Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 2023
Σταχυολογήματα Περί Νοερᾶς Προσευχῆς – ΜΕΡΟΣ Γ΄
λε΄. Ἤγουν ὁ νοῦς νά φυλάττῃ τήν καρδίαν εἰς καιρόν ὅπου προσεύχεται καί νά περιτριγυρίζῃ πάντοτε μέσα εἰς αὐτήν καί ἀπό ἐκεῖ μέσα ἀπό τό βάθος τῆς καρδίας νά ἀναπέμπῃ τάς εὐχάς εἰς τόν Θεόν, λέγοντας συνεχῶς τό “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με”. Καί ἀφοῦ γευθῇ ἐκεῖ μέσα εἰς τήν καρδίαν καί δοκιμάσῃ ὅτι χρηστός ὁ Κύριος, καί γλυκανθῇ, δέν θέλει πλέον ὁ νοῦς νά μακρύνῃ ἀπό τόν τόπον τῆς καρδίας λέγοντας μέ τόν Ἀπόστολον Πέτρον “καλόν ἐστιν ἡμᾶς ᾧδε εἶναι” (Ματθ. 17,4)· καί θέλει περιτριγυρίζει σπρώχνοντας τρόπον τινά καί διώκοντας ὅλα τά νοήματα, ὅπου σπείρονται ἐκεῖ μέσα ἀπό τόν διάβολον, μή ἀφήνοντας καμμίαν ἔννοιαν τοῦ κόσμου τούτου, ἀλλά γενόμενος πτωχός τῷ πνεύματι, πτωχός ἀπό κάθε λογισμόν κοσμικόν.
λς΄. Τό τοιοῦτον ἔργον εἰς ἐκείνους ὅπου δέν τό ἠξεύρουν φαίνεται πώς εἶναι πολλά κοπιαστικόν καί στενοχωρητικόν· ἀμή ἐκεῖνοι, ὅπου ἐγεύθησαν τήν γλυκύτητα ὅπου ἔχει καί ἀπήλαυσαν τήν ἡδονήν μέσα εἰς τό βάθος τῆς καρδίας των, αὐτοί φωνάζουν μέ τόν θεῖον Παῦλον “Τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπό τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ;” (Ρωμ. 8,35).
λζ΄. Λοιπόν οἱ Ἅγιοι Πατέρες μας ἀκούοντες τόν Κύριον, ὅπου λέγει ὅτι ἀπό τήν καρδίαν ἐξέρχονται οἱ πονηροί λογισμοί ὅπου μολύνουν τόν ἄνθρωπον, καί πάλιν ὅτι πρέπει νά καθαρίζωμεν τό ἔσωθεν τοῦ ποτηρίου, διά νά γίνῃ καί τό ἔξωθεν καθαρόν, ἄφησαν κάθε ἄλλο ἔργον πνευματικόν καί ἐδόθησαν ὅλως διόλου εἰς αὐτό τό ἔργον, ἤγουν εἰς τήν φύλαξιν τῆς καρδίας, ὄντες βεβαιωμένοι ὅτι μαζί μέ αὐτό τό ἔργον θέλουν ἀποκτήσει εὔκολα καί πᾶσαν ἄλλην ἀρετήν.
λη΄. Λέγει ὁ θεοφόρος ἅγιος Συμεών ὁ νέος θεολόγος: Ἄς καθαρίσωμεν τάς καρδίας μας, διά νά εὕρωμεν μέσα μας τόν πανταχοῦ παρόντα Κύριον. Ἄς καθαρίσωμεν τάς καρδίας μας μέ τό πῦρ τῆς χάριτος Αὐτοῦ, διά νά ἴδωμεν μέσα μας τό φῶς καί τήν δόξαν τῆς Θεότητος Αὐτοῦ.
Δύο μαρτυρίες γιά τόν παπα-Φώτη”τόν διά Χριστόν σαλό’'
Μαρτυρία π. Σταύρου Σακλαμάκη
Κάποια Κυριακή ξύπνησα με υψηλό πυρετό και με εμετούς. Μου ήταν αδύνατο να λειτουργήσω και να κοινωνήσω.
Σκεφτόμουν τέτοια ώρα ποιον να ειδοποιήσω, ώστε να με αντικαταστήσει και να λειτουργήσει στην ενορία μου.
Τελικά τηλεφώνησα στον π. Ραφαήλ, που στην ενορία του έχει συνεφημέριο και τον παρακάλεσα να έλθει να με εξυπηρετήσει. Με χαρά και με προθυμία δέχτηκε.
Σκέφτηκα ότι μέχρι να έλθει ο π. Ραφαήλ, καλό θα ήταν να κατέβαινα στην εκκλησία να ανάψω τα καντήλια και να ξεκινήσω την ακολουθία του Όρθρου.
Μόλις έφτασα στο Ναό ήταν ήδη εκεί ο παπα-Φώτης και είχε ήδη ξεκινήσει την ακολουθία! Με έκπληξη τον ρώτησα πώς βρέθηκε;
Με φυσικότητα εκείνος μου απάντησε:
– Δεν είσαι άρρωστος; Ήλθα να λειτουργήσω.
Στην ενορία μου υπάρχει ένα εξωκλήσι αφιερωμένο στον Προφήτη Ηλία. Σε κάποια επίσκεψη του ο παπα-Φώτης μου είπε πως, δοθείσης ευκαιρίας, θα ήθελε να λειτουργήσει εκεί.
Πράγματι, μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα, μία κυρία μου ζήτησε να τελέσουμε στο εξωκλήσι αυτό Θεία λειτουργία. Την προηγούμενη ημέρα, κατά το μεσημέρι, θυμήθηκα την επιθυμία του παππούλη.
Πού να τον έβρισκα όμως και πώς να τον ειδοποιήσω; Στις 4:00 μ.μ., χωρίς καμία ειδοποίηση ο παπα-Φώτης ήταν στο σπίτι μου! Απόρησα, αλλά δε μου έδωσε καμία εξήγηση.
Βέβαια, θα πρέπει να ομολογήσω πως κι άλλες φορές ο παππούλης απαντούσε σε πνευματικού περιεχομένου λογισμούς μου, χωρίς καν να τον ρωτήσω!
Μαρτυρία Ιερομονάχου, π. Θεοφάνη Κάσσου
Μια φορά, ενώ ήταν συνταξιούχος Ιερέας, ξεκίνησε μ’ έναν κοινό γνωστό μας να πάει στο Πλωμάρι να συλλειτουργήσει με τους εκεί Ιερείς και να παρασταθεί στο μνημόσυνο ενός γνωστού του.
Οἱ περιπέτειες τοῦ Μεγάλου Ἀθανασίου γιά τήν Ὀρθοδοξία. Π. Ἀθανάσιος Μυτιληναῖος
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου
με θέμα:
ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ
[εκφωνήθηκε στις 18-1-1998]
Ο λόγος, αγαπητοί μου, σήμερα περί του μεγάλου πατρός αγίου Αθανασίου, που άγομεν την σεπτή του μνήμη. Ό,τι και να πει κανείς, τους ωραιοτέρους χαρακτηρισμούς αν αποδώσει, της αγίας προσωπικότητός του, πάντοτε θα υπολείπεται. Δεν είναι χωρίς κίνδυνο μειώσεως η περιγραφή του προσώπου γενικά ενός αγίου, πολύ δε περισσότερον εάν πρόκειται περί του όντως Μεγάλου, Αθανασίου. Η ανάγκη όμως να σκιαγραφηθεί η μεγάλη του προσωπικότης προς μίμησιν από τους πιστούς μέσα εις την Εκκλησία, μας κάνει τολμηρούς κάτι όντως να ψελλίσομεν.
Ο Μέγας και παγκόσμιος πατήρ, άγιος Αθανάσιος, εγεννήθη εις την Αλεξάνδρειαν της Αιγύπτου- την πόλη του Αλεξάνδρου- που ήταν τότε κέντρο σπουδαιότατον των γραμμάτων. Μάλιστα η Αλεξάνδρεια ημιλλάτο και αυτάς τας Αθήνας που ήταν τότε πόλις πασών των επιστημών και των τεχνών. Όποιος ήθελε να μετεκπαιδευθεί στα γράμματα ήρχετο εις τας Αθήνας. Όπως έφτασε εκεί ένας άλλος μεγάλος, ο Μέγας Βασίλειος ή ακόμη ένας Γρηγόριος Θεολόγος. Εντούτοις, ο Μέγας Αθανάσιος δεν έφτασε ποτέ εις τας Αθήνας. Η Αλεξάνδρεια τού ήτο επαρκής.
Εγεννήθη το 295. Μας αναφέρει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος που ήδη είχαν συνδεθεί με φιλία ότι ο Μέγας Αθανάσιος «ἐτράφη ἐν τοῖς θείοις ἤθεσι καὶ παιδεύμασι». Τα συγγράμματά του ωστόσο δείχνουν σπουδαία και πλουσία μόρφωση, τόσο θεολογική, όσο και κλασική. Μάλιστα, σε ηλικία είκοσι ετών - είκοσι ετών! - έγραψε το περισπούδαστο εκείνο έργον -διεσώθη ολόκληρο ευτυχώς- «Περί ἐνανθρωπήσεως» του Λόγου και «Κατά εἰδώλων», ένα έργο είναι σε δύο τμήματα. Περίφημο, περισπούδαστο, εις ηλικίαν είκοσι ετών. Νεαρός ακόμη επεσκέφθη στην έρημο τον Μέγα Αντώνιον και ασκήτεψε κοντά του. Ο ίδιος γράφει στον βίο που συνέθεσε του Μεγάλου Αντωνίου κατ’ απαίτησιν των Χριστιανών της Ρώμης σε μία του εξορία ότι «ἀκολουθήσας αὐτῷ χρόνον οὐκ ὀλίγον, καὶ ἐπιχέων ὕδωρ κατὰ χεῖρας αὐτοῦ», ότι δηλαδή ο ίδιος ο άγιος Αθανάσιος δεν έμεινε λίγο καιρό κοντά του, έμεινε πολύ καιρό κοντά του, και ακόμη, λέγει, του έριχνε νερό για να πλένει τα χέρια του ο Μέγας Αντώνιος- ένα χαριτωμένο στιγμιότυπον. Και τον Μέγαν Αντώνιον ξανασυνάντησε ο άγιος Αθανάσιος εις την έρημον, ύστερα από σαράντα χρόνια, στις περιπέτειές του με τις εξορίες του.
Ὁ ἔπαινος κάνει κούφιο τόν ἄνθρωπο καί ἐγωιστή, Βίος καί λόγοι Ἁγ. Πορφυρίου.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «τά παιδιά μέ τούς συνεχεῖς ἐπαίνους δέν οἰκοδομοῦνται». Καί ὄχι μόνο τά παιδιά ἀλλά καί οἱ μεγάλοι, ἀφοῦ μᾶς λέει καί τό Πατερικό ὅτι «ὁ ἐπαινῶν μοναχον παραδίδει αὐτόν εἰς τόν σατανᾶ». Ὅποιος ἐπαινεῖ ἕναν μοναχό, εἶναι σάν νά τόν κάνει ἕνα πακέτο καί νά τόν δίνει δῶρο στόν πονηρό. Γιατί πάρα πολύ δύσκολα ὁ ἄνθρωπος ξεφεύγει τήν ἁμαρτία, ὅταν ἐπαινεῖται∙ γιατί ὁ ἔπαινος αὐξάνει τόν ἐγωισμό. Ὅσοι ἐπαινοῦνται, «γίνονται ἐγωιστές καί κενόδοξοι. Θά θέλουν σ' ὅλη τους τή ζωή νά τούς ἐπαινοῦν ὅλοι διαρκῶς, ἔστω κι ἄν τούς λένε ψέματα. Δυστυχῶς, σήμερα», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «μάθανε ὅλοι νά λένε καί ψέματα καί τά δέχονται οἱ κενόδοξοι εἶναι ἡ τροφή τους. «Πέστο, κι ἄς εἶναι ψέμα, κι ἄς εἶναι εἰρωνεία», λένε. Ὁ Θεός αὐτό δέν τό θέλει. Ὁ Θεός θέλει τήν ἀλήθεια», γιατί ὁ Ἴδιος εἶναι ἡ ὑποστατική Ἀλήθεια. «Ἐγώ εἰμί ἡ ὁδός καί ἡ ἀλήθεια καί ἡ ζωή»[1]. «Δυστυχῶς, αὐτό δέν τό καταλαβαίνουν ὅλοι καί κάνουν τό ἐντελῶς ἀντίθετο». Λένε ψέματα καί κολακεύουν μέ ψέματα τούς ἄλλους. «Τά παιδιά, ὅταν τά ἐπαινεῖς συνεχῶς, χωρίς διάκριση, τά πειράζει ὁ ἀντίθετος»[2].
Μόνο, λέγει ἡ Ἁγία Συγκλητική, ὅταν ἡ ψυχή εἶναι τελείως καταβεβλημένη, ἐκεῖ πρός ἐνίσχυσή της, μπορεῖς νά διογκώσεις κάποιο μικρό της κατόρθωμα, γιά νά τῆς δώσεις θάρρος. Ὅταν ὑπάρχει ἀδιάκριτος ἔπαινος, αὐτός πάρα πολύ βλάπτει. «Ξεσηκώνει τόν μύλο τοῦ ἐγωισμοῦ καί τά παιδιά συνηθισμένα ἀπό μικρά στούς ἐπαίνους, ἀπό γονεῖς καί διδασκάλους, προχωροῦν ἴσως στά γράμματα, ἀλλά τί τό ὄφελος; Στή ζωή θά βγοῦν ἐγωιστές κι ὄχι χριστιανοί. Καί τά γράμματα, ἄν τά μάθουν κι αὐτά, θά εἶναι ἕνα ἐργαλεῖο γιά τήν καταστροφή τους. Οἱ ἐγωιστές δέν μποροῦν νά εἶναι ποτέ χριστιανοί. Οἱ ἐγωιστές θέλουν διαρκῶς ὅλοι νά τούς ἐπαινοῦν, ὅλοι νά τούς ἀγαπᾶνε, ὅλοι νά λένε καλά γι' αὐτούς, πράγμα πού ὁ Θεός μας, ἡ Ἐκκλησία μας, ὁ Χριστός μας δέν τό θέλει. Ἡ θρησκεία μας δέν θέλει αὐτό τόν τρόπο, αὐτή τήν ἀγωγή»[3], ἡ ὁποία βασίζεται πάνω στόν ἔπαινο, πάνω στήν αὐτοεκτίμηση, πάνω στήν αὐτοπεποίθηση. Ὅλα αὐτά τά «αὐτό», οὐσιαστικά εἶναι μιά εἰδωλολατρία τοῦ ἀνθρώπου, μιά θέωση τοῦ ἀνθρώπου ἀλλά μέ τίς δυνάμεις του, ἡ ὁποία εἶναι φυσικά ψεύτικη θέωση. Γιατί δέν μπορεῖ ποτέ ὁ ἄνθρωπος ἀπό μόνος του νά θεωθεῖ.
Ἡ πίστη μας «θέλει τά παιδιά ἀπό μικρά νά μαθαίνουν στήν ἀλήθεια», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος. «Ἡ ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ τονίζει ὅτι, ἅμα ἐπαινεῖς ἕναν ἄνθρωπο, τόν κάνεις ἐγωιστή. Ὁ ἐγωιστής εἶναι ὁ μπερδεμένος, ὁ ὁδηγούμενος ὑπό τοῦ διαβόλου, καί τοῦ κακοῦ πνεύματος». Δέν ἔχει ἀληθινή γνώση τοῦ ἑαυτοῦ του. Ἔχει μιά ὑψηλή ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του καί ζεῖ σέ ἕνα φανταστικό κόσμο, σέ ἕναν ψεύτικο κόσμο, στόν ὁποῖο καί ὁ ἴδιος καταστρέφεται καί τούς ἄλλους ταλαιπωρεῖ. «Μεγαλώνοντας μέσα στόν ἐγωισμό τό παιδί, ἡ πρώτη του δουλειά εἶναι ν' ἀρνεῖται τόν Θεό καί νά εἶναι ἕνας ἐγωιστής ἀπροσάρμοστος μέσα στήν κοινωνία»[4]. Γιατί ὁ ἐγωκεντρικός δέν μπορεῖ καί νά συνεργαστεῖ μέ τούς ἄλλους, νά ἐργαστεῖ γιά τό κοινό καλό.
Ἀθανασίου καί Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας.
Αθανασίου και Κυρίλλου Αλεξανδρείας.
Τω αυτώ μηνί ΙΗ΄, μνήμη των εν Aγίοις Πατέρων ημών Aθανασίου και Κυρίλλου, Aρχιεπισκόπων Aλεξανδρείας.
Eις τον Aθανάσιον.
Aθανάσιον και θανόντα ζην λέγω.
Oι γαρ δίκαιοι ζώσι και τεθνηκότες.
Εις την φυγήν Κυρίλλου.
Φυγής Κυρίλλου σήμερον μνήμην άγει,
Aλλ’ ου τελευτής της αειμνήστου κτίσις[1].
Τάρχυσαν (ήτοι ενταφίασαν μετά ταραχής και κλαυθμού) ογδοάτη νέκυν Aθανασίου δεκάτη.
Aπό τους δύω τούτους Πατέρας ημών, ο μεν Άγιος Aθανάσιος εδώ , ήτον κατά τους χρόνους του Μεγάλου Κωνσταντίνου εν έτει τιη΄ [318], και ευρέθη παρών εις την εν Νικαία γενομένην Πρώτην και Οικουμενικήν Σύνοδον εν έτει τκε΄ [325], Διάκονος ων και τον τόπον επέχων του τότε Aλεξανδρείας Αλεξάνδρου. Όπου και κατεντροπίασε τον δυσσεβή Άρειον με λόγους σοφίας και με αποδείξεις των θείων Γραφών. Αφ’ ου δε εκοιμήθη ο μακάριος Aλέξανδρος, έγινε της Aλεξανδρείας Aρχιεπίσκοπος. Και επειδή ο Κωνστάντιος ο υιός του Μεγάλου Κωνσταντίνου ήτον Aρειανός, διά τούτο εις διαφόρους τόπους εξώρισε τον Mέγαν τούτον Aθανάσιον. Καρτερήσας δε ο μακάριος τους διωγμούς τεσσαράκοντα χρόνους, προς Κύριον εξεδήμησεν[2]. Ο δε Άγιος Κύριλλος εδώ ήτον επί της βασιλείας Θεοδοσίου του μικρού εν έτει υιε΄ [415], ανεψιός ων Θεοφίλου Aρχιεπισκόπου Aλεξανδρείας, και του θρόνου αυτού γενόμενος διάδοχος. Ούτος εστάθη έξαρχος και προστάτης της εν Eφέσω αγίας και Οικουμενικής Τρίτης Συνόδου, της εν έτει υλα΄ [431] συγκροτηθείσης, και τον δυσσεβή καθείλε Nεστόριον, ο οποίος βλάσφημα πολλά κατά της Aγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου, ο κακόδοξος εδογμάτισε. Με πολλά δε κατορθώματα και αρετάς ο Άγιος ούτος Κύριλλος διαλάμψας, προς Κύριον εξεδήμησε.
18 Ἰανουαρίου. † Ἀθανασίου (†373) καὶ Κυρῖλλoυ (†444) πατριαρχῶν Ἀλεξανδρείας. Ἁγιογραφικό ἀνάγνωσμα.
Ἀποστολικό
ἀνάγνωσμα. 18ης Ἰανουαρίου (Ἑβρ. ιγ΄ 7-16).
Εβρ. 13,7 Μνημονεύετε τῶν ἡγουμένων ὑμῶν, οἵτινες ἐλάλησαν ὑμῖν τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, ὧν ἀναθεωροῦντες τὴν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς μιμεῖσθε τὴν πίστιν.
Εβρ. 13,7 Να ενθυμήσθε πάντοτε τους πνευματικούς σας ηγέτας και προεστούς, οι οποίοι σας εδίδαξαν τον λόγον του Θεού. Να φέρνετε στον νουν σας και να μελετάτε με ευλάβειαν το κατά Θεόν τέλος του βίου και της εναρέτου συμπεριφοράς των και να μιμήσθε την πίστιν.