ΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου - Καθηγητοῦ
Ἀνάμεσα στήν πληθώρα τῶν ἐνδόξων Νεομαρτύρων, συγκαταλέγεται καί ὁ ἅγιος καί ἔνδοξος Νεομάρτυρας Μάρκος ὁ ἐν Χίῳ μαρτυρήσας. Ἕνας ἀπό τούς πολλούς ἐξωμότες, ὁ ὁποῖος συναισθάνθηκε τό μεγάλο λάθος του καί τό ξεπλήρωσε μέ τό αἷμα τοῦ μαρτυρίου του.
Γεννήθηκε στή Σμύρνη στό δεύτερο μισό τοῦ 18ου αἰῶνα. Ὁ πατέρας του καταγόταν ἀπό τή Θεσσαλονίκη καί ὀνομαζόταν Χατζή Κωνσταντῆς καί ἡ μητέρα του ἀπό τή Σμύρνη καί ὀνομαζόταν Μαρία. Ἀσκοῦσε τό ἐπάγγελμα τοῦ πλανόδιου ἔμπορα (γυρολόγου) στήν περιοχή Κουσάντασι (Νέα Ἔφεσο), ἀπέναντι ἀπό τή Χίο. Στά 1788, ὅταν ἦρθε σέ ἡλικία γάμου νυμφεύτηκε μιά...σεμνή χριστιανή κοπέλα. Μέ παρότρυνση τοῦ ἀδελφοῦ του ἐγκαταστάθηκε στήν Ἔφεσο. Ἐκεῖ ὅμως γνωρίστηκε μέ μιά ἄλλη χριστιανή γυναῖκα, ὀνόματι καί αὐτῇ Μαρίᾳ, μέ τήν ὁποία σύναψε μαζί της παράνομο ἐρωτικό δεσμό. Κάποια στιγμή τους συνέλαβαν αὐτοφώρῳ καί τούς ὁδήγησαν δεμένους στόν τοῦρκο δικαστῆ τῆς πόλεως, νά δικαστοῦν γιά τό ἀδίκημα τῆς μοιχείας καί νά διαπομπευτοῦν. Τούς τέθηκε τό δίλλημα: ἄν ἤθελαν νά ἀθωωθοῦν, ἔπρεπε νά ἀλλαξοπιστήσουν. Ὁ Μάρκος καί ἡ ἐρωμένη του δέχτηκαν νά γίνουν μουσουλμᾶνοι καί ἀφέθηκαν ἐλεύθεροι.
Τήν ἄλλη μέρα ὁ Μάρκος ὑπέστη περιτομή καί υἱοθετήθηκε ἀπό τόν ἀγᾶ τῆς περιοχῆς. Ἡ μοιχαλίδα Μαρία κλείστηκε στό χαρέμι τοῦ ἀγᾶ, ἀλλά ἀργότερα ἀφέθηκε νά ζήσει ἐλεύθερη, μέ μισθό, πού τῆς ἔδινε ὁ ἀγᾶς.
Ὅμως γρήγορα ὁ Μάρκος συναισθάνθηκε τό μεγάλο σφάλμα του, νά ἀρνηθεῖ τήν πίστη του καί νά τουρκέψει. Γιά νά μή δώσει ὑποψίες στόν ἀγᾶ, ἔδειχνε φαινομενική σκληρότητα στούς Χριστιανούς καί ἐπαινοῦσε τούς τούρκους. Πῆγε κρυφά σέ κάποιο ἐξομολόγο, στόν ὁποῖο, μέ δάκρυα καί στεναγμούς μετανοίας ἐξομολογήθηκε τό κρίμα του. Ἔπεισε καί τή Μαρία νά συναισθανθεῖ καί αὐτή τό σφάλμα της, πείθοντάς την νά πάει στόν ἐξομολόγο. Ὁ πνευματικός τους συμβούλεψε νά φύγουν μακριά, διότι κινδύνευε ἡ ζωή τους. Μάλιστα τούς ὑποσχέθηκε ὅτι θά τούς διευκόλυνε νά φύγουν. Κάποιος φίλος του γιατρός πιστοποίησε δῆθεν σοβαρή ἀσθένεια τῆς Μαρίας, ζήτησαν τήν ἄδεια νά μεταβοῦν στή Σμύρνη, γιά θεραπεία. Ὁ ἀγᾶς τους ἐπέτρεψε καί ἀναχώρησαν γιά τή Σμύρνη.