[Ματθ. 20, 1- 16]
Πολλοί «ἐγόγγυζον κατά τοῦ οἰκοδεσπότου»[1]. Πολλοί ἄνθρωποι τά βάζουν μέ τόν Θεό∙ πειράζουν, κατηγοροῦν τόν Θεό, γογγύζουν. «Λέγει ὁ σοφός Σολομών, ὅτι «ὁ Χριστός εὑρίσκεται τοῖς μή πειράζουσιν Αὐτόν»[2]», στή Σοφία Σολομῶντος στό πρῶτο κεφάλαιο στόν δεύτερο στίχο. «Οἱ πειράζοντες τόν Θεό», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «εἶναι ὅσοι ἀμφιβάλλουν, διστάζουν ἤ καί, χειρότερα ἀκόμη, ὅσοι ἀνθίστανται στήν παντοδυναμία Του καί πανσοφία Του. Δέν πρέπει ἡ ψυχή μας ν' ἀντιστέκεται καί νά λέει «γιατί τό ἔκανε ἔτσι αὐτό ὁ Θεός, γιατί τό ἄλλο ἀλλιῶς, δέν μποροῦσε νά κάνει διαφορετικά;»[3]. Παίρνουμε δηλαδή μιά στάση ὑπεροχική, κριτική ἀπέναντι στόν Θεό καί ἐπικριτική. Μπαίνουμε πάνω ἀπό τόν Θεό καί ἔχουμε μιά πάρα πολύ μεγάλη ἑωσφορική ὑπερηφάνεια καί κρίνουμε καί κατακρίνουμε τίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ.
«Ὅλα αὐτά», λέει ὁ Ὅσιος Πορφύριος, «δείχνουν μιά ἐσωτερική μικροψυχία καί ἀντίδραση. Δείχνουν τήν μεγάλη ἰδέα πού ἔχουμε γιά τόν ἑαυτό μας, τήν ὑπερηφάνειά μας καί τόν μεγάλο ἐγωισμό μας. Αὐτά τά «γιατί» πολύ βασανίζουν τόν ἄνθρωπο, δημιουργοῦν αὐτά πού λέει ὁ κόσμος «κόμπλεξ». Παραδείγματος χάριν, «γιατί νά εἶμαι πολύ ψηλός;» ἤ -καί τό ἀντίθετο- «πολύ κοντός;». Αὐτό δέν φεύγει ἀπό μέσα. Καί προσεύχεται κανείς καί κάνει ἀγρυπνίες, ἀλλά γίνεται τό ἀντίθετο. Καί ὑποφέρει κι ἀγανακτεῖ χωρίς ἀποτέλεσμα. Ἐνῶ μέ τόν Χριστό, μέ τήν Χάρη, φεύγουν ὅλα.
Ὑπάρχει αὐτό τό «κάτι» στό βάθος, δηλαδή το «γιατί», ἀλλά ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ ἐπισκιάζει τόν ἄνθρωπο κι ἐνῶ ἡ ρίζα εἶναι τό κόμπλεξ, ἐκεῖ πάνω φυτρώνει τριανταφυλλιά μέ ὡραῖα τριαντάφυλλα. Κι ὅσο ποτίζεται μέ τήν πίστη, μέ τήν ἀγάπη, μέ τήν ὑπομονή, μέ τήν ταπείνωση, τόσο παύει νά ἔχει δύναμη τό κακό, παύει νά ὑπάρχει. Δηλαδή δέν ἐξαφανίζεται, ἀλλά μαραίνεται. Ὅσο δέν ποτίζεται ἡ τριανταφυλλιά, τόσο μαραίνεται, ξηραίνεται, χάνεται κι ἀμέσως ξεπετάγεται τό ἀγκάθι»[4]. Δηλαδή, μᾶς συμβουλεύει ὁ Ὅσιος, νά καλλιεργοῦμε τήν πνευματική ζωή, νά καλλιεργοῦμε τήν πίστη στόν Θεό, τήν ἐμπιστοσύνη στήν θεία Του ἀγάπη, στίς θεῖες Του ἐνέργειες καί τότε ξεπερνᾶμε ὅλα τά «γιατί», ὅλα τά κόμπλεξ, τά συναισθήματα κατωτερότητας, πού δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἕνας μεγάλος ἐγωισμός.
«Δέν εἶναι μόνο ὅμως», λέει ὁ Ἅγιος, «ἡ ἀντίδραση καί τα «γιατί», πού δείχνουν ὅτι ἐκπειράζομε τόν Θεό. Ἐκπειράζομε τόν Θεό καί ὅταν ζητοῦμε κάτι ἀπό Ἐκεῖνον, ἀλλά ἡ ζωή μας εἶναι μακράν τοῦ Θεοῦ»[5]. Πολλοί λέγουν, ἐζήτησα ἀπό τόν Θεό βοήθεια. Ναί. Γιατί δέν ζήτησες σωστά, δέν ἔχεις τίς προϋποθέσεις, δέν ζεῖς σύμφωνα μέ τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί ὁ Θεός θέλει ὄχι νά σοῦ δώσει κάτι γιά νά περάσεις καλά λίγα χρόνια ἐδῶ στή γῆ, ἀλλά γιά νά σοῦ δώσει τόν ἑαυτό Του καί νά ζήσεις αἰώνια μαζί Του, στήν αἰώνια μακαριότητα.
«Τόν ἐκπειράζομε τόν Θεό», λέει ὁ Ὅσιος, «ὅταν ζητοῦμε κάτι, ἀλλά ἡ ζωή μας δέν εἶναι σύμφωνη μέ τό θέλημά Του, πράγματα δηλαδή ἐνάντια στόν Θεό»[6]. Γιατί ἐκεῖνο πού θέλει ὁ Θεός προπάντων ἀπό ὅλους τούς ἀνθρώπους εἶναι νά σωθοῦν καί νά ζητοῦν τήν σωτηρία τους. Ὁ ἄνθρωπος, ὅταν δέν ἔχει μετανοήσει, ζητεῖ μάταια πράγματα, τά ὁποῖα θά τά χρησιμοποιήσει κι αὐτά γιά νά ἁμαρτήσει, γιά νά καταστραφεῖ.
Ζητᾶμε πράγματα πού δέν θέλει ὁ Θεός, γιατί ἡ ζωή μας δέν εἶναι σύμφωνη μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. «Ἄγχος, ἀγωνία, ἀπό τό ἕνα μέρος», λέει ὁ Ὅσιος. «Κι ἀπό τό ἄλλο παρακαλοῦμε»[7]. Θά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά μετανοήσει, νά εἰρηνεύσει, νά πιστέψει, νά φύγει τό ἄγχος, καί τότε θά ζητήσει αὐτά πού πραγματικά τοῦ ἁρμόζουν, αὐτά πού πραγματικά θά τόν ὠφελήσουν καί ὁ Θεός θά τοῦ τά δώσει.
«Δέν γίνεσθε ἅγιοι», λέει πάλι ὁ Ὅσιος Πορφύριος, τονίζοντας τήν ἀνάγκη γιά τήν πνευματική ζωή, μέ τρόπο ὅμως καί μέ διάκριση σωστή ἀλλά καί μέ ἄσκηση. «Δέν γίνεσθε ἅγιοι κυνηγώντας τό κακό. Ἄστε τό κακό. Νά κοιτάζετε πρός τόν Χριστό κι αὐτό θά σᾶς σώσει. Ἐκεῖνο πού κάνει ἅγιο τόν ἄνθρωπο εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ λατρεία πρός τόν Χριστό, ἡ ὁποία δέν μπορεῖ νά ἐκφρασθεῖ... Καί προσπαθεῖ ὁ ἄνθρωπος νά κάνει ἀσκήσεις, νά κάνει τέτοια πράγματα καί νά καταπονεῖ τόν ἑαυτό του γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ»[8]. Δηλαδή ὅταν ὁ ἄνθρωπος μετανοήσει πραγματικά, πιστέψει στόν Χριστό, πάψει νά ἐκπειράζει τόν Θεό μέ τά ἀτέλειωτα «γιατί» καί ἀρχίζει νά ζεῖ τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό καί τήν ὕψιστη βαθμίδα ἀγάπης, πού εἶναι ἡ λατρεία πρός τόν Θεό, τότε ἀρχίζει νά κάνει καί ἄσκηση γιά νά εὐαρεστήσει τόν Θεό, καταπολεμώντας τίς κακές του κλίσεις καί ἐπιθυμίες, τά πάθη, καί νά καθαρίσει τήν καρδιά του, ὅταν τήν ταπεινώσει καί τήν καταστήσει ἔτσι δεκτική τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ μέ τήν κατά Θεόν ἄσκηση, ἡ ὁποία ταπεινώνει τό σῶμα καί μαζί μέ τό σῶμα ταπεινώνει καί τήν καρδία καί τήν ψυχή.
«Κανείς ἀσκητής», λέει ὁ Ὅσιος, «δέν ἁγίασε χωρίς ἀσκήσεις. Κανείς δέν μπόρεσε ν' ἀνέλθει στήν πνευματικότητα χωρίς ν' ἀσκηθεῖ. Πρέπει νά γίνονται ἀσκήσεις. Ἄσκηση εἶναι οἱ μετάνοιες, οἱ ἀγρυπνίες κ.λπ., ἀλλά ὄχι μέ βία. Ὅλα νά γίνονται μέ χαρά. Δέν εἶναι οἱ μετάνοιες πού θά κάνομε, δέν εἶναι οἱ προσευχές, εἶναι τό δόσιμο, ὁ ἔρωτας γιά τόν Χριστό, γιά τά πνευματικά. Ὑπάρχουν πολλοί πού τά κάνουν αὐτά, ὄχι γιά τόν Θεό ἀλλά γιά ἄσκηση, γιά ὠφέλεια σωματική. Ὅμως οἱ πνευματικοί ἄνθρωποι τό κάνουνε γιά ψυχική ὠφέλεια, γιά τόν Θεό. Ἀλλά καί τό σῶμα ὠφελεῖται πολύ, δέν ἀρρωσταίνει. Πολλά καλά ἔρχονται», ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀσκεῖται κατά Θεόν, ὅπως καί τώρα ἑτοιμαζόμαστε νά μποῦμε στήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή πού εἶναι στάδιο μετανοίας καί ἀσκήσεως. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀσκεῖται κατά Θεόν, τότε σιγά-σιγά καθαρίζεται καί ἀγαπάει περισσότερο τόν Θεό. Ἀλλά καί τό κίνητρο τῆς ἄσκησης πάλι θά πρέπει νά εἶναι ἡ πρός τόν Θεόν ἀγάπη καί ὄχι ἡ ἀγάπη στόν ἑαυτό μας.
«Μέσα στήν ἄσκηση, τίς μετάνοιες, τίς ἀγρυπνίες, καί τίς ἄλλες κακουχίες εἶναι καί ἡ νηστεία. «Παχεῖα γαστήρ λεπτόν οὐ τίκτει νόον»». Δηλαδή τό παχύ στομάχι, ἡ παχιά γαστέρα δέν μπορεῖ νά δώσει ἕναν ἄνθρωπο ὁ ὁποῖος ἔχει λεπτό νοῦ. Δέν δημιουργεῖ λεπτό νοῦ. «Ἐγώ τό γνωρίζω αὐτό», λέει ὁ Ἅγιος, «ἀπ' τούς Πατέρες. Ὅλα τά πατερικά βιβλία ὁμιλοῦν γιά τή νηστεία. Οἱ Πατέρες τονίζουν νά μήν τρῶμε δυσκολοχώνευτα φαγητά ἤ λιπαρά καί παχιά, γιατί κάνουν κακό στό σῶμα ἀλλά καί στήν ψυχή. Λένε ὅτι τό προβατάκι τρώει τά χορταράκια τῆς γῆς κι εἶναι τόσο ἥσυχο. Εἴδατε πού λένε, «σάν τό πρόβατο». Ἐνῶ ὁ σκύλος ἤ ἡ γάτα κι όλ' αὐτά τά σαρκοφάγα, εἶναι ὅλα τους ἄγρια ζῶα. Τό κρέας κάνει κακό στόν ἄνθρωπο. Κάνουν καλό τά χόρτα, τά φροῦτα κ.λπ. Γι' αὐτό οἱ Πατέρες ὁμιλοῦν γιά νηστεία καί κατακρίνουν τήν πολυφαγία καί τήν ἡδονή πού αἰσθάνεται κανείς μέ τά φαγητά τά πλούσια. Νά εἶναι πιό ἁπλά τά φαγητά μας. Νά μήν ἀσχολούμαστε τόσο πολύ μέ αὐτά.
Δέν εἶναι τό φαγητό, δέν εἶναι οἱ καλές συνθῆκες διαβιώσεως πού ἐξασφαλίζουν τήν καλή ὑγεία. Εἶναι ἡ ἁγία ζωή, ἡ ζωή τοῦ Χριστοῦ. Ξέρω γιά ἀσκητές πού νηστεύανε πολύ καί δέν εἶχαν καμία ἀρρώστια. Δέν κινδυνεύει νά πάθει κανείς τίποτε ἀπό τήν νηστεία. Κανείς δέν ἔχει ἀρρωστήσει ἀπό τήν νηστεία. Πιό πολύ ἀρρωσταίνουν ἐκεῖνοι πού τρῶνε κρέατα καί αὐγά καί γάλατα, παρά ἐκεῖνοι πού εἶναι λιτοδίαιτοι. Εἶναι παρατηρημένο αὐτό. Νά τό πάρουμε καί ἀπό τήν ἰατρική ἐπιστήμη, τώρα τό συνιστᾶ αὐτό τό πράγμα. Οἱ νηστευταί νηστεύουν καί δέν παθαίνουν τίποτα. Ὄχι ἁπλῶς δέν παθαίνουν, ἀλλά θεραπεύονται ἀπό ἀρρώστιες»[9]. Ὁ Ὅσιος γνωρίζει πάρα πολλά ἰατρικά, γιατί ὑπηρέτησε στήν Πολυκλινική καί ἐνδιαφέρθηκε, ἐμελέτησε, ἄλλα εἶχε καί τήν φώτιση τοῦ Θεοῦ καί τήν γνώση ἀπό τούς Ἁγίους Πατέρες.
«Γιά νά τά κάνετε αὐτά ὅμως», λέει ὁ Ἅγιος, «πρέπει νά ἔχετε πίστη. Ἀλλιῶς σᾶς πιάνει λιγούρα. Ἡ νηστεία εἶναι καί ζήτημα πίστεως. Δέν παθαίνετε μ' αὐτήν κακό, ὅταν τό χωνεύσετε καλά τό φαγητό σας. Οἱ ἀσκηταί μεταποιοῦν τόν ἀέρα σέ λεύκωμα καί δέν τούς πειράζει ἡ νηστεία. Ὅταν ἔχετε τόν ἔρωτα στό θεῖον, μπορεῖτε νά νηστεύετε μέ εὐχαρίστηση κι ὅλα εἶναι εὔκολα. Ἀλλιῶς σᾶς φαίνονται ὅλα βουνό. Ὅποιοι ἔδωσαν τήν καρδιά τους στόν Χριστό καί μέ θερμή ἀγάπη ἔλεγαν τήν εὐχή, κυριάρχησαν καί νίκησαν τήν λαιμαργία καί τήν ἔλλειψη ἐγκράτειας»[10]. Βλέπουμε πῶς ὁ Ὅσιος συνδέει τήν ἄσκηση μέ τήν πίστη. Ὁ ἄνθρωπος πού ἐμπιστεύεται τόν Θεό, ἀσκεῖται καί δέν φοβᾶται ὅτι θά πάθει ἡ ὑγεία του. Ἄλλωστε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μᾶς δίδαξε νά νηστεύουμε, ὅταν ὁ Ἴδιος νήστευσε σαράντα ὁλόκληρες ἡμέρες καί νύχτες.
«Ὑπάρχουν σήμερα πολλοί ἄνθρωποι», λέει ὁ Ὅσιος Πορφύριος, «πού δέν μποροῦσαν νά νηστεύσουν μιά μέρα καί τώρα ζοῦν μέ χορτοφαγία. Ὄχι γιά λόγους θρησκευτικούς, ἁπλῶς γιατί ἐπίστευσαν ὅτι αὐτό θά κάνει καλό στήν ὑγεία τους. Ἀλλά πρέπει νά τό πιστεύεις ὅτι δέν πρόκειται νά πάθεις τίποτα πού δέν τρῶς κρέας. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος βέβαια εἶναι ἀσθενής, δέν εἶναι ἁμαρτία νά φάει πρός στήριξιν τοῦ ὀργανισμοῦ καί φαγητά μή νηστίσιμα»[11]. Ἐδῶ βλέπουμε τήν διάκριση τοῦ Ὁσίου.
Καί δίνει ἀκόμα καί πρακτικές συμβουλές. «Τό ἁλάτι -λέγει- χρειάζεται στόν ὀργανισμό τοῦ ἀνθρώπου. Ὑπάρχει μιά φήμη ὅτι τό ἁλάτι κάνει κακό. Δέν εἶναι σωστό αὐτό. Εἶναι στοιχεῖο πού χρειάζεται. Καί εἶναι ὁρισμένοι μάλιστα πού πολύ τό ἔχουν ἀνάγκη. Ἄλλοι δέν τό ἔχουν ἀνάγκη, ἐνῶ κάποιους τούς πειράζει. Εἶναι ζήτημα ἰχνοστοιχείων τοῦ ὀργανισμοῦ. Χρειάζεται μικροβιολογική ἐξέταση.
Ἐγώ», ἔλεγε ὁ Ὅσιος, «τί ὄνειρα ἔχω! Γιά τό Ἅγιον Ὄρος δηλαδή. Παρήγγειλα σιτάρι γιά ν' ἀλέθουμε, νά φτιάχνουμε ψωμί σταρίσιο. Καί σκέπτομαι νά πάρουμε διάφορα ὄσπρια καί νά τ' ἀλέθουμε καί νά τ' ἀνακατώνουμε, σιτάρι μέ ρύζι, σόγια, σογιάλευρο μέ φακές κ.λπ. Κι ἔπειτα ἔχομε καί τά κολοκύθια καί τίς ντομάτες καί τίς πατάτες κι ὅλα τ' ἀλλά χορταρικά. Καί μέ τόν πατέρα Ἡσύχιο εἴχαμε ἕνα ὄνειρο. Μιά φορά λέγαμε νά πᾶμε νά γίνομε ἐρημίτες κάπου καί νά σπείρομε σιτάρι καί νά τό μουσκεύομε καί νά τό τρῶμε. Μήπως ὁ Μέγας Βασίλειος ἐκεῖ στήν ἔρημο ἔτσι δέν ἔκανε; Ἀλλά τώρα ἐμᾶς μᾶς κακοφαίνεται»[12].
Ἔτσι ὁ Ὅσιος, μέ χαριτωμένο τρόπο μᾶς παρακινεῖ στήν ἀρχή τώρα τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς καί ἐμεῖς νά μποῦμε στό στάδιο αὐτό μέ χαρά, γιατί αὐτό εἶναι ἡ ἀρχή τῆς πνευματικῆς ὑγείας, ἡ νηστεία καί ἡ κατά Χριστόν ἄσκηση, ἀλλά καί τῆς ὑγείας τοῦ σώματος.
Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
[1] Ματθ. 20, 11.
[2] Σοφ.Σολ 1, 2.
[3] Βίος καί Λόγοι, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Β΄ ἔκδοση, Ἱ.Μ. Χρυσοπηγῆς (στό ἑξῆς: Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου).
[4] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[5] Ὅ.π.
[6] Ὅ.π.
[7] Ὅ.π.
[8] Ὅ.π.
[9] Ὅ.π.
[10] Ὅ.π.
[11] Ὅ.π.
[12] Ὅ.π.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου