Περί ψυχῆς καί παθῶν καί καθαρότητας τοῦ νοῦ, κατά ἐρώτηση καί ἀπόκριση.

Όσιος Ισαάκ ο Σύρος τα σωζόμενα Ασκητικά.

Περί ψυχής και παθών και καθαρότητας του νου, κατά ερώτηση και απόκριση.

Ερώτηση. Τι είναι η κατά φύσιν κατάσταση της ψυχής Τι είναι η παρά φύσιν και τι η υπέρ φύσιν;

Απόκριση. Ή κατά φύσιν κατάσταση της ψυχής, είναι γνώση των κτισμάτων του Θεού, των αισθητών και των νοητών. Η υπέρ φύσιν είναι ή κίνηση από την θεωρία της θεότητας. Η παρά φύσιν είναι ή κίνηση μέσα στα πάθη.

Ερώτηση. Πότε είναι κατά φύσιν ή ψυχή, όταν ή επιθυμία της εξαφθεί από τα θεία, ή όταν βρεθεί στα γήινα και τα σωματικά; Και γιατί εξάπτεται ή φύσις της ψυχής από τον θυμό; Και πώς λέγεται φυσικός ο θυμός; Άραγε γιατί εξάπτεται από κάποια σαρκική επιθυμία, ή από φθόνο και κενοδοξία; από κάτι παρόμοιο ή από κάτι αντίθετο; Ας αποκριθεί ο ομιλητής κι’ εμείς θα ακολουθήσουμε.

Απόκριση. Πολλά λέει ή θεία Γραφή σχετικά με αυτά και πολλές φορές χρησιμοποιεί τις λέξεις μεταφορικά. Μερικές φορές, όρους πού ανήκουν στο σώμα, τους αναφέρει στην ψυχή και επίσης όρους πού ανήκουν στην ψυχή, τους αναφέρει στο σώμα, και δεν κάνει διάκριση σ’ αυτούς. Άλλα οι συνετοί τα καταλαβαίνουν αυτά. Παραδείγματος χάριν, τα λεγόμενα για την θεότητα του Κυρίου λέγονται για το πανάγιο σώμα του, ενώ δεν ταιριάζουν στην ανθρώπινη φύση, και αντιθέτως λέγονται ταπεινά πράγματα για την θεότητα του, αν και ανήκουν στην ανθρωπότητα. Πολλοί, αγνοώντας τον σκοπό των θείων λόγων, ολισθαίνουν εδώ ανεπανόρθωτα. Το ίδιο συμβαίνει και αναφορικά με την ψυχή και το σώμα του ανθρώπου.

Ερώτηση. Τα σωματικά πάθη φυσικώς αναφέρονται στο σώμα ή κατά συμβεβηκός; Και τα πάθη της ψυχής, πού τα έχει λόγω της σχέσεως της με το σώμα, αναφέρονται σ’ αυτήν φυσικώς ή καταχρηστικώς;

Απόκριση. Τα πάθη του σώματος δεν τολμά κανείς να τα πει καταχρηστικώς. Ως προς την ψυχή όμως, αφού είναι γνωστό και πανθομολογούμενο ότι ή καθαρότητα είναι φυσικώς φυτεμένη στην ψυχή, πρέπει ανεπιφύλακτα να δεχθούμε ότι τα πάθη δεν της ανήκουν φυσικώς με κανένα τρόπο. Διότι ή νόσος έρχεται δεύτερη από την υγεία. Είναι αδύνατο ή ίδια φύση να είναι και αγαθή και πονηρή, ώστε αναγκαστικά ή μία προηγείται της άλλης. Φυσική δε είναι εκείνη πού προϋπάρχει απ’ έξω και κάθε συμβεβηκός και υπεισερχόμενο υπόκειται σε αλλοίωση, ή φύση όμως δεν αλλοιώνεται ούτε μετακινείται.

Κάθε πάθος πού υπάρχει για ωφέλεια, έχει δωρηθεί από τον Θεό. Τα σωματικά πάθη έχουν τεθεί στον άνθρωπο για ωφέλεια και αύξηση του, καθώς επίσης και τα ψυχικά. Όταν όμως το σώμα αναγκασθεί να εξέλθει από την οικεία κατάσταση του, με την στέρηση των χρειωδών του, και ν’ ακολουθήσει την ψυχή, τότε εξασθενεί και βλάπτεται. Επίσης όταν ή ψυχή, εγκαταλείποντας τα υπάρχοντα της, ακολουθήσει το σώμα, τότε και αυτή βλάπτεται, κατά τον θείο απόστολο πού λέει, «το πνεύμα επιθυμεί αντίθετα προς την σάρκα, και ή σάρκα αντίθετα προς το πνεύμα, διότι αυτά είναι ενάντια μεταξύ τους. » [ἡ γὰρ σὰρξ ἐπιθυμεῖ κατὰ τοῦ πνεύματος, τὸ δὲ πνεῦμα κατὰ τῆς σαρκός. ταῦτα δὲ ἀντίκειται ἀλλήλοις] (Γαλ. 5, 17).

Κανείς λοιπόν να μη βλασφημεί τον Θεό, με τον ισχυρισμό ότι αυτός έβαλε στην φύση μας τα πάθη και την αμαρτία. Στην πραγματικότητα αυτός έβαλε στις φύσεις όσα αυξάνουν την καθεμιά τους, αλλά όταν ή μια συνδεθεί με την άλλη, τότε δεν βρίσκεται στην δική της κατάσταση, άλλα στην αντίθετη. Αν τα πάθη υπήρχαν φυσικώς στην ψυχή, για ποιο λόγο θα βλαπτόταν απ’ αυτά; Διότι τα ιδιώματα της φύσεως δεν παραβλάπτουν την φύση.

Ερώτηση. Για ποιο λόγο τα σωματικά πάθη, πού αυξάνουν και ενδυναμώνουν το σώμα, βλάπτουν την ψυχή, αν δεν είναι δικά της; Και για ποιο λόγο ή αρετή τιμωρεί το σώμα, άλλα αυξάνει την ψυχή;

Εκείνοι πού νίκησαν τα πάθη δια των αρετών, αν και ενοχλούνται από τους λογισμούς και από τις προσβολές των τεσσάρων αίτιων, δεν νικιούνται διότι έχουν δύναμη και αρπάζεται ο νους τους από αγαθές και θείες αναμνήσεις.

Ερώτηση. Τι διαφέρει ή καθαρότης του νου από την καθαρότητα της καρδιάς;

Η δε καρδιά καθαρίζεται με τις πολλές θλίψεις, τις στερήσεις, την απομάκρυνση από την συναναστροφή με όλους τους κοσμικούς και την από κάθε πλευρά απονέκρωση. Όταν όμως καθαριστεί από τα μικρά πράγματα, δεν μολύνεται ή καθαρότητα της, ούτε πτοείται από τους μεγάλους και φανερούς πολέμους, εννοώ τους φοβερούς. Καθ’ όσον απέκτησε δυνατό στομάχι πού μπορεί γρήγορα να χωνέψει κάθε τροφή, πού είναι δύσπεπτη στους ασθενείς. Διότι αυτό λένε οι ιατροί, ότι ή βρώση κρέατος είναι βέβαια δύσπεπτη, άλλα προκαλεί πολλή δύναμη στα υγιεινά σώματα, όταν το στομάχι πού την δέχεται είναι δυνατό. Έτσι κάθε καθαρότητα πού επιτυγχάνεται γρήγορα, σε σύντομο χρόνο και με λίγο κόπο, γρήγορα εξαφανίζεται και μολύνεται. Ή καθαρότητα όμως, πού αποκτάται με πολλές θλίψεις και με πολύ χρόνο, δεν κινδυνεύει από καμιά ασήμαντη προσβολή σε κάποιο μέρος της ψυχής, διότι την δυναμώνει ο Θεός.

Σ’ αυτόν ανήκει ή δόξα στους αιώνες των αιώνων. Γένοιτο.

https://wra9.blogspot.com/2022/09/blog-post_69.html