθεῖ! Ὅλα αὐτά βεβαίως εἶναι, ὅπως λέει ἐδῶ ὁ Ἅγιος πολύ ὡραῖα, παράλογοι, βάρβαροι, καί θά προσθέταμε, καί βλάσφημοι τρόποι «λατρείας», δῆθεν ἐν πνεύματι. Δῆθεν ἀπό ἀγάπη γιά τόν συνάνθρωπο. 

Καί προσέξτε καί κάτι ἄλλο θεολογικό. Δέν μπορεῖ ἡ δεύτερη ἐντολή νά ἀντιστρατεύεται στήν πρώτη ἐντολή. Ἡ πρώτη ἐντολή εἶναι «ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καί καρδίας καί διανοίας»[29], σύμφωνα μέ τόν τρόπο λατρείας πού μᾶς ἔχει ὑποδείξει ὁ ἴδιος ὁ Κύριος. Πρέπει νά τό γνωρίζουμε αὐτό, ὅτι ἡ Θεία Λειτουργία ἔτσι ὅπως τήν κάνουμε, δέν εἶναι ἐφεύρεση ἀνθρώπινη. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μᾶς δίδαξε νά τήν κάνουμε ἔτσι μέ αὐτό τόν τρόπο. Ὅταν λέει ὅτι μετά τήν Ἀνάσταση ἐμφανιζόταν γιά σαράντα ἡμέρες εἰς τούς Ἀποστόλους ὁ Κύριος καί τούς ἔλεγε, τούς «ἐδίδασκε τά περί τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ»[30], τί ἐννοεῖ ἐκεῖ; Τά περί τῆς θείας λατρείας, τῆς λειτουργίας τῆς ἐκκλησίας. Εἶναι Θεοπαράδοτο τό μυστήριο καί ὁ τρόπος πού κάνουμε τό μυστήριο. 

Ἄν λοιπόν ὑπῆρχε περίπτωση νά μολυνθοῦμε, θά μᾶς ἔλεγε γιά παράδειγμα ὁ Κύριος νά ἀσπαζόμαστε ὁ ἕνας τόν ἄλλον κατά τήν ὥρα τοῦ λειτουργικοῦ ἀσπασμοῦ, ὅταν λέγουμε «ἀγαπήσωμεν ἀλλήλους, ἵνα ἐν ὁμονοίᾳ ὁμολογήσωμεν»; Σέ ἐκεῖνο τό σημεῖο οἱ ἱερεῖς πού λειτουργοῦνε ἀσπάζονται ὁ ἕνας τόν ἄλλον καί λέγουν «Ὁ Χριστός ἐν τῷ μέσω ἡμῶν» καί ἀπαντᾶ ὁ ἄλλος «καί ἦν καί ἔστι καί ἔσται εἰς αἰῶνας αἰώνων». Τό ἴδιο γινότανε παλαιότερα καί μεταξύ τῶν λαϊκῶν, οἱ ἄντρες μέ τούς ἄντρες καί οἱ γυναῖκες μέ τίς γυναῖκες «ἐν φιλήματι ἁγίῳ»[31]. Καί νομίζω καί στίς μέρες μας σέ κάποιες ἐνορίες γίνεται καί σήμερα αὐτός ὁ λειτουργικός άσπασμός. Νομίζω στήν Ἀμερική καί μεταξύ τῶν λαϊκῶν. Ἄν ὑπῆρχε φόβος νά μολυνθοῦμε ἤ νά μολύνουμε, σέ καμιά περίπτωση ὁ Κύριος δέν θά μᾶς ἔλεγε νά κάνουμε αὐτόν τόν λειτουργικό ἀσπασμό. Εἶναι βλάσφημο λοιπόν καί αὐτό πού λένε, νά στεκόμαστε στά δύο μέτρα, νά μήν εἴμαστε κοντά, ἐνῶ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἔπαιρνε στήν ἀγκαλιά Του τά μικρά παιδάκια καί οἱ Ἅγιοί μας. Βλέπουμε, γιά παράδειγμα, τόν Ἅγιο Βασίλειο, νά περιποιεῖται ὁ ἴδιος προσωπικά τούς ἀσθενεῖς, ἐκεῖ πού εἴχανε καί φοβερές ἀσθένειες καί μεταδοτικές, λέπρα κ.λ.π., ὁ ἴδιος ὁ Μέγας Βασίλειος πήγαινε καί τούς περιποιόταν καί δέν καθόταν στά δύο μέτρα. Δέν μποροῦμε σέ καμιά περίπτωση νά σκεφτοῦμε τόν Κύριο, γιά νά μᾶς μιλήσει, νά μᾶς στήνει στά δύο μέτρα! Ἤ τόν Ἅγιο Παΐσιο… Λοιπόν, ὅλα αὐτά εἶναι βλάσφημα καί παράλογα πράγματα.. ἤ νά φοράει μάσκα ὁ Κύριος ἤ ὁ Ἅγιος Παΐσιος… εἶναι βλασφημία καί μόνο νά τό σκεφτεῖ κανείς. Κι ὅμως τά λένε αὐτά κάποιοι, δυστυχῶς καί ἀρχιερεῖς, μεγαλόσχημοι κληρικοί δῆθεν ἐν ὀνόματι τῆς ἐπιστήμης. Ἀλλά δυστυχῶς ἡ ἐπιστήμη ἔχει ἁλωθεῖ ἀπό τόν χῶρο τοῦ σατανισμοῦ καί πάρα πολλοί «ἐπιστήμονες» εἶναι μέλη τῶν στοῶν, μασονικῶν στοῶν, καί μέλη καί ὀργανώσεων πού ἔχουν σχέση μέ τήν Καμπάλα, τόν ἑβραϊκό μυστικισμό, τήν ἑβραϊκή μαγεία καί τήν σατανολατρεία, καί περνοῦνε ὡς ἐπιστημονικά δῆθεν πράγματα πού εἶναι ἀντιεπιστημονικά, καί ὄχι μόνο ἀντιεπιστημονικά καί παρά φύσιν. 

Τάχατες βρῆκαν πλέον ὅτι ἡ ὁμοφυλοφιλία δέν εἶναι κάτι κακό καί τό πέρασαν στά ἐπιστημονικά ἐγχειρίδια. Πῶς τό βρῆκαν; Ἐνῶ μέχρι τό 1980 ἤτανε νόσος ἡ ὁμοφυλοφιλία στά ψυχιατρικά ἐγχειρίδια. Ξαφνικά τί ἄλλαξε; Εἶναι ἀκριβῶς ὅτι ἐπικράτησαν αὐτοί οἱ ἄνθρωποι οἱ σατανιστές, οἱ καμπαλιστές, οἱ ὁποῖοι θέλουνε νά περάσουνε τήν ὁμοφυλοφιλία στόν πολύ λαό, νά διαστρέψουν τήν ἀνθρώπινη φύση, νά γυρίσουνε τούς ἀνθρώπους στό πρότυπο τοῦ δικοῦ τους καμπαλιστικοῦ ἀνθρώπου, τοῦ πρώτου ἀνθρώπου, τοῦ Ἀδάμ Καντμόν, πού ἤτανε ἑρμαφρόδιτος, καί αὐτά τά περνᾶνε ὡς δῆθεν ἐπιστήμη. Δηλαδή σήμερα οὐσιαστικά τά Πανεπιστήμια, (Πανεπιζήμια ὅπως τά ἔλεγε ἕνας γέροντας) εἶναι τά ὀχυρά τῆς Νέας Τάξης Πραγμάτων καί προωθοῦνε αὐτές τίς ἰδέες πού ἐξυπηρετοῦν αὐτά τά σχέδια τοῦ Σιωνισμοῦ γιά Παγκόσμια κυβέρνηση, παγκόσμιο κράτος, καί δέν εἶναι καθόλου ἀλήθειες ἐπιστημονικές πολλά ἀπό αὐτά πού διδάσκονται. Τό ἴδιο καί ὁ Φρόυντ καί ὁ Γιούνγκ πού φέρονται ὡς μεγάλοι ἐπιστήμονες, σέ καμιά περίπτωση δέν ἦταν ἐπιστήμονες. Ἀσχολιόντουσαν μέ τόν ἀποκρυφισμό, μέ τήν μαγεία. Ὁ Γιούνγκ εἶχε ἕνα μέντιουμ καί συμβουλευόταν. Καί πέρασαν αὐτά τά δαιμονικά ἄς ποῦμε διδάγματα ὡς ἐπιστημονική γνώση καί ἔφτιαξαν τήν ὑποτιθέμενη ἐπιστήμη αὐτή τῆς ψυχανάλυσης καί ψυχολογίας καί ἔχουν καταστραφεῖ ἑκατομμύρια ἄνθρωποι ἀπ’ αὐτές τίς θεωρίες, πού φυσικά εἶναι τό ἀποτέλεσμα τῆς ἀποδοχῆς τῶν διδασκαλιῶν τῶν δαιμόνων. Ὁ δαίμονας πάντα καταστρέφει, ποτέ δέν ὠφελεῖ. 

Λέει ὁ Ἅγιος Λουκᾶς ἐδῶ γιά τούς αἱρετικούς μέ τούς παράλογους τρόπους λατρείας καί μιλάει γιά κάποιους αἱρετικούς στήν ἐποχή του πού λεγόντουσαν «χλίστοι». Οἱ χλίστοι, οἱ ὁποῖοι, λέει, δέν εἶναι λίγοι στήν ἐπισκοπή μας θεωροῦν ὅτι μποροῦν νά ἑλκύσουν τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ πάνω τους μέ ἀπρεπεῖς χορούς, στριφογυρίζοντας καί τρέχοντας κυκλικά, πράγματα πού τούς ὁδηγοῦν σέ ἔκσταση. Αὐτό μᾶς θυμίζει καί τούς γνωστούς δερβίσηδες, τούς λεγόμενους μοναχούς στό ἰσλάμ, πού μέ περιστροφές κ.λ.π. ἔρχονται σέ ἔκσταση, ἀλλά αὐτή ἡ κατάσταση τί εἶναι; Δέν εἶναι τίποτα ἄλλο παρά μιά δαιμονική ἐνέργεια. Καί σέ καμιά περίπτωση δέν ἔχουν τό Πνεῦμα τό Ἅγιο οὔτε παίρνουνε μ’ αὐτόν τόν τρόπο τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. 

Ἀπό αὐτά, λέει ὁ Ἅγιος, ζαλίζεται τό κεφάλι τους, μ’ αὐτούς τούς ἀπρεπεῖς χορούς καί τά στριφογυρίσματα καί λιποθυμοῦν. Ὅταν φτάνουν σ’ αὐτή τήν κατάσταση, λένε «ἐπέπεσε τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐπάνω μας». Νά μέχρι ποιό σημεῖο διαστροφῆς μποροῦμε νά φτάσουμε! 

Τά ἴδια παθαίνουν καί οἱ Προτεστάντες. Ὑπάρχουνε ὁμάδες πού ὑποτίθεται ὅτι προσεύχονται καί ξαφνικά ἀρχίζουν νά γελᾶνε ἔτσι ἀκατάπαυστα καί νά περνάει αὐτός ὁ ἰνστρούχτοράς τους καί νά τούς ἀκουμπάει καί νά πέφτουν κάτω. Καί τάχατες νά θεραπεύονται κ.λ.π. Ὅλα αὐτά εἶναι ἐπήρειες δαιμονικές. 

Ἐμεῖς, λέει ὁ Ἅγιος Λουκᾶς, νά παραμένουμε πιστοί στήν Ἐκκλησία μας καί νά πορευόμαστε πρός τήν πηγή τοῦ ζῶντος ὕδατος. Βέβαια καί αὐτό, τό νά παραμένουμε πιστοί, σήμερα δέν εἶναι εὔκολο, γιατί δέν ὑπάρχουνε πολλοί πιστοί πραγματικά ἄνθρωποι. Οὔτε ἀνάμεσα στούς λαϊκούς οὔτε καί ἀνάμεσα στούς κληρικούς. Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός τό εἶχε προφητεύσει αὐτό, ὅτι θά κάνεις πολλά χιλιόμετρα, λέει, γιά νά βρεῖς ἕναν ἱερέα. Ἐννοοῦσε νά βρεῖς ἀληθινό ἱερέα πιστό. Γιατί ἱερεῖς πού θά εἶναι πειθήνια ὄργανα τῆς Νέας Τάξης Πραγμάτων, τῆς Παγκοσμιοποίησης, τοῦ διαβόλου δηλαδή, τῶν σατανιστῶν, θά ὑπάρχουν. Ὅπως εἴπαμε, ὁ διάβολος καί ὁ Ἀντίχριστος δέν θά ἀδειάσουν τίς ἐκκλησίες ἐξαρχῆς. Θά γεμίσουν τίς ἐκκλησίες μέ ἀνθρώπους πού δέν εἶναι ὀρθόδοξοι. Καί ἕνας στάρετς Ρῶσος σύγχρονος ἔλεγε, ὅτι θά περιποιηθοῦν πολύ τίς ἐκκλησίες, θά τίς στολίσουν πολύ ἐξωτερικά, μέ χρυσάφι κ.λ.π. καί θά γίνονται καί τελετουργίες ἐκεῖ μέσα, ἀλλά ἐσεῖς, λέει, οἱ χριστιανοί δέν θά πρέπει νά πηγαίνετε ἐκεῖ, γιατί δέν θά λατρεύεται ὁ ἀληθινός Θεός ἐκεῖ, θά λατρεύεται ὁ σατανᾶς. Ὅταν σήμερα γίνονται συμπροσευχές, συλλείτουργα μέ σχισματικούς πού δέν ἀνήκουνε κἄν στήν Ἐκκλησία, εἶναι ζήτημα ἄν εἶναι καί βαφτισμένοι, καί τούς στήνουμε ὡς ἐπισκόπους καί ὡς ἰερεῖς δίπλα μας -ὄχι ἐμεῖς δηλαδή, ἀλλά κάποιοι δυστυχῶς ὀρθόδοξοι- εἶναι δυνατόν ἐκεῖ νά πεῖ κανείς ὅτι γίνεται ὀρθόδοξη λειτουργία; Ἐκεῖ γίνεται μιά λατρεία σατανική καί σέ καμιά περίπτωση δέν ἔρχεται τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Νά λοιπόν πού αὐτά πού μᾶς εἶπαν οἱ Ἅγιοι τά ζοῦμε στήν ἐποχή μας. Γι’ αὐτό χρειάζεται κανείς νά συσπειρώνεται γύρω ἀπό ὀρθόδοξους ἱερεῖς καί ἀρχιερεῖς. Ἐλαχιστότατοι εἶναι, ἀλλά αὐτούς πρέπει νά ἀναζητήσουμε καί νά βροῦμε, γιά νά παραμείνουμε πιστοί στήν Ἐκκλησία, τήν ἀληθινή Ἐκκλησία, τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καί νά πορευόμαστε πρός τήν πηγή τοῦ ζῶντος ὕδατος. 

Μίλησε ὑπέροχα περί αὐτοῦ, λέει ὁ Ἅγιος Λουκᾶς, ὁ μεγάλος ἀσκητής τῆς εὐσεβείας, ἐπίσκοπος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος. Τί λέει ὁ Ἅγιος Θεοφάνης; Γιά ὅ,τι καί νά λαχταράει καθένας, ὁπωσδήποτε θά βρεῖ ἱκανοποίηση∙ ἀρκεῖ νά μήν εἶναι ἀντίθετο πρός τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Ἄν εἶσαι ἀληθινά πιστός, ὁ Θεός θά σοῦ δώσει κατά τήν καρδία σου. Ἀρκεῖ αὐτό πού θέλεις νά μήν εἶναι ἀντίθετο μέ τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. 

Ὅσοι διψᾶτε γιά τήν γνώση, πηγαίνετε πρός τόν Κύριο∙ διότι Αὐτός εἶναι τό μοναδικό Φῶς πού ἀληθινά φωτίζει κάθε ἄνθρωπο. Καί βλέπουμε ἀνθρώπους ἀγραμμάτους, ὅπως ἤτανε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, οἱ ὁποῖοι εἴχανε ἐνδιαφέροντα καί ἐπιστημονικά, γνωσιολογικά, καί ὁ Θεός τούς τά ἀποκάλυπτε ὅλα, ἐνῶ δέν εἶχαν τελειώσει.. οὔτε τήν πρώτη δημοτικοῦ δέν εἶχε τελειώσει καλά-καλά ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Κι ὅμως συζητοῦσε ἄνετα μέ καθηγητές Πανεπιστημίου καί τούς ἀποκάλυπτε μέσα ἀπό τήν ἐπιστήμη τους θαυμάσια πράγματα! Σέ κάποια περίπτωση πού εἶχε χαθεῖ ὁ ἔλεγχος ἑνός διαστημοπλοίου - δορυφόρου καί εἶχε γίνει παγκόσμιο θέμα καί ἔκαναν συμβούλιο ἀπ’ ὅλα τά κράτη ἡ ἐπιστημονική κοινότητα πῶς θά λύσουν τό πρόβλημα γιά νά ἐλέγξουν αὐτό τόν χαμένο στό διάστημα δορυφόρο, ὁ Ἕλληνας ἐπιστήμονας πρίν πάει στό Συνέδριο, ἐπειδή ἤτανε πιστός, πῆγε ἀπό τόν Ἅγιο Πορφύριο. Καί ὁ Ἅγιος τοῦ λέει, γιά στάσου νά δοῦμε τί συμβαίνει; Ἔκανε προσευχή καί τοῦ εἶπε μετά ἀπό λίγο τί συμβαίνει, γιατί ἔχει χαθεῖ ὁ ἔλεγχος. Καί τοῦ εἶπε, τί πρέπει νά πεῖ στό Συνέδριο! Αὐτό κι αὐτό συμβαίνει καί πρέπει νά κοιτάξουνε ἐκεῖ καί ἐκεῖ. Ἀλλά, τοῦ λέει, πρῶτα θά ἀφήσεις ὅλους νά μιλήσουνε καί τελευταῖος θά μιλήσεις ἐσύ. Καί πράγματι ἔτσι ἔγινε καί λύθηκε τό πρόβλημα μέσω τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου, ἑνός ἀνθρώπου ἀγραμμάτου. Πού σημαίνει τί; Ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἡ πηγή τῆς ἀληθινῆς γνώσης καί τῆς ἐπιστημονικῆς γνώσης καί τῆς κάθε γνώσης πού ἔχει σχέση μέ τά κτίσματα. Καί πῶς εἶναι δυνατόν νά εἶναι διαφορετικά, ἀφοῦ ὁ Ἴδιος εἶναι πού τά ἔφτιαξε ὅλα αὐτά καί Ἐκεῖνος γνωρίζει ἄριστα πῶς λειτουργεῖ τό καθένα. 

Γιά ὅ,τι λοιπόν λαχταράει ὁ καθένας, θά τό βρεῖ στόν Κύριο. Ὅπως ἔλεγε πάλι ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «ὁ Χριστός εἶναι τό πᾶν». Ὅ,τι χρειάζεσαι, ὅ,τι θέλεις, ὅ,τι λαχταρᾶς ἀληθινό καλό, ὡραῖο, εἶναι ὁ Χριστός, τό πᾶν. 

Ὅσοι διψᾶτε γνώση, θά τήν βρεῖτε στόν Κύριο. Ὅσοι διψᾶτε γιά τόν ἐξαγνισμό τῆς ἁμαρτίας καί τήν ἀνακούφιση τῆς φλεγόμενης ἀπό τόν ἔλεγχο συνειδήσεως, πηγαίνετε πρός τόν Κύριο∙ γιατί Αὐτός σήκωσε τίς ἁμαρτίες ὅλου τοῦ κόσμου ἐπάνω στό ξύλο, στόν Σταυρό δηλαδή, καί ἔσκισε τά χειρόγραφά τους. 

Ὅσοι διψᾶτε γιά τήν γαλήνη τῆς καρδιᾶς, πηγαίνετε πρός τόν Κύριο∙ γιατί Αὐτός εἶναι ὁ θησαυρός, ἡ ἀπόκτηση τοῦ ὁποίου θά σᾶς ὑποχρεώσει νά ξεχάσετε ὅλες τίς στερήσεις καί νά περιφρονήσετε ὅλα τά ἀγαθά, γιά νά ἀποκτήσετε αὐτόν τόν μοναδικό. Εἶναι ὅπως λέει καί ἡ παραβολή τοῦ πολύτιμου μαργαρίτη πού εἶπε ὁ Κύριος, ὅτι κάποιος βρῆκε ἕναν πολύτιμο μαργαρίτη καί πῆγε καί πούλησε τά πάντα, γιά νά ἀγοράσει αὐτόν τόν μαργαρίτη. Αὐτός ὁ μαργαρίτης εἶναι ὁ Χριστός, εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή. Καί ἀξίζει κανείς νά πουλήσει τά πάντα, νά ἐλευθερωθεῖ ἀπ’ ὅλα, γιά νά ἀποκτήσει αὐτόν τόν μαργαρίτη. 

Ὅποιος χρειάζεται δύναμη, Αὐτός (ὁ Χριστός) ἔχει κάθε δύναμη. Ὅποιος θέλει δόξα, Αὐτός ἔχει τήν ὑπερκόσμια δόξα, τήν ἀληθινή δόξα. Βλέπετε, ἡ δόξα τῶν ἀνθρώπων τί εἶναι; Ἕνα τίποτα. Λάμπουνε γιά λίγα χρόνια, γιά λίγες μέρες στό κοσμικό στερέωμα καί χάνονται. Καί ποιός τούς θυμᾶται μετά; Κανένας. Ἐνῶ οἱ Ἅγιοι λάμπουν γιά πάντα καί θά λάμπουν εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων καί ἡ δόξα τους ὄχι μόνο δέν θά μικραίνει, ἀλλά θά αὐξάνεται συνεχῶς εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. 

Ὅποιος θέλει ἐλευθερία, Αὐτός εἶναι ὁ δωρητής τῆς ἀληθινῆς ἐλευθερίας. Σήμερα ὅλοι οἱ ἄνθρωποι νιώθουν καταπιεσμένοι, καταδυναστευόμενοι. Καί ὁ ἴδιος ὁ Κύριος τό εἶπε, ὅτι οἱ βασιλεῖς τῶν ἐθνῶν, οἱ ἄρχοντες τῶν λαῶν σᾶς καταδυναστεύουν[32], σᾶς καταταλαιπωροῦν καί ἐσεῖς τούς ὀνομάζετε εὐεργέτες. Καί σήμερα ἀκόμα τά ἴδια κάνουν. Ὤ, τῆς μεγάλης μας ἀνοησίας! Καί ὀνομάζουμε εὐεργέτες αὐτούς πού μᾶς καταδυναστεύουν καί σιγά-σιγά ἑτοιμάζουν αὐτή τήν παγκόσμια ἠλεκτρονική δικτακτορία, μέσα ἀπό τόν ἠλεκτρονικό ἔλεγχο ὅλων τῶν ἀνθρώπων τῆς γῆς, μέσω τοῦ χαράγματος τοῦ Ἀντιχρίστου. Καί ὅμως, καί σήμερα ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού λένε ὅτι εἶναι πολύ σπουδαῖοι ὅλοι αὐτοί καί εὐεργέτες μας. Καί ὅμως αὐτοί εἶναι οὐσιαστικά πού μᾶς φυλακίζουν καί μᾶς στεροῦν τήν ἐλευθερία. Ἀλλά κανείς δέν μπορεῖ νά μᾶς στερήσει τήν ἀληθινή ἐλευθερία πού χαρίζει ὁ Χριστός. Ἐάν πᾶμε στόν Χριστό, πάντα καί παντοῦ θά εἴμαστε ἐλεύθεροι. Καί καμιά φυλακή, οὔτε καί ἠλεκτρονική ἀκόμα, θά μᾶς στερήσει τήν ἀληθινή ἐλευθερία. 

Θυμᾶμαι μιά περίπτωση στά χρόνια τοῦ Κομμουνισμοῦ, μέ μιά εὐλαβέστατη γυναίκα, πού εἶχε ὁδηγηθεῖ γιά τήν πίστη της σέ ψυχιατρεῖο! Αὐτή ἦταν ἡ μέθοδος τότε. Ὅπως καί τώρα χρησιμοποιεῖται αὐτή ἡ μέθοδος. Καί τῆς δίνανε χάπια, ἐνέσεις κ.λ.π. προσπαθούσανε νά τῆς ἀλλάξουνε τήν προσωπικότητα. Αὐτή εἶχε τήν ζωντανή νοερά προσευχή, ἀδιάλειπτη προσευχή συνεχῶς. Καί ἐνῶ τῆς ἔδιναν ἕνα σωρό φάρμακα, δέν τήν ἔπιανε τίποτε! Καί εἴχανε μείνει ὅλοι ἔκθαμβοι, πῶς δέν παθαίνει τίποτε! Εἶναι ἀκριβῶς αὐτή ἡ ἀληθινή ἐλευθερία πού χαρίζει ὁ Χριστός καί δέν τήν χάνεις ποτέ καί κανένας δέν μπορεῖ νά σέ βλάψει. 

Ὅποιος θέλει λοιπόν ἐλευθερία, ὁ Χριστός εἶναι ὁ δωρητής τῆς ἀληθινῆς ἐλευθερίας. Αὐτός θά λύσει ὅλες τίς ἀπορίες μας, θά διαλύσει τά δεσμά τῶν παθῶν, θά σκορπίσει κάθε λύπη, θά δώσει τήν ὑπερνίκηση ὅλων τῶν ἐμποδίων, ὄλων τῶν πειρασμῶν καί τῶν τεχνασμάτων τοῦ πονηροῦ καί θά ἐξομαλύνει τόν δρόμο τῆς πνευματικῆς ζωῆς μας. Ἄς πᾶμε λοιπόν ὅλοι πρός τόν Κύριο. Ἀμήν. 

Αὐτός ἦταν ὁ λόγος τοῦ Ἁγίου Λουκᾶ εἰς τήν Κυριακή τῆς Σαμαρείτιδος μέ τίτλο, «Ὁ δρόμος πού ὑπέδειξε ὁ Χριστός». Ὁ δρόμος πού δέν εἶναι ἄλλος παρά ὁ Ἴδιος. Γιατί ἐγώ, εἶπε, εἶμαι ἡ ὁδός. Καί ὅποιος ἀληθινά θέλει νά βρεῖ τόν δρόμο τόν ἀληθινό, θά πρέπει νά βρεῖ τόν Χριστό. Καί ὅλη μας ἡ ζωή γι’ αὐτό μᾶς δόθηκε, γιά νά βροῦμε καί ν’ ἀκολουθήσουμε τόν Χριστό. 

Αὐτά ἤθελα νά πῶ στήν ἀγάπη σας. Ἄν θέλετε κάτι νά συζητήσουμε, κάτι νά ρωτήσετε… 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 

Ἐρ. : ………………….. 

Ἀπ. : Ὁ μακαριστός ὁ π. Ἰωάννης ὁ Ρωμανίδης ἔλεγε ὅτι, στήν περίοδο αὐτή μετά τήν Ἀνάσταση, οἱ βαφτισμένοι, οἱ νέο-βαπτισμένοι, πού βαπτίζονταν τό Μεγάλο Σάββατο, ἔκαναν ἔντονο πνευματικό ἀγώνα, ἔτσι ὥστε νά ἀποκτήσουν τήν ἀδιάλειπτη, τήν νοερή προσευχή, τό Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με, μέσα στήν καρδιά τους. Καί τήν Πεντηκοστή ἔπαιρναν καί τό Χρίσμα. Σέ 50 ἡμέρες. Πού Χρίσμα στά λατινικά λέγεται Confirmation, ἐπιβεβαίωση ὅτι ὄντως εἶναι πλέον μέλη τῆς Ἐκκλησίας. Γιατί αὐτός θεωρεῖται ἀληθινά μέλος τῆς Ἐκκλησίας. Ὅπως αὐτή ἡ γυναικούλα, πού εἴπαμε, στό ψυχιατρεῖο, πού δέν τήν πιάνανε τά χάπια. Ἦταν ἀληθινά μέλος τοῦ Χριστοῦ δηλαδή! Καί ποιός μπορεῖ νά βλάψει τόν Χριστό; Ζοῦσε μέσα στό Ἅγιο Πνεῦμα. Αὐτός εἶναι ἀληθινά μέλος τῆς Ἐκκλησίας. Ὁπότε, αὐτή ἡ περίοδος πού διανύουμε τώρα, εἶναι μία περίοδος, ὅπως τό εἶπες, φωτισμοῦ καί θέωσης. Καί αὐτό πάντα πρέπει νά ἀγωνιζόμαστε, νά τό προσπαθοῦμε. Κατεξοχήν βέβαια αὐτή τήν περίοδο. 

Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. 

[1] Ἰωάν. 4, 26. 

[2] Ἰωάν. 4, 24. 

[3] Ἰωάν. 4, 9. 

[4] Ἰωάν. 4, 10. 

[5] Ἰωάν. 4, 13. 

[6] Ὅ.π. 

[7] Ἰωάν. 4, 15. 

[8] Ἰωάν. 4, 24. 

[9] Ματθ. 11, 12. 

[10] Φιλ. 3, 13. 

[11] Ἰωάν. 4, 16. 

[12] Ἰωάν. 4, 17. 

[13] Ἰωάν. 4, 17-18. 

[14] Ἰωάν. 4, 19-20. 

[15] Ἰωάν. 4, 21-22. 

[16] Ἰωάν. 4, 23. 

[17] Ἰωάν. 4, 24. 

[18] Ἰωάν. 4, 23. 

[19] Ὅ.π. 

[20] Ὅ.π. 

[21] Πρβλ. Ἐφ. 5, 30. 

[22] Ἰωάν. 4, 23. 

[23] Ἰωάν. 14, 6. 

[24] Ἰωάν. 4, 24. 

[25] Ἰωάν. 14, 6. 

[26] Ἰωάν. 4, 24. 

[27] Ὅ.π. 

[28] Ὅ.π. 

[29] Μάρκ. 12, 30. 

[30] Πράξ. 1, 3. 

[31] Α΄ Θεσ. 5, 26. 

[32] Πρβλ. Μάρκ. 10, 42.