[Mέρος πέμπτο: Υπομνηματισμός των χωρίων Ματθ.24,16-26[:σχετικά με τις ημέρες του Αντιχρίστου και για τους ψευδόχριστους και ψευδοπροφήτες που θα εμφανιστούν τότε]
«Τότε οἱ ἐν τῇ ᾿Ιουδαίᾳ φευγέτωσαν ἐπὶ τὰ ὄρη, ὁ ἐπὶ τοῦ δώματος μὴ καταβαινέτω ἆραι τὰ ἐκ τῆς οἰκίας αὐτοῦ, καὶ ὁ ἐν τῷ ἀγρῷ μὴ ἐπιστρεψάτω ὀπίσω ἆραι τὰ ἱμάτια αὐτοῦ(: όταν λοιπόν δείτε τη βεβήλωση αυτή του ιερού να αρχίζει, τότε εκείνοι που θα κατοικούν στις πόλεις της Ιουδαίας ας φεύγουν στα βουνά για να κρυφτούν εκεί. Εκείνος που είναι επάνω στο δώμα, στον εξώστη δηλαδή του σπιτιού, ας μην κατεβεί για να πάρει από το σπίτι του τα πράγματά του, αλλά ας φύγει το ταχύτερο. Κι εκείνος που εργάζεται μόνο με το πουκάμισό του στο χωράφι, ας μη γυρίσει πίσω για να πάρει και τα εξωτερικά του ενδύματα)»[Ματθ.24,16-18].
Αφού μίλησε ο Κύριος για τα δεινά τα οποία θα βρουν την πόλη[: εννοεί την Ιερουσαλήμ. βλ. Ματθ.23,37-38: «Ἱερουσαλὴμ Ἱερουσαλήμ, ἡ ἀποκτέννουσα τοὺς προφήτας καὶ λιθοβολοῦσα τοὺς ἀπεσταλμένους πρὸς αὐτήν! ποσάκις ἠθέλησα ἐπισυναγαγεῖν τὰ τέκνα σου ὃν τρόπον ἐπισυνάγει ὄρνις τὰ νοσσία ἑαυτῆς ὑπὸ τὰς πτέρυγας, καὶ οὐκ ἠθελήσατε, ἰδοὺ ἀφίεται ὑμῖν ὁ οἶκος ὑμῶν ἔρημος (:Ιερουσαλήμ, Ιερουσαλήμ, δυστυχισμένη και ταλαίπωρη πόλη, εσύ που σκοτώνεις τους προφήτες και λιθοβολείς εκείνους που σου απέστειλε ο Θεός! Πόσες φορές θέλησα να μαζέψω τα παιδιά σου με μια στοργή σαν εκείνη που έχει η όρνιθα όταν περιμαζεύει τα πουλιά της κάτω από τα φτερά της˙ και δεν θελήσατε. Ιδού, εγκαταλείπεται η πόλη σας και ο ναός σας έρημος και απροστάτευτος από τον Θεό. Αυτή θα είναι η τιμωρία σας και η καταστροφή σας)»] και για τις δοκιμασίες τις οποίες θα υποστούν οι Απόστολοι και για το ότι θα μείνουν ακατάβλητοι και θα διατρέξουν όλη την οικουμένη, ομιλεί τώρα για τις ιουδαϊκές συμφορές, δείχνοντας με τον τρόπο αυτό ότι, όταν πλέον οι Απόστολοι θα είναι πασίγνωστοι, αφού θα έχουν διδάξει όλη την οικουμένη, τότε οι Ιουδαίοι θα αντιμετωπίζουν συμφορές.
Και πρόσεξε πώς ομιλεί για τον πόλεμο παριστώντας το πόσο αφόρητος θα είναι, μέσω εκείνων που θεωρούνται ασήμαντοι. Διότι «τότε», λέγει, «οἱ ἐν τῇ ᾿Ιουδαίᾳ φευγέτωσαν ἐπὶ τὰ ὄρη(: εκείνοι που θα κατοικούν στις πόλεις της Ιουδαίας ας φεύγουν στα βουνά για να κρυφτούν εκεί)». «Τότε», πότε; Όταν θα συμβούν αυτά. Όταν δηλαδή «το βδέλυγμα της ερημώσεως θα στηθεί στον άγιο τόπο»[βλ. Δανιήλ 9, 26-27: «Kαὶ μετὰ τὰς ἑβδομάδας τὰς ἑξηκονταδύο ἐξολοθρευθήσεται χρῖσμα, καὶ κρίμα οὐκ ἔστιν ἐν αὐτῷ· καὶ τὴν πόλιν καὶ τὸ ἅγιον διαφθερεῖ σὺν τῷ ἡγουμένῳ τῷ ἐρχομένῳ καὶ ἐκκοπήσονται ἐν κατακλυσμῷ, καὶ ἕως τέλους πολέμου συντετμημένου τάξει ἀφανισμοῖς. καὶ δυναμώσει διαθήκην πολλοῖς, ἑβδομὰς μία· καὶ ἐν τῷ ἡμίσει τῆς ἑβδομάδος ἀρθήσεταί μου θυσία καὶ σπονδή, καὶ ἐπὶ τὸ ἱερὸν βδέλυγμα τῶν ἐρημώσεων, καὶ ἕως τῆς συντελείας καιροῦ συντέλεια δοθήσεται ἐπὶ τὴν ἐρήμωσιν(:και μετά τις εξήντα δύο εβδομάδες ετών-434 έτη- θα θανατωθεί Εκείνος ο οποίος φέρει το καθ’αυτό χρίσμα, ο Χριστός Κυρίου, χωρίς να υπάρχει σε Aυτόν καμία ενοχή αμαρτίας. Και ο λαός ενός ηγεμόνος, ο οποίος θα έλθει, θα καταστρέψει την πόλη και το θυσιαστήριο< τον ναό> <ή, κατ΄άλλους: η πόλη και το θυσιαστήριο θα καταστραφούν μαζί με τους άρχοντες των χρόνων εκείνων>. Οι κάτοικοι της Ιερουσαλήμ και το θυσιαστήριο θα υποστούν τέτοια πανωλεθρία, σαν να έχουν κατακλυσθεί από αιφνίδια θύελλα και απροσδόκητη πλημμύρα. Μέχρι δε το τέλος του αιφνιδίου αυτού πολέμου, ο οποίος θα σαρώσει και θα αφανίσει τα πάντα, θα ισχύει διάταγμα ερημώσεως <ή, κατ’ άλλους: το τέλος του ηγεμόνος εκείνου, ο οποίος θα έλθει, θα είναι η καταστροφή, μέχρι δε το τέλος θα υπάρχει πόλεμος και καταστροφή, πράγματα που έχουν εξαγγελθεί από τον Θεό>]. Για τον λόγο αυτόν νομίζω ότι εννοεί τους στρατούς. «Φεύγετε λοιπόν τότε», λέγει, «διότι δεν σας απόμεινε καμία ελπίδα σωτηρίας».
Διότι, επειδή συνέβη πολλές φορές να εμπλακούν σε πολέμους φοβερούς όπως ήταν ο πόλεμος επί των βασιλέων Σενναχηρείμ [βλ. Δ΄Βασ. 18,13: «Καὶ τῷ τεσσαρεσκαιδεκάτῳ ἔτει τοῦ βασιλέως Ἐζεκίου ἀνέβη Σενναχηρὶμ βασιλεὺς Ἀσσυρίων ἐπὶ τὰς πόλεις Ἰούδα τὰς ὀχυρὰς καὶ συνέλαβεν αὐτάς(:κατά το δέκατο τέταρτο έτος της βασιλείας του βασιλιά Εζεκία ο Σενναχηρίμ, βασιλιάς των Ασσυρίων, επιτέθηκε εναντίον των οχυρών πόλεων του βασιλείου του Ιούδα και τις κυρίευσε)»]και Αντιόχου(διότι και επί του τελευταίου αυτού εισήλθε στρατός στον ναό και τον κατέλαβε[βλ. Α΄Μακκαβ.1,20-24: «Καὶ ἐπέστρεψεν ᾿Αντίοχος μετὰ τὸ πατάξαι Αἴγυπτον ἐν τῷ ἑκατοστῷ καὶ τεσσαρακοστῷ καὶ τρίτῳ ἔτει καὶ ἀνέβη ἐπὶ ᾿Ισραὴλ καὶ ἀνέβη εἰς ῾Ιερουσαλὴμ ἐν ὄχλῳ βαρεῖ. καὶ εἰσῆλθον εἰς τὸ ἁγίασμα ἐν ὑπερηφανίᾳ καὶ ἔλαβε τὸ θυσιαστήριον τὸ χρυσοῦν καὶ τὴν λυχνίαν τοῦ φωτὸς καὶ πάντα τὰ σκεύη αὐτῆς καὶ τὴν τράπεζαν τῆς προθέσεως καὶ τὰ σπονδεῖα καὶ τὰς φιάλας καὶ τὰς θυΐσκας τὰς χρυσᾶς καὶ τὸ καταπέτασμα καὶ τοὺς στεφάνους καὶ τὸν κόσμον τὸν χρυσοῦν τὸν κατὰ πρόσωπον τοῦ ναοῦ καὶ ἐλέπισε πάντα. καὶ ἔλαβε τὸ ἀργύριον καὶ τὸ χρυσίον καὶ τὰ σκεύη τὰ ἐπιθυμητὰ καὶ ἔλαβε τοὺς θησαυροὺς τοὺς ἀποκρύφους, οὓς εὗρε· καὶ λαβὼν πάντα ἀπῆλθεν εἰς τὴν γῆν αὐτοῦ. καὶ ἐποίησε φονοκτονίαν καὶ ἐλάλησεν ὑπερηφανίαν μεγάλην(:ο Αντίοχος, αφού νίκησε και κυρίευσε την Αίγυπτο κατά το εκατοστό τεσσαρακοστό τρίτο έτος της βασιλείας των Ελλήνων Σελευκιδών<δηλαδή το 169 μ.Χ.>, βάδισε εναντίον των Ισραηλιτών και επιτέθηκε κατά της Ιερουσαλήμ με πολύ, αξιόλογο και ισχυρό στρατό. Και εισήλθε στον Ναό με ιερόσυλο αλαζονικό φρόνημα και πήρε το χρυσό θυμιατήριο των θυμιαμάτων και την Επτάφωτο χρυσή λυχνία μαζί με όλα τα ιερά εξαρτήματά της και την Τράπεζα των Άρτων της Προθέσεως και τα δοχεία, με τα οποία γίνονταν οι θυσίες του κρασιού <οι σπονδές>, και τις ιερές φιάλες και τα χρυσά θυμιατήρια και το προπέτασμα και τα στεφάνια τα χρυσά, τα αφιερωμένα στον Ναό· επίσης σύλησε και όλα τα χρυσά κοσμήματα, που ήσαν τοποθετημένα στο μέτωπο(την όψη) του Ναού, τον οποίο απογύμνωσε από όλα, διότι απέσπασε και κατακομμάτιασε τα χρυσά στολίδια διαφόρων ειδών, τα οποία βρίσκονταν στον Ναό. Κινούμενος από τον ιερόσυλο εγωισμό του έλαβε το ασήμι, το χρυσάφι και τα πολύτιμα ιερά αντικείμενα μαζί με όλους τους κρυμμένους θησαυρούς που βρήκε στον Ναό. Αφού άρπαξε όλα αυτά, αναχώρησε και επέστρεψε στη χώρα του. Επίσης σκότωσε πολλούς και με χαιρέκακο και εωσφορικό ύφος εκστόμισε λόγια πολύ υβριστικά κατά του ισραηλιτικού λαού)»], οι δε Μακκαβαίοι αφού συνωμότησαν αντέστρεψαν την κατάσταση, για να μην υποθέσουν ότι και τώρα θα συμβεί το ίδιο, ότι δηλαδή θα συμβεί καμία παρόμοια μεταβολή, τους αποκλείει κάθε τέτοιο ενδεχόμενο.
Γι΄αυτό τους λέγει ο Κύριος ότι είναι προτιμότερο να σωθούν με γυμνό το σώμα· για τον λόγο αυτόν δεν επιτρέπει και σε εκείνους που βρίσκονται στα δώματα να εισέλθουν στην οικία για να πάρουν τα ιμάτιά τους, θέλοντας με αυτό να δηλώσει τα αναπόφευκτα δεινά και την απέραντη συμφορά και ότι όποιος θα τολμήσει να εισέλθει στην οικία οπωσδήποτε θα αφανιστεί. Για τον λόγο αυτόν προσθέτει και εκείνον που βρίσκεται στον αγρό, λέγοντας ούτε αυτός να επιστρέψει να πάρει τα ενδύματά του· διότι, εάν εκείνοι που βρίσκονται μέσα στην οικία φεύγουν, πολύ περισσότερο όσοι βρίσκονται έξω στους αγρούς δεν πρέπει να καταφύγουν εκεί.
«Οὐαὶ δὲ ταῖς ἐν γαστρὶ ἐχούσαις καὶ ταῖς θηλαζούσαις ἐν ἐκείναις ταῖς ἡμέραις(: αλίμονο μάλιστα στις εγκύους γυναίκες και σε εκείνες που θα θηλάζουν μικρά παιδιά τις ημέρες εκείνες, διότι θα είναι πολύ δύσκολο σ’ αυτές να τρέξουν για να σωθούν, αλλά και να βρουν τα απαραίτητα για τον στηριγμό του οργανισμού τους)»[Ματθ.24,19]· στις μεν έγκυες διότι θα είναι βραδυκίνητες και δεν θα μπορούν να φύγουν εύκολα μεταφέροντας το φορτίο του εμβρύου, στις δε θηλάζουσες, διότι θα κατέχονται από τον δεσμό της συμπάθειας προς τα παιδιά τους, αλλά δεν θα μπορούν να διασώσουν μαζί με τον εαυτό τους και εκείνα. Διότι τα χρήματα και τα ενδύματα είναι εύκολο να τα καταφρονήσουν και να φροντίσουν εκ των προτέρων γι’αυτά. Εκείνα όμως με τα οποία είναι κανείς δεμένος από τη φύση του, πώς θα μπορούσε να τα αποφύγει; Πώς θα μπορούσε η έγκυος να γίνει ευκίνητη, ή πώς θα μπορούσε η θηλάζουσα να παραβλέψει το παιδί που γέννησε;
Έπειτα πάλι, δείχνοντας πόσο μεγάλη θα είναι η συμφορά, λέγει: «Προσεύχεσθε δὲ ἵνα μὴ γένηται ἡ φυγὴ ὑμῶν χειμῶνος μηδὲ σαββάτῳ(:Να προσεύχεστε να μη γίνει η φυγή σας σε χειμωνιάτικη κακοκαιρία, η οποία θα σας γίνει εμπόδιο στη φυγή˙ ούτε να συμπέσει η φυγή σε ημέρα Σαββάτου, που απαγορεύεται να βαδίσετε δρόμο μακρινό. Πρέπει μάλιστα στη φυγή σας να μην εμποδίζεστε από τίποτε· διότι τότε θα υπάρχει τόσο μεγάλη θλίψη, τέτοια που δεν έχει γίνει από την αρχή του κόσμου έως τώρα, ούτε θα γίνει ποτέ παρόμοια)»[Ματθ.24,20-21]. Βλέπεις ότι προς τους Ιουδαίους απευθύνει τον λόγο και ότι ομιλεί για τα δεινά τα οποία θα τους βρουν; Διότι οι Απόστολοι δεν επρόκειτο να τηρούν το Σάββατο, ούτε να βρίσκονται εκεί, όταν θα έκανε αυτά ο Βεσπασιανός[Αναφέρεται στην καταστροφή των Ιεροσολύμων το έτος 70 μ. Χ. από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Βεσπασιανό]. Άλλωστε οι περισσότεροι είχαν ήδη πεθάνει, και εάν υπήρχε και κανείς που επέζησε, το διάστημα εκείνο διέμενε σε άλλα μέρη της οικουμένης.
Γιατί όμως να προσεύχονται να μη γίνει η φυγή σε εποχή χειμώνος ή ημέρα Σαββάτου; Να μη γίνει χειμώνα, εξαιτίας της δυσκολίας που προκαλεί ο καιρός, ούτε Σάββατο, διότι υπήρχε η σχετική απαγόρευση του Νόμου[Έξ. 20,10: «Τῇ δὲ ἡμέρᾳ τῇ ἑβδόμῃ σάββατα Κυρίῳ τῷ Θεῷ σου· οὐ ποιήσεις ἐν αὐτῇ πᾶν ἔργον, σὺ καὶ ὁ υἱός σου καὶ ἡ θυγάτηρ σου, ὁ παῖς σου καὶ ἡ παιδίσκη σου, ὁ βοῦς σου καὶ τὸ ὑποζύγιόν σου καὶ πᾶν κτῆνός σου καὶ ὁ προσήλυτος ὁ παροικῶν ἐν σοί(: κατά την έβδομη όμως ημέρα θα διακόπτεις την εργασία προς τιμή του Κυρίου του Θεού σου. Δεν θα κάνεις κατά την ημέρα αυτή καμία εργασία βιοποριστική ούτε εσύ, ούτε ο υιός σου, ούτε η κόρη σου, ούτε ο δούλος σου, ούτε η δούλη σου, ούτε το βόδι σου, ούτε ο όνος σου, ούτε κάθε κατοικίδιο ζώο σου, αλλά ούτε και κάθε ξένος, που διαμένει προσωρινά μαζί σου)» και Δευτ.5,14: «τῇ δὲ ἡμέρᾳ τῇ ἑβδόμῃ σάββατα Κυρίῳ τῷ Θεῷ σου, οὐ ποιήσεις ἐν αὐτῇ πᾶν ἔργον, σὺ καὶ ὁ υἱός σου καὶ ἡ θυγάτηρ σου, ὁ παῖς σου καὶ ἡ παιδίσκη σου, ὁ βοῦς σου καὶ τὸ ὑποζύγιόν σου καὶ πᾶν κτῆνός σου καὶ προσήλυτος ὁ παροικῶν ἐν σοί, ἵνα ἀναπαύσηται ὁ παῖς σου καὶ ἡ παιδίσκη σου καὶ τὸ ὑποζύγιόν σου, ὥσπερ καὶ σύ(:κατά την έβδομη όμως ημέρα θα αναπαύεσαι προς τιμή Κυρίου του Θεού σου. Δεν θα κάνεις κατά την ημέρα αυτήν κανένα έργο, εσύ και ο υιός σου και η κόρη σου, ο δούλος σου και η δούλη σου, το βόδι σου και το υποζύγιό σου και κάθε άλλο ζώο και ο προσήλυτος ξένος που διαμένει μαζί σου και εκτιμά τη θρησκεία σου· για να αναπαύονται έτσι, όπως και εσύ, ο δούλος σου και η δούλη σου και το υποζύγιό σου)»].
Διότι, επειδή θα ήταν ανάγκη φυγής, και μάλιστα φυγής ταχύτατης, οι δε Ιουδαίοι δεν θα τολμούσαν να φύγουν ημέρα Σάββατο, εξαιτίας της απαγορεύσεως του Νόμου, ούτε και θα τους ήταν εύκολη η φυγή μέσα στον χειμώνα, γι΄αυτό λέγει: «Προσεύχεστε».
«Ἒσται γὰρ τότε θλῖψις μεγάλη, οἵα οὐ γέγονεν ἀπ᾿ ἀρχῆς κόσμου ἕως τοῦ νῦν οὐδ᾿ οὐ μὴ γένηται(:Πρέπει μάλιστα στη φυγή σας να μην εμποδίζεστε από τίποτε· διότι τότε θα υπάρχει τόσο μεγάλη θλίψη, τέτοια που δεν έχει γίνει από την αρχή του κόσμου έως τώρα, ούτε θα γίνει ποτέ παρόμοια)»[Ματθ.24,21]. Και ας μη νομίσει κανείς ότι αυτό ειπώθηκε με υπερβολή, αλλά ας διαβάσει τα συγγράμματα του Ιώσηπου [Ιωσήπου, «Ιουδαϊκός πόλεμος»] και ας πληροφορηθεί την αλήθεια αυτών που λέγονται εδώ. Ούτε μπορεί κανένας να ισχυριστεί ότι επειδή ήταν χριστιανός ο άνθρωπος εξόγκωσε την τραγικότητα των γεγονότων, για να στηρίξει όσα λέγονται· διότι και Ιουδαίος ήταν, και μάλιστα κατεξοχήν Ιουδαίος και ζηλωτής και έζησε μετά την παρουσία του Χριστού.
Τι λέγει λοιπόν αυτός ο Ιώσηπος; Ότι τα δεινά εκείνου του πολέμου υπερέβαλαν κάθε προηγούμενη τραγωδία και ότι ποτέ δεν είχε βρει το ιουδαϊκό έθνος παρόμοιος πόλεμος. Διότι τόσο μεγάλος ήταν ο λιμός, ώστε και οι ίδιες οι μητέρες να φτάνουν να τρώγουν τα παιδιά τους, και να μάχονται γι΄αυτό. Λέγει μάλιστα ότι πολλούς ακόμη και νεκρούς τους έσχιζαν τις γαστέρες. Ευχαρίστως λοιπόν θα ρωτούσα τους Ιουδαίους: «Για ποιον λόγο τους ήλθε αυτή η οργή η θεόπεμπτη και ανυπόφορος και χειρότερη από όλες τις προγενέστερες, όχι μόνο στην Ιουδαία, αλλά σε ολόκληρη την οικουμένη;» Δεν είναι ολοφάνερο ότι τους βρήκε εξαιτίας του τολμήματος της σταυρώσεως και της αποφάσεώς τους εκείνης; Αυτό θα μπορούσαν να το βεβαιώσουν όλοι, και μαζί με όλους και πριν από όλους αυτή η ίδια η πραγματικότητα.
Ότι λοιπόν τα κακά εκείνα είναι χειρότερα, φαίνεται όταν συγκριθούν όχι μόνο προς τα δεινά του πριν από αυτά χρόνου, αλλά και προς τα δεινά όλων των μετά από αυτά χρόνων· διότι ούτε σε ολόκληρη την οικουμένη, ούτε σε όλους τους αιώνες, αυτούς που πέρασαν και αυτούς που θα έλθουν, θα μπορέσει κανείς να ισχυριστεί ότι συνέβησαν τόσο μεγάλα δεινά. Αυτό ήταν πολύ φυσικό· διότι κανείς ποτέ από τους ανθρώπους, τους προγενέστερους και τους μεταγενέστερους, δεν επιχείρησε τόσο παράνομη και φρικτή πράξη.
Γι΄αυτό λέγει: «ἔσται γὰρ τότε θλῖψις μεγάλη, οἵα οὐ γέγονεν ἀπ᾿ ἀρχῆς κόσμου ἕως τοῦ νῦν οὐδ᾿ οὐ μὴ γένηται. καὶ εἰ μὴ ἐκολοβώθησαν αἱ ἡμέραι ἐκεῖναι, οὐκ ἂν ἐσώθη πᾶσα σάρξ· διὰ δὲ τοὺς ἐκλεκτοὺς κολοβωθήσονται αἱ ἡμέραι ἐκεῖναι(:πρέπει μάλιστα στη φυγή σας να μην εμποδίζεστε από τίποτε· διότι τότε θα υπάρχει τόσο μεγάλη θλίψη, τέτοια που δεν έχει γίνει από την αρχή του κόσμου έως τώρα, ούτε θα γίνει ποτέ παρόμοια.Κι αν ο Θεός δεν λιγόστευε τον αριθμό των ημερών εκείνων, δεν θα σωζόταν κανείς άνθρωπος. Αλλά για τους εκλεκτούς ο Θεός θα λιγοστέψει τις ημέρες εκείνες, προνοώντας να μην ταλαιπωρηθούν αυτοί πολύ)»[Ματθ.24,21-22].
Με αυτά δείχνει ότι οι Ιουδαίοι ήσαν άξιοι χειρότερης τιμωρίας από αυτήν που είπε, λέγοντας δε «ἡμέραι» εννοεί εδώ τις ημέρες του πολέμου και της πολιορκίας εκείνης. Εκείνο δε που λέγει είναι το εξής: εάν διαρκούσε περισσότερο ο πόλεμος των Ρωμαίων εναντίον της πόλεως, θα χάνονταν όλοι οι Ιουδαίοι(διότι με τη φράση «πᾶσα σάρξ» εννοεί εδώ την ιουδαϊκή) και οι εκτός και οι εντός της πόλεως· διότι δεν πολεμούσαν μόνο εναντίον εκείνων που βρίσκονταν στην Ιουδαία, αλλά αποκήρυτταν και κατεδίωκαν και τους διεσπαρμένους παντού, από το μίσος που έτρεφαν εναντίον τους.
Ποιους λοιπόν εννοεί εδώ «ἐκλεκτοὺς»; Τους Χριστιανούς, οι οποίοι είχαν κερδηθεί ανάμεσα από αυτούς. Για να μην ισχυρίζονται οι Ιουδαίοι ότι εξαιτίας του κηρύγματος και της λατρείας του Χριστού έγιναν αυτά τα δεινά, δείχνει ότι όχι μόνο οι εξ αυτών χριστιανοί δεν ήσαν οι αίτιοι των κακών που τους βρήκαν, αλλά ότι εάν δεν ήσαν εκείνοι θα χάνονταν όλοι σύρριζα· διότι εάν επέτρεπε ο Θεός να επεκταθεί ο πόλεμος, δεν θα έμενε ούτε απομεινάρι από τους Ιουδαίους. Αλλά για να μη χαθούν μαζί με τους απίστους Ιουδαίους και εκείνοι που έγιναν χριστιανοί, έπαψε γρήγορα τη μάχη και έδωσε τέρμα στον πόλεμο. Γι΄αυτό λέγει: «διὰ δὲ τοὺς ἐκλεκτοὺς κολοβωθήσονται αἱ ἡμέραι ἐκεῖναι(:αλλά για τους εκλεκτούς ο Θεός θα λιγοστέψει τις ημέρες εκείνες, προνοώντας να μην ταλαιπωρηθούν αυτοί πολύ)»[Ματθ.24,19]. Έλεγε δε αυτά για να παρηγορήσει εκείνους που προέρχονταν από αυτούς και να τους κάνει να αναπνέουν ελεύθερα και να μη φοβούνται ότι θα χαθούν και αυτοί μαζί με τους άλλους.
Εάν δε εδώ λαμβάνεται τόση πρόνοια γι’αυτούς ώστε εξαιτίας τους να σώζονται και άλλοι, και να απομένουν κατάλοιπα των Ιουδαίων εξαιτίας των χριστιανών, πόσο μεγάλη θα είναι η τιμή κατά τον καιρό της απονομής των στεφάνων; Γι΄αυτό τους παρηγορούσε για να μη λυπούνται για τις περιστάσεις που απειλούν τη ζωή τους, όπου βέβαια και αυτοί υφίστανται τέτοια δεινά, και μάλιστα όχι μόνο χωρίς κανένα κέρδος, αλλά με κίνδυνο της κεφαλής τους.
Και όχι μόνο τους παρηγορούσε, αλλά και τους απομάκρυνε από τα ιουδαϊκά έθιμα χωρίς να το αντιλαμβάνονται και να το υποψιάζονται· διότι, εάν δεν θα υπάρξει μεταβολή και δεν θα διατηρηθεί ούτε ο ναός, είναι ολοφάνερο ότι και ο Νόμος θα πάψει να ισχύει. Αυτό βέβαια δεν το είπε φανερά, αλλά το υπαινίχτηκε με την τελεία απώλειά τους. Και δεν το είπε φανερά, για να μην τους πλήξει πριν από την κατάλληλη στιγμή. Γι΄αυτό δεν το πρόσθεσε προηγουμένως, όταν άρχιζε τον λόγο περί όλων αυτών, αλλά αφού ταλάνισε πρώτα την πόλη, τους έφερε στην ανάγκη να του δείξουν τους λίθους και να τον ρωτήσουν, με τρόπο ώστε απαντώντας στην ερώτηση να προείπει όλα όσα πρόκειται να συμβούν. Εσύ επίσης πρόσεξε την ενέργεια του Πνεύματος, ότι τίποτε από αυτά δεν έγραψε ο ευαγγελιστής Ιωάννης, για να μη φανεί ότι τα γράφει από την ιστορία των όσων συνέβησαν ήδη(διότι ζούσε για πολύ χρόνο και μετά την άλωση της Ιερουσαλήμ), αλλά το γράφουν οι ευαγγελιστές που πέθαναν πριν από την άλωση της Ιερουσαλήμ, ώστε να διαλάμπει από όλες τις πλευρές η δύναμη της προρρήσεως.
«Τότε ἐάν τις ὑμῖν εἴπῃ, ἰδοὺ ὧδε ὁ Χριστὸς ἢ ὧδε, μὴ πιστεύσητε· ἐγερθήσονται γὰρ ψευδόχριστοι καὶ ψευδοπροφῆται καὶ δώσουσι σημεῖα μεγάλα καὶ τέρατα, ὥστε πλανῆσαι, εἰ δυνατόν, καὶ τοὺς ἐκλεκτούς. ᾿Ιδοὺ προείρηκα ὑμῖν. ἐὰν οὖν εἴπωσιν ὑμῖν, ἰδοὺ ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐστί, μὴ ἐξέλθητε, ἰδοὺ ἐν τοῖς ταμείοις, μὴ πιστεύσητε· ὥσπερ γὰρ ἡ ἀστραπὴ ἐξέρχεται ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ φαίνεται ἕως δυσμῶν, οὕτως ἔσται καὶ ἡ παρουσία τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου· ὅπου γὰρ ἐὰν ᾖ τὸ πτῶμα, ἐκεῖ συναχθήσονται οἱ ἀετοί(:Τότε εάν σας πει κανείς˙ “να, εδώ είναι ο Χριστός ή εδώ, μην πιστέψετε”.Διότι θα εμφανιστούν ψευδομεσσίες και ψευδοπροφήτες και θα δείξουν σημάδια μεγάλα και έργα καταπληκτικά, ώστε να παραπλανήσουν, εάν είναι δυνατόν, ακόμη και αυτούς τους εκλεκτούς. Ιδού, σας τα είπα πριν γίνουν, ώστε να μη χωράει δικαιολογία για την τυχόν αποπλάνησή σας.Εάν λοιπόν σας πουν: “Να, στην έρημο είναι ο Μεσσίας”, μη βγείτε να τον συναντήσετε. Κι αν πάλι σας πουν: “Να, ο Χριστός είναι μέσα στα ιδιαίτερα δωμάτια”, μην τους πιστέψετε.Διότι ο Μεσσίας ούτε θα είναι κρυμμένος σε δωμάτια ούτε θα παρουσιαστεί σε μέρος ερημικό. Αλλά όπως η αστραπή βγαίνει από το ανατολικό σημείο του ορίζοντα και φαίνεται αμέσως μέχρι το αντιδιαμετρικό δυτικό σημείο, έτσι θα γίνει και η παρουσία του υιού του ανθρώπου. Θα γίνει αμέσως αισθητή παντού και σε όλους.Διότι εκεί όπου είναι το νεκρό πτώμα, εκεί θα μαζευτούν και οι αετοί για να χορτάσουν απ’ αυτό. Μ’ άλλα λόγια, όταν η σαπίλα του κόσμου φθάσει στο απροχώρητο, τότε θα έλθει αναπόφευκτη και φανερή σε όλους η κρίση και η τιμωρία από τον ουρανό)»[Ματθ.24,23-28].
Αφού συμπλήρωσε τα περί των Ιεροσολύμων, μεταβαίνει και στη δική Του παρουσία και λέγει τα σημεία της, τα οποία είναι χρήσιμα όχι μόνο σε εκείνους, αλλά και σε μας και σε όλους εκείνους οι οποίοι θα έλθουν μετά από μας. «Τότε», πότε; Εδώ, όπως είπα πολλές φορές, το είπε προηγουμένως. Διότι εκεί που ήθελε να δηλώσει τη συνέχεια, πρόσθεσε: «ευθέως μετά τη θλίψη των ημερών εκείνων». Εδώ όμως δεν είπε τα ίδια, αλλά «τότε», δηλώνοντας όχι όσα θα συμβούν αμέσως μετά από αυτά, αλλά εκείνα που θα συμβούν στον καιρό κατά τον οποίο πρόκειται να γίνουν, όσα θα πει.
Έτσι και όταν λέγει: «Ἐν δὲ ταῖς ἡμέραις ἐκείναις παραγίνεται Ἰωάννης ὁ βαπτιστὴς κηρύσσων ἐν τῇ ἐρήμῳ τῆς Ἰουδαίας(:εκείνες τις ημέρες που ο Ιησούς ιδιώτευε στη Ναζαρέτ, βγήκε ο Ιωάννης ο βαπτιστής στη δημόσια δράση του. Και κήρυττε στην έρημο της Ιουδαίας που εκτείνεται βόρεια από τη Νεκρά Θάλασσα και δυτικά από τον Ιορδάνη ποταμό)»[Ματθ.3,1], δεν εννοεί τον ευθύς αμέσως χρόνο, αλλά τον χρόνο μετά από πολλά έτη, εκείνον κατά τον οποίο γίνονταν αυτά τα οποία επρόκειτο να πει. Διότι αφού μίλησε περί της γεννήσεως του Ιησού και την παρουσία των Μάγων και τον θάνατο του Ηρώδη, αμέσως λέγει: «Ἐν δὲ ταῖς ἡμέραις ἐκείναις παραγίνεται Ἰωάννης ὁ βαπτιστὴς», μολονότι είχαν εν τω μεταξύ παρέλθει τριάντα χρόνια. Αλλά είναι συνήθεια στη Γραφή να χρησιμοποιεί αυτόν τον τρόπο. Έτσι και εδώ: αφού αντιπαρήλθε όλο τον χρόνο που θα μεσολαβήσει από την άλωση των Ιεροσολύμων μέχρι τις αρχές της συντελείας του κόσμου, αναφέρεται στον λίγο πριν από τη συντέλεια χρόνο.
Τότε λοιπόν, λέγει: «Τότε ἐάν τις ὑμῖν εἴπῃ, ἰδοὺ ὧδε ὁ Χριστὸς ἢ ὧδε, μὴ πιστεύσητε (:Τότε εάν σας πει κανείς: “Να, εδώ είναι ο Χριστός ή εδώ, μην πιστέψετε”)»[Ματθ.24,23]. Κατά πρώτον τους κατατοπίζει με ασφάλεια ως προς τον τόπο, απαριθμώντας τα χαρακτηριστικά της δευτέρας παρουσίας Του και τα σημεία των πλάνων· διότι δεν θα έλθει και τότε όπως φανερώθηκε την προηγούμενη φορά στη Βηθλεέμ, και σε μια μικρή γωνία της οικουμένης και χωρίς να Τον γνωρίζει κανείς από την αρχή· αλλά φανερά και με κάθε επισημότητα και κατά τρόπο που να μη χρειάζεται να Τον εξαγγείλει κανείς. Δεν είναι μάλιστα μικρό σημείο αυτό, το να μην έρχεται απαρατήρητος.
Παρατήρησε επίσης ότι εδώ, επειδή διευκρινίζει τον λόγο της παρουσίας Του, δεν αναφέρει τίποτε για πόλεμο, αλλά για εκείνους οι οποίοι επιχειρούν να εξαπατήσουν. Διότι οι πλάνοι κατά την εποχή των Αποστόλων εξαπατούσαν τους πολλούς· «ἐγερθήσονται γὰρ ψευδόχριστοι καὶ ψευδοπροφῆται καὶ δώσουσι σημεῖα μεγάλα καὶ τέρατα, ὥστε πλανῆσαι, εἰ δυνατόν, καὶ τοὺς ἐκλεκτούς(:διότι θα εμφανιστούν ψευδομεσσίες και ψευδοπροφήτες και θα δείξουν σημάδια μεγάλα και έργα καταπληκτικά, ώστε να παραπλανήσουν, εάν είναι δυνατόν, ακόμη και αυτούς τους εκλεκτούς)»[Ματθ.24,24]· αυτοί μάλιστα πριν από τη Δευτέρα παρουσία Του, θα είναι πιο φαρμακεροί από εκείνους. Διότι, όπως λέγει: «Δώσουσι σημεῖα μεγάλα καὶ τέρατα, ὥστε πλανῆσαι, εἰ δυνατόν, καὶ τοὺς ἐκλεκτούς(:θα κάνουν τέρατα και σημεία, για να παραπλανήσουν, εάν είναι δυνατόν, και τους εκλεκτούς)». Εδώ εννοεί τον αντίχριστο και υπαινίσσεται μερικούς οι οποίοι θα τον διακονήσουν.
Γι΄ αυτόν και ο Παύλος ομιλεί κατά τον ίδιο τρόπο. Αφού τον ονόμασε «ἄνθρωπο τῆς ἁμαρτίας» και «υἱὸ τῆς ἀπωλείας» [Β΄Θεσ.2,3: «μή τις ὑμᾶς ἐξαπατήσῃ κατὰ μηδένα τρόπον· ὅτι ἐὰν μὴ ἔλθῃ ἡ ἀποστασία πρῶτον καὶ ἀποκαλυφθῇ ὁ ἄνθρωπος τῆς ἁμαρτίας, ὁ υἱὸς τῆς ἀπωλείας(:προσέξτε μη σας εξαπατήσει κανείς με κανένα τρόπο. Κι όταν σας λένε ότι πλησίασε η ημέρα του Χριστού, σας εξαπατούν. Διότι δεν θα έλθει η ημέρα του Κυρίου και η δευτέρα παρουσία του, εάν πρώτα δεν έλθει η αποστασία πολλών και η απομάκρυνσή τους από την πίστη και δεν φανερωθεί ο άνθρωπος που περισσότερο από κάθε άλλον θα είναι υποκινητής και όργανο της αμαρτίας, γέννημα και θρέμμα της απώλειας)»], πρόσθεσε: «οὗ ἐστιν ἡ παρουσία κατ' ἐνέργειαν τοῦ σατανᾶ ἐν πάσῃ δυνάμει καὶ σημείοις καὶ τέρασι ψεύδους καὶ ἐν πάσῃ ἀπάτῃ τῆς ἀδικίας ἐν τοῖς ἀπολλυμένοις, ἀνθ' ὧν τὴν ἀγάπην τῆς ἀληθείας οὐκ ἐδέξαντο εἰς τὸ σωθῆναι αὐτούς(: η παρουσία του ανόμου αυτού θα γίνει με κάθε δύναμη και με σημεία και τέρατα αγυρτικά, που θα τα ενεργεί ο βοηθός και συνεργάτης του σατανάς. Η εμφάνισή του θα γίνει και με κάθε είδους απάτη, που θα στηρίζεται στην αδικία και την ασυνειδησία. Αλλά η απάτη αυτή θα επικρατήσει μόνο ανάμεσα σ’ εκείνους που θα χαθούν, επειδή δεν δέχθηκαν να αγαπήσουν και να εγκολπωθούν την αλήθεια, κι έτσι να σωθούν)» [Β΄Θεσ. 2,9-10].
Και κοίτα πώς τους προφυλάσσει. Τους λέγει: «Ἰδοὺ προείρηκα ὑμῖν. Ἐὰν οὖν εἴπωσιν ὑμῖν, ἰδοὺ τῇ ἐρήμῳ ἐστί, μὴ ἐξέλθητε, ἰδοὺ ἐν τοῖς ταμιείοις, μὴ πιστεύσητε(:Ιδού, σας τα είπα πριν γίνουν, ώστε να μη χωράει δικαιολογία για την τυχόν αποπλάνησή σας. Εάν λοιπόν σας πουν˙ “να, στην έρημο είναι ο Μεσσίας”, μη βγείτε να τον συναντήσετε. Κι αν πάλι σας πουν˙ “να, ο Χριστός είναι μέσα στα ιδιαίτερα δωμάτια, μην τους πιστέψετε”)»[Ματθ.24,25-26]. Δεν είπε: «Πηγαίνετε και μην πιστέψετε»· αλλά «Μην εξέλθετε, μηδέ απέλθετε»· διότι τότε η απάτη θα είναι μεγάλη, επειδή θα γίνονται και σημεία απάτης.
[Συνεχίζεται]
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
· Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ομιλία ΟΣΤ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1990, τόμος 12, σελίδες 8-22.
· Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
· Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
· Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
· Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016.
· http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου