« Προσευχήσου ταπεινά, ἐξομολογήσου χωρίς τήν παραμικρή διάθεση αὐτοδικαίωσης»

«Μακάριοι οἱ πραεῖς

ὅτι αὐτοί κληρονομήσουσι τήν Βασιλείαν τῶν Οὐρανῶν» (Ματθ. Ε΄. 5)

Μέρος Β΄

Ἀπό τό βιβλίο «Πνευματικές Νουθεσίες»

Ὁσίου Μακαρίου τῆς Ὄπτινα

(ἀποσπάσματα ἐπιστολῶν)

Ἁπλότητα

Δόξαζε τόν Θεό γιά ὅλα, εὐχαριστώντας Τον ὄχι μόνο γιά τίς δωρεές Του, μά καί γιά τίς ποινές Του· τόσο γιά τά χρόνια τῆς δυστυχίας ὅσο καί γιά τίς ὧρες τῆς εὐτυχίας...

Ὁ πόθος σου νά κάνεις προσευχές γιά τόν ἄρρωστο κύριό σου εἶναι θεάρεστος. Ἀλλά οἱ φόβοι καί οἱ ἐνδοιασμοί σου, γιά τό ἄν τίς κάνεις ὅπως πρέπει, εἶναι ὑπερβολικοί καί ἀβάσιμοι. Νά προσεύχεσαι ἁπλά: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησε τόν κύριό μου καί τήν οἰκογένειά του. Ἀξίωσέ τον νά γυρίσει στό σπίτι γερός, ὑγιής καί εἰρηνικός».

Πρόσεξε ὅμως, νά προσεύχεσαι ταπεινά. Πολύ ταπεινά.

Ἄν ἔχεις τήν ὑπερήφανη ἐντύπωση ὅτι ἡ προσευχή σου εἶναι εὐάρεστη στόν Κύριο, καί ὅτι Ἐκεῖνος ὀφείλει γι᾿ αὐτό νά ἐκπληρώσει τό αἴτημά σου, τότε, σέ βεβαιώνω, δέν θά εἰσακουσθεῖς.

***

Στή διάρκεια τῆς κοινῆς θείας λατρείας, δέν εἶναι σωστό νά τραβάει κανείς τήν προσοχή τῶν ἄλλων, κάνοντας πολυάριθμες μετάνοιες ἤ ἄκαιρα καί ἐπιδεικτικά σταυροκοπήματα. Τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ καί οἱ μετάνοιες πρέπει νά γίνονται μόνο στά σημεῖα ἐκεῖνα τῆς ἀκολουθίας πού χρειάζεται. Τότε, ἐξάλλου, οἱ περισσσότεροι ἀπό τούς πιστούς πού συμπροσεύχονται θά κάνουν τό ἴδιο, κι ἔτσι κανείς δέν θά δώσει ἰδιαίτερη προσοχή σέ σένα.

Σάν γενικό κανόνα πάντως στό θέμα αὐτό, σοῦ συνιστῶ νά ἀσκεῖς ἕνα διακριτικό αὐτοέλεγχο στήν ἐξωτερίκευση τῆς εὐλάβειας καί τῆς κατανύξεώς σου, κάθε φορά πού βρίσκεσαι σέ δημόσιο λατρευτικό χῶρο. Καί τόν ἀγώνα σου αὐτό γιά αὐτοσυγκράτηση ὁ Θεός θά τόν δεχτεῖ σάν μιά θυσία ταπεινώσεως.

***

Μέ ρωτᾶς ἄν πρέπει, πρίν ἀπό τήν ἐξομολόγηση καί τή θεία μετάληψη, νά πηγαίνεις καί νά ζητᾶς συγχώρηση ἀπό τούς ἀνθρώπους πού λύπησες, ὅταν ξέρεις ὅτι δέν θά πετύχεις τίποτα καλύτερο ἀπό τήν εἴσπραξη εἰρωνειῶν καί ... «κοσμητικῶν ἐπιθέτων». Νομίζω πώς δέν πρέπει νά ἐξετάζεις τό θέμα τόσο τυπικά, τόσο «νομικά».

Τό πρῶτο πράγμα πού πρέπει νά ἐπιδιώκεις εἶναι ἡ καθαρή ἀντίληψη καί πεποίθηση τῆς ἁμαρτωλότητός σου. Ὅταν αὐτή θά τήν ἔχεις βιώσει, καί ὅταν ἡ ἀληθινή μετάνοια θά ἔχει ὡριμάσει μέσα στήν ψυχή σου, ἴσως κι ἐκεῖνοι οἱ ἄνθρωποι νά ἔχουν ὑποστεῖ μιά παρόμοια ἐσωτερική ἀλλαγή. Ἄν ὅμως γνωρίζεις πώς αὐτό δέν συμβαίνει καί πώς πράγματι θά σέ εἰρωνευτοῦν ἤ καί θά σέ βρίσουν, ζήτησε συγχώρηση ἀπό τό Θεό στίς προσευχές σου καί ἀπό ἐκείνους μέσα στά μυστικά βάθη τῆς καρδιᾶς σου. Πήγαινε κατόπιν στόν πνευματικό καί ἐξομολογήσου μέ συντριβή καί μεταμέλεια. Μετά ἀπ᾿ ὅλ᾿ αὐτά θεώρησε ὅτι τό θέμα ἔχει κλείσει καί εἰρήνευε.

***

Ἐκδηλώνεις μεγάλη ψυχική ταραχή κάθε φορά πού πρέπει ν᾿ ἀναφερθεῖς σέ σφάλματα τῶν ἄλλων, προκειμένου νά διαφωτισθοῦν περισσότερο οἱ δικές σου πράξεις καί τά κίνητρά τους. Νιώθεις, ἀπ᾿ ὅ,τι διαπιστώνω, τόσο μεγάλη σύγχυση καί ἀμηχανία, ὅταν βρίσκεσαι μπροστά σ᾿ αὐτή τήν ἀνάγκη, ὥστε προτιμᾶς νά παραλείπεις ἐντελῶς τήν ἀναφορά σέ περίπλοκες καί δύσκολες καταστάσεις.

Αὐτοί οἱ ἐνδοιασμοί ὅμως εἶναι ἀρρωστημένοι. Ὅταν κάνεις τήν πρέπουσα αὐτοεξέταση καί βλέπεις ὅτι, γιά νά μοῦ παραστήσεις κάποια κατάσταση ἀντικειμενικά καί κατανοητά, πρέπει ἀναπόφευκτα ν᾿ ἀναφερθεῖς καί σέ παραπτώματα πού διέπραξαν ἄλλοι, μή διστάζεις νά τό κάνεις. Κάνε το ὅμως ἤρεμα, κατά τό δυνατό χωρίς ἐμπάθεια, καί ὁπωσδήποτε χωρίς διάθεση κατακριτική. Δέν θά καταδικάζεις τούς συνανθρώπους σου, οὔτε βέβαια θά ἐπιδιώκεις νά τούς καταδικάσω ἐγώ, ἀλλ᾿ ἁπλᾶ καί μόνο θά διευκρινίζεις καί θ᾿ ἀποσαφηνίζεις τά γεγονότα. Ἴσως ἔτσι θ᾿ ἀπαλλαγεῖς ἀπό τά διλήμματα καί τίς φοβίες σου. Ἄν ἀντιμετωπίσεις τό ὅλο θέμα μέ πίστη καί ταπείνωση, ὁ Θεός θά σοῦ στείλει γαλήνη καί ἀνακούφιση.

***

Ἡ δυκολία πού ἀντιμετωπίζεις στή διατήρηση τῆς ψυχικῆς ἠρεμίας καί τῆς πνευματικῆς σου διαύγειας πρίν ἀπό τήν ἐξομολόγηση, θά ἐξαφανιστεῖ ἄν δεῖς τό θέμα μέ ταπείνωση, χωρίς ἴχνος ἐγωϊστικῆς ντροπῆς καί χωρίς τήν παραμικρή διάθεση αὐτοδικαιώσεως. Νά συντονίσεις ὁλόκληρο τό εἶναι σου, νοῦ καί καρδιά, σ᾿ αὐτές τίς τέσσερις λέξεις: Κύριε ἁμάρτησα, συγχώρεσέ με! Ἔπειτα ἐξομολογήσου στόν πνευματικό σου πῶς ἀκριβῶς ἁμάρτησες, καί τό βαρύ ψυχικό φορτίο σου θά κάνει φτερά!

Ὅπως καί ἄλλοτε σοῦ εἶπα, ὁ ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός μᾶς ἐξηγεῖ στόν τρίτο τόμο τῆς Φιλοκαλίας τό πῶς – μετά ἀπό ἐπίπονο ἀγώνα πρός τήν πνευματική τελείωση καί μετά ἀπό πολύχρονη καί συστηματική ἐξάσκηση τῶν εὐαγγελικῶν ἀρετῶν – ὁ ἄνθρωπος τελικά φτάνει νά δεῖ ὅλες τίς ἁμαρτίες του ἁπλωμένες μπροστά του, ἀναρίθμητες, σάν τήν ἄμμο τῆς θάλασσας. Αὐτή τή θέα ὁ ὅσιος τήν περιγράφει σάν τό πρῶτο θαμπό φῶς, τήν πρώτη ἀναλαμπή τῆς ταπεινώσεως.

συνεχίζεται…

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ

ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗ

Εὐχαριστοῦμε θερμά τόν Ἡγούμενο τῆς Ἱ.Μ. Παρακλήτου γιά τήν ἄδεια δημοσίευσης ἀποσπασμάτων ἀπό τά βιβλία πού ἐκδίδει ἡ Ἱερά  Μονή.
Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτηςhttp://HristosPanagia3.blogspot.com