Κατ’ ἀρχάς νά ποῦμε ὅτι εἴμαστε μέσα στήν περίοδο πού ἡ Ἐκκλησία μας πανηγυρίζει τήν Ἀνάληψη τοῦ Χριστοῦ μας, ἡ ὁποία εἶναι μιά γιορτή πού περνάει λίγο ἀπαρατήρητη, ἐπειδή εἶναι μέσα στήν βδομάδα, τήν Πέμπτη, καί εἶναι καί ἐργάσιμη μέρα δυστυχῶς, παρόλο πού λεγόμαστε χριστιανικό κράτος! Τώρα βέβαια στήν πράξη πόσο εἴμαστε, ἔχει πολλά ἐρωτηματικά.. Εἶναι πολύ μεγάλη γιορτή καί εἶναι ἡ ὁλοκλήρωση τῆς σωτηρίας καί τῆς σωτήριας οἰκονομίας, τοῦ ἔργου τοῦ Χριστοῦ μας δηλαδή, ὁ Ὁποῖος εἶπε στούς Ἀποστόλους, ὅτι «εἶναι ἀνάγκη Ἐγώ νά ἀπέλθω γιά νά ἔλθει ὁ ἄλλος Παράκλητος, τό Πανάγιο Πνεῦμα, ὁ ἄλλος Παρηγορητής»[1], πού σημαίνει ὅτι καί ὁ Χριστός μας εἶναι παράκλητος, εἶναι παρηγορητής μας! Ἀλλά ὁ ἄλλος παρηγορητής εἶναι τό Πανάγιο Πνεῦμα, τό Ὁποῖο καί τότε ἦταν, ἀλλά ἦρθε κατεξοχήν στήν Πεντηκοστή τελειότερον, ὅπως λένε οἱ Πατέρες, δηλαδή φανερώθηκε στόν μέγιστο θά λέγαμε βαθμό. Καί πρίν ὑπῆρχε, καί στήν Παλαία Διαθήκη ὑπῆρχε, ἀλλά ἀμιδρῶς. Καί μετά τήν Ἀνάσταση ὑπῆρχε ἐκτυπώτερον, κάπως πολύ φανερότερο, καί τελειότερα στήν Πεντηκοστή, ὅπου πλέον οἱ Ἀπόστολοι ὄχι ἁπλῶς κοινωνοῦν, ἀλλά ἑνώνονται στό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Γίνονται πλέον μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αὐτό πού γίνεται καί μέ μᾶς στήν προσωπική μας Πεντηκοστή, πού εἶναι τό Ἅγιο Βάφτισμα καί τό Ἅγιο Χρίσμα. Στό Ἅγιο Χρίσμα παθαίνουμε αὐτό πού ἔπαθαν καί οἱ Ἀπόστολοι τήν Πεντηκοστή. Εἶναι ἡ προσωπική μας Πεντηκοστή, δηλαδή ἡ θέωση. Αὐτό παθαίνουμε, γιατί ἄς ποῦμε δέν γίνομαστε ἐμεῖς μέ τήν θέλησή μας, μέ τή δική μας ἐνέργεια θεοί, ἀλλά πάσχουμε τήν θέωση. Δηλαδή ὁ Θεός τό θέλει καί μᾶς θεώνει δωρεάν. Καί ἐκεῖνο πού καλούμαστε ἐμεῖς ὡς χριστιανοί, εἶναι νά φανερώνουμε αὐτή τήν θέωση. Νά τήν φυλάξουμε, νά μήν προδώσουμε τόν θησαυρό, ὅπως λέει ὁ Ἅγιος Νικόλαος ὁ Καβάσιλας, καί νά τήν φανερώνουμε μέ τήν ζωή μας. Καί βλέπετε ὅτι ὁ Χριστός μας πού εἶναι ὁ Θεάνθρωπος, εἶναι ἡ Θεία φύση ἑνωμένη μέ τήν ἀνθρώπινη στήν ὑπόσταση τοῦ Λόγου, εἶναι ὁ νικητής διά τοῦ Ὁποίου νικοῦμε κι ἐμεῖς, ἄν κανείς δηλαδή ἑνωθεῖ μέ τόν Χριστό, καί μπορεῖ νά εἶναι ἑνωμένος, ὁ νοῦς του νά εἶναι ἑνωμένος συνεχῶς μέ τόν Χριστό, νικάει κι αὐτός. Καί ὅπως ὁ Χριστός τώρα εἶναι στά δεξιά τοῦ Πατρός, μέ τό σῶμα Του!.. Αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό, μέ τό σῶμα Του, μέ τό ἀνθρώπινο σῶμα εἶναι ὁ Χριστός μας τώρα, ἔτσι μποροῦμε κι ἐμεῖς. Γι’ αὐτό τό ἔχει πεῖ στήν Ἀποκάλυψη, ὅτι «θά σᾶς δώσω νά καθίσετε μαζί Μου, στόν θρόνο Μου»[2]! Ὁπότε καταλαβαίνουμε ἐδῶ καί τήν ἀξία τῆς ὕλης (καί τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος), ἡ ὁποία καλεῖται νά θεωθεῖ καί νά καθίσει στόν θρόνο τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό καί τό σῶμα μας δέν εἶναι κάτι ἁμαρτωλό, κάτι ξέρω ’γώ πονηρό, κάτι πού εἶναι ἄς τό ποῦμε ἀπορριπτέο. Ἀλλά εἶναι κάτι πού δοξάζεται καί καλεῖται νά θεωθεῖ μέσα στήν Ἐκκλησία καί πρέπει μέ πολύ σεβασμό νά τό ἀντιμετωπίζουμε.
Αὐτά ἔτσι λίγα γιά τήν γιορτή πού χτές γιορτάσαμε καί συνεχίζουμε νά τήν γιορτάζουμε γιά ἀρκετές ἡμέρες. Καί νά ἔρθουμε στό θέμα μας, τό ὁποῖο εἶναι αὐτό πού εἴχαμε ξεκινήσει ἐδῶ καί ἀρκετές ἑβδομάδες, σχετικό μέ τήν οἰκογένεια καί μέ τό πῶς μπορεῖ νά λειτουργήσει σωστά μιά οἰκογένεια, ποιοί εἶναι οἱ παράγοντες οἱ ὁποῖοι συμβάλλουν στό νά λειτουργήσει σωστά μιά οἰκογένεια καί ποιοί εἶναι οἱ παράγοντες οἱ ἀπαραίτητοι γιά τήν σωστή ἀγωγή τῶν παιδιῶν. Βεβαίως καθοριστικό ρόλο παίζουνε οἱ γονεῖς. Καί ἔλεγε χαρακτηριστικά ὁ π. Πορφύριος, ὅτι ἡ λύση ὅλων τῶν προβλημάτων τῶν παιδιῶν εἶναι ὁ ἐξαγιασμός τῶν γονέων. Καί ἐκεῖνο πού κατεξοχήν ἁγιάζει τόν ἄνθρωπο, καί ἑπομένως καί τούς γονεῖς, εἶναι δύο ἀρετές: ἡ ταπείνωση καί ἡ ἀγάπη∙ γιά τίς ὁποῖες αὐτές, ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος, ὅτι εἶναι ἡ συχνότητα τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή ἄν θέλεις νά συντονιστεῖς μέ τόν Θεό, νά πιάσεις ἐπαφή ὅπως λέμε, πρέπει νά εἶσαι κι ἐσύ σ’ αὐτή τήν συχνότητα, τῆς ταπείνωσης καί τῆς ἀγάπης. Τότε πιάνεις τήν συχνότητα τοῦ Θεοῦ, τότε μπορεῖς νά κοινωνήσεις μέ τόν Θεό δηλαδή. Καταλαβαίνει κανείς, ὅταν εἶναι θυμωμένος, ὅταν εἶναι ὑπερήφανος, ὅταν ἔχει μιά ἀντιπάθεια μέσα του, δέν μπορεῖ νά κοινωνήσει μέ τόν Θεό. Καί τό βλέπει κανείς, ὅταν πάει νά προσευχηθεῖ, δέν μπορεῖ νά προσευχηθεῖ. Τό βλέπει, ὅταν κοιτάξει μέσα του, στήν ταραχή πού ἔχει. Γιατί ἔχει χάσει τήν ἀγάπη καί τήν ταπείνωση. Ἔλεγε ὁ π. Πορφύριος ὅτι, πολλοί λένε ὅτι ἡ χριστιανική ζωή εἶναι δυσάρεστη καί δύσκολη. Τό λένε δυστυχῶς, καί ἄνθρωποι πού ἔρχονται καί ἐδῶ ἀκόμα, στίς συνάξεις, μοῦ τό λένε «πάτερ, δύσκολα αὐτά πού μᾶς λές, πολύ δύσκολα..»! Ἐγώ ὅμως, λέει ὁ Γέροντας Πορφύριος, λέω ὅτι ἡ χριστιανική ζωή εἶναι εὐχάριστη καί εὔκολη. Καί αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια: ὅτι εἶναι καί εὐχάριστη καί εὔκολη! Ἀλλά ἀπαιτεῖ δύο προϋποθέσεις: ταπείνωση καί ἀγάπη. Πρέπει νά ἔχεις αὐτά τά δύο πράγματα γιά νά χαρεῖς τήν χριστιανική ζωή. Ἄν δέν ἔχεις ταπείνωση καί ἀγάπη, φυσικά μετά εἶναι πολύ δύσκολη καί πολύ δυσάρεστη, γιατί δέν θά σοῦ ἱκανοποιήσει τά σαρκικά σου θελήματα. Δέν θά σοῦ ἱκανοποιήσει τήν φιλαρχία, δέν θά σοῦ ἱκανοποιήσει τήν τάση γιά ἐξουσία πού ἔχεις καί θέλεις νά ἐξουσιάζεις τούς ἄλλους. Δέν θά σοῦ τά ἱκανοποιήσει αὐτά ὁ χριστιανισμός. Ἄν γι’ αὐτό τό θεωρεῖς δύσκολο, ἐντάξει.. εἶναι δύσκολο, βέβαια! Μᾶλλον εἶναι ἀκατόρθωτο, γιατί δέν εἶναι πλέον χριστιανισμός αὐτό πού ζητᾶς ἐσύ, ἤ ἐσύ προσπαθεῖς νά συμβιβάσεις, νά ἔχεις καί ἐξουσία, νά εἶσαι καί χριστιανός. Νά ἔχεις καί ἐγωισμό, νά εἶσαι καί χριστιανός. Νά ἔχεις καί ἱκανοποίηση τῆς σάρκας, τῆς ἁμαρτίας, καί νά εἶσαι καί χριστιανός. Ἔ, δέν γίνεται αὐτό, βέβαια! Αὐτό εἶναι ὄχι πάρα πολύ δύσκολο, εἶναι ἀκατόρθωτο. Εἶναι ἀδύνατο, νά ἔχεις φῶς καί σκοτάδι δηλαδή μαζί. Δέν γίνεται. Μετά ζεῖς μιά σχιζοφρένεια.
Ἔλέγε ὁ π. Παΐσιος: «Σέ ἕνα λεπτό μέσα μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά γίνει Ἄγγελος ἤ ταγκαλάκι». Γιατί κανείς νομίζει ὅτι ἔχει χρόνια πού θά πρέπει νά ἀγωνιστεῖ. Ὄχι! Σοῦ λέει, σέ ἕνα λεπτό μέσα μπορεῖς νά ἁγιάσεις, νά γίνεις ἄγγελος, ἤ νά εἶσαι διάβολος, νά εἶσαι στά καταχθόνια! «Πῶς; (συνεχίζει) Μέ τήν ταπείνωση ἤ τήν ὑπερηφάνεια»[3]. Πράγματι. Δηλαδή κανείς ἕνα τέστ νά κάνει, καί τώρα δηλαδή μέσα σας νά κάνετε ἕναν καλό λογισμό, ἕναν ταπεινό λογισμό ἄς ποῦμε, βλέπει κανείς ἀμέσως πῶς ἔρχεται μιά εἰρήνη στήν ψυχή. Μιά πρόγευση τοῦ παραδείσου εἶναι αὐτό. Ἡ ταπείνωση εἶναι πού τραβάει τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί ζεῖς καί γίνεσαι ἄγγελος, ἅμα τό κάνεις αὐτό συνέχεια. Γίνεσαι ἄγγελος! Τήν στιγμή πού τό κάνεις, εἶσαι ἄγγελος ἐκείνη τήν ὥρα! Νά πιστέψεις ὅτι εἶσαι ὁ πιό ἁμαρτωλός ἄνθρωπος στόν κόσμο, χειρότερος ἀπ’ ὅλους! Ἀμέσως ἔρχεται μιά γλυκιά εἰρήνη καί ἠρεμία μέσα σου. Αὐτό εἶναι ὁ Θεός! Καί ἀντίθετα, ὅταν κάνεις ἕναν ὑπερήφανο λογισμό, ἄς ποῦμε πεῖς, γιατί μοῦ φέρονται ἔτσι;.. νά διεκδικήσω τά δικαιώματά μου, νά τούς δείξω ἐγώ ποιός εἶμαι, ἀμέσως νιώθεις τό ἀντίθετο, μιά πρόγευση τῆς κόλασης, μιά ταραχή, ἕνα ἄγχος, ἕνα σφύξιμο, μιά ἀγωνία καί ἕνα ἀπαίσιο πράγμα.
«Ὁ εὐκολότερος τρόπος γιά νά σωθοῦμε», συνεχίζει ὁ Γέροντας, «εἶναι ἡ ἀγάπη καί ἡ ταπείνωση»[4]. Καί βλέπετε ἄς ποῦμε, πόσο μᾶς ἀναπαύει καί μόνο ἡ ἰδέα τῆς ἀγάπης! Καί ὅλοι μιλᾶνε γιά ἀγάπη.. ἀλλά βέβαια κανείς δέν ζεῖ τήν σωστή ἀγάπη. Ἀλλά τέλος πάντων, ἄν τό ζούσαμε ἔστω καί λίγο, πόσο διαφορετικός θά ἦταν ὁ κόσμος! Ἀλλά συνήθως ζοῦμε τά κακέκτυπα τῆς ἀγάπης, ζοῦμε μιά φίλαυτη ἀγάπη. Δηλαδή ζητᾶμε καί τήν ἀνταπόδοση ἀπό τόν ἄλλον. Κι αὐτό βέβαια δέν εἶναι ἀγάπη, εἶναι μιά ἐμπορική σχέση.
«Γι' αὐτό ἀπό τήν ἀγάπη καί τήν ταπείνωση νά ἀρχίσουμε», λέει ὁ Γέροντας, «καί μετά νά προχωρήσουμε στά ἄλλα». Νά τά βάλεις αὐτά σάν θεμέλιο, ν΄ ἀγαπήσεις τήν ταπείνωση. «Πολλές φορές ζητᾶμε ἀπό τόν Θεό τό ἕνα καί τό ἄλλο καί Ἐκεῖνος δέν μᾶς ἀπαντάει στό αἴτημά μας. Γιά ν’ ἀπαντήσει ὁ Θεός στό αἴτημά μας καί νά δώσει ὅ,τι Τοῦ ζητᾶμε, πρέπει πρῶτα ἀπ' ὅλα νά ἔχουμε ταπείνωση, τήν ὁποία ἐμεῖς δέν ἔχουμε»[5]. Βλέπετε πόσο ἁπλά εἶναι τά πράγματα! Νομίζουμε ὅτι ἔχουμε νά κάνουμε κάτι πολύ μεγάλο γιά νά πετύχουμε σάν χριστιανοί. Καί σάν γονεῖς, ἄν θέλετε, γιατί αὐτά τά λέμε τώρα σάν μιά προετοιμασία γιά τήν οἰκογένεια. Κι ἄν ἰσχύουν γιά ὅλους τούς χριστιανούς, κατεξοχήν ἰσχύουν γι’ αὐτούς πού ἑτοιμάζονται γιά οἰκογένεια, νά γίνουν γονεῖς, νά ἔχουν δηλαδή ταπείνωση καί ἀγάπη. Γιατί καλεῖσαι μέσα στήν οἰκογένεια νά ἐξασκεῖς αὐτά τά δύο πράγματα. Ἕνας πού θέλει νά γίνει πατέρας καί δέν ἔχει ταπείνωση, δέν θά μπορεῖ νά στεριώσει οἰκογένεια, νά ταπεινωθεῖ στήν σύζυγό του, νά ταπεινωθεῖ στά παιδιά του, στά πεθερικά του, στούς ἐργοδότες του. Θά τά τινάξει ὅλα στόν ἀέρα μέ τήν παραμικρή ἄς ποῦμε ἀπαξίωση πού θά δεχθεῖ. Γιατί ὁ ἄλλος θά σέ ἀπαξιώσει, θά σέ βρίσει, θά σέ ἀδικήσει, μιά κουβέντα παραπάνω πού λέει ὁ λόγος! Λοιπόν, ἅμα ἔχεις ὑπερηφάνεια; Θά τά τινάξεις ὅλα ἀμέσως στόν ἀέρα, θά τά διαλύσεις, καί τήν οἰκογένεια καί ὅλα. Κι ἄν δέν ἔχεις πάλι ἀγάπη, θά γίνει κόλαση μετά τό σπίτι, ἅμα κοιτᾶς πῶς νά τά φορτώσεις ὅλα στήν σύζυγό σου, νά κάνει αὐτή τίς δουλειές ξέρω ’γώ, νά βροῦμε ἕναν τρόπο ἐμεῖς νά λουφάρουμε, ὅπως λέγαμε καί στόν στρατό. Ἄν δέν ἔχεις ἀγάπη στό παιδί, οὔτε ὑπομονή θά ἔχεις μετά οὔτε τίποτα.
«Ὅλοι μας, μικροί καί μεγάλοι», συνεχίζει ὁ Γέροντας Παΐσιος, «ἔχουμε πολύ ἐγωισμό καί δέν δεχόμαστε ὑπόδειξη καί παρατήρηση. Ὅλα τά γνωρίζουμε, εἴμεθα ὅλοι σοφοί». Τό λέει εἰρωνικά. Ἀλλά δυστυχῶς ὑπάρχει αὐτό τό πνεῦμα μέσα μας. «Ὅταν μᾶς κυριεύει ὁ ἐγωισμός, μικρό θέμα, μεγάλος καυγάς». Καί μέ τό παραμικρό δηλαδή γίνεται ἕνας μεγάλος καυγάς. «Ἀνοίγουμε τήν πόρτα στόν σατανᾶ, μπαίνει μέσα στήν οἰκογένεια καί τήν διαλύει. Ὅ,τι βλέπετε κι ἀκοῦτε ἐκείνη τήν στιγμή, μήν κάνετε παρατήρηση, γιατί αὐτό δέν βοηθάει, ἀνάβει περισσότερο τήν φωτιά. Μόνο κάμετε λίγη ὑπομονή, λίγη προσευχή, κι ὅταν ἠρεμήσει ὁ ἄλλος, θά ὑπάρξει συνεννόηση. Ὁ ψαράς δέν βγαίνει νά ψαρέψει μέ φουρτούνα, περιμένει νά γαληνέψει ἡ θάλασσα. Μεγάλη ταπείνωση εἶναι ἡ ἁπλότητα»[6]. Βλέπεις ὅτι ὁ σύζυγός σου, ἡ σύζυγός σου ἄς ποῦμε, ἔχει τά νεῦρα της, ἀρχίζει θυμώνει, λέει ξέρω’γώ.. ἐκεῖ δέν πρέπει νά μιλήσεις. Ἤ ἀκόμα καί τό παιδί σου. Ἤ ὁ πατέρας ξέρω’γώ, ἡ μητέρα σου, ἡ πεθερά σου, ὁποιοσδήποτε πού εἶναι κοντά σου καί ἔχει χάσει τόν ἔλεγχο. Δέν ὠφελεῖ νά μιλήσεις. Ἐκεῖ δέν πρέπει νά πεῖς τίποτα. Γιατί ὅ,τι καί νά πεῖς, θά ἐρεθιστεῖς περισσότερο. Ἐκεῖ ὠφελεῖ νά κάνεις ὑπομονή καί προσευχή. Κι ἄν θέλεις νά πεῖς κάτι, νά πεῖς, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με. Πές το καί δυνατά! Ἀκούγοντάς το ὁ ἄλλος, μπορεῖ νά συνετιστεῖ, νά ἔρθει λίγο εἰς ἑαυτόν!
Ἡ ἀγάπη μεταξύ τῶν συζύγων εἶναι ἀπαραίτητη, ἔλεγε πάλι ὁ Ἅγιος Παΐσιος σχετικά μέ αὐτό τό θέμα τῆς ἀγάπης. Εἶναι ἕνα περιστατικό ἔτσι χαριτωμένο, γιά νά διδάξει πῶς τά ἀνδρόγυνα μεταξύ τους πρέπει νά ἔχουν ἀγάπη. «- Ἔγραψες Γερόντισσα, εὐχές στόν Δημήτρη πού παντρεύεται; - Ἔγραψα, Γέροντα. - Φέρε τήν κάρτα νά συμπληρώσω κι ἐγώ». Καί γράφει ὁ Γέροντας: «Ὁ Χριστός καί ἡ Παναγία μαζί σας». Γράφει τώρα σέ ἕνα νιόπαντρο ζευγάρι. «Σοῦ δίνω εὐλογία, Δημήτρη, (στόν σύζυγο), νά μαλώνεις μέ ὅλον τόν κόσμο, ἐκτός ἀπό τήν Μαρία (τήν γυναίκα σου δηλαδή). Τό ἴδιο καί στήν Μαρία!»[7]. Δίνω εὐλογία νά μαλώνει μέ ὅλο τόν κόσμο ἐκτός ἀπό τόν Δημήτρη!
«Γιά νά δῶ, θά καταλάβουν τί ἐννοῶ; Μέ ρώτησε κάποιος: «Γέροντα, τί ἑνώνει περισσότερο τόν ἄνδρα μέ τήν γυναίκα;». «Ἡ εὐγνωμοσύνη», τοῦ λέω. Ό ἕνας ἀγαπάει τόν ἄλλον γι' αὐτό πού τοῦ χαρίζει. Ἡ γυναίκα δίνει στόν ἄνδρα τήν ἐμπιστοσύνη, τήν ἀφοσίωση, τήν ὑπακοή. Ό ἄνδρας δίνει στήν γυναίκα τήν σιγουριά ὅτι μπορεῖ νά τήν προστατέψει. Ἡ γυναίκα εἶναι ἡ ἀρχόντισσα τοῦ σπιτιοῦ, ἀλλά καί ἡ μεγάλη ὑπηρέτρια∙ ὁ ἄνδρας εἶναι ό κυβερνήτης τοῦ σπιτιοῦ, ἀλλά καί ό χαμάλης»[8]. Βλέπετε; Ταπείνωση μαζί καί ἀγάπη καί εὐγνωμοσύνη. Ὅταν κανείς ἔχει εὐγνωμοσύνη ἀπέναντι στόν ἄλλον γιά αὐτά πού τοῦ χαρίζει ὁ ἄλλος -καί εἴπαμε τί χαρίζει ὁ ἕνας στόν ἄλλον-, μετά δένονται πολύ περισσότερο μεταξύ τους.
«Μεταξύ τους τά ἀνδρόγυνα πρέπει νά ἔχουν τήν ἐξαγνισμένη ἀγάπη, γιά νά ἔχουν ἀλληλοπαρηγοριά καί νά μποροῦν νά κάνουν καί τά πνευματικά τους καθήκοντα. Γιά νά ζήσουν ἁρμονικά, χρειάζεται νά βάλουν ἐξαρχῆς ὡς θεμέλιο τῆς ζωῆς τους τήν ἀγάπη, τήν ἀκριβή ἀγάπη, πού βρίσκεται μέσα στήν πνευματική ἀρχοντιά, στήν θυσία, καί ὄχι τήν ψεύτικη, τήν κοσμική, τήν σαρκική»[9]. Ἡ πραγματική ἀγάπη ἔχει μέσα της θυσία, δηλαδή εἶναι ἀνιδιοτελής. Καί ὁ ἄλλος δίνει χωρίς νά ζητάει ἀνταπόδοση. Κι αὐτό ἰσχύει γενικῶς στή ζωή μας, ὄχι μόνο μέσα στήν οἰκογένεια. Γενικῶς. Ὁ ἄλλος ἄς ποῦμε πάει νά γίνει μοναχός. Καί ἐκεῖ πρέπει νά ἔχει θυσιαστική ἀγάπη. Γιατί ἐνδεχομένως ὁ ἄλλος, ὁ ἀπέναντί του, ὁ Γέροντάς του ἀκόμα, ἤ ὁ ἄλλος ὁ συμμοναστής του, μέ ἐκείνους ἔχουμε τό πρόβλημα, ἔτσι; Ὁ Γέροντας κατά κανόνα φέρεται πολύ σωστά ἀπέναντί σου. Ἀλλά ἔχεις τούς ἀδελφούς, οἱ ὁποῖοι θά σοῦ χώνονται. Καί ἐκεῖ πρέπει νά μάθεις νά θυσιάζεσαι. Θά πρέπει νά ἀγαπᾶς ἀκόμα κι ἄν ὁ ἄλλος δέν σ’ ἀγαπάει.
Τό ἴδιο καί στόν γάμο. Μπορεῖ νά ξεκινήσουν ὅλα καλά, μέ ἀγάπες καί λουλούδια, καί μετά στήν πορεία νά σέ μισήσει ἄς ποῦμε ἤ νά ψυχρανθεῖ ἡ ἀγάπη τοῦ ἄλλου πρός ἐσένα. Λοιπόν, ἐσύ τί θά κάνεις; Θά πεῖς, τό διαλύουμε; Ἀπαγορεύεται αὐτό. Πρέπει νά συνεχίσεις νά τόν ἀγαπᾶς, νά τήν ἀγαπᾶς. Ἄν ἔχεις ὅμως τήν ψεύτικη, τήν κοσμική, τήν σαρκική ἀγάπη, πού λέει ἐδῶ ὁ Γέροντας, θά πεῖς, δέν γίνεται, τό διαλύουμε. Τό ἴδιο θά πεῖ καί ὁ ἄλλος πού εἶναι στό μοναστήρι, ἐδῶ δέν μ’ ἀγαπᾶνε, δέν μέ θέλουν, σηκώνομαι καί φεύγω! Γιατί δέν ἔχει τήν σωστή ἀγάπη. Ἐνῶ, ἄν διαβάσετε τήν Ἁγία Ἰσιδώρα τήν σαλή, πού γιορτάζαμε πρίν λίγες μέρες, ὑπηρετοῦσε ὅλες, ἐνῶ ὅλες τήν κορόιδευαν, τήν ἔβριζαν, τήν καρπάζωναν, τήν εἶχαν γιά παιχνιδάκι, γιά νά διασκεδάζουν μαζί της, καί σχεδόν οὔτε φαγητό δέν τῆς δίνανε! Κι αὐτή συνέχιζε νά τίς ὑπηρετεῖ ὅλες μέ ἀπόλυτη σιωπή, μέ συνεχή προσευχή καί μέ ἀνυπόκριτη ἀγάπη. Γιατί εἶχε πιάσει τό νόημα, τί σημαίνει χριστιανισμός, τί σημαίνει Χριστός. Σημαίνει ν’ ἀγαπᾶς αὐτούς πού δέν σ’ ἀγαπᾶνε. Αὐτός εἶναι ὁ χριστιανισμός.
«Ἄν ὑπάρχει ἀγάπη, θυσία, πάντα ἔρχεται ὁ ἕνας στήν θέση τοῦ ἄλλου, τόν καταλαβαίνει, τόν πονάει»[10]. Νά, σήμερα γιατί δέν μποροῦν νά καταλάβουν οἱ ἄνθρωποι ὁ ἕνας τόν ἄλλον; Δέν μποροῦμε.. δέν ὑπάρχει συνεννόηση. Οὔτε στίς ἐργασίες, στίς ἐργασιακές σχέσεις ὑπάρχει οὔτε στίς οἰκογένειες ὑπάρχει συνεννόηση οὔτε καί στά μοναστήρια πολλές φορές! Γιατί δέν μπαίνει ὁ ἕνας στή θέση τοῦ ἄλλου. Μά πῶς θά μπεῖ στήν θέση τοῦ ἄλλου, ὅταν δέν ὑπάρχει αὐτή ἡ χριστιανική ἀγάπη καί ὑπάρχει τό κοσμικό πνεῦμα, πού εἶναι μία ἐμπορική σχέση; Δῶσε μου γιά νά σοῦ δώσω∙ δέν μοῦ δίνεις, δέν σοῦ δίνω! Αὐτό εἶναι τελείως ξένο γιά τόν χριστιανισμό.
«Ὅταν παίρνει κανείς τόν πλησίον του στήν πονεμένη του καρδιά, παίρνει τότε μέσα του τόν Χριστό, ὁ Ὁποῖος τόν γεμίζει καί πάλι μέ τήν ἀνέκφραστη ἀγαλλίασή Του». Βλέπεις, ὅταν προσλαμβάνεις τόν πλησίον ἀγαπητικά, προσλαμβάνεις τόν Χριστό. Εἶναι τρόπος νά ἑνωθεῖς μέ τόν Χριστό ἡ ἀγάπη. «Ὅταν ὑπάρχει ἀγάπη, καί μακριά νά βρεθεῖ ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλον, ἄν οἱ περιστάσεις τό ἀπαιτήσουν, κοντά θά βρίσκεται, γιατί τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ δέν τήν χωρίζουν ἀποστάσεις. Ὅταν ὅμως, Θεός φυλάξει, τά ἀνδρόγυνα δέν ἔχουν ἀγάπη μεταξύ τους, μπορεῖ νά βρίσκονται κοντά, ἀλλά στήν πραγματικότητα βρίσκονται μακριά. Γι' αὐτό πρέπει νά προσπαθήσουν νά διατηρήσουν σέ ὅλη τήν ζωή τους τήν ἀγάπη, νά θυσιάζεται ὁ ἕνας γιά τόν ἄλλον»[11]. Καί ξαναλέω, τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τά μοναστήρια καί γιά τήν κοινωνία, ὅπου καί νά ’σαι. Μπορεῖ νά εἶσαι ἀνύπαντρος μέσα στόν κόσμο. Πάλι κάποια στιγμή θά ἔρθεις σέ μία, πῶς νά τό ποῦμε;.. θά ἀντιμετωπίσεις τόν ἄλλον σέ μιά σχέση, μέσα στήν ἐργασία, στόν δρόμο, στήν πολυκατοικία πού ζεῖς. Λοιπόν, ἄν δέν ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀγάπη, ἴδια κόλαση θά εἶναι πάλι. Ἀλλά πολύ περισσότερο κόλαση εἶναι ὅταν τόν ἔχεις δίπλα σου 24 ὧρες, ὁ σύζυγός σου, ἡ σύζυγός σου, ἤ εἶναι ὁ ἀδελφός σου γιά τό μοναστήρι. Ἀλοίμονο ἄν δέν μποροῦμε νά τά βροῦμε! Εἶναι γιατί λείπει αὐτή ἡ ἀγάπη.
«Ἡ σαρκική ἀγάπη ἑνώνει ἐξωτερικά τούς κοσμικούς ἀνθρώπους τόσο μόνο, ὅσο ὑπάρχουν κοσμικά προσόντα, καί τούς χωρίζει ὅταν αὐτά χαθοῦν, ὁπότε καί αὐτοί ὁδηγοῦνται στήν ἀπώλεια»[12]. Πόσο δίκαιο ἔχει ἐδῶ ὁ Γέροντας! Σαρκική ἀγάπη ἐννοεῖ τούς ἀνθρώπους τούς κοσμικούς. Ἀγαπάει ὁ ἕνας τόν ἄλλον σαρκικά, γιατί παίρνει ἀπό τόν ἄλλον, ἔχει ὠφέλεια ἀπό τόν ἄλλον. Καί ὅταν αὐτά τά ὠφέλη σταματήσουν, τόν πετάει.
«Ὅταν ὑπάρχει ἡ πνευματική, ἡ ἀκριβή ἀγάπη, ἄν τυχόν ό ἕνας ἀπό τούς συζύγους χάσει τά κοσμικά του προσόντα, αὐτό ὄχι μόνο δέν τούς χωρίζει, ἀλλά τούς ἑνώνει περισσότερο»[13]. Γιά τόν ἄλφα ἤ βήτα λόγο μπορεῖ ὁ ἕνας ἀπό τούς δύο νά γίνει ἀνάπηρος, ἄς ποῦμε. Λοιπόν τί θά κάνεις; Θά τόν χωρίσεις, θά τήν χωρίσεις; Θά πρέπει νά τήν ὑπηρετεῖς μιά ζωή! Ἐκεῖ φαίνεται τί εἴδους ἀγάπη εἶχαν. Ἄν ἦταν πνευματική ἤ ἄν ἦταν σαρκική. Ἤ ἐνδεχομένως δέν θά μπορεῖ νά ἐργαστεῖ γιά κάποιον λόγο.
«Ὅταν ὑπάρχει μόνο ἡ σαρκική ἀγάπη, τότε, ἄν λ.χ. ἡ γυναίκα μάθει ὅτι ό σύντροφός της κοίταξε κάποια ἄλλη, τοῦ πετάει βιτριόλι καί τόν τυφλώνει. Ἐνῶ, ὅταν ὑπάρχει ἡ ἁγνή ἀγάπη, τόν πονάει πιό πολύ καί κοιτάζει μέ τρόπο πῶς νά τόν φέρει πάλι στόν σωστό δρόμο. Ἔτσι ἔρχεται ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ»[14]. Τί ὡραῖο εἶναι αὐτό! Λέει, μέ πρόσβαλλε.. θά τόν χωρίσω, ἀμέσως! Αὐτό σημαίνει σαρκική ἀγάπη. Δέν τόν πονᾶς σάν ψυχή τόν ἄλλον. Ἤ ἀντίστοιχα, ὁ ἄνδρας τήν γυναίκα. Μπορεῖ νά πέσει στό λάθος ἡ γυναίκα. Ἀμέσως θά τήν χωρίσεις; Ἄν ἔχεις πνευματική ἀγάπη, θά κάνεις ὑπομονή καί θά ’ρθεῖ ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ μέσα ἀπ’ αὐτό. Ἡ πνευματική ζωή φέρνει τήν εὐτυχία στόν γάμο. Γιατί πράγματι ὑπάρχει εὐτυχία στόν γάμο, ἀλλά ὅταν ζοῦνε πνευματικά οἱ δύο σύζυγοι.
Ἔλεγε ὁ π. Πορφύριος: «Μόνο ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ, μόνο ἡ ἀληθινή ἀγάπη μας, πού θυσιάζεται μυστικά γιά τούς ἄλλους, μπορεῖ νά σώσει καί τούς ἄλλους καί μᾶς». Μόνο ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ! «Ἡ ἀγάπη χρειάζεται θυσίες. Νά θυσιάζουμε ταπεινά κάτι δικό μας, πού στήν πραγματικότητα εἶναι τοῦ Θεοῦ». Νομίζουμε ὅτι θυσιάζουμε κάτι δικό μας, ἐνῶ δέν εἶναι δικό μας. Τί ἔχουμε δικό μας; Τίποτα! «Τί ἔχεις ὅ οὐκ ἔλαβες;»[15], λέει ὁ Ἀπόστολος. Καί τό σῶμα μας δέν εἶναι δικό μας. Δῶρο τοῦ Θεοῦ εἶναι, καί ἡ ψυχή μας. Τίποτα δέν εἶναι δικό μας. Τά ἀγαθά πού ἔχουμε τοῦ Θεοῦ εἶναι. Ἑπομένως, δέν κάνουμε κάτι. Οὐσιαστικά τοῦ Θεοῦ πράγματα δίνουμε. «Εὐτυχία μέσα στόν γάμο ὑπάρχει, ἀλλά ἀπαιτεῖ μία προϋπόθεση», λέει ὁ π. Πορφύριος, «νά ἔχουν ἀποκτήσει οἱ σύζυγοι πνευματική περιουσία, ἀγαπώντας τόν Χριστό καί τηρώντας τίς ἐντολές Του. Ἔτσι θά φτάσουν νά ἀγαπιοῦνται ἀληθινά μεταξύ τους καί νά εἶναι εὐτυχισμένοι»[16]. Βλέπετε πώς λέει ὁ Γέροντας; Νά ἔχουν ἀποκτήσει ἤδη πνευματική περιουσία. Προσέξτε, αὐτό ἔχει μεγάλη σημασία. Δηλαδή, ἄν πᾶς ἐκεῖ καί δέν ἔχεις τίποτα πνευματικό, εἶναι πολύ δύσκολο νά προχωρήσεις μέσα στόν γάμο. Γιατί ὁ γάμος εἶναι καμίνι Βαβυλῶνος. Πῶς ἦταν οἱ Τρεῖς Παίδες μέσα στό καμίνι καί δέν κάηκαν! Γιατί ἤτανε ἅγιοι, ἤτανε ἐγκρατεῖς, ἤτανε προσευχόμενοι. Εἴχανε πνευματική περιουσία δηλαδή. Τό ἴδιο εἶναι καί ὁ γάμος. Καλεῖσαι ἐκεῖ νά ταπεινωθεῖς, νά πλύνεις τά πόδια τοῦ ἄλλου, νά τόν ὑπομείνεις στίς ἀδυναμίες του, νά τόν ὑπηρετήσεις, νά τόν ἀγαπήσεις ἀνεξάρτητα ἐάν σέ ἀγαπάει ἤ ὄχι. Κι αὐτό θέλει ἕνα μπακράουντ, θέλει κάποιες (μπαγκάζια ἔλεγε κάποιος) ἀποσκευές πνευματικές νά ἔχεις μαζί σου, δηλαδή κάποια ἀποθέματα. Γι’ αὐτό χρειάζεται μιά προετοιμασία. Οἱ ἄνθρωποι δυστυχῶς πᾶνε στόν γάμο τελείως ἀνέτοιμοι. Γι’ αὐτό καί ἀποτυγχάνουν. Γι’ αὐτό λέει ἐδῶ ὁ Γέροντας, πρέπει νά ἔχουνε μιά πνευματική περιουσία, ἀγαπώντας τόν Χριστό καί τηρώντας τίς ἐντολές Του. Γιατί ἔτσι ἀποκτιέται ἡ περιουσία ἡ πνευματική, μέ τό νά ἀρχίσει κανείς νά τηρεῖ τίς ἐντολές, νά κάνει ὑπακοή στόν Θεό. Καί ἔτσι μετά θά ἀγαπηθοῦνε καί ἀληθινά μεταξύ τους καί θά γίνουν εὐτυχισμένοι.
Κάποτε «μιά κυρία πῆγε στόν πατέρα Πορφύριο καί ρωτοῦσε τί νά κάνει μέ τόν σύζυγο της, ὁ ὁποῖος ἤτανε κακός. Κι ὁ Γέροντας τῆς ἔλεγε: ἄν γίνεις ἐσύ καλή χριστιανή, μέ τό καλό σου παράδειγμα καί μέ τήν ἁγιότητά σου, σιγά-σιγά θά τόν συγκινήσεις καί θά τόν φέρεις στό φιλότιμο καί θά γίνει κι ἐκεῖνος καλός. Ἐδῶ ἀκριβῶς γίνεται τό μεγάλο σφάλμα, ὅτι δέν χρησιμοποιοῦμε τήν εὐγένεια καί τήν χριστιανική καλοσύνη, τά δυνατά αὐτά μεγάλα κλειδιά, γιά νά ἐπηρεάσουμε τούς ἄλλους. Ἐάν ἐσύ εἶσαι καλή κι ἁγία, εἶναι ἀδύνατο τελικά νά μήν ἐπηρεασθεῖ κι ὁ σύζυγός σου πρός τήν ἴδια ἐξευγενισμένη κατάσταση. Τί σπουδαία γυναίκα ἔχω ἐγώ, θά σκέπτεται. Ἕνας κακός, ποτέ δέν εἶναι ἀρκετός, γιά νά γίνει ἕνας καυγάς»[17]. Κι αὐτό, ξέρετε, ἔχει ἐπαληθευτεῖ πολλές φορές, πού λέει ὁ Γέροντας.
Ἔχω ὑπόψη μου μία περίπτωση. Ἡ γυναίκα ἤτανε θρήσκα, ὅπως λέει ὁ λαός. Κάθε πρωί ἔκανε τήν προσευχή της κ.λ.π., τήν Κυριακή τό πρωί πήγαινε στήν ἐκκλησία.. Ἀλλά πρίν πάει στήν ἐκκλησία, ἔπρεπε νά ἑτοιμάσει στόν ἄνδρα τόν καφέ του, ὅ,τι ἤθελε, τόν περιποιόταν, αὐτός πήγαινε μετά στό καφενεῖο κι αὐτή πήγαινε στήν ἐκκλησία. Τήν ἔβριζε, τήν ἔδερνε, αὐτή ὑπέμεινε.. Δέν τῆς ἔδινε χρήματα οὔτε γιά τό κερί! Ὅταν πήγαινε στήν ἐκκλησία, πήγαινε μαζί μέ τήν πεθερά της, καί ἔβλεπε ἡ πεθερά ὅτι δέν ἔβαζε καί στόν δίσκο χρήματα, γιατί δέν εἶχε, καί τῆς ἔλεγε, δέν ντρέπεσαι, νά μήν βάζεις μιά δραχμή στήν ἐκκλησία! Κι αὐτή δέν ἔλεγε ὅτι τό παιδί σου, ὁ ἄντρας μου, δέν μοῦ δίνει λεφτά, ἔτσι;.. γιά νά τήν βάλει καί στήν θέση της καί ἐνδεχομένως νά τοῦ ἔλεγε κι αὐτή μιά κουβέντα. Ἀλλά ἔλεγε, δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό μένα, ἀπό τήν δική μου τήν δραχμή ὁ Χριστός. Τόν κάλυπτε δηλαδή. Καί κάποια φορά τήν χτύπησε, γιατί αὐτός ἔπινε κιόλας, τήν χτύπησε τόσο πολύ πού τῆς ἔσπασε καί τό χέρι! Καί ἔλεγε.. πῶς τό ’παθες; Λέει, παραπάτησα. Δέν εἶπε ὅτι μοῦ τό ἔσπασε τό παιδί σου, οὔτε στήν ἴδια τήν πεθερά της! Λοιπόν, αὐτή ἡ γυναίκα τελικά κατάφερε νά ἐξομολογηθεῖ ὁ ἄνδρας της, νά κοινωνήσει, νά πεθάνει ἔτσι χριστιανικά καί ἐνῶ δέν εἶχε, ἄς ποῦμε, οἰκονομικές προϋποθέσεις καί δυνατότητες, τίποτα, νά σπουδάσουν καί τά παιδιά της πάρα πολύ καλά, ἀριστοῦχες οἱ κόρες της.. μέ τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ καί τίποτα ἄλλο ἀπό ἀνθρώπινες προϋποθέσεις. Καί ὅλα αὐτά ἤτανε ἡ ἐπιβράβευση τῆς ἀρετῆς της, τῆς ὑπομονῆς πού ἔκανε.
Ἕνας κακός σύζυγος εἶναι πολλές φορές ἡ χρυσή εὐκαιρία! Ἤ μᾶλλον πάντα εἶναι ἡ χρυσή εὐκαιρία, πού μᾶς δίνει ὁ Θεός γιά τόν ἁγιασμό μας. Καί τό ἴδιο πολλές φορές ἔχει γίνει καί στά μοναστήρια, ξέρετε. Διαβάζουμε στό Γεροντικό τέτοιες ἱστορίες ἀπίθανες! Πού πῆγε ἄς ποῦμε ἕνας ὑποτακτικός σέ ἕναν Γέροντα καί ὁ Γέροντας ἤτανε ἄγριος καί ἔδερνε κιόλας, τόν ἔβριζε! Κι ὅμως ἔμεινε ἐκεῖ, ἔκανε ὑπομονή καί ἡγίασε καί σώθηκε αὐτός καί ἔσωσε καί τόν Γέροντά του! Καί στήν Κλίμακα ἔχει ἕνα τέτοιο περιστατικό μέ τόν Ἅγιο Ἀκάκιο, ὁ ὁποῖος κάθε μέρα εἶχε νά δείξει ἀπό κάτι, τό πρησμένο του μάτι, ξέρω ’γώ τό σπασμένο του δόντι κ.λ.π., γιατί ἔτρωγε ἀπό τόν Γέροντά του ξύλο. Κι ὅμως ἔκανε ὑπομονή καί στό τέλος πέθανε ὁσιακά. Τό εἴπανε στόν Ἅγιο Ἰωάννη τῆς Κλίμακος, ὅτι ξέρεις ὁ Ἀκάκιος πέθανε.. μπά, λέει, δέν τό πιστεύω! Μά ἔλα, λέει, νά σοῦ δείξουμε τόν τάφο του. Πῆγε στόν τάφο του καί σάν νά ἦταν ζωντανός τοῦ λέει, «ἀδελφέ Ἀκάκιες, ἀπέθανες;». Καί ἄκουσε φωνή μέσα ἀπό τόν τάφο νά τοῦ λέει, «πῶς εἶναι δυνατόν νά πεθάνει ὁ ἐργάτης τῆς ὑπακοῆς;»! Μέσα ἀπό αὐτό τό σημεῖο, λοιπόν, ὁ Θεός φανέρωσε τήν ἁγιότητα τοῦ ὑποτακτικοῦ. Καί μάλιστα, εἶδε καί τά ἄκουσε αὐτά ὅλα ὁ Γέροντάς του, συγκλονίστηκε τόσο πολύ πού ἄλλαξε ζωή, μετανόησε κι αὐτός καί σώθηκε κι αὐτός! Ἕνα λοιπόν μεγάλο καί σπουδαῖο κλειδί γιά τήν ἐπιτυχία, γενικά θά ἔλεγα στήν χριστιανική ζωή, ἀλλά καί εἰδικότερα στήν οἰκογενειακή ζωή, εἶναι ἡ ταπείνωση, μαζί μέ τήν ἀγάπη, ἡ συχνότητα τοῦ Θεοῦ.
Ἐπίσης, ἕνα ἄλλο πού πρέπει νά προσέξει κανείς, εἶναι νά μήν ἐπιτρέπει τήν φιλονικία καί τήν ὑπερβολική καί ἀγωνιώδη μέριμνα γιά τά βιοτικά, ἡ ὁποία φέρνει μιά ἀναστάτωση μέσα στήν οἰκογένεια, καί ἡ φιλονικία καί ἡ ἀγωνιώδης μέριμνα, ἡ ἀγωνιώδης φροντίδα γιά τά ὑλικά. Καί ξέρετε, ὅταν πιάσει τόν ἕναν ἀπό τούς δύο, ἤ καί τούς δύο, δημιουργεῖ μεγάλη ἀκαταστασία καί βασανίζεται ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει αὐτή τήν ἀγωνία γιά τά χρήματα καί βασανίζει καί τήν σύζυγό του καί τά παιδιά του. Ὁ συνήθης λόγος διαπληκτισμοῦ καί φιλονικίας εἶναι ὁ ἐγωισμός καί τό ἴδιο θέλημα. Ὁ καθένας ἔχει ἐγωισμό, ἀλλά ὅταν ἄς ποῦμε ἐπιμείνει στόν ἐγωισμό καί στό θέλημά του, ἀπό κεῖ καί μετά ἀρχίζει ἡ φιλονικία. Γι’ αὐτό ἐκεῖ ὅπου δέν ὑπάρχει τό «ἴδιον θέλημα», ἐπικρατεῖ ὁμόνοια καί εἰρήνη. Ἡ ἀγάπη καί ἡ συμφωνία τῶν συζύγων, ἀποτελεῖ βασική προϋπόθεση γιά τήν εὐημερία ὅλης τῆς οἰκογένειας.
Τό ἴδιο βέβαια καί σέ ἕνα μοναστήρι. Ὅταν κανείς δέν ἔχει δικό του θέλημα, ἔχει ἐλευθερωθεῖ ἀπό ὅλες τίς ἀφορμές γιά φιλονικία. Ὑπάρχει μιά χαριτωμένη ἱστορία στό Γεροντικό μέ δυό συμμοναστές, οἱ ὁποῖοι δέν εἶχαν μαλώσει ποτέ τους! Γιά χρόνια ἦταν μαζί, ἀλλά εἶχαν μιά τέτοια ὑπακοή ὁ ἕνας στόν ἄλλον, πού δέν εἶχαν μαλώσει ποτέ∙ γιατί ὅ,τι ἔλεγε ὁ ἕνας, ἔλεγε καί ὁ ἄλλος. Ὁπότε κάποια φορά λέει ὁ ἕνας ἀπό τούς δυό -εἶχε τήν ἰδέα- νά μαλώσουμε, νά δοῦμε πῶς θά εἶναι ὅταν μαλώνουμε! Καί λέει ὁ ἄλλος, πῶς θά τό καταφέρουμε; Λέει, νά κοίταξε, ἔχουμε μιά κατσαρόλα, μιά χύτρα πού βράζανε ἐκεῖ τό φαγητό τους, θά τήν βάλουμε στή μέση καί θά πῶ ἐγώ ὅτι εἶναι δική μου, θά πεῖς ἐσύ ὅτι εἶναι δική σου καί θά μαλώσουμε. Νά δοῦμε πῶς εἶναι αὐτό! Ἐντάξει; Ἐντάξει, λέει ὁ ἄλλος. Κάθισαν λοιπόν, ἔβαλαν τήν χύτρα στή μέση καί ἄρχισε ὁ ἕνας λέει, αὐτή εἶναι δική μου. Ἔ, λέει ὁ ἄλλος, ἀφοῦ εἶναι δική σου, πάρτη! Δούλεψε δηλαδή ἀμέσως ἡ καλή συνήθεια τῆς ὑπακοῆς καί δέν μπόρεσαν νά μαλώσουν, στά ψέματα δηλαδή νά μαλώσουν. Καί αὐτό εἶναι, ξέρετε, τό μεγάλο μάθημα τῆς Ὀρθοδοξίας, τό νά μάθει κανείς νά κόβει τό θέλημά του. Γιατί, θά δεῖτε, ἡ αἰτία τῆς λύπης καί τῆς στενοχώριας εἶναι τό θέλημα πού ἔχουμε. Φτιάχνουμε ἕνα θέλημα, μία ἐπιθυμία δηλαδή, ὁποιαδήποτε ἐπιθυμία καί θέλουμε νά τήν ἐκπληρώσουμε μετά. Καί ὅταν δέν ἐκπληρώνεται, ἀμέσως στενοχωριόμαστε. Ἔχεις ἕνα πράγμα ἄς ποῦμε, τό ἀγαπᾶς, δένεσαι μαζί του. Ὅταν τό χάσεις, στενοχωριέσαι. Ἔχεις ἕνα θέλημα, θέλεις νά τό φυλάξεις, θέλεις νά τό ἔχεις! Λοιπόν, ἡ Ὀρθοδοξία σέ μαθαίνει νά μήν θέλεις νά ἔχεις, νά μήν θέλεις τίποτε. Νά μήν θέλεις τίποτα. Αὐτό εἶναι τό μεγάλο μάθημα τῆς Ὀρθοδοξίας. Καί αὐτή ἡ φιλοσοφία σέ ἐλευθερώνει μετά ἀπό κάθε αἰτία ἀπό κάθε λύπη. Καί ὄχι αὐτό πού λέει ὁ βουδισμός ἄς ποῦμε, νά κάνεις μιά ὑπαρξιακή αὐτοκτονία γιά νά γλιτώσεις ἀπό τόν πόνο, νά ἐξαφανιστεῖς δηλαδή. Δέν εἶναι αὐτό λύση. Ἡ λύση εἶναι νά νεκρωθεῖς στό θέλημα. Καί οὔτε αὐτό μπορεῖς νά τό κάνεις, νά τό νεκρώσεις, ἀλλά τί μπορεῖς; Νά τό ταυτίσεις μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἡ Ὀρθοδοξία λοιπόν σοῦ λέει, νά λές «γεννηθήτω τό θέλημά σου». Αὐτό μᾶς βάζει νά λέμε ἡ Ὀρθοδοξία, πού σημαίνει νά μήν ἔχεις δικό σου θέλημα. Ἄν λειτουργοῦσε αὐτό τό πράγμα, ξέρετε, μέσα στίς κοινωνίες, δέν θά εἴχαμε οὔτε στενοχώριες οὔτε λύπες οὔτε τίποτα!
Ὁ Ἅγιος Ἱεράρχης, Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, προβάλει τήν ἑνότητα τῆς ψυχῆς μέ τό σῶμα, ὡς πρότυπο ἑνότητας τοῦ ἄνδρα μέ τήν γυναίκα. Βλέπετε; Δηλαδή, ὅπως εἶναι ἑνωμένη ἡ ψυχή μέ τό σῶμα, ἀδιάσπαστα θά λέγαμε ὅσο ὁ ἄνθρωπος εἶναι ζωντανός, ἅμα πεθάνει βεβαίως χωρίζεται ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα, ἔτσι πρέπει ἀδιάσπαστα ἑνωμένη νά εἶναι ἡ γυναίκα μέ τόν ἄνδρα. Γι’ αὐτό καί ὅταν χωριστοῦνε, εἶναι θάνατος αὐτό. Τό διαζύγιο δηλαδή εἶναι ἕνας θάνατος. Πεθαίνει αὐτή ἡ ὕπαρξη πού λέγεται ἀνδρόγυνο, ἡ καινούρια ὕπαρξη, πού δημιουργεῖται μέ τό μυστήριο τοῦ γάμου. Γι’ αὐτό κάθε διαζύγιο εἶναι ἕνας φόνος. Γι’ αὐτό εἶναι πολύ μεγάλη ἁμαρτία.
Στό πλαίσιο αὐτῆς τῆς ἑνότητας (ἄνδρα-γυναίκα, ψυχή-σῶμα) εἶναι ἀδιανόητη ἡ διάσταση καί ἡ διαμάχη ἀνάμεσα στούς συζύγους. Ὅπως μιά ψυχή μέ τό σῶμα δέν ἔχει μάχη, ταιριάζουν μιά χαρά καί ἄς τό ποῦμε ἀγαπιοῦνται, ἡ ψυχή ἀγαπάει τό σῶμα, τό φροντίζει κ.λ.π., ἔτσι εἶναι ἀδιανόητο νά ὑπάρχει διαμάχη ἀνάμεσα στόν ἄνδρα καί τήν γυναίκα. Καί ἐδῶ φτάσαμε στήν ἐποχή μας νά λέμε τό ἀντίθετο, ὅτι εἶναι φυσιολογικό νά ὑπάρχει διάσταση, νά ὑπάρχει τσακωμός δηλαδή μέσα στά ἀνδρόγυνα! Σοῦ λέει τότε εἶναι τό σωστό, ὅταν τσακώνονται! Πόσο ἔχουμε διαστραφεῖ δηλαδή καί πόσο ὁ κόσμος εἶναι τό ἀντίθετο τοῦ Θεοῦ! Ἡ κοσμική λογική εἶναι ἀντίθετη τῆς λογικῆς τοῦ Θεοῦ. Τό φυσιολογικό εἶναι νά μήν ὑπάρχει καθόλου διάσταση, καθόλου τσακωμός δηλαδή μέσα στήν οἰκογένεια.
Ἡ βίωση αὐτῆς τῆς ἑνότητας μέσα στήν οἰκογένεια δέν ἀποτελεῖ κάτι τό αὐτονόητο καί ἄκοπο, ἀλλά τό κατεξοχήν καθημερινό ζητούμενο. Αὐτό δέν σημαίνει ὅτι γίνεται χωρίς προσπάθεια νά ὑπάρξει αὐτή ἡ ἑνότητα. Εἶναι ζητούμενο καθημερινῶς καί εἶναι ἀγώνισμα καθημερινό. Ἐπειδή ἀκριβῶς δέν εἴμαστε τέλειοι καί ἀπαθεῖς, οὔτε ὁ ἄνδρας οὔτε ἡ γυναίκα, ὁπότε κάθε στιγμή δημιουργοῦνται τέτοιες ἀφορμές γιά διάσταση καί γιά προστριβή. Καί ἐκεῖ φαίνεται ἡ ταπείνωση καί ἡ ἀγάπη πού ἔχει ὁ ἕνας στόν ἄλλον.
Γιά νά ἐπιτευχθεῖ αὐτή ἡ ἑνότητα χρειάζεται πνευματική ἐγρήγορση καί ἄσκηση τοῦ ζεύγους. Γιατί μέ τήν ἄσκηση τί γίνεται; Κανείς μαθαίνει νά χαλιναγωγεῖ τά πάθη του καί μάλιστα τήν φιλαυτία του. Κόβει τό θέλημά του δηλαδή μέ τήν ἄσκηση. Σοῦ λέει, ἄς ποῦμε, θά νηστέψεις. Ἡ νηστεία εἶναι ἕνα ἀγώνισμα ἐκκοπῆς τοῦ θελήματος. Λές, γιατί.. σήμερα εἶναι Παρασκευή, γιατί νά μή φάω γάλα καί κρέας; Κόβεις τό θέλημά σου τό σαρκικό καί μαθαίνεις ἔτσι νά χαλιναγωγεῖς τήν φιλαυτία σου. Ὁπότε μετά πολύ εὐκολότερα θά τά βρεῖς καί μέ τόν ἄλλον, θά κόψεις τό θέλημα σου καί στόν ἄλλον, στή θέληση τῆς γυναίκας σου δηλαδή, πού θά σοῦ πεῖ, τώρα πᾶμε μιά βόλτα καί ἄς εἶσαι κουρασμένος, νά πεῖς, θά πᾶμε, θά σοῦ κάνω τό χατίρι, γιατί σέ ἀγαπῶ καί γιατί ἔχω ξεπεράσει τήν φιλαυτία μου μέσω τῆς ἄσκησης πού κάνω τῆς προσωπικῆς. Ἔχω μάθει νά ἀρνοῦμαι τά ἐγωιστικά μου καί τά φίλαυτα θελήματα. Καί ἔχω μάθει νά ἐπιλέγω τό νά ἀναπαύω τόν Θεό καί τόν πλησίον. Ὅταν ἀγαπᾶς τόν Θεό, ἀναπαύεις τόν Θεό τηρώντας τίς ἐντολές Του, ἔτσι μετά ἀναπαύεις καί τόν πλησίον. Καί τόν ἀναπαύεις γιατί θέλεις νά ἀναπαύσεις τόν Θεό, γιατί ξέρεις ὅτι στόν πλησίον εἶναι πάλι ὁ Θεός. Στό πρόσωπο τῆς γυναίκας σου εἶναι ὁ Χριστός. Ἄν ἀναπαύσεις τήν γυναίκα σου, ἀναπαύεις τόν Χριστό.
Στήν καθημερινή οἰκογενειακή ζωή πρέπει νά ἀπομακρύνονται τά αἴτια τῆς δυσαρέσκειας γιά νά ὑπάρχει βαθειά εἰρήνη. Συνιστᾶ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, οἱ σύζυγοι νά μήν παίρνουν κατά γράμμα τίς ἐνδεχόμενες δίκαιες ἤ ἄδικες κατηγορίες μεταξύ τους. Μπορεῖ ἐκεῖ πού κάθεσαι νά σοῦ πεῖ ἡ γυναίκα σου, νά σέ κατηγορήσει γιά κάτι. Ἄστο, μήν τό πάρεις κατά γράμμα. Ἄστο λίγο νά περάσει, νά φύγει.. χαμογέλασε λιγάκι. Μήν ἀμέσως ἀντριευτεῖς καί θέλεις νά ἀπαντήσεις καί μέ τόν πρέποντα τρόπο καί νά τήν βάλεις στή θέση της, ὅπως λέει ὁ λαός «θά τόν βάλω στή θέση του τόν ἄλλον». Ὄχι, ἄστο. Ἄστο νά πέσει κάτω, νά φύγει. Παράλληλα, καλεῖ τούς ἄνδρες νά εἶναι ἐπιεικεῖς καί ἥμεροι πρός τίς γυναῖκες τους. Ἥμεροι, ὄχι ἄγριοι. Καί τίς γυναῖκες νά εἶναι εἰρηνικές καί ἀφοσιωμένες στούς ἄνδρες τους. Νά μήν ἀγαπᾶνε τίς μάχες, τούς καβγάδες.
Ἡ οἰκογένεια παραβάλλεται ἀπό τόν ἱερό Πατέρα μέ πλοῖο. Ὁ διαπληκτισμός τοῦ ἄντρα με τήν γυναῖκα στήν οἰκογένεια, μοιάζει μέ τόν διαπληκτισμό τοῦ κυβερνήτη μέ τόν πηδαλιοῦχο τήν στιγμή πού τό πλοῖο θαλασσοδέρνεται. Καί τσακώνεται ὁ καπετάνιος μέ αὐτόν πού κρατάει τό τιμόνι.
Ἡ διχόνοια τῶν γονέων ἐπηρεάζει δυσμενῶς ὅλα τά μέλη τῆς οἰκογένειας. Ὅταν δέν ὑπάρχει ὁμόνοια ἀνάμεσα στόν ἄνδρα καί στήν γυναίκα, αὐτό ἐπηρεάζει τούς πάντες, καί τά παιδιά καί τά πεθερικά.. Πολύ ἄσχημη ἀτμόσφαιρα! Ὅταν οἱ κυβερνῆτες τῶν πλοίων κάνουν στάση, λέγει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος, συμμετέχουν καί οἱ συνταξιδιῶτες, καί εἶναι ἑπόμενο νά βυθιστεῖ τό πλοῖο μαζί μέ τό πλήρωμα. Ὅταν δέν λειτουργοῦν σωστά οἱ καπεταναῖοι κ.λ.π., ὅλο τό καράβι μετά καταποντίζεται, χάνεται ἡ οἰκογένεια. Καί τό βλέπουμε αὐτό συνέχεια, συνεχῶς, πολύ συχνά στήν ἐποχή μας μέ τά διαζύγια.
Ὅταν ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναίκα βρίσκονται σέ διχόνοια, εἶναι φυσικό νά συμμετέχουν στίς κακές συνέπειες καί τά ἄλλα μέλη τῆς οἰκογένειας. Γι’ αὐτό καί κατά τόν ἅγιο παιδαγωγό, δέν ὑπάρχει τίποτα χειρότερο ἀπό τό νά μαλώνει ὁ ἄνδρας μέ τήν γυναίκα. Τίποτα χειρότερο! Καί μάλιστα θά ἔλεγα καί κάτι, ἄν ὑπάρχει μία διαφορά, θά πρέπει νά εἶναι μυστικά ἀπό τά παιδιά∙ νά φανερωθεῖ, νά ἐκδηλωθεῖ ὁ ἕνας στόν ἄλλον. Καί πάλι μέ εἰρηνικό τρόπο νά πεῖ τήν ἀντίθεσή του, μέ κόσμιο τρόπο καί μέ εἰρήνη καί μέ σεβασμό καί μέ ἡμερότητα.
Σύμφωνα μέ τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας καί τήν Παράδοσή μας καί τίς Πατερικές ἐμπειρίες, καί τῶν ἀγάμων ἀλλά καί τῶν ἐγγάμων, οἱ δύο σύζυγοι ἔχουν ἀποκτήσει μεταξύ τους κάποια ἀρχέτυπα. Τά ἀρχέτυπα τά ἔχουμε μέσα μας καί ἀπό τήν ἀγωγή μας καί ἀπό τό ἅγιο βάπτισμά μας καί τό χρῖσμα, ἀλλά καί ἀπό τήν ἀρχική καταξιωμένη συμβίωση τῶν δύο συζύγων. Ὑπάρχει μέσα μας τό ἀρχέτυπο τῆς ἀγάπης, τῆς ὑπακοῆς, τῆς κοινωνίας, τῆς ψυχικῆς ἐπαφῆς, τῆς συνεργασίας καί τῆς συνδιοικήσεως τῆς οἰκογενείας.
Ὅταν αὐτό τό σχῆμα τῆς συζυγίας σπάσει, αὐτά τά ἀρχέτυπα ὑπάρχουν μέσα μας, καί ἑπομένως ὅπου καί νά βρεθεῖ ὁ ἄνθρωπος, ὅσο καί νά θελήσει νά διασκεδάσει τήν συνείδησή του μέ κάποια ἄλλη παρηγοριά ἐρωτική, ἤ μέ κάποια ἄλλη παρηγοριά τῶν γονέων ἤ κάποιων ἄλλων συγγενῶν ἤ κάποιων ἄλλων φίλων, ἀσφαλῶς τό βασικό ἀρχικό ἀρχέτυπο πού ὑπάρχει μέσα μας μᾶς φωνάζει καί μάλιστα ἔντονα μᾶς ζητάει τήν ἐπιστροφή στήν ἀρχική του ἐκπλήρωση.
Αὐτό εἶναι καί σχετικό μέ αὐτό πού λέγαμε μέ τίς προγαμιαῖες σχέσεις, γιά τίς ἐλεύθερες σχέσεις, οἱ ὁποῖες δημιουργοῦν ἕναν φοβερό συγκλονισμό στήν ψυχοσωματική ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου. Καί ὁ ἄνθρωπος, βλέπετε, δέν μπορεῖ νά ἀρνηθεῖ αὐτά τά ἀρχέτυπα, τά ὁποῖα τοῦ φωνάζουν μέσα του καί τοῦ ζητᾶνε νά ξαναγυρίσει σ’ αὐτό τό κανονικό, τό φυσιολογικό. Καί γι’ αὐτό ἔλεγε, ὅτι ἐκεῖνο πού ἔχει συγκλονίσει τούς ἀνθρώπους εἶναι ἡ πρώτη -αὐτοί πού ἔχουν κάνει πολλές σχέσεις δηλαδή- ἡ πρώτη σχέση. Εἶναι τά ἀρχέτυπα πού ἔχουνε δημιουργηθεῖ μέσα μας. Καί εἶναι μεγάλη ζημιά πού γίνεται. Κάθε φορά πού κανείς πετάει μιά σχέση, πάει κόντρα δηλαδή στόν ἑαυτό του, δημιουργεῖται μία σύγκρουση μέσα του ἐσωτερική. Καί κάθε φορά πού κάνει μία καινούργια σχέση καί προσπαθεῖ νά παρηγορηθεῖ πάλι, ὅμως δέν εἶναι αὐτή ἡ λύση, γιατί δέν βρίσκει αὐτά τά ἀρχέτυπα, δέν ἐκπληρώνονται αὐτά τά ἀρχέτυπα πού ἔχει μέσα του. Καί ἡ λύση βέβαια σ’ ὅλη αὐτή τήν κατάσταση καί σέ ὅλο αὐτόν τόν κύκλο τόν φαῦλο εἶναι ἡ μετάνοια καί ἡ ἐξομολόγηση, τό νά μπεῖ κανείς στήν περιοχή τοῦ Θεοῦ καί νά θεραπευτεῖ ἡ ψυχή του.
Αὐτά τά ἀρχέτυπα λειτουργοῦν ἀπό τήν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ σάν φωτεινοί σηματοδότες, γιά νά μᾶς κρατοῦν στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, νά μᾶς κρατοῦν στήν ἀληθινή κατά Χριστόν εὐτυχία, νά μᾶς δημιουργοῦν τήν ἀληθινή ἀνθρώπινη πρόσβαση καί νά μᾶς καθιερώνουν ὡς καταξιωμένους πατεράδες καί μητέρες μέσα στήν οἰκογένεια. Ἡ παρουσία τῶν παιδιῶν καί οἱ ὑποχρεώσεις πρός τά παιδιά καταξιώνουν περισσότερο τόν πατέρα καί τήν μητέρα.
Ἡ φροντίδα καί ἡ στοργή καί ἡ ὑποχρέωση πρός τά παιδιά, κατά τήν κοσμική ἀντίληψη, εἶναι ἕνα βάρος, εἶναι ἕνας κόπος. Ἄλλά κατά τήν πνευματική τοποθέτηση, εἶναι ἕνα διακόνημα, ἕνα λειτούργημα, τό ὁποῖο, ὅσο το ἐπιτελεῖ κανείς ἐν ἀναφoρά καί μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, αὐτό γίνεται ὅλο καί εὐκολότερο, καί ἀναλαμβάνει πλέον ὁ Χριστός μας, ἡ Παναγία, οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι, οἱ ἅγιοι Ἄγγελοι ἀναλαμβάνουν τήν βοήθειά μας, ἑπομένως δέ καί τό δύσκολο ἔργο, τόσο τό χειρωνακτικό τῆς ἀγωγῆς καί τῆς ἀνατροφῆς τῶν παιδιῶν, ὅσο καί τό παιδαγωγικό. Ἔρχεται μετά ὁ Θεός καί βοηθάει τούς γονεῖς αὐτούς.
Δέν εἴμαστε μόνοι, ἀλλά ἔχουμε τήν παρουσία ἐκείνων ποῦ πρωτοστάθηκαν στό μυστήριο τοῦ γάμου, πού ἔγινε τό πρῶτο θαῦμα τοῦ γάμου, καί στήν συνέχεια ἀενάως ἤ χαρισματικότητα τοῦ πρώτου θαύματος ἐξακολουθεῖ εἰς τό διηνεκές.
Τά παιδιά λοιπόν, βάσει τῶν ἀρχετύπων ποῦ ἀναφέραμε, βλέπουν τούς γονεῖς ἀγαπημένους καί χαίρονται. Τούς βλέπουν ἑνωμένους καί εὐτυχοῦν. Τούς βλέπουν μονιασμένους καί δημιουργοῦν καί αὐτά μέσα στό κλίμα αὐτῆς τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ. Τό μοντέλο λοιπόν τῆς ἀγωγῆς, τῆς ὀρθοδόξου ἀγωγῆς, εἶναι ἐνοποιητικό, νά γίνουμε ἕνα. Μέσα στήν οἰκογένεια ὅλοι αἰσθάνονται, ἀναπνέουν καί χαίρονται αὐτήν τήν ἅγια ἑνότητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τά ἀρχέτυπα, πού ἤδη τό Ἅγιο Πνεῦμα ἔβαλε στούς γονεῖς, μεταδίδονται φυσιολογικά καί στά παιδιά. Βλέπετε, ὅταν οἱ γονεῖς εἶναι ἁγνοί, αὐτή ἡ ἁγνότητα περνάει καί στά παιδιά. Ὅταν οἱ γονεῖς εἶναι σαρκικοί, αὐτή ἡ σαρκικότητα περνάει καί στά παιδιά. Τά ἀρχέτυπα τῶν γονέων περνᾶνε καί στά παιδιά. Ὅταν οἱ γονεῖς, ἄς ποῦμε, φυλαχθοῦνε καθαροί καί δέν κάνουνε ἐλεύθερες σχέσεις πρίν τόν γάμο, τό ἀκολουθοῦν καί τά παιδιά αὐτό.
Ἀκόμα καί στήν πιό δύσκολη ἐφηβική περίοδο, στήν ἀτίθαση αὐτή περίοδο, τήν χειμαρρώδη, τήν ἄτακτη, τήν ἀκατάστατη, τά παιδιά μποροῦν καί ὀσφραίνονται καί εὐφραίνονται μέ τό κλίμα καί μέ τό Πνεῦμα, αὐτό τό εὔκρατο κλίμα τῆς ἀγάπης καί τῆς κοινωνίας τῶν δύο συζύγων.
Ὅταν αὐτό τό κλίμα σπάσει, ἀσφαλῶς γκρεμίζεται καί στά παιδιά αὐτό τό ἀρχέτυπο, γκρεμίζεται στήν πράξη, ἐνῶ στόν ψυχολογικό τομέα καί στόν πνευματικό τομέα ἀρχετυπικά ὑπάρχει μέσα τους, καί ἑπομένως ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀντιδικία ἀνάμεσα στό ἀρχέτυπο καί στήν ἔκπτωση τοῦ ἀρχετύπου. Μιλάει τώρα γιά τό διαζύγιο. Ὅταν σπάσει αὐτή ἡ ὁμόνοια, αὐτή ἡ ἑνότητα πού βίωνε τό παιδί, μετά καί τό ἴδιο τό παιδί μέσα του βιώνει αὐτή τήν ἀδυναμία. Ἔχει φτιάξει τό ἀρχέτυπο καί τώρα βιώνει καί τήν καταστροφή τοῦ ἀρχετύπου.
Τά παιδιά μπλοκάρονται σ’ ὅποια ἡλικία κι ἄν βρεθοῦν, ἀπό τήν πιό τρυφερή -πολύ χειρότερα βέβαια- ὡς τήν μεγαλύτερη. Τά ψυχοδυναμικά τους ἀδρανοποιοῦνται, δέν λειτουργοῦν, καί ἑπομένως τό ἀνδρικό ἀρχέτυπο, πού εἶναι ὁ πατέρας, καί τό μητρικό ἀρχέτυπο καί πρότυπο, πού εἶναι ἡ μητέρα, ἐφ' ὅσον δέν περιβάλλονται ἀπό τήν ἐνοποιητική ἀγάπη, ἀρχίζουν πλέον νά καταστρέφονται καί νά διαστρεβλώνονται στίς συνειδήσεις τῶν παιδιῶν.
Εἶναι δυνατόν ὁ πατέρας νά ἀκυρώνει τή μητέρα καί ἀντίστροφα∙ καί ἑπομένως μπορεῖ ὁ πατέρας νά διατείνεται ὅτι βρίσκεται μακριά ἀπό τήν συζυγική ἑστία, ἀλλ' ὅμως ἔχει καλές σχέσεις μέ τά παιδιά του.
Τά παιδιά ὅμως ἔχουν τήν δυνατότητα, τήν ἱκανότητα καί τήν εὐφυΐα νά ψυχολογοῦν καί τόν πατέρα καί τήν μητέρα καί νά καταλαβαίνουν σέ ποιό βαθμό λένε τήν ἀλήθεια καί πόσο πραγματικά ἰσχύουν οἱ ὑποσχέσεις περί ὁμονοίας καί περί ἀγάπης. Ὅταν γίνει τό διαζύγιο δηλαδή, δέν μπορεῖς νά κοροϊδέψεις τά παιδιά∙ ἀλλά ἔχει γκρεμιστεῖ μέσα τους αὐτό τό ἀρχέτυπο, τοῦ πατέρα καί τῆς μητέρας. Γι’ αὐτό βλέπετε καί τά προβληματικά παιδιά εἶναι κατεξοχήν τά παιδιά τῶν χωρισμένων γονέων. Γιατί ἔχουν γκρεμιστεῖ αὐτά τά ἀρχέτυπα.
Νομίζω νά σταματήσουμε, νά μήν ποῦμε περισσότερα. Ἄν ἔχετε κάποια ἐρώτηση πάνω σ’ αὐτά..
Μιλήσαμε γιά τίς προϋποθέσεις τῆς σωστῆς οἰκογένειας, κάποιες ἀπό τίς προϋποθέσεις, καί κατεξοχήν γιά τήν ταπείνωση, γιά τήν ἀγάπη καί γιά κάθε ἀπομάκρυνση τῆς ἀντιδικίας, τῆς διχόνοιας καί τῶν διαπληκτισμῶν.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Ἐρ.: Δέν μπορῶ νά καταλάβω τήν διαφορά τοῦ ἀρχέτυπου μέ τό πρότυπο…
Ἀπ. : Νομίζω τό ἴδιο εἶναι. Αὐτή ἡ ἰδέα πού ἔχουμε γιά τόν πατέρα, πῶς πρέπει νά εἶναι ὁ πατέρας, πῶς πρέπει νά εἶναι ἡ μητέρα, τό πρότυπο τοῦ πατέρα, τό πρότυπο τῆς μητέρας. Ὅταν λειτουργεῖ σωστά ἡ οἰκογένεια, αὐτό τό πρότυπο διαμορφώνεται καί στά παιδιά μας, καί ὅταν μεγαλώσουν κι αὐτά, θά μιμηθοῦνε, θά λειτουργήσουν μέ βάση αὐτό τό πρότυπο, τό ἀρχέτυπο πού πῆραν ἀπό τόν πατέρα καί τήν μητέρα. Καί ξέρετε, τό πρῶτο ἀρχέτυπο μᾶς τό ἔχει φτιάξει μέσα μας τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἐπειδή εἴμαστε βαφτισμένοι, ἔχουμε δηλαδή μέσα μας τό σωστό, αὐτό πού λέει ὁ λαός τό ξέρουμε τό σωστό. Καί πράγματι τό ξέρουμε. Εἶναι γραμμένο, κατεξοχήν μάλιστα σέ μᾶς πού εἴμαστε βαφτισμένοι, ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι γραμμένο μέσα στήν καρδιά μας ὅλο τό εὐαγγέλιο, ὅλος ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά βιώνουμε αὐτό τό γκρέμισμα, ὅσο μένουμε μακριά ἀπό τόν Θεό, στήν ἁμαρτία καί βιώνουμε αὐτή τήν σύγκρουση. Ἐνῶ ὑπάρχει μέσα μας τό καλό, τό καταλαβαίνουμε, ὅμως δέν τό κάνουμε. Δέν ἀκολουθοῦμε αὐτό τό ἀρχέτυπο καί πᾶμε νά παρηγορηθοῦμε ἐκεῖ πού δέν ὑπάρχει παρηγοριά.
Ἐρ.: Πῶς μπορεῖ κάποιος νά μείνει στήν κατάσταση τῆς ταπείνωσης; Πολλές φορές θέλουμε νά εἴμαστε ταπεινοί καί δέν τό καταφέρνουμε. Εἶναι λές καί χρειάζεται ἀπό μιά ἄλλη διάσταση νά σπρωχτεῖ κάποιος.
Ἀπ. : Ναί, ἀκριβῶς αὐτό εἶναι. Καί ἡ ἄλλη διάσταση εἶναι ὁ Θεός, ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή μόνοι μας δέν μποροῦμε νά μείνουμε ταπεινοί. Οὔτε νά γίνουμε ταπεινοί δέν μποροῦμε! Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ μᾶς κάνει ταπεινούς, τουτέστι ὁ ἴδιος ὁ Θεός, τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί γιά νά ἔχεις τό Ἅγιο Πνεῦμα, πρέπει νά πᾶς ἐκεῖ πού ὑπάρχει καί μοιράζει καί μοιράζεται. Κι αὐτός ὁ χῶρος εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Γι’ αὐτό οἱ Πατέρες μᾶς λένε, πρέπει νά κάνεις ἐξομολόγηση, πρέπει νά κάνεις.. Θεία Κοινωνία. Εἶναι τρόποι γιά νά πάρεις τό Ἅγιο Πνεῦμα, αὐτόν τόν ἔξωθεν παράγοντα πού εἶπες, πού εἶναι πολύ σημαντικός. Χωρίς αὐτόν δέν γίνεται, οὔτε ταπεινός νά εἶσαι οὔτε πράος οὔτε ἀγάπη νά ἔχεις, τίποτα δέν μπορεῖς. Καί ὅλοι αὐτοί πού λένε ὅτι εἶναι ἀλτρουιστές καί ἐργάτες, ἀκτιβιστές (πῶς τούς λένε σήμερα;) κ.λ.π., ψέματα λένε! Δέν μποροῦν νά εἶναι, ἄν δέν ἔχουν τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί ἔχω τό Ἅγιο Πνεῦμα σημαίνει ἔχω τό βάφτισμα πρῶτον, καί δεύτερον, τηρῶ τίς ἐντολές. Γιατί μπορεῖ νά εἶσαι βαφτισμένος, ἀλλά ἅμα δέν τηρεῖς τίς ἐντολές, πάλι τό ἀπενεργοποιεῖς. Τό ἔχουμε ἀπενεργοποιήσει κι ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι, γι’ αὐτό καί εἴμαστε παγκόσμιοι πρωταθλητές στήν κακία, μέ τίς στατιστικές.. καί στίς ἐκτρώσεις καί στά ναρκωτικά καί στήν ἀνηθικότητα.
Ἐρ.: Γιατί; Μπορεῖτε νά ἐξηγήσετε τήν σχέση πού ἔχει τό ἕνα μέ τό ἄλλο; Γιατί εἴμαστε πρῶτοι στήν κακία καί στήν πορνεία;
Ἀπ. : Γιατί ἔχουμε ἀπενεργοποιήσει τό βάφτισμα. Ἐνῶ εἴμαστε βαφτισμένοι, τό ἔχουμε ἀπενεργοποιήσει. Καί ἐπειδή ἄς ποῦμε εἶναι καί τό ταπεραμέντο μας ἔτσι θερμό, εἴμαστε μεσογειακοί;.. πέφτουμε μέ τά μοῦτρα στήν ἁμαρτία, στό κακό. Ὑπάρχει καί μιά, νά τό ποῦμε, φυσική ἐξυπνάδα ἐνδεχομένως;.. ἡ ὁποία ὅμως κι αὐτή χρησιμοποιεῖται γιά τό κακό. Ὁπότε προοδεύουμε ἀκόμη περισσότερο στό κακό, λόγω τῆς ἐξυπνάδας! Τῆς κακῆς χρήσης τοῦ δώρου τοῦ Θεοῦ δηλαδή. Καί ἔτσι ἔχουμε φτάσει νά εἴμαστε πρῶτοι στό κακό.
Ἀπό τήν ἄλλη μεριά, ἐκτός ἀπό τό ἄκτιστο, γιά νά ὁλοκληρώσω τήν ἀπάντηση γιά τήν ταπείνωση, πού εἶναι πολύ σημαντική, χρειάζεται καί ἡ δική μας προσπάθεια. Καί οἱ Πατέρες λένε τρία πράγματα: Νά βάζεις τόν ἑαυτό σου κάτω ἀπ’ ὅλους, νά προσεύχεσαι ἀσταμάτητα δεύτερον, καί τρίτον, νά κουράζεσαι σωματικά, ν’ ἀγαπήσεις τόν κόπο τόν σωματικό. Τό τρίτο θά πεῖς, πῶς κολλάει αὐτό; Νά ταπεινώσεις τό σῶμα μέ τόν κόπο, γιατί ὅταν ταπεινωθεῖ τό σῶμα, συνταπεινώνεται ἡ ψυχή. Εἶναι τρόπος. Κάνοντας νηστεία, δηλαδή κόβοντας κάποια κιλά ἄς ποῦμε ἀπό τό σῶμα σου, ἀδυνατίζουνε οἱ δυνάμεις οἱ σωματικές. Αὐτό ἔχει ἐπίδραση στήν ψυχή, διότι καί ἡ ψυχή μετά ταπεινώνεται, διαμορφώνεται ἀνάλογα μέ τό πῶς εἶναι τό σῶμα. Ἀλλιῶς νιώθει αὐτός πού κάθεται πάνω στήν κοπριά καί ἀλλιῶς νιώθει αὐτός πού κάθεται πάνω στήν Ρόλς Ρόις (Rolls-Royce) ἄς ποῦμε. Ἀλλιῶς αὐτός πού πάει μέ τά πόδια καί ἀλλιῶς αὐτός πού πάει μέ πολυτελές αὐτοκίνητο. Δυστυχῶς, ἤ εὐτυχῶς δέν ξέρω, πάντως ἰσχύει αὐτό τό πράγμα, τό σῶμα δηλαδή διαμορφώνει τήν ψυχή. Εἶναι πολύ σπουδαῖο αὐτό! Βλέπετε, ὅταν εἴμαστε ἄρρωστοι, νηστικοί, καί ἡ ψυχή εἶναι ταπεινωμένη. Ἐνῶ ὅταν εἶσαι καλοταϊσμένος, καλοκοιμισμένος, ἔχεις κι ἕνα φρόνημα ὅτι εἶσαι ὁ κυρίαρχος τοῦ κόσμου καί ὅτι θά κατεβάσεις τόν οὐρανό κάτω, ὅτι μπορεῖς τά πάντα! Ἄν ἔχεις καί χρήματα κ.λ.π. κ.λ.π., νομίζεις ὅτι εἶσαι παντοκράτορας!
Ἔτσι λειτουργεῖ λοιπόν ἡ ἀγάπη γιά τόν σωματικό κόπο. Ὁπότε χρειάζονται κι αὐτά τά τρία σύν τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ μέσα ἀπό τά μυστήρια. Καί μετά ὁ ἄνθρωπος προχωράει στόν δρόμο γιά τήν ταπείνωση. Ἡ ἀληθινή ταπείνωση εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ, καί θά ’ρθεῖ, ὅταν ἐμεῖς πείσουμε τό Ἅγιο Πνεῦμα ὅτι θά τό κρατήσουμε αὐτό τό δῶρο. Μέχρι τότε θά ἔχουμε ταπεινοφροσύνη, δηλαδή θά φρονοῦμε ταπεινά. Αὐτό μποροῦμε νά τό κάνουμε, νά φρονοῦμε ταπεινά, νά λέμε ὅτι εἴμαστε οἱ πιό μεγάλοι ἁμαρτωλοί, ὅπως ἔλεγε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, καί ἀνάλογα νά πράττουμε. Ἀφοῦ τό λές καί τό πιστεύεις, σημαίνει ὅτι μετά, ὅταν θά ’ρθεῖ ὁ ἄλλος καί σοῦ τό πεῖ, θά τό δεχθεῖς! Δέν θά πεῖς, γιατί;.. πῶς εἶμαι τέτοιος;.. Μά ἀφοῦ εἶσαι ὁ πιό μεγάλος ἁμαρτωλός, εἶσαι καί τέτοιος, ὅ,τι σέ εἶπε ὁ ἄλλος, καί ἀπατεώνας καί κλέφτης, ὅ,τι σοῦ εἶπε! Θά τό δεχθεῖς, δέν θά ταραχτεῖς. Ἐκεῖ θά φανεῖ, ἄν ὑπάρχει ταπεινοφροσύνη.
Ἐρ.: Πάτερ, αὐτό τό ἀρχέτυπο στά παιδιά ἀπό πότε ξεκινάει νά δημιουργεῖται, ἀπό τήν σύλληψη;
Ἀπ. : Βέβαια, ἀπό τήν σύλληψη. Γι’ αὐτό βλέπετε, ἡ Παναγία μας, πού ἡ σύλληψή της ἔγινε μέ πολύ ἁγνό τρόπο, μέ πολύ ἀπαθῆ τρόπο, ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος, ἤτανε τό ἀπαθέστερο ζευγάρι οἱ γονεῖς τῆς Παναγίας, ὁ Ἅγιος Ἰωακείμ καί ἡ Ἁγία Ἄννα! Καί ἤρθανε σέ συζυγική σχέση ἀπό ὑπακοή στόν Θεό, ὄχι ἀπό ἐπιθυμία γιά ἡδονή. Λοιπόν, αὐτό πέρασε καί στήν Παναγία. Ἔτσι εἶναι παν-ἁγία, πάνω ἀπό ὅλους τούς ἁγίους δηλαδή. Γιατί ἀπό τήν στιγμή τῆς συλλήψεως ἀκόμα εἶχε αὐτή τήν ἁγνότητα, τήν καθαρότητα ἡ ὕπαρξή της. «Ἐν ἀνομίαις συνελήφθην»[18] ἐγώ ὁ ἄσωτος, δέν λέει ὁ Δαβίδ ἄς ποῦμε; Καί ὅσο πιό σαρκικοί εἶναι οἱ γονεῖς, τόσο καί τό παιδί βγαίνει πιό σαρκικό. Τοῦ τό περνᾶνε, ἀπό τήν πρώτη στιγμή τῆς συλλήψεως. Βλέπετε, πολλοί γονεῖς εἶναι ἀσυγκράτητοι. Δέν μποροῦνε νά συγκρατηθοῦνε. Ἐνῶ σοῦ λέει νηστεία ἡ Ἐκκλησία, ὁρισμένες περιόδους τοῦ χρόνου δέν πρέπει νά τρῶς φαγητά καί νά νηστεύεις καί ἀπό τήν συζυγική σχέση, δέν τό ἀντέχουνε! Αὐτό σημαίνει ἕνα μεγάλο ποσοστό ἄς ποῦμε σαρκικοῦ φρονήματος, τό ὁποῖο περνάει καί στά παιδιά. Καί αὐτό βέβαια ταλαιπωρεῖ τά παιδιά, γιατί θά ἔχουν νά κάνουν πολύ ἀγώνα γιά νά τό ξεπεράσουν, ὅταν ἀργότερα συνειδητοποιήσουν τί σημαίνει χριστιανική ζωή. Γι’ αὐτό, ὅσο κανείς ἐργάζεται στόν ἑαυτό του πνευματικά, αὐτό εἶναι ἀγάπη. Γιατί θά βοηθήσει καί τά παιδιά του μετά. Δέν θά τούς φορτώσει τίς δικές του ἀδυναμίες. Ὅσο ἐξαγνιστεῖ δηλαδή ὁ ἄνθρωπος πρίν τόν γάμο, τόσο θά εἶναι εὐκολότερο μετά τό ἔργο καί γιά τά παιδιά, θά ἔχουν νά κάνουν λιγότερο ἀγώνα καί τά παιδιά του.
Βλέπετε ὅτι ἡ ἐργασία ἡ πνευματική εἶναι πράξη ἀγάπης, αὐτό πού κάνουνε οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, ἀπομονώνονται ξέρω ’γώ, γίνονται μοναχοί κ.λ.π. αὐτό δέν εἶναι ἐγωιστική πράξη. Εἶναι πράξη κατεξοχήν ἀγάπης. Γιατί μέσα ἀπό τήν δική τους κάθαρση, περνάει σέ ὅλο τόν κόσμο ἡ κάθαρση. Σοῦ ἐμπνέουνε -ἄν θέλετε- αὐτά τά ἀρχέτυπα. Πᾶς σέ ἕναν ἀσκητή καί μόνο πού τόν βλέπεις, ἐμπνέεσαι νά γίνεις κι ἐσύ λίγο πιό ἁγνός, λίγο πιό προσευχητικός, λίγο πιό ἀγαπητικός.. μόνο πού τόν βλέπεις! Πῶς σοῦ τό ἐμπνέει αὐτό καί δέν σοῦ τό ἐμπνέει καί ἕνας ἄλλος τυχαῖος πού βλέπεις στόν δρόμο; Εἶναι ἀκριβῶς γιατί ἔχει ἐργαστεῖ μέσα του καί σοῦ περνάει τό πνεῦμα του, στό μεταγγίζει. Ἔτσι λειτουργεῖ καί ἡ οἰκογένεια, οἱ γονεῖς στά παιδιά, τούς μεταγγίζουν τό πνεῦμα τους. Ἔτσι καί στό μοναστήρι, ὁ Γέροντας πού εἶναι ὁ πνευματικός τό μεταγγίζει στούς ὑποτακτικούς του. Δέν εἶναι τά πράγματα μαγικά, μπῆκες στό μοναστήρι, ἁγίασες! Μπορεῖ καί νά κολαστεῖς! Ἐξαρτᾶται ἀπό τό πόσο δουλειά θά κάνεις ἐκεῖ καί πόσο δουλειά κάνουν καί οἱ ἄλλοι πού εἶναι μέσα, μαζί σου. Γιατί εἴπαμε, ὁ ἕνας ἐπηρεάζει τόν ἄλλον. Ἀλλά, ἄν κανείς ἔχει πνεῦμα Θεοῦ, καί μόνος του νά εἶναι, ὅπως ἡ Ἁγία Ἰσιδώρα ἡ σαλή, προχωράει, γιατί ἔχει τόν Θεό καί τόν βοηθάει.
Ἐρ.: ………………………….
Ἀπ. : Ν’ ἀγαπήσουμε τόν Θεό. Ἅμα ἀγαπήσεις τόν Θεό, μετά θά ἀγαπήσεις καί τά παιδιά τοῦ Θεοῦ! Αὐτή εἶναι ὅλη ἡ ἱστορία. Τώρα, πῶς θά ἀγαπήσεις τόν Θεό, αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη τέχνη. Λέει ὁ Γέροντας Πορφύριος, ν’ ἀγαπήσεις τά πράγματα τοῦ Θεοῦ, ν’ ἀγαπήσεις τά λουλούδια, ν’ ἀγαπήσεις τήν Δημιουργία τοῦ Θεοῦ, ν’ ἀγαπήσεις τούς ἀνθρώπους, καί μέσα ἀπό τούς ἀνθρώπους πᾶς στόν Θεό.
Ἀλλά ἐπίσης λέει καί τό ἄλλο: νά μποῦμε μέσα στό πανεπιστήμιο τῆς Ἐκκλησίας καί νά κλέψουμε τούς Ἁγίους! Δηλαδή, πῶς τό ἐννοοῦσε αὐτό; Νά δεῖς, λέει, πῶς οἱ Ἅγιοι ἐκφράζονται γιά τόν Θεό. Στούς Κανόνες πού ἔχουμε μέσα στήν Ἐκκλησία, στίς προσευχές δηλαδή, θά δεῖς ὅτι χρησιμοποιοῦνε λέξεις ἐρωτικές γιά τόν Θεό. Γιατί εἶχαν αὐτόν τόν θεῖο ἔρωτα. Καί λέει, νά τούς κλέψουμε αὐτή τήν τέχνη, νά προσπαθήσουμε κι ἐμεῖς νά τούς μιμηθοῦμε. Γιατί ὁ ἄνθρωπος ἔχει τήν ἀγαπητική δύναμη, τήν ἀγαπητική διάθεση, ἀλλά τήν πάει σέ λάθος κατεύθυνση καί ἀντί νά τήν στρέψει ν’ ἀγαπήσει τόν Θεό, ἀγαπάει τά κτίσματα αὐτονομημένα, ὄχι λόγω τοῦ ὅτι ἀγαπάει τόν Θεό. Καί γίνεται εἰδωλολάτρης. Ἀγαπάει μιά γυναίκα ἄς ποῦμε καί δίνει ὅλη τήν καρδιά του ἐκεῖ πέρα. Κι αὐτό εἶναι εἰδωλολατρεία. Δέν ἐπιτρέπεται, γιατί ἡ καρδιά πρέπει νά δοθεῖ στόν Θεό. Γι’ αὐτό εἶναι πλασμένη.
Εἶναι ὅπως ἡ Ἁγία Τράπεζα ἡ καρδιά. Ἄν ποῦμε ὅτι ὅλο τό σῶμα μας εἶναι ναός -εἶναι μιά ἐκκλησία τό σῶμα μας, ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος- ἡ Ἁγία Τράπεζα εἶναι ἡ καρδιά. Πάνω στήν Ἁγία Τράπεζα δέν μπορεῖς νά βάλεις τίποτα ἄλλο. Μόνο τό εὐαγγέλιο βάζεις, δηλαδή τόν Χριστό. Ἐκεῖ εἶναι ὁ χῶρος μόνο γιά τόν Χριστό. Λοιπόν, ὅταν ἐσύ τήν δώσεις τήν καρδιά σου σ΄ ἕναν ἄνθρωπο, καταλαβαίνεις τί κάνεις. Βάζεις πάνω στήν Ἁγία Τράπεζα ἕνα εἴδωλο. Γίνεσαι εἰδωλολάτρης. Ὁπότε ἡ τέχνη εἶναι αὐτή, ν’ ἀγαπήσουμε τόν Θεό. Καί πῶς γίνεται αὐτό; Ἔλεγε ἕνας Γέροντας, μέ τήν προσευχή. Τήν ἀσταμάτητη προσευχή. Νά μιλᾶς στόν Θεό. Ὅσο μιλᾶς στόν Θεό καί Τόν σκέφτεσαι, τόσο Τόν ἀγαπᾶς. Καί τόσο ἡ καρδιά καθαρίζεται καί τόσο ἡ προσευχή βαθαίνει. Καί ὅταν ἑνωθεῖ ὁ νοῦς μέ τήν καρδιά, τότε ἔρχονται δάκρυα, τά ὁποῖα καθαρίζουν ἀκόμα περισσότερο τήν καρδιά. Καί ἔτσι ὁ ἄνθρωπος γίνεται πραγματικά ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, πού θά ἀγαπάει τόν Θεό.
Ἐρ.: ………………………….
Ἀπ. : Ἡ ἀκηδία; Ἡ ἀκηδία, λένε οἱ Πατέρες, ξεπερνιέται μέ τό ἐργόχειρο. Νά κάνεις κάτι πρακτικό. Νά φτιάξεις ἕνα συρτάρι ἄς ποῦμε, νά καθαρίσεις λίγο τό σπίτι σου, νά κάνεις λίγο στόν κῆπο. Ἀλλά πάνω ἀπ’ ὅλα εἶναι ν’ ἀγαπήσεις τόν Θεό πάλι. Νά ψάλλεις. Ἡ ψαλμωδία ἐπίσης διώχνει τήν ἀκηδία. Ἤ νά διαβάσεις προσευχή, νά διαβάσεις τό Ψαλτήρι.
Ἔχει ἕνα ὡραῖο περιστατικό, ἀπό τόν π. Πορφύριο πάλι, πού εἶχε ἕναν ὑποτακτικό ἀνυπότακτο, ὁ ὁποῖος τοῦ ἔλεγε: Γέροντα, δέν ἀντέχω ἐδῶ.. θά φύγω! Ἔ, τοῦ λέει ὁ Γέροντας, ἐντάξει φύγε.. ἀλλά πρίν φύγεις, (ἦταν μεσημέρι), μπορεῖς νά μοῦ διαβάσεις, λέει, λίγο ἀπό τό Ψαλτήρι; Ἔ, λέει, νά σοῦ διαβάσω. Καί μετά φεύγεις.. Ἄρχισε νά διαβάζει λοιπόν, «Κύριος φωτισμός μου καί Σωτήρ μου, Κύριος ὑπερασπιστής τῆς ζωῆς μου..»[19]. Μόλις διάβασε δυό-τρεῖς στίχους, κλείνει τό βιβλίο, λέει, Γέροντα, δέν θά φύγω! Ὁ Γέροντας εἶχε ἀρχίσει νά γλαρώνει λίγο, τόν ἔπιανε ὕπνος.. λέει, τί ἔπαθες; Λέει, μέ τούς παλιοψυχιάτρους κι αὐτά.. αὐτός εἶχε -αὐτό πού λένε οἱ ψυχίατροι- κατάθλιψη καί τέτοια ἄς ποῦμε.. Νά, λέει, τώρα διάβασα δυό γραμμές καί μοῦ φύγανε ὅλα! Δέν θέλω νά φύγω, λέει, τώρα!
Τί ἤτανε; Ἠνήργησε ἡ προσευχή. Γιατί πίσω ἀπό τήν ἀκηδία καί τήν κατάθλιψη καί ὅλα αὐτά κρύβονται δαιμόνια, κρύβονται πονηρά πνεύματα. Καί αὐτά δέν φεύγουν οὔτε μέ χάπια οὔτε μέ ψυχοτεχνικές οὔτε μέ ψυχαναλύσεις! Μᾶλλον ἐνισχύονται ἀκόμα περισσότερο. Φεύγουνε μέ προσευχή. Αὐτός λίγο προσευχή ἔκανε, διάβασε δυό ψαλμούς τοῦ Δαβίδ ἐκεῖ καί τόν ἔδιωξε τόν δαίμονα, σοῦ λέει, δέν θέλω τίποτα.. δέν θέλω νά φύγω τώρα! Καταλάβατε; Ἡ ἀκηδία εἶναι αὐτό, εἶναι ἐνέργεια τοῦ πονηροῦ πνεύματος. Ἐκεῖ νά μπορέσεις λίγο νά προσευχηθεῖς.
Ἐρ.: Σάν σωματικό κόπο τί ἄλλο μποροῦμε νά κάνουμε;
Ἀπ. : Νά κάνεις μία διακονία. Νά ψωνίσεις ἄς ποῦμε γιά τό σπίτι, νά βοηθήσεις τήν μητέρα σου. Νά κουραστεῖς γιά τήν ἐνορία. Νά πᾶς στόν παπά, νά τοῦ πεῖς, πάτερ, θέλετε νά σᾶς βοηθήσω;.. θέλετε κάτι; Εἴχαμε ἐδῶ τόν Γρηγόρη, σέ πόσες ἐνορίες δέν πῆγε! Τόν ξέρατε κάποιοι. Λοιπόν, σ΄ ἕναν χρόνο μέσα τελειοποιήθηκε τό παιδί, γιατί ἔτρεχε σάν σβούρα ἄς ποῦμε.. Ἀγάπη! Καί νά βοηθήσει τήν τάδε ἐκκλησία, τήν ἄλλη ἐκκλησία, στόν τάδε Σύλλογο πού ἔφτιαχνε δέματα γιά τήν Σερβία, γιά τά ὀρφανά.. ὅλη μέρα σέ κίνηση ἤτανε! Καταλάβατε; Ἀπό τήν ἄλλη, νήστευε κιόλας καί νηστικός.. δέν εἶναι μικρό! Φυλλάδια νά μοιράσει.. μοῦ ἔλεγε, πάτερ, τί θέλετε νά σᾶς βοηθήσω κ.λ.π. Ἔτσι! Θά βροῦμε τρόπο.. Ἅμα ἀγαπήσουμε τόν Χριστό, μετά δέν θά μᾶς περισσεύει χρόνος! Θά θέλουμε νά διπλασιαστεῖ ἡ μέρα ἄν εἶναι δυνατόν, νά κάνουμε κι ἄλλα γιά τόν Χριστό!
Ἐρ.: Τήν ἐκζήτηση τοῦ Θεοῦ πῶς τήν ἀνάβουμε; Ἅμα δέν ἔχεις τήν ἐκζήτηση γιά τόν Θεό, ὅλα τά ἄλλα δέν παίρνουνε μπρός. Πῶς τήν ἀνάβουμε, ἅμα ἔχει σβήσει;
Ἀπ. : Τήν ἐκζήτηση τοῦ Θεοῦ, ἔ; Ἐκεῖ δέν θέλει τίποτα, θέλει ἁπλῶς νά πιστέψεις ὅτι ὑπάρχει Θεός. Ἕνα βασικό εἶναι κανείς νά πιστέψει ὅτι ὑπάρχει κόλαση, ὅτι ὑπάρχει αἰώνια ζωή. Κι ὅταν σκεφτεῖς ὅτι αὐτό εἶναι αἰώνιο, ἐκεῖ ἀρχίζεις λίγο.. νά ξεπαγώνουν τά λάδια.. νά λές, τί κάνω ἐγώ τώρα; Γιατί στήν ἄλλη ζωή δέν μπορεῖς ν΄ ἀλλάξεις. Καί δέν ἰσχύουν αὐτές οἱ ἀνοησίες πού λένε γιά μετεμψύχωση, γιά μετενσάρκωση καί τά χαζά πράγματα αὐτά. Εἶναι ψέματα. Ἰσχύει αὐτό πού λέει ὁ Χριστός μας, ὅτι μία φορά πεθαίνεις καί μετά κρίση∙ «ἀπόκειται κρίση»[20]. Ἔχουμε νά περάσουμε δικαστήριο, εἶναι σοβαρά τά πράγματα! Καί ὅ,τι κάνεις, τό κάνεις τώρα. Μετά δέν ἀλλάζει, μετά θάνατον, ἡ κατάσταση.
Ἐρ.: ………………………….
Ἀπ. : Ξεκίνα ἀπό αὐτό.. Ναί, δέν εἶναι τό τέλειο, εἶναι κάτι κατώτερο ὄντως. Ὁ Θεός ὅμως τό δέχεται κι αὐτό. Τό δέχεται σάν ἕνα πρῶτο ξεκίνημα. Ὅπως ἕνα μωρό ἄς ποῦμε, πού δέν ξέρει τί τοῦ γίνεται, ἀλλά τοῦ λές∙ ἅμα βάλεις τό χέρι σου ἐκεῖ, θά καεῖς! Μήν τό βάλεις. Τοῦ δίνεις καί καμία, ἄν δέν καταλαβαίνει, καί φοβᾶται μήν τίς φάει καί δέν τό βάζει. Δέν ἔχει φτάσει στό τέλειο νά πεῖ, μήν στενοχωρήσω τήν μαμά μου, δέν κάνει ν’ ἀκουμπήσω ἐκεῖ θά καῶ.. δέν ἔχει φτάσει ὡς ἐκεῖ. Φοβᾶται μήν τιμωρηθεῖ. Κι αὐτό ὅμως λειτουργεῖ. Λειτουργεῖ. Τό δέχεται ὁ Θεός. Ἔτσι εἶναι καί στά πνευματικά. Ξεκινᾶμε ἀπ’ αὐτό καί σιγά-σιγά τό ξεπερνᾶμε μέσα στήν πνευματική πορεία πού θά ἔρθει ἡ ἀγάπη. Δέν μπορεῖς νά φτάσεις μέ ἕνα βῆμα στήν κορυφή τοῦ βουνοῦ. Θά ξεκινήσεις ἀπό τήν βάση, σιγά-σιγά, βῆμα-βῆμα, θά περάσουμε τό βουνό καί θά φτάσουμε στήν κορυφή. Λένε οἱ Ἅγιοι, ξεκινᾶς ἀπό τόν φόβο, τόν ἀρχικό φόβο, τόν φόβο τῆς κόλασης. Καί σιγά-σιγά φτάνεις στήν ἀγάπη, ἡ ὁποία «ἔξω βάλλει τόν φόβο»[21]. Τί ὡραῖα τό λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος! Βάζει ἔξω τόν φόβο, τόν ἀρχικό φόβο, καί μετά εἰσέρχεται ἕνας ἄλλος φόβος. Ποιός; Νά μή στενοχωρεῖς τόν Θεό. Εἶναι ὁ φόβος τῆς ἀγάπης αὐτός. Μακάρι νά φτάσουμε ἐκεῖ! Ἄς ξεκινήσουμε ἀπό τόν ἀρχικό φόβο..
Ἐρ.: Μπορεῖ μιά ἀρχή νά εἶναι νά προσπαθεῖ κάποιος νά ἐφαρμόσει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, γιά ἕναν-δύο μῆνες καί νά δεῖ διαφορά στήν ψυχή του.
Ἀπ. : Νά κάνει ἕνα πείραμα!
Ἐρ.: Σάν πείραμα, ναί. Τό δέχεται αὐτό ὁ Θεός;
Ἀπ. : Ἔ βέβαια, πῶς δέν τό δέχεται! Ἐξάλλου καί ὁ Ἴδιος τί ἔλεγε; «Μετανοῆστε»[22]. Βλέπετε; Μιά λέξη ἔλεγε στόν κόσμο, ὅταν βγῆκε ὁ Χριστός μας. Δέν τούς ἔλεγε, ἐλᾶτε νά σᾶς πείσω ὅτι ἐγώ εἶμαι ὁ Χριστός, ἐγώ εἶμαι ὁ Θεός,.. δέν τούς εἶπε τέτοια πράγματα. Μετανοῆστε. Γιατί; Γιατί, ὅταν ἀρχίζει κανείς νά μετανοεῖ, τί σημαίνει; Νά σταματάει τίς ἁμαρτίες καί νά κάνει τό καλό; Καθαρίζει τά μάτια του καί τότε ἀρχίζει καί βλέπει. Καί λέει, βρέ.. ποῦ ἤμουνα ἐγώ τόσα χρόνια;.. ποῦ χάθηκα τόσα χρόνια;.. τί χαζός ἤμουνα τόσα χρόνια;.. ὑπῆρχε τέτοιος κόσμος καί δέν τό ἤξερα;.. Ξέρετε πόσοι ἄνθρωποι ἔρχονται καί μοῦ τό λένε στήν ἐξομολόγηση; Γιατί, πάτερ, νά πᾶνε τόσα χρόνια χαμένα; Ἔλα ντέ, λέω καί ἐγώ, γιατί; Ποῦ ἤσουνα τόσα χρόνια; Ἀλλά ἔστω καί τώρα! Ὅσο ζεῖς, ὑπάρχει ἐλπίδα. Μετά θάνατον δέν μπορεῖς ν΄ ἀλλάξεις. Τώρα σέ δέχεται ὁ Θεός, ἔστω καί στήν ἐνδεκάτη! Ἀλλά μᾶς ξεγελάει ὁ διάβολος, ξέρετε πῶς; Σοῦ λέει, ναί, ναί.. νά πᾶς.. ἀλλά ὄχι τώρα, λίγο πιό μετά.. Ἐντάξει, ἔχεις καιρό ἀκόμα! Καί μέ τό ἔχεις καιρό, περνάει ὅλη ἡ ζωή! Μᾶς κοροϊδεύει μέ τήν ἀναβολή, μετά ταῦτα, μετά ταῦτα... πρῶτα κάνε αὐτό πού εἶναι πιό ἐπεῖγον καί μετά πᾶς κάνεις καί τήν ἐξομολόγηση, κάνεις καί τήν μετάνοια, ἀφήνεις καί τήν παράνομη γυναίκα ἄς ποῦμε, τήν παράνομη σχέση.. καί δέν γίνεται τίποτα. Μᾶς δουλεύει μιά χαρά!
Κάποτε εἴχανε κάνει συμβούλιο, ξέρετε, οἱ δαίμονες -νομίζω σᾶς τό εἶχα πεῖ αὐτό- ἦταν ἀποκάλυψη. Τούς εἶχε δεῖ ἕνας γέροντας, τούς εἶχε δεῖ πού συνεδριάζανε καί βγαίνανε ὅλοι καί δίνανε ἀναφορά στόν ἑωσφόρο, στόν ἀρχηγό τους ἄς ποῦμε, πῶς δουλεύει ὁ καθένας. Καί ἔλεγε ὁ ἕνας ἄς ποῦμε, ὅτι ἐγώ -ξέρω ’γώ- προσπαθῶ νά τούς ρίξω στήν τάδε ἁμαρτία, τούς λέω αὐτό κι αὐτό.. ὁ ἄλλος τούς ἔλεγε τό ἄλλο.. λέει, ὅλους τούς ἀπέρριπτε! Ὅλοι εἶστε ἄχρηστοι! Τούς ἔβριζε ὅλους ἄχρηστους. Πῆγε ἕνας καί λέει, ξέρεις τί λέω; Δέν λέω ὅτι ἄς ποῦμε εἶναι κακό ἡ χριστιανική ζωή. Ἡ χριστιανική ζωή, τούς λέω εἶναι καλό∙ ἀλλά τούς λέω, πρῶτα νά κάνουν κάτι ἄλλο καί μετά ὅτι ἔχουν καιρό! Λέει, μπράβο, ἐσύ εἶσαι! Ἔτσι πρέπει, ὅπως κάνει αὐτός, νά κάνετε ὅλοι σας! Ἔτσι τούς εἶπε ὁ ἑωσφόρος. Κατάλαβες; Μᾶς ξεγελάει μέ αὐτό τό πράγμα ὁ διάβολος. Δέν σοῦ λέει, μήν τό κάνεις, ἀλλά κάντο μετά! Ὄχι τώρα. Ἐνῶ τό θέμα εἶναι νά τό κάνεις τώρα. Γιατί ἄν δέν τό κάνεις τώρα, δέν θά τό κάνεις ποτέ.
Ἐρ.: …………………………
Ἀπ. : Καί εὐχάριστος. Ἀρκεῖ νά ὑπάρχουνε οἱ δύο προϋποθέσεις: ταπείνωση καί ἀγάπη.
Ἐρ.: Ὑπάρχει κι ἄλλος δρόμος πού λέει, «χύνω αἷμα, νά λάβω πνεῦμα»;
Ἀπ. : Ὑπάρχει κι αὐτό! Ἀλλά ὁ Γέροντας Πορφύριος προτιμοῦσε τόν ἀναίμακτο τρόπο, πού σᾶς εἶπα εἶναι ἡ ἀγάπη στόν Θεό. Ὅταν κανείς καλλιεργήσει τήν ἀγάπη στόν Θεό, μετά ἄς ποῦμε δέν χρειάζεται νά κάνει αὐτές τίς ἄγριες μάχες σῶμα μέ σῶμα μέ τόν διάβολο. Τοῦ ξεφεύγει τοῦ διαβόλου μέ ἔντεχνο τρόπο μέσω τῆς ἀγάπης, διαμέσου τῆς ἀγάπης στόν Θεό. Καλλιεργεῖ τόν θεῖο ἔρωτα. Χτυπάει κέντρο, ἔτσι; Καί ὁ ἄλλος δρόμος εἶναι ἀποτελεσματικός, ἀλλά εἶναι πιό ὀδυνηρός. Μεγάλες νηστεῖες, μεγάλες ἀσκήσεις κ.λ.π. Τό κάνανε κι αὐτό οἱ Ἅγιοι. Ἀλλά ὁ πιό εὔκολος καί γρήγορος εἶναι μέσω τῆς ἀγάπης.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
[1] Ἰωάν. 16, 7.
[2] Ἀποκ. 3, 21.
[3] Μέ πόνο καί ἀγάπη γιά τόν σύγχρονο ἄνθρωπο, Ἁγίου Παϊσίου Ἀγιορείτου, Λόγοι Α΄, Ἱ. Ἡ. "Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος", Σουρωτή Θεσ/νίκης 1998, (στό ἑξῆς: Μέ πόνο καί ἀγάπη γιά τόν σύγχρονο ἄνθρωπο, Ἁγίου Παϊσίου Ἀγιορείτου).
[4] Μέ πόνο καί ἀγάπη γιά τόν σύγχρονο ἄνθρωπο, Ἁγίου Παϊσίου Ἀγιορείτου.
[5] Ὅ.π.
[6] Οἰκογενειακή ζωή, Ἁγίου Παϊσίου Ἁγιορείτου, Λόγοι Δ’, Ἱερό Ἡσυχαστήριο Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, 2002, (στό ἑξῆς: Οἰκογενειακή ζωή, Ἁγίου Παϊσίου Ἁγιορείτου).
[7] Οἰκογενειακή ζωή, Ἁγίου Παϊσίου Ἁγιορείτου.
[8] Ὅ.π.
[9] Ὅ.π.
[10] Ὅ.π.
[11] Ὅ.π.
[12] Ὅ.π.
[13] Ὅ.π.
[14] Ὅ.π.
[15] Α΄Κορ. 4, 7.
[16]https://oparadeisos.wordpress.com/2011/05/31/%CE%B3%CE%AD%CF%81%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82-%CF%80%CE%BF%CF%81%CF%86%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%83/
[17] Ὅ.π.
[18] Ψαλμ. 50, 7.
[19] Ψαλμ. 26, 1.
[20] Ἑβρ. 9, 27.
[21] Α΄ Ἰωάν. 4, 18.
[22] Ματθ. 4, 17.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου