Ἀπόστολε Θωμᾶ "τῶν πεπαρμένων ἥλων τὰς ὠτειλάς, τῷ δὰκτύλῳ κατιδεῖν κατηξίωσαι"

Σε τροπάριο του Όρθρου του αποστόλου Θωμά (6 Οκτωβρίου) θα βρούμε την εξής φράση, απευθυνόμενη στον εορταζόμενο απόστολο: "τῶν πεπαρμένων ἥλων τὰς ὠτειλάς, τῷ δακτύλῳ κατιδεῖν κατηξίωσαι" ( = "αξιώθηκες να δεις ξεκάθαρα με το δάκτυλό σου τα σημάδια από το πέρα ώς πέρα τρύπημα των καρφιών").

Εδώ έχουμε δύο λέξεις που δεν φαίνεται να μας θυμίζουν κάτι ("πεπαρμένων" και "ὠτειλάς"). Αμφότερες έρχονται κατευθείαν από τον Όμηρο!

Η πρώτη από αυτές ("πεπαρμένων") είναι μετοχή παρακειμένου του ρήματος "πείρω", το οποίο σημαίνει "τρυπώ πέρα ώς πέρα, απ' άκρη σ' άκρη", "διατρυπώ".

Η άλλη ("ὠτειλάς, αιτ. πληθ. του ουσιαστικού "ὠτειλή") σημαίνει στον Όμηρο "τραύμα", "πληγή", και μάλιστα "τραύμα πρόσφατο, ανοικτό"! (Με την έννοια αυτή, έχει αντίθετη σημασία από την "οὐλή", η οποία αναφέρεται σε τραύμα που έχει επουλωθεί). Σχετικά με τη μετοχή "πεπαρμένος", είμαστε βέβαιοι ότι από τον ιερό υμνογράφο δεν διαφεύγουν δύο από τις βασικές χρήσεις της στον Όμηρο.

Στην πρώτη περίπτωση, υπάρχει δύο φορές η φράση "χρυσείοις ἥλοισι πεπαρμένον" (τη μία φορά αναφερόμενη σε σκήπτρο και την άλλη σε "δέπας" = "χρυσό ή ασημένιο ποτήρι"), που σημαίνει ότι το σκήπτρο ή το "δέπας" είναι "διάστικτο/στολισμένο με χρυσά καρφιά".

Αξίζει να σημειώσουμε την παρουσία της λέξης "ἥλοισι" ( = "με καρφιά"), λέξη που υπάρχει και στο τροπάριο που εξετάζουμε ("τῶν πεπαρμένων ἥλων").

Στη δεύτερη περίπτωση, έχουμε μεταφορική χρήση της μετοχής "πεπαρμένος": "ὀδύνῃσι πεπαρμένος" ( = "κατατρυπημένος από οδύνες").

Θεωρούμε ότι και οι δύο αυτές χρήσεις της μετοχής "πεπαρμένος" αντανακλώνται στην περίπτωση του Σταυρωμένου Χριστού: Από τη μία ο Χριστός είναι "κατατρυπημένος από τις οδύνες του Σταυρού", από την άλλη τα φτηνά και ευτελή θανατηφόρα καρφιά αποδεικνύονται εντέλει "χρυσά", καθώς κομίζουν την Ανάσταση..

Andreas Moratos

https://proskynitis.blogspot.com/2024/10/blog-post_87.html#more