«Σταυρὸς καὶ Ἀνάσταση – Ἐκ τῶν πηγῶν τοῦ Σωτῆρος» (καὶ ὁ Ἑρμηνευτικός – Κατηχητικὸς λόγος Ι. Χρυσοστόμου)

«Σταυρός και Ανάσταση – Εκ των πηγών του Σωτήρος»

(και ο Ερμηνευτικός – Κατηχητικός λόγος Ι. Χρυσοστόμου)

Νίκος Σακαλάκης, Μαθηματικός

Αναμφίβολα, ο Ερμηνευτικός – Κατηχητικός λόγος του Ι. Χρυσοστόμου στον Σταυρό και στην Ανάσταση είναι η λιτή, επιγραμματική, πολυσήμαντη, αποκαλυπτική (συναρπαστική) και θεολογική ποιμαντική κλήση στον άνθρωπο για να προσεγγίση (οικειωθή) τον Σταυρό και την Ανάσταση του Χριστού. Αποτελεί, ακόμη, ο λόγος αυτός, και την ορθόδοξη όραση περί του αναστάντος ανθρώπινου είναι – σώματος και ψυχής∙ ερμηνεύει (ο λόγος αυτός) την αρχή, την αιτία και το περιεχόμενο της νέας βιοτής. Αποτελεί δε η Ανάσταση μία πνευματική εορτή – πανηγύρι για το ανθρώπινο σώμα στο πρόσωπο του Χριστού.

Το ανθρώπινο σώμα και ψυχή που, συνεργεία του διαβόλου, διετάραξαν τη ζωή στον πλανήτη μας, έγινε συνιστόν πνευματικό και υλικό εργαλείο στα χέρια του Σωτήρος Χριστού.

Η θεολογική – λογική και αρμονική σχέση μεταξύ Σταυρού και Αναστάσεως εκφράζεται στον Κατηχητικό λόγο, που ελέγχει πολλούς (σημερινούς) επισκόπους (;), που υποβαθμίζουν τον Τίμιο Σταυρό, απομακρύνοντάς τον από την Αγία Τράπεζα (Θυσιαστήριο). Οι βαθειές ρίζες (Καινοδιαθηκικές) της αλληλεξάρτησης Σταυρού και Αναστάσεως εκφράζονται ως θεολογική, λογική και βαθύτατη φυσική απλότητα από τον Απ. Παύλο, το κήρυγμα του οποίου ήταν ο Σταυρός και η Ανάσταση∙ αυτή την βεβαιότητα υπογραμμίζει με τα λόγια:

Α) «ημείς δε κηρύσσομεν Χριστόν εσταυρωμένον… Θεού δύναμιν και Θεού σοφίαν» (Α΄ Κορ. 1, 22-24).

Β) «Ει δε Χριστός ουκ εγήγερται… ματαία η πίστις ημών… Νυνί δε Χριστός εγήγερται εκ νεκρών, απαρχή των κεκοιμημένων εγένετο» (Α΄ Κορ. 15, 12-23).

Η καθημερινή αναστάσιμη προσευχή μας επιτρέπει ν’ αποκτήσουμε (εστιάσουμε) μια συνολική θεώρηση Σταυρού και Αναστάσεως: «Ανάστασιν Χριστού θεασάμενοι, προσκυνήσωμεν άγιον Κύριον Ιησούν τον μόνον αναμάρτητον. Τον Σταυρόν σου, Χριστέ, προσκυνούμεν, και την αγίαν σου Ανάστασιν υμνούμεν και δοξάζομεν. Συ γαρ ει Θεός ημών, εκτός σου άλλον ουκ οίδαμεν, το όνομά σου ονομάζομεν. Δεύτε πάντες οι πιστοί προσκυνήσωμεν την του Χριστού αγίαν Ανάστασιν∙ ιδού γαρ ήλθε δια του Σταυρού χαρά εν όλω τω κόσμω∙ δια παντός ευλογούντες τον Κύριον, υμνούμεν την Ανάστασιν αυτού∙ Σταυρόν γαρ υπομείνας δι’ ημάς, θανάτω θάνατον ώλεσεν».

Αναμφίβολα, καμμιά ιατρική θεραπεία δεν ελευθερώνει τον άνθρωπο (ψυχή) από την υπαρξιακή αγωνία ή φόβο του θανάτου, παρά μόνο η χάρις – ενέργεια του Θεού και όχι η φιλοσοφία, όπως πολλοί πιστεύουν.

«Μηδείς φοβείσθω θάνατον∙ ηλευθέρωσε γαρ ημάς ο του Σωτήρος θάνατος. Έσβεσεν αυτόν, υπ’ αυτού κατεχόμενος. Εσκύλευσε τον Άδην, ο κατελθών εις τον Άδην. Επίκρανεν αυτόν, γευσάμενον της σαρκός αυτού» (Ι. Χρυσόστομος – Κατηχητικός λόγος).

Ο Κατηχητικός λόγος απλώνει το δίκτυ του σ’ όλες τις συνειδήσεις και μεταδίδει σ’ όλα τα καλοπροαίρετα ψυχικά – πεδία το έντονο αναστάσιμο βίωμα της Σωτηρίας, που χαρίζει ο Χριστός. Αυτό το βίωμα τροποποιεί τις εσωτερικές στάσεις έναντι του θανάτου και χαρίζει πνευματική (εν Χριστώ) ελευθερία. Πόσο λάθος έχει ο πολύς διακεκριμένος φιλόσοφος Καρλ Γιάσπερς, όταν γράφει: i) «όταν μιλάμε για τον θάνατο και την αθανασία δεν γνωρίζομε τίποτε» ii) «Γνωρίζομε πως θα πεθάνομε. Για τον θάνατο δεν γνωρίζομε τίποτε» (Σελ. 188 - 189 – Βιβλίο «Μαθήματα Φιλοσοφίας»). Πόσο απλά ο ποιητής Γεώργιος Δροσίνης, απηλλαγμένος της υλιστικής (ζωϊκής) χαράς γράφει, με σημείο αναφοράς τον θάνατο: «Και στου θανάτου το προσκεφάλι ό,τι σαν τέλος φοβούνται άλλοι θα το χαιρόμαστε σαν αρχή». Πράγματι ποιητικοί στίχοι, Χρυσοστομικής εμπνεύσεως!

Από αρχαιοτάτων χρόνων, η μεγίστη πνευματική παράδοση – διδασκαλία της Γραφής, τόνισε: «Οι δε εις εμέ αμαρτάνοντες ασεβούσιν τας εαυτών ψυχάς, και οι μισούντες με αγαπώσιν θάνατον» (Παροιμ. 8, 36).

Ο Κατηχητικός λόγος του Ι. Χρυσοστόμου διαλύει την ομίχλη του σύγχρονου οντολογικού ορίζοντα του ανθρώπου και υπογραμμίζει τη συνάντηση του «κατερχόμενου Θεού και του ανερχόμενου ανθρώπου στην κλίμακα της αγάπης».

Αποτελεί (ο λόγος αυτός) κέντρισμα προς αφύπνιση – κινητοποίηση της συνειδήσεως και απαντά στα σύγχρονα (υπαρξιακά) ερωτήματα, όπως:

α) «Γιατί είμαστε ολοένα και περισσότερο εγωϊστικά πρόσωπα (πόλεμοι, φτώχεια κ.λ.π.) και λιγότερο πιστοί άνθρωποι;

β) «Αν και οι κοινωνίες είναι πολυάνθρωπες, συντεταγμένες με νόμους και επιστήμη, γιατί υπάρχουν όλο και περισσότεροι απομονωμένοι άνθρωποι (νευρώσεις, ψυχοφάρμακα, καταθλίψεις);

γ) «Που θα βρούμε δύναμη – κουράγιο για συνέχιση της ζωής;

δ) «Γιατί αναζητούμε συνέχεια αντιπάλους για να υπογραμμίσουμε την ταυτότητά μας»; κ.λ.π. (Στη διατύπωση των ερωτημάτων βοηθήθηκα από το βιβλίο – έρευνα: «Για το νόημα της ζωής», του VITO MANCUSO – Εκδόσεις «ΑΡΜΟΣ»).

Η δημιουργική πράξη του Θεού (Σταυρός και Ανάσταση) εγκαινιάσθηκε – έγινε εν Χριστώ, για την παλινόρθωση (καινά πάντα) της οικουμένης, κλείνοντας ένα ζοφερό παρελθόν (Άδης).

Ο Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς στο βιβλίο του «Το σώμα υπό το φως της Αναστάσεως», γράφει:

«Η Ανάσταση είναι η μόνη πανήγυρις η αφιερωμένη στο σώμα. Κάθε άλλη γιορτή του έτους υπενθυμίζει στον άνθρωπο την πνευματική του πλευρά, όλες του τονίζουν τα δικαιώματα του πνεύματος επί του σώματος. Η ανάσταση είναι η μόνη συνήγορος απέναντι στις τριακόσιες εξήντα τέσσερις συνηγόρους του πνεύματος. Μια, και όμως τόσο δυνατή συνήγορος!» (Σελ. 9)

1ο Σχόλιο: Γίνεται αντιληπτό, τονίζει ο Άγιος Νικόλαος, ότι οι Γραφικές προτροπές – διδασκαλίες απευθύνονται (κυρίως) στην εσωτερική ύπαρξη του ανθρώπου∙ τον κύριο λόγο έχει η αναμαρτησία και η καθαρή, καινή καρδιά, ο νους και η διάνοια. «Ποιήσατε εαυτοίς καρδίαν καινήν» (18,31) τονίζει ο προφήτης Ιεζεκιήλ.

Αναμφίβολα, η καθαρή (αναμάρτητη) ψυχολογία αποδίδει υγεία και σ’ ολόκληρο το σώμα.

Εδώ, όμως, ο Άγιος Νικόλαος αναφέρεται με ιδιαίτερη θεολογική ευαισθησία στη σωτηρία, ένδοξη, εσχατολογική μεταμόρφωση των σεσωσμένων σε άφθαρτες πνευματικές υπάρξεις, όπως ακριβώς ο Κύριος. (τέλος σχολίου)

«Αρχή των κεκοιμημένων εγένετο»∙ γεγονός πρωτεύουσας σημασίας αυτή η αλλαγή του ανθρωπίνου σώματος, μας πληροφορεί ο Ι. Χρυσόστομος στο λόγο του.

Στη δωρεά του Θεού, Σταυρός και Ανάσταση, εστιάζεται βασικά η Κατήχηση του Ι. Χρυσοστόμου. Πολλοί Πατέρες της Εκκλησίας στο όραμα του Ιεζεκιήλ (37, 1-14) περί των «ξηρών οστών», διακρίνουν την τελική ανάσταση των νεκρών (Ιουστίνος ο φιλόσοφος, Ειρηναίος Λυώνος, Κυπριανός Καρχηδόνος, Τερτυλλιανός, Κύριος Ιεροσολύμων, Επιφάνιος Κων/ντίας, Σιβηρος Αντιοχείας, Ιωάννης Δαμασκηνός, Αμβρόσιος Μεδιολάνων)∙ «και εγένετο ταύτα ου μόνον της των Ιουδαίων ανακλήσεως, αλλά και της απάντων αναστάσεως τύπος» (Θεοδώρητος Κύρου – P.G. 81, 1192A).

«Ο Χριστιανισμός επέστρεψε στο σώμα εκείνα τα δικαιώματα τα οποία του προόριζε ο Δημιουργός του κόσμου κατά τη δημιουργία∙ κι έτσι, καθηγίασε το σώμα ως «Ναό του Αγίου Πνεύματος», δηλ. ως κάτι θεϊκό, κάτι αναμφισβήτητο. Η αποκατάσταση του σώματος είναι η κύρια αιτία της ξαφνικής εξάπλωσης του Χριστιανισμού και της ιστορικής του δόξας» (Σελ. 118 – Αγ. Νικόλαος Βελιμίροβιτς)

ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ

https://aktines.blogspot.com/2025/05/blog-post_66.html#more