«Τῶν ἄθλων τά ἔπαθλα παρά Θεόυ δεξάμενος καί ζωῆς αἰωνίου σαφῶς λαβόμενος καί τῆς καλλονῆς, Ἱλαρίων, τῆς ὑπερ νοῦν, Πάτερ εὐμοιρήσας, ὑπέρ τῶν ὑμνώντων σέ τόν Δεσπότη καθικέτευε». Αὐτά λέει στήν ἐνάτη ὠδή, τοῦ Κανόνος τοῦ Ὁσίου Ἱλαρίωνος. Καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος παρακινοῦσε τά πνευματικά του παιδιά πάντοτε νά μελετοῦν τούς ἱερούς κανόνες τῶν Ἁγίων, γιατί μέσα ἀπό τήν μελέτη αὐτή ἀνάβει στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό, ὁ θεῖος ἔρωτας.
«Μοῦ ἀρέσει ὁ κανόνας τοῦ Ὁσίου Ἱλαρίωνος», ἔλεγε. «Εἶναι ἔργο τοῦ Θεοφάνους. Ἄ, αὐτός εἶχε βιώματα»[1]. Δηλαδή οἱ Ἅγιοι Ὑμνογράφοι ζοῦσαν τήν πνευματική ζωή, εἶχαν ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ καί αὐτές τίς ἐμπειρίες τίς κατέγραφαν, τίς ἀποτύπωναν, τίς σάρκωναν κατά κάποιο τρόπο, στά ἔργα τους. Λέει αὐτό τό τροπάριο, ὅτι ἐσύ Ὅσιε Ἱλαρίων, δέχτηκες τά βραβεῖα τῶν ἄθλων, δηλαδή τῶν ἀθλημάτων τῶν πνευματικῶν, τά ὁποῖα ἐξήσκησες, τά δέχτηκες τά βραβεῖα παρά Θεοῦ, ἀπό τόν Θεό, καί ἀφοῦ πῆρες τήν αἰώνια ζωή, σαφῶς καί τῆς καλλονῆς «τῆς ὑπέρ νοῦν Πάτερ εὐμοιρήσας»∙ καί ἐπίσης ἀπόκτησες μοῖρα, δηλαδή μέρος στήν οὐράνια καλλονή, στήν οὐράνια ὀμορφιά τήν ὑπέρ νοῦν. Ἀφοῦ τά πέτυχες ὅλα αὐτά, τώρα σέ παρακαλοῦμε καθικέτευε γιά αὐτούς πού σέ ὑμνοῦν τόν Δεσπότη Χριστό.
Καί σχολιάζει ὁ Ἅγιος καί λέει: «Ἄμοιρος» θά πεῖ αὐτός πού δέν ἔχει καλή μοίρα καί «εὔμοιρος» αὐτός πού ἔχει. Εὐμοιρήσας, ὅπως λέει γιά τόν Ἅγιο Ἱλαρίωνα ὁ Ἅγιος Θεοφάνης. «Αὐτά», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «τά ξέρω ἀπό τή Γραφή καί ἀπό τούς ὕμνους τῆς Ἐκκλησίας. Ἀπό ἐκεῖ τά παίρνω.
«Ὤφθησαν αἱ πηγαί τῆς ἀβύσσου νοτίδος ἄμοιροι...»[2], λέει στόν Κανόνα τῆς Κυριακῆς τῶν Βαΐων στόν εἱρμό τῆς α' ὠδῆς. Βλέπουμε πῶς ὁ Ἅγιος ἑρμηνεύει καί ἐμβαθύνει στό νόημα τῶν λέξεων, μέσα πάλι ἀπό τά γραπτά τῶν Ἁγίων κι ἔτσι ἀκολουθεῖ αὐτό τό ἀξίωμα ὅτι οἱ Ἅγιες Γραφές ἑρμηνεύονται ἀπό τίς Ἅγιες Γραφές.
«Διαβάστε καί ἀπό τήν πρώτη ὠδή», λέγει. «Ὁλοτρόπως, μάκαρ, τῷ Θεῷ χαίρων προσεχώρησας, ἔξω σαρκός καί τοῦ κόσμου γενόμενος καί τόν νοῦν ἀθόλωτον τεταμένης δι' ἐγκρατείας ἐτήρησας, τό τῆς ἀπαθείας ἔνθεον ἐντεῦθεν μνηστευσάμενος». Δηλαδή, Ὅσιε Ἱλαρίων, μέ ὅλους τούς τρόπους, μέ ὅλες σου τίς δυνάμεις καί ἀξιωποιώντας κάθε χάρισμα πού σοῦ ἔδωσε ὁ Θεός, «προσεχώρησες χαίρων», προχώρησες μέ χαρά πρός τόν Θεό καί ἔγινες «ἔξω σαρκός καί τοῦ κόσμου» καί φύλαξες τόν νοῦ σου ἀθόλωτο ἀπό κάθε μολυσμό, ἀπό κάθε περιττή σκέψη, «τεταμένης δι' ἐγκρατείας». Καί τήρησες τόν νοῦ σου ἀθόλωτο καί καθαρό, ἐπειδή ἐξήσκησες τεταμένη ἐγκράτεια, δηλαδή ἔντονη ἐγκράτεια καί ἔμπονη, καί στίς τροφές καί στόν ὕπνο καί στήν ἀνάπαυση. Καί ἔτσι «μνηστεύθηκες τό ἔνθεον τῆς ἀπαθείας», ἀπόκτησες ἔτσι ἕναν γάμο, πέτυχες ἕναν γάμο πνευματικό μέ τήν κορυφαία ἀρετή πού λέγεται ἀπάθεια. «Μνηστευσάμενος». Σχολιάζει ὁ Ἅγιος Πορφύριος: «Μνηστεύθηκε τήν ἀπάθεια. Τήν γνώρισε καί τήν παντρεύτηκε. Ἔκανε δηλαδή μιά πνευματική συζυγία. Ὑπάρχει παντρειά κι ἐδῶ. Τήν ἐνστερνίστηκε καί ζοῦσε ζωή ἔνθεη καί μέ αὐτή τήν ἀρετή ἐπέτυχε τήν οὐράνια Βασιλεία. Εἴδατε ἀλήθειες πού μᾶς δείχνουν οἱ κανόνες;»[3]. Νά, ἐδῶ μᾶς διδάσκει ὁ Ἅγιος, πῶς μποροῦμε νά κρατήσουμε ἀθόλωτο τόν νοῦ. Ἀφοῦ τηρήσουμε τεταμένη ἐγκράτεια, ἐγκράτεια στούς λογισμούς, ἐγκράτεια καί στίς σωματικές ἀναπαύσεις.
«Διαβάστε καί τόν Κανόνα τοῦ Ἁγίου Ἐφραίμ. Στήν πρώτη ὠδή λέγει: «Εὐφραντικῇ ἐπομβρίᾳ σῶν προσευχῶν, τήν ψυχήν μου ἄρδευσον ξηρανθεῖσαν τῷ αὐχμῷ, τῶν παθῶν, καί λόγων μοι τήν σήν, εὐφημοῦντι ἑορτήν, Παμμάκαρ ἔμπνευσον». Δηλαδή μέ τήν εὐφροσύνη καί μέ τήν βροχή πού δίνει ἡ ἐφροσύνη τῶν προσευχῶν σου, πότισε τήν ψυχή μου, ἡ ὁποία ἔχει ξηρανθεῖ μέ τήν ξηρασία τῶν παθῶν, καί ἔμπνευσον λόγον, ὁ ὁποῖος θά εὐφημήσει, θά δοξάσει τήν γιορτή σου, Παμμάκαρ, παμμακάριστε Ἅγιε Ἐφραίμ. «Εὐφραντική» σημαίνει αὐτή πού δίνει εὐφροσύνη. Οἱ προσευχές τοῦ Ὁσίου Ἐφραίμ, δίνουν εὐφροσύνη στίς ψυχές μας. Λέγει λοιπόν τό τροπάριο, ἡ ψυχή μου ριγμένη στήν ὀμίχλη τῶν παθῶν ἔχει ἀποξηρανθεῖ, γι' αὐτό ἐσύ, Ἅγιε Ἐφραίμ, πότισε καί δρόσιζέ την μέ τήν εὐφρόσυνη βροχή τῶν προσευχῶν σου.
Τώρα διαβάστε καί τήν ἕκτη ὠδή. «Οὐ ψάμμον θεμέλιον, ἀλλά πίστιν ἀρραγῆ, ὁ Θεοφόρος θέμενος, ταῖς τοῦ ἐχθροῦ παντοίαις ἐπιβουλαῖς, ἀκλόνητος ἔμεινεν, ἀηττήτῳ δυνάμει κυβερνώμενος». Δέν ἔβαλε θεμέλιο ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ τήν ἄμμο, ἀλλά τήν πίστη τήν στέρεη κι ἔτσι ἔμεινε ἀκλόνητος στίς ἐχθρικές ἐπιβουλές τοῦ διαβόλου καί κυβερνήθηκε μέ τήν ἀήτητη δύναμη τοῦ Θεοῦ. «Θεμέλιο», σχολιάζει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «δέν βάζεις τήν ἄμμο, ἀλλά τήν πίστη τήν «ἀρραγῆ», αὐτή ἡ ὁποία δέν ἔχει ρωγμή, τήν ἄθραυστη, τήν ἀκέραιη, τήν ἀκραιφνῆ, γιά νά εἶσαι ἀκλόνητος μέ τήν ἀήττητη δύναμη τοῦ Χριστοῦ σέ ὅλες τίς ἐπιθέσεις τοῦ ἐχθροῦ»[4].
Καί παρακάτω «Τόν σόν οἱ ἐκπλέοντες τῶν δογμάτων ἀγληνόν, Ἐφραίμ Θεόφρον πέλαγος τρικυμιῶν λυτροῦνται ψυχοβλαβῶν καί ζάλης αἱρέσεων ἀνανεύοντες πίστει διασῴζονται». Δηλαδή ὅσοι διαπλέουν τό πέλαγος τό γαληνό τῶν δογμάτων σου, τῶν λόγων σου, Ὅσιε Ἐφραίμ Θεόφρον, γλυτώνουν, λυτροῦνται ἀπό τίς ψυχοβλαβεῖς τρικυμίες καί ἀπό τίς αἱρετικές ζάλες καί διασώζονται μέ τήν πίστη. «Μέ τήν πίστη πού εἶναι σάν πέτρα γερή καί δυνατή», σχολιάζει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «διασώζεται ὁ ἄνθρωπος ἀπό τή ζάλη τῶν αἱρέσεων καί λυτρώνεται ἀπό τίς ψυχοβλαβεῖς τρικυμίες τῆς ζωῆς»[5].
Καί ἀπό τόν κανόνα τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Τιμόθεου «Ποθήσας θερμῶς τῶν ἐφετῶν τό ἀκρότατον καί δι' ἀγαπης συγκραθείς, πόθῳ κατάλληλον ζωήν μετῆλθες, θεόληπτε, δια παντός σοῦ κατοπτέυων τόν ἔρωτα καί τῆς αὐτοῦ θεωρίας πιμπλάμενος». Δηλαδή ἀφοῦ ἐπόθησες μέ θερμότητα τό ἀκρότατον τῶν ἐπιθυμητῶν, καί ἀφοῦ ἀναμίχθηκες καί ἔγινες ἕνα διαμέσου τῆς ἀγάπης, μέ αὐτό πού εἶναι ἡ ἀκρότατη ἀγάπη καί ἐπιθυμία δηλαδή ὁ Θεός, μέ πόθο πολύ τότε κατάφερες καί ἔζησες τήν σωστή ζωή Θεόληπτε καί συνεχῶς κατοπτεύεις καί κατόπτευσες τόν Θεῖον ἔρωτα καί γέμισες μέ τήν θεια θεωρία, μέ τήν θεωρία τοῦ Θεοῦ. Σχολιάζει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, καί λέει δύσκολη εἶναι ἡ λέξη «κατοπτεύω». Τί θά πεῖ; «Παρατηρῶ τί ἀφ' ὑψηλοῦ μετά προσοχῆς, παρακολουθῶ δια τοῦ βλέμματος». Α, πού μέ πήγατε τώρα, λέει ὁ Ὅσιος, νά κοιτάξεις μέ τά πνευματικά σου μάτια μέσα στόν καθρέπτη, στό κάτοπτρο, καί νά ἀφοσιωθείς καί νά αἰσθανθεῖς τί κάνει, γιά παράδειγμα ὁ ἀδερφός σου.
Λοιπόν, θέλω νά κάνουμε λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ἕνα πρόγραμμα μέ προσευχή, μελέτη, μέ καλή ἀνάγνωση κλπ. Νά διαβάζουμε τήν Ἁγία Γραφή, τούς Ἀποστόλους. Ποιόν νομίζετε πιό πολύ; Αὐτόν πού ἀγάπησε περισσότερο τόν Χριστό, τόν Ἀπόστολο Παῦλο. Τί ἑλιγμούς ἔχεις τά λόγια του, τί μεγάλη σοφία! Δέν εἶναι ἁπλῶς λόγια, λέξεις. Νά διαβάζουμε καί τούς Πατέρες. Καί οἱ Πατέρες καί οἱ βίοι τῶν ἁγίων καλοί εἶναι, ἀλλά ὅλα αὐτά μέσα στήν Ἁγία Γραφή ὑπάρχουν. Αὐτή εἶναι τό ἀνώτερο.
Καί μέσα ἀπό αὐτή τήν πνευματική μελέτη δίδασκε ὁ ὅσιος Πορφύριος, ἀνάβει ὁ ἔρωτας πρός τόν Θεό, ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό πού εἶναι καί ἡ πρώτη ἐντολή.
Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
[1] Βίος καί Λόγοι, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Β΄ ἔκδοση, Ἱ.Μ. Χρυσοπηγῆς (στό ἑξῆς: Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου).
[2] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[3] Ὅ.π.
[4] Ὅ.π.
[5] Ὅ.π.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου