Σελίδες

Πέμπτη 23 Σεπτεμβρίου 2010

Ἡ παιδεία κατά τόν ἅγιο Κοσμά καί τόν ἅγιο Νικόδημο

Εδοξία Αὐγουστίνου
Φιλόλογος - Θεολόγος
γιος Κοσμᾶς

γιος Κοσμς γκατέλειψε τό Ορος καί βγκε νά κηρύξει στούς πόδουλους Ελληνες τότε πού ο Τορκοι τούς ξανάγκαζαν κόμη καί μαδικά νά ξισλαμισθον, ο μισσιονάριοι ργίαζαν καί ο Εβραοι βυσσοδομοσαν.

Πρωταρχικό μέλημά του πρξε παιδεία τοῦ Γένους. «᾿Ανοίξατε σχολεῖα», δίδασκε. «Νά σπουδάζετε καί σεῖς, δελφοί μου, νά μανθάνετε γράμματα σον μπορεῖτε... Καλύτερον, δελφέ μου, νά χς λληνικόν σχολεῖον εἰς τήν χώραν σου, παρά νά χς βρύσες καί ποτάμια». Γιά τό λόγο αὐτό ρωτοῦσε τούς μεγάλους κάθε χωριοῦ· «Εχετε σχολεῖον δ εἰς τήν χώραν σας νά διαβάζουν τά παιδιά; - Δέν χομεν, γιε τοῦ Θεοῦ. - Νά μαζευθῆτε λοι νά κάμετε να σχολεῖον καλόν, νά βάλετε καί πιτρόπους νά τό κυβερνοῦν, νά βάνουν διδάσκαλον νά μανθάνουν λα τά παιδιά γράμματα, πλούσια καί πτωχά». Τό ρώτημα μείλικτο συντάραζε τίς συνειδήσεις.

«Διατί, γιοι ερες καί τίμιοι προεστῶτες, δέν ρμηνεύετε τά εὐλογημένα μας δέλφια νά στερεώνωσι καί νά βάνωσιν εἰς κάθε χωρίον σχολεῖον, νά μανθάνουν τά παιδιά γράμματα, νά γνωρίζουν τό καλόν καί τό κακόν;». Πρῶτος πό λους -πρίν πό τή Γαλλική ᾿Επανάσταση- μπνεύσθηκε καί πέβαλε τή γενική καί τή δωρεάν παιδεία πιστρατεύοντας ς δασκάλους τούς ερες καί στερα σους γνώριζαν γράμματα· δέν πρεπε νά τά κρατήσουν μόνον γιά τόν αυτό τους.

γιος Κοσμς ραματίστηκε μία Παιδεία νθρωποπλαστική, τς ποίας σκοπός θά ταν ληθινή μόρφωση καί πνευματική καλλιέργεια· «Δέν βλέπετε τι γρίεψε το Γένος μας πό τήν μάθειαν καί γίναμεν σάν θηρία;».

Δέν θελε μία Παιδεία νυδρη καί νούσια, ναμεταδότρια στείρων γνώσεων, λλά Παιδεία χριστοκεντρική, ρθοδοξοκεντρική, ξένη πρός τά θεα γράμματα τς Εσπερίας, καί σχολεα πού θά λειτουργον ς θερμοκήπια ρετς καί χριστιανικς ζως· «Τήν γάπην -λέγει- πειδή δέν ξεύρετε, πρέπει, παιδιά μου, νά στερεώνετε σχολεα, διατί πάντα ες τά σχολεα γυμνάζονται ο νθρωποι καί ξεύρουν καί μανθάνουν τό τί στι Θεός, τό τί εναι ο γιοι γγελοι, τί εναι ο καταραμένοι δαίμονες καί τό τί εναι ρετή τν δικαίων. Τό σχολεῖον φωτίζει τούς νθρώπους».

Εναι γνωστό τι μέ τά φυπνιστικά κηρύγματά του δρύθηκαν 1.100 σχολεῖα κατώτερα κοινά καί 210 νώτερα «λληνικά». ᾿Ονομάστηκαν τσι, πειδή διδασκόταν σ᾿ αὐτά κυρίως ρχαία λληνική γλώσσα.

᾿Αγωνίστηκε νά καθιερώσει τήν λληνική Παιδεία, χι βέβαια γιά λόγους σοβινιστικούς, λλά διότι μέ παρρησία δίδασκε τι « ᾿Εκκλησία μας εἶναι εἰς τήν λληνικήν. Καί ν δέν σπουδάσῃς τά Ελληνικά, δέν μπορες νά καταλάβῃς κενα πού μολογε ᾿Εκκλησία μας».

Ηθελε σχολεῖα πού θά συντελοῦσαν «εἰς τήν διαφύλαξιν τῆς πίστεως καί λευθερίαν τῆς πατρίδος». Πράγματι φωτεινή του δράση σχισε τά ρεβώδη σκότη· πρξε προάγγελος τῆς λευτεριᾶς, ληθινός παναστάτης καί οὐσιαστικός νανεωτής· εὔστοχα χαρακτηρίστηκε « μεγαλύτερος μετά τήν λωση Ελληνας».



γιος Νικόδημος

γιος Νικόδημος, κορυφαος τν κολλυβάδων, πολογητής καί μολογητής, μαθε τά πρτα γράμματα στή Νάξο πό τόν Χρύσανθο ᾿Εξωχωρίτη, τόν κατά σάρκα δελφό το Πατροκοσμ. Προικισμένος μέ μοναδική χαρισματική μνήμη, κράτησε στούς μους του τό Γένος μας συνεχίζοντας τό ργο τοῦ γίου Κοσμᾶ.

