ΚΥΡΙΑΚΗ
ΑΓ. ΠΑΤΕΡΩΝ Δ΄ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ (Ματθ. 5,14-19)
ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΗΘΙΚΟ ΚΑΙ ΕΝΑΡΕΤΟ ΒΙΟ
Αφού λοιπόν γνωρίσαμε το κέρδος που θα
αποκομίσουμε από την προθυμία αυτήν και τον ζήλο μας για την άσκηση των αρετών
και τη διάδοση του θείου λόγου, καθώς και τον κίνδυνο που περικλείει η τυχόν
ραθυμία μας (διότι πολύ χειρότερο από τη
δική μας απώλεια είναι το να βλασφημείται ο Κύριός μας εξαιτίας μας), ας μη
γινόμαστε αφορμή σκανδαλισμού και αιτία πτώσεως ούτε για τους Ιουδαίους, ούτε
για τους ειδωλολάτρες ούτε ακόμη για όσους πιστεύουν στον αληθινό Θεό· αντίθετα
ας παρέχουμε τη ζωή μας πιο λαμπρή και από τον ήλιο, και αν κάποιος θέλει να
μας κατηγορεί, να μη λυπόμαστε όταν
άδικα μας κατηγορούν, αλλά όταν δίκαια μας κατηγορούν· διότι εάν ζούμε μέσα
στην πονηρία, και αν ακόμη δεν μας κατηγορεί κανένας, θα είμαστε πιο άθλιοι από
όλους, ενώ εάν φροντίζουμε για την αρετή, και αν ακόμη η οικουμένη ολόκληρη μας
κατηγορεί, τότε θα είμαστε οι πιο αξιοζήλευτοι από όλους και θα προσελκύσουμε
όλους εκείνους, οι οποίοι επιθυμούν τη σωτηρία· διότι δεν
θα προσέξουν την κατηγορία των πονηρών, αλλά την αρετή της δικής μας ζωής. Πράγματι,
η απόδειξη που γεννιέται από τα ενάρετα
έργα μας είναι πιο ηχηρή από τη φωνή κάθε σάλπιγγας και από το ίδιο το φως
είναι πιο λαμπερός ο καθαρός ηθικός βίος, έστω και αν είναι αναρίθμητοι οι
συκοφάντες.
Συνεπώς, εάν έχουμε όλες τις ανωτέρω αρετές, τότε θα είμαστε και πράοι και
ταπεινοί και ελεήμονες και καθαροί και ειρηνοποιοί και δεν θα ανταποδίδουμε τις
ύβρεις, όταν υβριζόμαστε, αλλά και θα χαιρόμαστε, διότι θα προσελκύσουμε
εκείνους που μας βλέπουν περισσότερο από όσο τους προσελκύουν τα θαύματα, και
ακόμη, όλοι θα διατεθούν ευνοϊκά προς εμάς, είτε είναι άγριοι σαν θηρία ή σαν
δαίμονες ή σαν οτιδήποτε άλλο. Εάν όμως υπάρχουν κα μερικοί που θα μας
κατηγορούν, να μη φοβηθείς καθόλου και να μη θορυβηθείς, και να μη λάβεις υπόψη
σου ότι σε υβρίζουν δημόσια, αλλά ερεύνησε το βάθος της ψυχής τους και θα
διαπιστώσεις ότι σε επιδοκιμάζουν και αισθάνονται θαυμασμό και πολύ σε
επαινούν.
Κοίταξε, λοιπόν, με ποιο τρόπο επαινεί ο
Ναβουχοδονόσορας τους τρεις παίδες που έβαλε μέσα στο καμίνι, μολονότι ήταν
εχθρός και διώκτης τους. Όταν είδε ότι κράτησαν γενναία στάση, τους επαινεί και
τους στεφανώνει, όχι για κανένα άλλο λόγο, αλλά για το γεγονός ότι παράκουσαν
αυτόν και υπάκουσαν τον νόμο του Θεού [βλ. Δαν. 3,1-23]. Πραγματικά, ο διάβολος, όταν αντιληφθεί ότι δεν
κατορθώνει τίποτε, τότε πλέον απομακρύνεται, επειδή φοβάται μήπως γίνει αίτιος
μεγαλύτερων στεφάνων για εμάς. Όταν όμως απομακρυνθεί εκείνος, και αν ακόμη
κάποιος είναι μιαρός και διεφθαρμένος, θα αναγνωρίσει την αρετή, αφού διαλυθεί
το σκοτάδι εκείνο. Μα και όταν ακόμη οι άνθρωποι κυριευτούν από παραλογισμό και
εξαπατηθούν, θα σε επαινέσει και θα σε θαυμάσει περισσότερο ο Θεός, και αυτό
είναι που έχει μεγάλη αξία.
Επομένως να μη λυπάσαι, ούτε να χάνεις το
θάρρος σου· διότι και οι απόστολοι για άλλους μεν ήσαν μυρωδιά θανάτου, για
άλλους όμως ήσαν άρωμα ζωής[βλ. Β΄Κορ. 2,14-16: «Τῷ δὲ Θεῷ χάρις τῷ πάντοτε
θριαμβεύοντι ἡμᾶς ἐν τῷ Χριστῷ καὶ τὴν ὀσμὴν τῆς γνώσεως
αὐτοῦ φανεροῦντι δι᾿ ἡμῶν ἐν παντὶ τόπῳ· ὅτι Χριστοῦ εὐωδία ἐσμὲν τῷ Θεῷ ἐν τοῖς σῳζομένοις
καὶ ἐν τοῖς ἀπολλυμένοις,
οἷς μὲν ὀσμὴ θανάτου
εἰς
θάνατον, οἷς δὲ ὀσμὴ ζωῆς εἰς ζωήν.
καὶ πρὸς ταῦτα τίς ἱκανός;(:οφείλουμε λοιπόν ευχαριστία στον Θεό, ο
οποίος νικώντας και θριαμβεύοντας περιφέρει και εμάς πάντοτε στον θρίαμβό Του,
ως διακόνους της νίκης Του που συντελείται για τον Χριστό και το ευαγγέλιό Του.
Ο Θεός κατά την θριαμβευτική αυτή πορεία του Ευαγγελίου Του φανερώνει μέσα από
εμάς την ευωδία της γνώσης Του σε κάθε τόπο· διότι πραγματικά εμείς οι
απόστολοι και κήρυκες του Ευαγγελίου είμαστε ευωδία Χριστού, ευχάριστη στον
Θεό. Ευωδία γι’ αυτούς που σώζονται όπως και γι’ αυτούς που καταδικάζονται σε
αιώνια απώλεια. Και σε άλλους βέβαια είμαστε οσμή θανατηφόρα, που οδηγεί
στο θάνατο, ενώ σε άλλους οσμή ζωηφόρο που οδηγεί στη ζωή. Και ποιος είναι ικανός να
επιτελέσει τα φοβερά αυτά έργα και αποτελέσματα; Όντως κανείς άλλος παρά μόνο ο
Θεός)»].
Πραγματικά, εάν εσύ δεν δίνεις καμία
αφορμή προς κατηγορία, έχεις απαλλαγεί από όλες τις κατηγορίες και μάλλον είσαι
πιο μακάριος. Να ακτινοβολείς, λοιπόν,
με τη ζωή σου και να μη δίνεις καμία σημασία στους κατηγόρους· διότι δεν είναι δυνατό, οπωσδήποτε δεν είναι
δυνατόν, να μην έχει πολλούς εχθρούς όποιος φροντίζει για την αρετή. Όμως αυτό δεν σημαίνει τίποτε για τον
ενάρετο, διότι διαμέσου όλων αυτών θα δοξασθεί πολύ περισσότερο.
Αφού λοιπόν σκεφτούμε αυτά, ας φροντίζουμε
για ένα πράγμα μόνο, δηλαδή να
ρυθμίζουμε με ακρίβεια τη ζωή μας με γνώμονα την ηθική, διότι έτσι θα
κατευθύνουμε προς την ηθική ζωή όσους κάθονται στο σκοτάδι· διότι η ηθική
μας συμπεριφορά έχει τόση δύναμη, ώστε να μην περιορίζεται εδώ η λάμψη της,
αλλά και να οδηγεί επιπλέον στη λύτρωση όσους την ακολουθούν. Πραγματικά, όταν θα μας δουν να
περιφρονούμε όλα τα εγκόσμια και προετοιμαζόμαστε για τη μέλλουσα ζωή, θα
επηρεαστούν από τα έργα μας περισσότερο παρά από τα λόγια μας. Διότι ποιος
είναι τόσο ανόητος, ώστε να βλέπει εκείνον που καλοπερνούσε και ήταν πλούσιος
μέχρι χθες και προχθές, να περιφρονεί
όλα αυτά και να αποκτά πτερά και να είναι έτοιμος να αγωνιστεί προς κάθε
ταλαιπωρία και πείνα και ανέχεια και κινδύνους και θάνατο και σφαγή και προς
όλα όσα θεωρούνται φοβερά και να μη βεβαιωθεί εξαιτίας αυτών για τα μέλλοντα
αγαθά; Αν ασχολούμαστε όμως υπέρμετρα με
τα παρόντα και βυθιζόμαστε βαθύτερα μέσα σε αυτά, πώς είναι δυνατόν να
πιστέψουν ότι φροντίζουμε για την άλλη ζωή;
Τι θα απολογηθούμε λοιπόν, όταν δεν
υπερισχύει σε εμάς τόσο ο φόβος του Θεού, όσο υπερίσχυσε στους Έλληνες
φιλοσόφους η ανθρώπινη δόξα; Διότι μερικοί[εδώ εννοεί ασφαλώς
τον Σωκράτη(469-399 π.Χ.) και μερικούς άλλους, όπως π.χ. τον παλαιότερο
Πυθαγόρα(570-496 π.Χ.), τον κυνικό Αντισθένη(445-365 π. Χ.) κ.λπ.] από
αυτούς και για τα χρήματα αδιαφόρησαν και τον θάνατο καταφρόνησαν, για να εντυπωσιάσουν τους ανθρώπους.
Για τούτο οι ελπίδες τους δεν
καρποφόρησαν. Ποια δικαιολογία λοιπόν θα μας σώσει αν, παρά το ότι μας περιμένουν
τόσο μεγάλες αμοιβές και έχουμε ενώπιόν μας τη θαυμάσια διδασκαλία του Χριστού,
δεν κατορθώσουμε να πράξουμε ούτε όσα εκείνοι οι φιλόσοφοι, αλλά επιπλέον
καταστρέφουμε και τους εαυτούς μας και τους άλλους; Και δεν βλάπτει τόσο ο ειδωλολάτρης όταν αμαρτάνει, όσο βλάπτει ο
Χριστιανός. Και είναι τούτο πολύ λογικό, διότι η δική τους δόξα στερείται
ηθικού μεγαλείου και η πίστη τους είναι διεφθαρμένη, ενώ τη δική μας τη
σέβονται με τη χάρη του Θεού και την αναγνωρίζουν ακόμη και οι εχθροί της
πίστεως. Για τον λόγο αυτόν, όταν θέλουν να μας δείξουν μεγάλη περιφρόνηση και
να μας προσβάλουν περισσότερο, προσθέτουν και τον χαρακτηρισμό «ο Χριστιανός». Τον χαρακτηρισμό αυτόν δεν
θα τον έλεγαν, αν δεν έδιναν μεγάλη σημασία στην πίστη μας.
Άκουσες πόσες και πόσο σπουδαίες εντολές
έδωσε ο Χριστός. Πότε λοιπόν θα
κατορθώσεις να εκτελέσεις μία από αυτές τις εντολές; Όταν αδιαφορείς για τα
πάντα και τρέχεις για να εισπράττεις τόκους, να χορηγήσεις δάνεια, να κάνεις
διαπραγματεύσεις, να αγοράσεις κοπάδια, να εφοδιαστείς με ασημικά, να
προμηθευτείς χωράφια και σπίτια και χιλιάδες έπιπλα; Και μακάρι να έφθανε έως
εδώ το κακό. Πότε θα βρεις όμως τον καιρό να εκτελέσεις μία από αυτές τις
εντολές, όταν μάλιστα συνοδεύει και η
αδικία τις εφάμαρτες αυτές ενέργειές σου, αφού σφετερίζεσαι ξένα χωράφια,
παίρνεις δια της βίας σπίτια, ταλαιπωρείς τους πτωχούς και αυξάνεις την πείνα
τους;
Αλλά κάποτε- κάποτε δίνεις και ελεημοσύνη
στους πτωχούς. Μου είναι γνωστό. Αλλά και η ενέργειά σου αυτή σου προξενεί
μεγάλη βλάβη· διότι τη χαρακτηρίζει ο
εγωισμός ή η ματαιοδοξία, με αποτέλεσμα να μην ωφελείσαι ούτε από τις καλές
πράξεις σου. Και δεν υπάρχει τίποτα λυπηρότερο από το να ναυαγείς ακόμη και
μέσα στο λιμάνι.
«Για
να μη συμβεί λοιπόν αυτό, μη ζητείς να σου ανταποδώσω το καλό που μου έκανες»,
λέγει ο πτωχός, «για να σου το
ανταποδώσει ο Θεός»· διότι λέγει ο Κύριος: «καὶ ἐὰν ἀγαθοποιῆτε τοὺς ἀγαθοποιοῦντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τὸ αὐτὸ ποιοῦσι. καὶ ἐὰν
δανείζητε παρ᾿ ὧν ἐλπίζετε ἀπολαβεῖν, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; καὶ γὰρ ἁμαρτωλοὶ ἁμαρτωλοῖς
δανείζουσιν ἵνα ἀπολάβωσι
τὰ ἴσα.πλὴν ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν καὶ ἀγαθοποιεῖτε καὶ
δανείζετε μηδὲν ἀπελπίζοντες,
καὶ ἔσται ὁ μισθὸς ὑμῶν πολύς,
καὶ ἔσεσθε υἱοὶ ὑψίστου, ὅτι αὐτὸς χρηστός
ἐστιν ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους
καὶ πονηρούς(:κι αν κάνετε το καλό σε εκείνους που σας
ευεργετούν, ποια εύνοια και χάρη και ανταμοιβή σάς ανήκει από τον Θεό; Καμία· διότι
και οι αμαρτωλοί το ίδιο κάνουν. Κι αν
δανείζετε σε εκείνους από τους οποίους ελπίζετε να πάρετε πίσω αυτά που
δανείσατε, ποια χάρη και ανταπόδοση από τον Θεό σας ανήκει; Καμία· διότι και οι αμαρτωλοί δανείζουν σε άλλους
αμαρτωλούς για να πάρουν πίσω ολόκληρο το ποσό που δάνεισαν ή και σε ώρα
ανάγκης να πάρουν και αυτοί ίσα οφέλη και δάνεια από εκείνους στους οποίους
δάνεισαν. Εσείς όμως να αγαπάτε τους εχθρούς σας και να τους ευεργετείτε και να
τους δανείζετε χωρίς να ελπίζετε σε
καμία ανταπόδοση απ’ αυτούς. Και
θα είναι πολύς ο μισθός σας και μεγάλη η ανταμοιβή σας από τον Θεό. Και θα
είστε στη βασιλεία των ουρανών κατά χάριν παιδιά του υψίστου Θεού, με τον Οποίο
θα μοιάζετε πνευματικώς· διότι και Αυτός είναι ευεργετικός και ωφέλιμος στους
ανθρώπους που δείχνουν αχαριστία στις τόσες ευεργεσίες Του και που δεν έχουν
καλή διάθεση και προαίρεση αλλά είναι πονηροί)».
[Λουκ.6,33-36].
«Υπάρχει
Εκείνος που θα σε πληρώσει. Γιατί λοιπόν Τον λησμονείς και απαιτείς να σε
πληρώσω εγώ ο πτωχός και το ταλαίπωρος άνθρωπος;» Μήπως αγανακτεί ο Οφειλέτης
σου όταν Του ζητάς; Μήπως δεν έχει; Μήπως αρνείται να σε πληρώσει; Δεν βλέπεις
τους απείρους θησαυρούς Του; Δεν βλέπεις την άπειρη γενναιοδωρία Του; Κέρδισε
λοιπόν την αγάπη Του και ζήτησέ Του· διότι είναι
χαρά Του να Του ζητείς με αυτόν τον τρόπο. Αν δει όμως ότι ζητείς από άλλον
αυτά που σου οφείλει Εκείνος, σε θεωρεί υβριστή Του. Και όχι μόνο δεν σε
πληρώνει, αλλά δικαίως διατυπώνει και κατηγορία εναντίον σου. «Γιατί», λέγει, «με θεώρησες αγνώμονα; Πώς σχημάτισες τη γνώμη ότι είμαι πτωχός και με
περιφρονείς και τρέχεις να ζητείς από άλλους; Σε άλλον δάνεισες και από άλλον ζητείς να πληρωθείς;».
Άνθρωπος
βέβαια εισέπραξε, αλλά ο Θεός έδωσε την εντολή να του τα δώσεις. Και Αυτός
θέλει να είναι μοναδικός χρεώστης και εγγυητής και για τον λόγο αυτόν σου
παρέχει άπειρες ευκαιρίες να Του ζητείς. «Μην αφήνεις λοιπόν τόση προθυμία και τόσο πλούτο από τον Θεό και ζητείς
να σε πληρώσω εγώ που δεν έχω τίποτε», λέγει ο φτωχός χρεώστης. «Γιατί επιδεικνύεσαι σε εμένα όταν ελεείς
τους πτωχούς; Μήπως σου είπα εγώ να δώσεις; Μήπως σου έδωσα εγώ την εντολή,
ώστε να ζητείς να σε πληρώσω εγώ;». Ο Κύριος είπε: «δανείζει Θεῷ ὁ ἐλεῶν πτωχόν(:όποιος ελεεί τον πτωχό δανείζει τον Θεό)»[Παροιμ.19,17]. Στο Θεό δεν έδωσες τα δανεικά; Σε Αυτόν θα
απευθυνθείς. Όμως δεν θα σου επιστρέψει τα πάντα τώρα. Και αυτό το κάνει προς το συμφέρον σου, διότι είναι
τέτοιος οφειλέτης: ρυθμίζει και εκτελεί τα πάντα όχι όπως οι άλλοι, οι οποίοι
φροντίζουν μόνο να επιστρέψουν τα χρέη τους, ενώ Εκείνος φροντίζει και να είναι εξασφαλισμένα τα
επιστρεφόμενα. Για τον λόγο αυτόν ακριβώς άλλα επιστρέφει κατά την παρούσα ζωή,
ενώ άλλα τα επιστρέφει στην άλλη ζωή.
Αφού
λοιπόν γνωρίζουμε αυτά, ας ελεούμε πλουσιοπάροχα και ας αποδείξουμε και με
χρήματα και με πράγματα τη φιλανθρωπία μας. Και αν δούμε να βασανίζουν και
να δέρνουν κάποιον στην αγορά και έχουμε τη δυνατότητα να πληρώσουμε, ας το
κάμουμε. Και αν είναι δυνατόν να φέρουμε
τη συμφιλίωση με τα λόγια, ας μη διστάσουμε· διότι υπάρχει αμοιβή και για τα λόγια μας και περισσότερο για τους
αναστεναγμούς μας. Αυτήν την αμοιβή ζητεί ο μακάριος Ιώβ: «ἐγὼ δὲ ἐπὶ παντὶ ἀδυνάτῳ ἔκλαυσα, ἐστέναξα ἰδὼν ἄνδρα ἐν ἀνάγκαις(:εγώ ο οποίος άσπλαχνα σήμερα έχω
εγκαταλειφτεί από όλους, όταν έβλεπα βασανιζόμενο κάποιον αδύνατο άνθρωπο,
έκλαιγα και στέναζα για την δυστυχία του)»[Ιώβ,30,25].
Αφού
λοιπόν υπάρχει αμοιβή για τα δάκρυα και τους αναστεναγμούς μας, σκέψου πόσο
αυξάνεται η αμοιβή, όταν προστεθούν και τα λόγια και οι φροντίδες και άλλα
πολλά. Είναι γνωστό ότι και εμείς δεν είχαμε αγαθές σχέσεις με
τον Θεό και ότι μας συμφιλίωσε ο
Μονογενής Υιός, αφού μεσολάβησε αυτοπροσώπως και δέχτηκε να Του προκαλέσουν
πληγές για τη σωτηρία μας και ανέχτηκε να σταυρωθεί για τη σωτηρία μας. Ας
φροντίσουμε λοιπόν και εμείς να απαλλάσσουμε από τα κακά όσους συναντούμε και
ας μην κάνουμε ό, τι κάνουμε τώρα που, όταν δούμε κάποιους να μαλώνουν μεταξύ
τους και να συμπλέκονται, στεκόμαστε και διασκεδάζουμε με την κακή συμπεριφορά
τους και σχηματίζουμε γύρω τους διαβολικό θέατρο. Υπάρχει τίποτε περισσότερο
απάνθρωπο από αυτό; Βλέπεις ανθρώπους που υβρίζονται, μαλώνουν, σχίζουν τα
ρούχα τους, χτυπιούνται στα πρόσωπα, και έχεις τη δύναμη να στέκεσαι ήσυχος
εκεί κοντά; Μήπως είναι αρκούδες αυτοί που μαλώνουν; Μήπως είναι θηρία; Μήπως
είναι φίδια; Άνθρωποι είναι και αυτοί, αδελφοί σου είναι, μέλη της ανθρώπινης
κοινωνίας. Μην τους βλέπεις αμέτοχος,
αλλά συμφιλίωσέ τους. Μη διασκεδάζεις με τον καβγά τους, αλλά συνέτισέ
τους. Μην παρακινείς τους άλλους σε κακή συμπεριφορά, αλλά απομάκρυνε και
διάλυσε τους συγκεντρωμένους από περιέργεια και διάθεση περίγελου· διότι την
ιδιότητα να χαίρονται για τα λυπηρά αυτά γεγονότα την έχουν οι αδιάντροποι και
οι άνθρωποι που είναι υπόδουλοι στα προσωπικά τους πάθη, και τα καθάρματα και
οι άλογοι όνοι. Κάθεσαι και βλέπεις άνθρωπο που ασχημονεί και δεν νομίζεις ότι
ασχημονείς ο ίδιος; Και δεν επεμβαίνεις και δεν διαλύεις τη διαβολική
συγκέντρωση και δεν φροντίζεις να σταματήσει η κακή συμπεριφορά των ανθρώπων;
«Για
να χτυπήσουν κι εμένα; Εσύ μου δίνεις αυτή τη συμβουλή;», θα ρωτούσε
κάποιος. Πρώτα-πρώτα δεν θα σου συμβεί αυτό· αλλά και
αν σου συμβεί, θα δοκιμάσει τη δύναμη της πίστεώς σου ο Θεός, διότι κακοπάθησες προς χάριν του Θεού. Αλλά
αν διστάζεις επειδή φοβάσαι μήπως χτυπηθείς κι εσύ, σκέψου ότι ο Κύριός σου δεν δίστασε να υποστεί τη
σταύρωση προς χάριν σου. Εκείνοι
εξάλλου, αυτός που αδικεί και αυτός που αδικείται, είναι μεθυσμένοι και έχουν
πάθει σύγχυση, διότι τους κυβερνά και τους κατευθύνει η οργή, και έχουν ανάγκη
κάποιου συνετού να τους βοηθήσει. Ο ένας, για να πάψει να βασανίζεται, ο
άλλος για να πάψει να βασανίζει.
Προχώρησε λοιπόν εσύ που έχεις τα λογικά
σου και πρόσφερε τη βοήθειά σου στον μεθυσμένο· διότι το μεθύσι, που οφείλεται στην οργή, είναι χειρότερο από το μεθύσι
που οφείλεται στην οινοποσία. Δεν βλέπεις τους ναύτες, οι οποίοι ανοίγουν
τα πανιά και τρέχουν πολύ βιαστικοί όταν δουν ότι άλλοι ναυάγησαν, για να
σώσουν από την καταστροφή τους συναδέλφους τους; Και αφού δείχνουν αυτοί τόση
διάθεση να σώσουν τους συναδέλφους τους, πόσο είναι ορθότερο να κάνουμε το ίδιο
για τους συνανθρώπους μας; Αφού μάλιστα έχουμε
και εδώ ναυάγιο και χειρότερο από το πρώτο· διότι πραγματικά ο άνθρωπος
είτε εξύβρισε και δεν παρέλειψε καμία ύβρη, επειδή κάποιοι τον ενόχλησαν· είτε
επιόρκησε, επειδή έγινε δούλος της οργής του, οπότε και πάλι υπέπεσε σε μεγάλη
αμαρτία· ή χτυπά
κάποιον και προσπαθεί να τον σκοτώσει, έχουμε πάλι ακριβώς το ίδιο ναυάγιο.
Πρέπει λοιπόν να τρέξεις και να σταματήσεις
το κακό, να κατεβείς μέσα στο
τρικυμισμένο πέλαγος και να σώσεις αυτούς που πνίγονται. Και αφού διαλύσεις όσους συγκέντρωσε ο διάβολος
και καλέσεις ιδιαιτέρως τον καθένα, συμβούλευσέ τους να σβήσουν τη φωτιά
και να εξαφανίσουν τα κύματα. Και μη
φοβηθείς αν ανάψει περισσότερο η φωτιά και γίνει φοβερότερο το καμίνι· διότι,
αν κάνεις αρχή, είναι πολλοί εκείνοι που θα συνεργαστούν μαζί σου και θα σε
βοηθήσουν, και προπάντων ο Θεός της
ειρήνης. Αν καταστείλεις πρώτος τη φωτιά, θα σε ακολουθήσουν και πολλοί
άλλοι και θα αμειφθείς εσύ για τα έργα εκείνων. Άκουσε ποια συμβουλή έδωσε ο
Χριστός στους Ιουδαίους που κυλιόντουσαν μέσα στην αμαρτία: «ἐὰν δὲ ἴδῃς τὸ ὑποζύγιον
τοῦ ἐχθροῦ σου
πεπτωκὸς ὑπὸ τὸν γόμον αὐτοῦ, οὐ παρελεύσῃ αὐτό, ἀλλὰ συναρεῖς αὐτὸ μετ᾿ αὐτοῦ(:εάν
δεις το υποζύγιο του εχθρού σου να έχει πέσει υπό το βάρος του φορτίου του, δεν θα το προσπεράσεις με αδιαφορία, αλλά
μαζί με αυτόν θα το σηκώσεις)»[Εξ.23,5]. Και βέβαια είναι πολύ πιο ασήμαντο να σηκώσεις επάνω το ζώο του εχθρού σου που
έπεσε από το πολύ φορτίο, από να χωρίσεις και να συμφιλιώσεις ανθρώπους που
φιλονικούν μεταξύ τους. Αφού έχεις καθήκον λοιπόν να βοηθήσεις το υποζύγιο
των εχθρών σου, έχεις πολύ μεγαλύτερο να σηκώνεις τις ψυχές των φίλων σου, αφού
μάλιστα η πτώση είναι τρομερότερη· διότι οι ψυχές δεν πέφτουν μέσα στη λάσπη,
αλλά στην αιώνια κόλαση, επειδή δεν αντέχουν το φορτίο της οργής. Εσύ όμως
προσπερνάς εντελώς αδιάφορος και ασυγκίνητος, αν και βλέπεις ότι τον έχει
σκεπάσει το φορτίο και ότι στέκεται επάνω του ο διάβολος και του ανάπτει τη
φωτιά. Αυτή η αδιαφορία ενέχει κινδύνους ακόμη και όταν πρόκειται για ένα
υποζύγιο.
Ο Σαμαρείτης όταν είδε ένα τραυματία που
του ήταν εντελώς άγνωστος και δεν είχαν καμία σχέση, σταμάτησε και τον ανέβασε
στο ζώο του και τον μετέφερε σε ξενοδοχείο και μίσθωσε γιατρό και του έδωσε
χρήματα και του υποσχέθηκε και άλλα[βλ. Λουκά 10,33 κ.ε.: «Σαμαρείτης δέ τις ὁδεύων ἦλθε
κατ᾿
αὐτόν,
καὶ
ἰδὼν αὐτὸν ἐσπλαγχνίσθη (:Ένα Σαμαρείτης
όμως που περνούσε από το δρόμο εκείνο, ήλθε στο μέρος όπου ήταν ξαπλωμένος, και
όταν τον είδε τον σπλαχνίστηκε και τον πόνεσε)»]. Εσύ, αντιθέτως, αν και δεν βλέπεις άνθρωπο που έπεσε σε ενέδρα
ληστών, αλλά σε ενέδρα μιας ομάδας διαβόλων, και τον πολιορκεί η οργή του, όχι σε έρημο τόπο, αλλά στο μέσο της
αγοράς, εσύ που δεν πρόκειται να ξοδέψεις χρήματα, ούτε να νοικιάσεις ζώο, ούτε
να συνοδεύσεις σε μακρινό δρόμο, αλλά να
απευθύνεις λίγες συμβουλές, διστάζεις και αλλάζεις δρόμο και προσπερνάς απάνθρωπα και χωρίς οίκτο. Πώς περιμένεις λοιπόν και εσύ, όταν
επικαλεστείς τον Θεό, να σε ευσπλαχνιστεί ποτέ;
Θα
απευθυνθώ τώρα και προς εσάς, οι οποίοι συμπεριφέρεστε κακώς και μάλιστα
ενώπιον πολλών ανθρώπων, προς εκείνους που προσβάλλουν και αδικούν. Απάντησέ
μου. Χτυπάς και κλωτσάς και δαγκώνεις; Έγινες αγριόχοιρος και όνος άγριος; Και
δεν ντρέπεσαι ούτε κοκκινίζεις που γίνεσαι θηρίο και προδίδεις την ανθρώπινη
φύση σου; Μπορεί να είσαι πτωχός, αλλά είσαι ελεύθερος άνθρωπος. Μπορεί να
είσαι ένας απλός τεχνίτης, αλλά είσαι Χριστιανός. Για τον λόγο αυτόν ακριβώς,
διότι είσαι πτωχός, πρέπει να είσαι ήσυχος. Οι φιλονικίες είναι χαρακτηριστικό
των πλουσίων, όχι των πτωχών· των πλουσίων, που έχουν
μεγάλη ανάγκη των φιλονικιών. Εσύ που δεν έχεις τις απολαύσεις του πλούτου,
περιφέρεσαι και συγκεντρώνεις για τον εαυτό σου τα κακά του πλούτου, τα μίση
και τις φιλονικίες και τις μάχες. Και αγωνίζεσαι να πνίξεις τον αδελφό σου και
να τον απαγχονίσεις και να τον εξευτελίσεις ενώπιον όλων. Και δεν συναισθάνεσαι
ότι συμπεριφέρεσαι πολύ κακώς, διότι μιμείσαι τα κακά ένστικτα των θηρίων και
γίνεσαι πολύ χειρότερος από αυτά· διότι τα θηρία έχουν κοινά τα πάντα και
βόσκουν μαζί και περιφέρονται μαζί.
Εμείς, αντιθέτως, δεν έχουμε τίποτε από
κοινού, αλλά είναι τα πάντα άνω-κάτω. Εμείς αντιπαθούμε, φιλονικούμε,
υβρίζουμε, μισούμε και προσβάλλουμε. Και
δεν ντρεπόμαστε ούτε τον ουρανό, στον οποίο μας κάλεσε όλους μαζί ο Θεός, ούτε
τη γη την οποία πρόσφερε κοινή σε όλους, ούτε την ανθρώπινη φύση μας, αλλά όλα
τα πήραν μαζί τους και έφυγαν η οργή και η φιλαργυρία μας. Δεν είδες πόσα
κακά έπαθε και πώς ρίχτηκε στην αιώνια κόλαση εκείνος που χρωστούσε δέκα
χιλιάδες τάλαντα και αφού του τα χάρισε ο δανειστής του, εκείνος βασάνισε
σκληρά ένα συνάνθρωπό του, επειδή του χρωστούσε εκατό δηνάρια « ἐξελθὼν δὲ ὁ δοῦλος ἐκεῖνος εὗρεν ἕνα τῶν συνδούλων αὐτοῦ, ὃς ὤφειλεν αὐτῷ ἑκατὸν δηνάρια, καὶ κρατήσας αὐτὸν ἔπνιγε λέγων· ἀπόδος μοι εἴ τι ὀφείλεις (:όταν όμως βγήκε
έξω ο δούλος εκείνος, βρήκε έναν από τους συνδούλους του που του χρώσταγε εκατό
δηνάρια, δηλαδή ένα μικρό ποσό και αφού τον σταμάτησε, τον πίεζε σκληρά
λέγοντας: “Εξόφλησέ μου ό,τι μου χρωστάς”)»[Ματθ.18,28 κ.ε.]; Δεν
σε φοβίζει το παράδειγμα; Δεν φοβάσαι μήπως πάθεις και εσύ τα ίδια; Διότι και τα δικά μας χρέη προς τον Κύριο είναι
πολλά και μεγάλα. Εκείνος όμως δεν μας ενοχλεί και αναμένει με υπομονή και ούτε
μας πιέζει, όπως πιέζουμε εμείς τους συνανθρώπους μας, ούτε μας ταλαιπωρεί ούτε μας βασανίζει.
Αν και θα είχαμε εξοντωθεί από καιρό, αν αποφάσιζε να ζητήσει να Του
επιστρέψουμε έστω κι ένα μικρό μέρος από τα χρέη μας.
Ας έχουμε, λοιπόν, αυτά υπόψη μας,
αγαπητοί, ας γίνουμε ταπεινόφρονες και
ας δείχνουμε μεγάλη επιείκεια προς τους οφειλέτες μας· διότι αν αντιμετωπίζουμε
με σύνεση τα πράγματα, αυτοί γίνονται αιτία να μας συγχωρηθούν πολλά και
κερδίζουμε πολλά με την προσφορά λίγων. Γιατί λοιπόν τον πιέζεις να σου τα
επιστρέψει, ενώ έπρεπε να του τα χαρίσεις ακόμη και αν εκείνος ήθελε να σου τα
επιστρέψει, για να σου χαρίσει ο Θεός τα πάντα; Τώρα όμως κάνεις το παν και
εκβιάζεις και φιλονικείς, για να μη σου χαριστεί τίποτε από τα χρέη σου. Και
έχεις την εντύπωση ότι ενοχλείς τον πλησίον σου, αλλά η αλήθεια είναι ότι χτυπάς με το ξίφος τον εαυτό σου και
πολλαπλασιάζεις την αιώνια τιμωρία σου. Αν δείξεις όμως λίγη σύνεση εδώ,
εξαφανίζεις σχεδόν τις ευθύνες σου· διότι
ο Θεός θέλει να δείξουμε αυτήν τη φιλότιμη συμπεριφορά, για να Του δώσουμε τη
χαρά να μας ανταποδώσει περισσότερα. Άφησε λοιπόν ελεύθερους όλους, όσοι
σου οφείλουν χρήματα ή αμαρτήματα και ζήτησε από τον Θεό να αμείψει τη μεγαλοψυχία
σου αυτήν· διότι έως ότου σου οφείλουν
εκείνοι, δεν σου οφείλει ο Θεός. Μόλις
όμως τους τα χαρίσεις, θα μπορέσεις να απευθυνθείς προς τον Θεό και να ζητήσεις
με πολύ σεβασμό να σε αμείψει για την τόση ευσέβειά σου.
Αν περνούσε π.χ. ένας άνθρωπος και σε
έβλεπε να έχεις στην εξουσία σου τον οφειλέτη σου και σε παρακαλούσε να τον
αφήσεις και να ζητείς από αυτόν ό,τι οφείλει ο άλλος, δεν θα δεχόταν ποτέ να
φανεί αχάριστος, αφού ανέλαβε εκείνος την ευθύνη για όλα. Πώς είναι δυνατόν να
μη μας καταβάλει ο Θεός πολύ περισσότερα, χιλιάδες περισσότερα, όταν, πιστοί
στην εντολή Του, αφήσουμε να φύγουν και χαρίσουμε όλες τις οφειλές σε εκείνους
που μας χρωστούν, χωρίς να τους ζητήσουμε καμία, μικρή ή μεγάλη, ευθύνη; Ας μη λογαριάζουμε λοιπόν την πρόσκαιρη
ευχαρίστηση που θα αισθανθούμε από τις απαιτήσεις μας προς τους χρεώστες μας,
αλλά τη ζημία, την οποία θα υποστούμε εκ της διαγωγής μας αυτής στη μέλλουσα
ζωή, αφού η ζημία μας θα αναφέρεται στα αιώνια αγαθά.
Ας
ανεβούμε λοιπόν σε υψηλά ηθικά επίπεδα και ας χαρίσουμε στους οφειλέτες μας τα
χρήματα και ας συγχωρήσουμε τα πλημελήμματά τους απέναντι σε μας, για να
εφοδιάσουμε τους εαυτούς μας με καλή απολογία ενώπιον του Θεού. Και αφού
επιτύχουμε με την επιείκειά μας προς
τους συνανθρώπους μας ό,τι δεν κατορθώσαμε να επιτύχουμε με τις άλλες
αρετές μας, ας απολαύσουμε τα αιώνια αγαθά με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του
Κυρίου μας Ιησού Χριστού, στον οποίο ανήκει η δόξα και η δύναμη τώρα και
πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
[Συνεχίζεται]
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη
Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
·
https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-matthaeum.pdf
·
Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα
στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ομιλία
ΙΕ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το
Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1978, τόμος 9, σελίδες 501-521.
·
Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 64, σελ.
64-74 (ή: 29- 34 του PDF) .
https://drive.google.com/file/d/0ByZQkrKg4yKLUnhXelZwYTVqWWs/view
·
Π. Τρεμπέλα, Η
Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική),
εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
·
Η Καινή
Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα,
εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
·
Η Παλαιά
Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις
του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή»,
έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
·
http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου