«Νά προσέχεις τόν ἑαυτό σου μήπως ἕνα λόγος κρυμμένος στήν καρδιά σου γίνει ἀνόμημα»

Ἅγιος Ἡσύχιος

«Πρός Θεόδουλο, λόγος περί νήψεως καί

ἀρετῆς τά λεγόμενα ἀντιρρητικά καί εὐκτικά»

1. Ἡ νήψη εἶναι μιά μέθοδος καί ἐπιστήμη, ἡ ὁποία ἀπαλλάσει τόν ἄνθρωπο –μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ– τελείως ἀπό ἐμπαθεῖς σκέψεις καί λόγους καί ἀπό πονηρά ἔργα, ἄν ἐξακολουθεῖ ὁ ἄνθρωπος τήν πνευματική αὐτή μέθοδο ἀπό πολύν καιρό καί τήν ἐφαρμόζει μέ προθυμία. Ἡ νήψη χαρίζει ἐπίσης ἀσφαλή γνώση τοῦ ἀκαταλήπτου Θεοῦ, ὅσο εἶναι δυνατόν, καί λύση θείων καί κρυπτῶν μυστηρίων. Ἐπίσης μέ αὐτήν κατορθώνει ὁ ἄνθρωπος νά ἐκπηρώσει ὅλες τίς ἐντολές τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης καί αὐτή παρέχει ὅλα τά ἀγαθά τοῦ μέλλοντος αἰῶνος.
Αὐτή εἶναι κυρίως ἡ καθαρότητα τῆς καρδιᾶς, ἡ ὁποια λόγω τοῦ μεγαλείου καί τῆς ὡραιότητάς της, ἤ, γιά νά κυριολεκτήσω, λόγω τῆς ἀμέλειάς μας εἶναι πάρα πολύ σπάνια σήμερα στούς μοναχούς. Αὐτήν ὁ Χριστός τήν μακαρίζει μέ αὐτά τά λόγια: «Μακάριοι ὅσοι ἔχουν καθαρή καρδιά· αὐτοί θ᾿ ἀντικρύσουν τό Θεό¹». Τέτοια λοιπόν πού εἶναι, χρειάζεται καί μεγάλο τίμημα γιά νά τήν ἀγοράσεις. Ἡ νήψη, ὅταν πολυκαιρίσει στόν ἄνθρωπο, γίνεται ὁδηγός σωστοῦ καί θεάρεστου βίου· αὐτό εἶναι καί ἡ ἐπισφράγιση τῆς θεωρίας. Μᾶς διδάσκει νά κινοῦμε δίκαια καί τά τρία μέρη τῆς ψηχῆς (τό λογιστικό, τό θυμικό καί τό ἐπιθυμητικό), καί νά φυλάγομε μέ ἀσφάλεια τίς αἰσθήσεις μας· καί τίς τέσσαρες γενικές ἀρετές (φρόνηση, ἀνδρεία, σωφροσύνη καί δικαιοσύνη) τίς μεγαλώνει κάθε μέρα σ᾿ ἐκεῖνον πού τήν κατέχει.

2. Ὁ Μέγας νομοθέτης Μωυσῆς, ἤ μᾶλλον τό Πνεῦμα τό ἅγιο, θέλοντας νά φανερώσει πόσο ἄμεμπτη καί καθαρή καί γενική καί Ὑψοποιός εἶναι ἡ ἀρετή τῆς νήψεως, καί θέλοντας νά διδάξει πῶς νά τήν ἀρχίζομε καί νά τήν ἐκτελοῦμε, λέει: «Νά προσέχεις τόν ἑαυτό σου μήπως ἕνα λόγος κρυμμένος στήν καρδιά σου γίνει ἀνόμημα»². Κρυμμένο λόγο ὀνομάζει τή μονολόγιστη ἐνθύμηση (παράσταση) ἑνός πονηροῦ πράγματος, τό ὁποῖο μισεῖ ὁ Θεός. Αὐτό οἱ Πατέρες τό ὀνομάζουν καί «προσβολή», ἡ ὁποία γίνεται στήν καρδιά ἀπό τό διάβολο. Στήν προσβολή, μόλις ἐμφανιστεῖ στό νοῦ μας, ἐπακολουθοῦν οἱ λογισμοί μας, οἱ ὁποῖοι ἀρχίζουν καί συνομιλοῦν μαζί της μέ πάθος.

3. Ἡ νήψη εἶναι δρόμος κάθε ἀρετῆς καί ἐντολῆς Θεοῦ. Αὐτή λέγεται ἐπίσης καί ἡσυχία τῆς καρδιᾶς. Καί ὅταν φτάσει σέ τελειότητα, χωρίς δαιμονικές φαντασίες, λέγεται καί φυλακή τοῦ νοῦ.

4. Ἐκεῖνος πού γεννήθηκε τυφλός, δέ βλέπει τό φῶς τοῦ ἡλίου. Καί ἐκεῖνος πού δέ ζεῖ μέ τή νήψη, δέ βλέπει τίς πλούσιες ἀκτινοβολίες τῆς χάρης πού ἔρχεται ἀπό τόν οὐρανό. Οὔτε θά ἐλευθερωθεῖ ποτέ ἀπό τά πονηρά ἔργα καί λόγια καί σκέψεις πού μισεῖ ὁ Θεός. Καί κατά τήν ἔξοδό του ἀπό τή ζωή δέ θά περάσει ἐλεύθερα ἀπό τούς ἄρχοντες τοῦ σκοτεινοῦ ταρτάρου.

5. Προσοχή εἶναι μιά ἀδιάλειπτη ἡσυχία τῆς καρδιᾶς ἀπό κάθε πονηρό λογισμό· μόνον τόν Ἰησοῦ Χριστό, τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ καί Θεό ἀκατάπαυστα ἀναπνέει καί ἐπικαλεῖται τή βοήθειά Του καί μαζί του ἀντιπαρατάσσεται μέ ἀνδρεία ἐναντίον τῶν πονηρῶν δαιμόνων. Καί σ᾿ Αὐτόν ἐξομολογεῖται, γιατί μόνο ὁ Ἰησοῦς ἔχει ἐξουσία νά συγχωρεῖ ἁμαρτίες. Ἡ ψυχή μέ τήν ἐπίκλησή της ἐναγκαλίζεται ἀδιάκοπα τό Χριστό, ὁ Ὁποῖος μόνος γνωρίζει τί κρύβουν οἱ καρδιές τῶν ἀνθρώπων· καί προσπαθεῖ νά διαφύγει μέ κάθε τρόπο τήν προσοχή τῶν ἀνθρώπων ἡ γλυκύτητά της καί ὁ ἐσωτερικός της ἀγώνας, μήπως ὁ πονηρός τήν ἐξαπατήσει λαθραῖα, ἀνοίξει τό δρόμο στήν κακία καί ἀφανίσει τήν ὡραιότατη ἐργασία της.

6. Νήψη εἶναι μιά μόνιμη σταθεροποίηση τοῦ λογισμοῦ καί στάση του στήν πύλη τῆς καρδιᾶς· βλέπει καί ἀκούει τούς κλέφτες λογισμούς νά ἔρχονται, δηλαδή τί λένε καί τί κάνουν οἱ ἀνθρωποκτόνοι δαίμονες. Καί ποιά εἶναι ἡ μορφή πού χάραξαν καί ὄρθωσαν οἱ δαίμονες καί ἡ ὁποία προσπαθεῖ μέ τή φαντασία νά ἐξαπατήσει τόν νοῦ. Αὐτά λοιπόν ἄν μᾶς ἀπασχολοῦν φιλόπονα, μᾶς φανερώνουν, ἄν θέλομε, μέ ἐξαιρετηκή πληρότητα τήν πείρα τοῦ νοητοῦ πολέμου.

7. Τή νήψη τή γεννᾶ ὁ διπλός φόβος: τόσο οἱ ἐγκαταλείψεις ἀπό τό Θεό, ὅσο καί οἱ πειρασμοί πού ἔρχονται γιά παιδαγωγία. Καί εἶναι αὐτή μιά συνεχής παρουσία τῆς προσοχῆς μέσα στήν ἡγεμονική δύναμη (τό νοῦ) τοῦ ἀνθρώπου πού προσπαθεῖ νά φράξει τήν πηγή τῶν κακῶν λογισμῶν καί ἔργων. Γι᾿ αὐτό ἔρχονται καί οἱ ἐγκαταλείψεις καί οἱ ἀναπάντεχοι ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ πειρασμοί πρός διόρθωση τοῦ βίου μας. Καί μάλιστα σ᾿ ἐκείνους πού γεύθηκαν τήν ἀνάπαυση πού δίνει τό ἀγαθό τῆς νήψεως καί κατόπιν πέφτουν στήν ἀμέλεια. Ἡ νήψη πού τηρεῖται συνεχῶς γεννᾶ τή συνήθεια. Ἡ συνήθεια προκαλεῖ κάποια φυσική πυκνότητα στή νήψη. Κι αὐτή γεννᾶ ἤρεμη θεωρία τοῦ νοητοῦ πολέμου μέ τά χαρακτηριστικά του· τή διαδέχεται ἐπίμονη εὐχή τοῦ Ἰησοῦ καί ἔπειτα γλυκιά ἠρεμία τοῦ νοῦ χωρίς φαντασίες καί μιά κατάσταση ἑνώσεως μέ τόν Ἰησοῦ.

8. Ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου πού μένει σταθερός καί ἐπικαλεῖται τό Χριστό ἐναντίον τῶν πονηρῶν δαιμόνων καί καταφεύγει σ᾿ Αὐτόν, μοιάζει μέ ἕνα θηρίο πού τό περικύκλωσαν πολλοί σκύλοι καί αὐτό ἔπιασε θέση σέ ἕνα ὀχυρό τόπο καί ἀντιστέκεται. Βλέπει ἀπό μακριά νοερά τούς νοητούς λόχους τῶν ἐχθρῶν καί μέ τό νά παρακαλεῖ συνεχῶς τόν εἰρηνοποιό Ἰησοῦ νά πολεμᾶ κατά τῶν ἐχθρῶν, μένει ἀπλήγωτος ἀπό αὐτούς.

9. Ἄν γνωρίζεις καί σοῦ δόθηκε ἡ χάρη τό πρωί νά στέκεσαι ἐμπρός στό Θεό καί νά ἐξετάζεσαι, ἀλλά καί νά ἐξετάζεις τόν ἑαυτό σου, ἐννοεῖς τί λέω γιά τή νήψη. Ἄν ὄχι, ἔχε νήψη καί θά λάβεις τά χάρη.

Τέλος καί τῇ Τρισηλίῳ Θεότητι

κράτος, αἶνος καί δόξα εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ἀμήν.

"ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ" Τῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν

Τόμος α΄ (σελ. 180-182)

Ἐκδόσεις: ”Τό Περιβόλι τῆς Παναγίας"

Εὐχαριστοῦμε θερμά τίς ἐκδόσεις ”Τό Περιβόλι τῆς Παναγίας" γιά τήν ἄδεια δημοσίευσης ἀποσπασμάτων ἀπό τά βιβλία πού ἐκδίδουν.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης 

http://HristosPanagia3.blogspot.com

 

1Ματθ. Ε΄ : 8.

2Δευτ. 15 : 9.