Στήν ποχή του Κορας πηρεασμένος βαθύτατα πό τό πνεμα το Διαφωτισμο καί τς Γαλλικς ᾿Επανάστασης θελε μέ τή μετακένωση τς προγονικς σοφίας νά συνδέσει τούς συγχρόνους του Ελληνες μέ τό ρχαο παρελθόν, διαφορώντας γιά τό νδιάμεσο Βυζάντιο-Ρωμανία.

Ο γιος Νικόδημος χοντας νδρωθε μέσα στήν λληνορθόδοξη παράδοση, βαθύς γνώστης τς σοφίας τν πατέρων, δέν ντιτάχθηκε στό ατημα το καιρο του γιά ναγέννηση· φρονοσε μως τι πρεπε ατή νά κολουθήσει λλο δρόμο καί νά πιτευχθε μέ πνευματικά μέσα. Ως παιδαγωγός ντόπισε τό φοβερό λλειμα γνώσεων τοῦ λαοῦ σχετικά μέ θεολογικά θέματα.

Δέν γνοοσε τή θύραθεν σοφία, τήν πίγεια, ξάλλου διέθετε μοναδική ρχαιογνωσία καί ξιοζήλευτη γλωσσομάθεια· προτιμοσε μως τήν κατά Θεόν σοφία, τήν νωθεν κατερχομένη καί τοποθετοσε τόν θεο λόγο πάνω πό τόν ρθό τν Διαφωτιστν.

Δέν θελε μία Παιδεία θεη καί λογοκρατούμενη, λλά Παιδεία, πού θά μετέδιδε λόκληρη τήν παράδοση τοῦ Γένους καί χι ποσπάσματά της. «Ο δικός σας πλοῦτος εἶναι ᾿Ιησος Χριστός, δική σας δόξα εἶναι ᾿Ιησος, δική σας δονή εἶναι ᾿Ιησος, λη σας ζωή εἶναι ᾿Ιησος», προέτρεπε. Δέν πέρριπτε τήν πιστήμη· διακήρυττε μως τήν νάγκη τῆς σωστῆς χρήσης της, στε νά ποφευχθε καθολική ποταγή σ᾿ αὐτήν.

τσι φρόντισε γιά τήν κλαΐκευση τς κκλησιαστικς διδασκαλίας καί τήν ναγωγή της στήν πατερική παράδοση, φο προηγουμένως τήν πάλλαξε πό τίς προλήψεις, τίς δεισιδαιμονίες καί τήν τυπολατρία.

Τόνωσε τή λειτουργική καί πνευματική ζωή καί νατροχιοδρόμησε τήν ρθόδοξη ζωή στά χνη τῆς Παράδοσης σύμφωνα μέ τά πατερικά κριτήρια τῆς ᾿Ορθοδοξίας. «Φυλαχθῆτε νά μήν ρνηθτε τήν ρθόδοξον πίστιν σας», τόνιζε.

γετική θέση τοῦ σίου στό κολλυβαδικό κίνημα, τό γκωδέστατο συγγραφικό του ργο, σοφία καί ρετή του τόν νέδειξαν πράγματι μεγάλο Διδάσκαλο τοῦ Γένους καί φάρο φωτεινό. Χωρίς τήν προσφορά τοῦ γίου Νικοδήμου καί γενικότερα τῶν κολλυβάδων, Διαφωτισμός θά εἶχε βαθύτερα πηρεάσει τό δοῦλο γένος καί τή μητέρα μας ᾿Εκκλησία.
Συνετέλεσε πράγματι στήν πνευματική φύπνιση τοῦ πόδουλου Εθνους, τό ποο στή συνέχεια θά ναζητοσε τήν θνική του λευτεριά.

Τά «αρινά» καί «μυρίπνοα νθη καί ρόδα το Παραδείσου», ο νεομάρτυρες τν ποίων τίς θυσίες ξυμνε στό «Νέον Μαρτυρολόγιον», πρξαν «μέσα ες τό ψηλαφητόν σκότος φτα λαμπρότατα, ν τ καιρ τς αχμαλωσίας» λευθερία, παιδευτικά πρότυπα γιά τούς δοκιμαζόμενους συμπατριτες τους.

Μέ τή λεβέντικη μολογία τους «Χριστιανός εἶμαι, δέν τουρκεύω», τή σθεναρή τους ντίσταση στό «Μωαμετισμόν» καί τό μαρτυρικό τους αἷμα χειραγώγησαν τό Γένος πλανς πρός τήν παλιγγενεσία.

Μόλις μως πελευθερωθήκαμε, λησμονήσαμε τά μηνύματα τν μεγάλων μας εεργετν καί οκοδομήσαμε τό νεοελληνικό μας κράτος κατά τίς πιταγές τν φώτων τς Εσπερίας, δουλικά ξαρτημένο πό τή Δύση σέ λους τούς τομες καί κυρίως στό χρο τς Παιδείας.

Σήμερα, πού, ποστασιοποιημένοι πό τή διδασκαλία τοῦ Πατροκοσμᾶ καί τοῦ γίου Νικοδήμου, βλέπουμε τά σχολεῖα μας εὐκαίρως καίρως κλειστά λόγῳ καταλήψεων, εἶναι καιρός νά ξιολογήσουμε τούς καρπούς τῆς φροσύνης μας. Ποῦ εἶσαι, γιε Κοσμᾶ κι σύ γιε Νικόδημε, νά δεῖς πῶς στίς μέρες μας οἱ γραικύλοι «καντηλοσβῆστες» ποκόπτουν τήν Παιδεία μας πό τίς ρίζες της, πῶς «τά θεα γράμματα φαίνουν τό σάβανο τοῦ Γένους»!
http://www.alopsis.gr/alopsis/paideia.htm


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου