Ἡ ἅγια βία

«Δέν πρέπει κάποιος», διδάσκει ὁ Μέγας Ἀντώνιος, «νά λέει ὅτι δέν εἶναι δυνατόν στόν ἄνθρωπο νά ἐπιτύχει τόν ἐνάρετο βίο, ἀλλά (πρέπει νά λέει) ὅτι (αὐτό) δέν εἶναι εὔκολο. Οὔτε στούς τυχόντες αὐτό εἶναι εὔληπτο (εὐκολοκατανόητο, εὐπαράδεκτο). 

Στόν ἐνάρετο δέ βίο μετέχουν ὅσοι ἀπό τούς ἀνθρώπους εἶναι εὐσεβεῖς καί ἔχουν θεοφιλή νοῦ. 

Ὁ κοινός νοῦς (ὁ νοῦς τῶν περισσοτέρων ἀνθρώπων) εἶναι κοσμικός καί τρεπτός. Παρέχει νοήσεις (σκέψεις) ἀγαθές καί κακές ἀφοῦ ἀλλοιώνεται ὡς πρός τήν φύση του καί γίνεται ὑλικότερος. 

Ὁ θεοφιλής νοῦς εἶναι τιμωρός τῆς κακίας ἡ ὁποία προσγίνεται (προστίθεται) αὐθαίρετα (ἑκούσια) στούς ἀνθρώπους ἐξ αἰτίας τῆς ραθυμίας των»[1].

Ἡ ραθυμία φέρνει τήν κακία. Ἡ τεμπελιά, ἡ διάθεση γιά μαλθακότητα, ἡ ὑποταγή στήν ἀρχή τῆς ἥσσονος προσπάθειας εἶναι ἡ αἰτία τῆς κάθε κακίας.

Ἡ ραθυμία κάνει δυσκατόρθωτο τόν ἐνάρετο βίο, ὁ ὁποῖος ἀπαιτεί βία στόν ἑαυτό μας καί κόπο. «Ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται καί βιασταί ἁρπάζουσιν αὐτήν» μᾶς εἶπε ὁ Κύριος. …

Δηλαδή «ἀπαιτεῖ ἀπὸ τοὺς πιστούς Του», παρατηρεῖ ὁ Ἅγιος Νικόλαος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀχρίδος, «νὰ ἀσκήσουν κάθε δυνατὴ βία, νὰ καταβάλουν κάθε κόπο, νὰ ἐργάζονται ἕως ὅτου ἔχουν τὸ φῶς, νὰ προσεύχονται δίχως διακοπή, νὰ ἀπαιτοῦν, νὰ ζητοῦν, νὰ κρούουν, νὰ νηστεύουν, νὰ ἐπιτελοῦν πολυάριθμα ἔργα ἐλεημοσύνης -ὅλα τοῦτα μὲ σκοπὸ νὰ τοὺς ἀνοιχτεῖ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν, δηλαδὴ ἡ μεγάλη, φοβερὴ καὶ ζωοποιὸς παρουσία τοῦ Θεοῦ».

Ὁ Θεός δέν παρουσιάζεται στούς ράθυμους, τούς ὀκνηρούς,στούς τεμπέληδες καί τελικά στούς μή ἔχοντας ἀγάπη. Διότι ἀληθινά ἐκεῖνοι πού δέν ἐργάζονται τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, αὐτοί δέν ἔχουν ἀγάπη. Ἡ ἐργασία, ὅταν γίνεται μέ τό σωστό πνεῦμα, τότε δέν ὁδηγεῖ παρά στήν ἀνιδιοτελή δόξα τοῦ Θεοῦ καί τήν ἀγάπη πρός τόν συνάνθρωπο.

Ὅσοι δέν ἐργάζονται, ἀπό φιλαυτία ἀρνοῦνται τήν ἀγάπη. Αὐτοί δέν θέλουν νά ἀρνηθοῦν τό «βόλεμά» τους καί γιαυτό παραμένουν ἄεργοι καί ράθυμοι. 

Ἐπειδή δέν ἀγαποῦν, γιαυτό καί δέν μοιάζουν στό Θεό πού μᾶς εἶπε ὅτι «ὁ Θεός ἀγάπη ἐστί». 

Ἡ τήρηση τῶν Θείων ἐντολῶν ἀπαιτεῖ ἐπαγρύπνηση, ἀποβολή τῆς φιλαυτίας, τοῦ «χουζουριοῦ», τῆς μαλθακότητας, τῆς ἀγάπης γιά καλοπέραση καί πολυτέλεια, τῆς γαστριμαργίας καί λαιμαργίας.

Ἡ τήρηση τῶν Θείων ἐντολῶν, μέ κορυφαία τήν ἀγάπη πρός τόν πλησίον, ἀπαιτεῖ  ὑψηλό ἐπίπεδο ἐγρήγορσης, ἀγάπη γιά τήν κακοπάθεια, ἀγάπη γιά τήν λιτότητα καί τήν εὐτέλεια, διάθεση γιά αὐτοθυσία, αὐταπάρνηση, ἀφιλοδοξία, ἀφιλαργυρία.

«Ἀγρυπνεῖτε οὖν ἐν παντὶ καιρῶ δεόμενοι», λέει ὁ Κύριος, «ἵνα καταξιωθῆτε ἐκφυγεῖν πάντα τὰ μέλλοντα γίνεσθαι καὶ σταθῆναι ἔμπροσθέν τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου» (Λκ. 21, 36).

«Ἀγρυπνεῖτε ἐπάνω στὴ καρδιά σας», μᾶς προτρέπει ὁ Ἅγιος Νικόλαος Ἀχρίδος, «γιὰ νὰ μὴν προσκολληθεῖ (ἡ καρδιά) στὴ γῆ.

Ἀγρυπνεῖτε ἐπάνω στοὺς λογισμούς σας, γιὰ νὰ μὴν σᾶς ἀπομακρύνουν ἀπὸ τὸ Θεό. Ἀγρυπνεῖτε ἐπάνω στὰ ἔργα σας, γιὰ νὰ διπλασιάσετε τὸ τάλαντό σας καὶ ὄχι νὰ τὸ ἐλαττώσετε καὶ ἀπολέσετε. 

Ἀγρυπνεῖτε ἐπάνω στὶς ἡμέρες σας, γιὰ νὰ μὴν σᾶς αἰφνιδιάσει ὁ θάνατος καὶ σᾶς ἁρπάσει ἀμετανόητους, ἐν μέσῳ τῶν ἁμαρτιῶν σας».

Ἡ ἀγρυπνία, ἡ νήψη καί ἡ ἅγια βία χωρίς ἄγχος πού πηγάζει ἀπό τόν ἐγωισμό, εἶναι βασικό χαρακτηριστικό τοῦ ὀρθόδοξου πνευματικοῦ ἀνθρώπου.

«Τέτοια εἶναι», παρατηρεῖ ὁ Ἅγιος Νικόλαος Ἀχρίδος, «ἡ ὀρθόδοξη πίστη μας: ἐξ ὁλοκλήρου δημιουργική, καθολικὰ προσευχητικὴ καὶ νηπτική, μὲ δάκρυα καὶ βία. 

Καμμία ἄλλη πίστη δὲν προτείνει στοὺς πιστούς της τόση βία γιὰ νὰ καταξιωθοῦν νὰ σταθοῦν ἐνώπιόν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ.

Ὅλη αὐτὴ τὴ βία τὴν ἔχει προτείνει σὲ ὁλόκληρο τὸν κόσμο καὶ τὴν ἐνετείλατο στοὺς πιστούς Του ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος καὶ Σωτήρας, ἐνῶ ἡ Ἐκκλησία διαρκῶς τὴν ἀνανεώνει ἐπαναλαμβάνοντάς την ἀπὸ αἰῶνα σὲ αἰῶνα, ἀπὸ γενεὰ σὲ γενεά, ἐξαίροντας στὰ μάτια τῶν πιστῶν τὸν ὅλο καὶ μεγαλύτερο ἀριθμὸ τῶν ἡρώων τοῦ πνεύματος οἱ ὁποῖοι ἐπλήρωσαν τὸ νόμο καὶ καταξιώθηκαν δόξης καὶ δυνάμεως ἀνέκφραστης στὸν οὐρανὸ μὰ καὶ στὴ γῆ»[2].

Αὐτή ἡ ἅγια βία (ἀγρυπνία καί ἀδιάλειπτη προσευχή) θά πρέπει νά χαρακτηρίζει κάθε στιγμή τῆς ζωῆς τοῦ ὀρθόδοξου πιστοῦ, ὥστε νά ξεφεύγει τίς παγίδες τοῦ διαβόλου καί νά «μήν μπαίνει σέ πειρασμό». 

Τό λόγιο τοῦ Κυρίου ἄς μήν τό ξεχνᾶμε ποτέ: «Ἀγρυπνεῖτε καί προσεύχεσθε ἵνα μή εἰσέλθητε εἰς πειρασμόν» (Ματθ. 26, 41).

 

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

http://HristosPanagia3.blogspot.com

---

[1]Ἁγίων Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου καί Μακαρίου τοῦ Νοταρᾶ, Φιλοκαλία τῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν συνερανισθεῖσα παρά τῶν Ἁγίων καί Θεοφόρων Πατέρων, ἐν ᾗ διά τῆς κατά τήν πράξιν καί θεωρίαν ἠθικῆς φιλοσοφίας ὁ νοῦς καθαίρεται, φωτίζεται καί τελειοῦται καί εἰς ἥν προσετέθησαν τά ἐκ τῆς ἐν Βενετίᾳ ἐκδόσεως ἐλλείποντα κεφάλαια τοῦ μακαρίου Πατριάρχου Καλλίστου, ἔκδοσις Ε΄, ἐκδοτικός οἶκος «Ἀστήρ», Ἀλ. καί Ἐ. Παπαδημητρίου, Λυκούργου 10-Ἀθῆναι, 1982 (στό ἑξῆς: Φιλοκαλία),τόμος Α΄, ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ, ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΙΣ ΠΕΡΙ ΗΘΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ ΧΡΗΣΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ, ΕΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΙΣ ΡΟ΄σελ. 5: «Οὐκ ὀφείλει τις λέγειν, ὅτι οὐ δυνατόν ἀνθρώπῳ ἐνάρετον βίον ἐπιτυχεῖν, ἀλλ’ ὅτι οὐκ εὐχερές· οὐδέ τοῖς τυχοῦσιν εὔληπτόν ἐστι τό τοιοῦτον· ἐνάρετον δέ μετέχουσι βίον, ὅσοι εἰσίν ἐν ἀνθρώποις εὐσεβεῖς καί θεοφιλῆ ἔχοντες νοῦν· ὁ γάρ κοινός νοῦς κοσμικός ἐστι καί τρεπτός, νοήσεις παρέχων ἀγαθάς τε καί κακάς, ἀλλοιούμενος τῇ φύσει καί πρός τήν ὕλην ἀλλαττόμενος· ὁ δέ θεοφιλής νοῦς τιμωρός ἐστι τῆς κακίας, τῆς ἐν ἀνθρώποις ἐκ τῆς ραθυμίας αὐθαιρέτως προσγινομένης».  

[2] Ἁγ. Νικολάου Ἀχρίδος, Ἡ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται, (Μετάφρασις από τα σερβικά υπό Γεωργίου Κ.), Περιοδικό "Ο Όσιος Φιλόθεος της Πάρου", Τεύχος 29, Εκδόσεις "Ορθόδοξος Κυψέλη", Θεσσαλονίκη, http://www.impantokratoros.gr/vasileia-ouranon.print.el.aspx.