Μέ ἀ­φορ­μή τή θε­ω­ρί­α τῆς ἐ­ξέ­λι­ξης (Γ΄), Δημητρίου Βλαχοστέργιου (Δρος Γενετικῆς καί Βελτίωσης Φυτῶν)

Σύντομη ἐπιστημονική & θεολογική προσέγγιση[1]

Δη­μή­τριος Ν. Βλα­χο­στέρ­γιος

Δρ. Γε­νε­τι­κῆς & Βελτίωσης Φυτῶν

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ Α΄ ΜΕΡΟΣ

ΚΑΙ ΤΟ Β΄ ΜΕΡΟΣ

Πα­ρα­τη­ρών­τας αὐ­τές τίς ἀ­δυ­να­μί­ες τοῦ μη­χα­νι­σμοῦ τῆς ἐ­ξέ­λι­ξης, ὑ­πῆρ­ξαν ἐ­ξε­λι­κτι­κοί ἐ­πι­στή­μο­νες, ὅ­πως ὁ Delage, πού ὑ­πο­στή­ρι­ξαν ὅ­τι ἡ φυ­σι­κή ἐ­πι­λο­γή δέν μπο­ρεῖ νά γεν­νή­σει νέ­α εἴ­δη, ἀλ­λά ποι­κι­λί­ες καί φυ­λές τοῦ ἴ­διου εἴ­δους. Συγ­κε­κρι­μέ­να ὁ Delage[1] ἔ­γρα­ψε: «ἡ φυ­σι­κή ἐ­πι­λο­γή ἐ­ξα­φα­νί­ζει τε­λι­κά τίς κα­κές φυ­σι­κές ἐ­πι­λο­γές καί προ­στα­τεύ­ει τό εἶ­δος ἀ­πό τόν κίν­δυ­νο νά χα­θεῖ, μέ τό νά τό δι­α­τη­ρεῖ ἀ­ναλ­λοί­ω­το μέ­σα στούς αἰ­ῶ­νες».

Ἐ­πί­σης ἕ­να πο­λύ ση­μαν­τι­κό στοι­χεῖ­ο στό ὁ­ποῖ­ο δέν ἀ­παν­τᾶ ἡ ἐ­ξέ­λι­ξη εἶ­ναι πῶς ἀ­πο­κτή­θη­κε ἡ τε­λει­ό­τη­τα τήν ὁ­ποί­α ἔ­πρε­πε νά ἔ­χουν οἱ πρῶ­τοι μο­νο­κύτ­τα­ροι ὀρ­γα­νι­σμοί πού ἐμ­φα­νί­στη­καν στή γῆ, ὄ­χι μό­νο σέ ἐ­πί­πε­δο ὀρ­γά­νω­σης τοῦ κυτ­τά­ρου, ἀλ­λά πῶς κα­τά­φε­ραν νά ἀ­πο­κτή­σουν μί­α τό­σο πε­ρί­πλο­κη δο­μή, ὅ­πως τό DNA, γιά νά μπο­ροῦν νά κλη­ρο­νο­μοῦν τά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά τους στούς ἀ­πο­γό­νους. Γνω­ρί­ζον­τας τήν τε­λει­ό­τη­τα μέ τήν ὁ­ποί­α λει­τουρ­γεῖ τό DNA, τό πλῆ­θος τῶν πλη­ρο­φο­ρι­ῶν πού με­τα­φέ­ρει ἀ­κό­μη καί στούς μο­νο­κύτ­τα­ρους ὀρ­γα­νι­σμούς, τή δι­α­δι­κα­σί­α τῆς με­τα­βί­βα­σης τῆς πλη­ρο­φο­ρί­ας ἀ­πό γε­νιά σέ γε­νιά, τή θαυ­μα­στή δι­α­δι­κα­σί­α τῆς μεί­ω­σης καί τό­σα ἄλ­λα, τό­τε οἱ πι­θα­νό­τη­τες νά ἔ­γι­ναν ὅ­λα αὐ­τά τυ­χαῖ­α καταλήγουν νά εἶ­ναι πρακτικά μη­δε­νι­κές. Ἀ­κό­μη θά πρέ­πει νά ση­μει­ω­θεῖ ὅ­τι τό ἀρ­χεῖ­ο τῶν ἀ­πο­λι­θω­μά­των[2] δέν εἶ­ναι ἰ­δι­αί­τε­ρα πει­στι­κό γιά τήν συ­νε­χῆ ἐ­ξέ­λι­ξη τῶν εἰ­δῶν, κα­θώς δεί­χνει ὅ­τι «ὅ­λα τά εἴ­δη ἐμ­φα­νί­ζον­ται πλή­ρως μορ­φο­ποι­η­μέ­να καί ὄ­χι με­ρι­κῶς μορ­φο­ποι­η­μέ­να. ... Δέν ὑ­πάρ­χουν πα­ρα­δείγ­μα­τα ἀ­πό μι­σο­α­νε­πτυγ­μέ­να φτε­ρά, μά­τια, δέρ­μα, ἀρ­τη­ρί­ες, νεῦ­ρα, καί λοιπά»[3].

Συμ­πε­ραί­νου­με λοι­πόν ὅ­τι τό νά δε­χθεῖ κα­νείς ἤ ὄ­χι τήν θε­ω­ρί­α τῆς ἐ­ξέ­λι­ξης μέ τή μορ­φή τῆς μα­κρο­ε­ξέ­λι­ξης εἶ­ναι πε­ρισ­σό­τε­ρο θέ­μα πί­στης στό τυ­χαῖ­ο γε­γο­νός καί ὄ­χι ἐ­πι­στη­μο­νι­κά τεκ­μη­ρι­ω­μέ­νης θέ­σης. Πολ­λοί σπου­δαῖ­οι ἐ­πι­στή­μο­νες, μά­λι­στα μή Ὀρ­θό­δο­ξοι, ἀ­να­γνώ­ρι­σαν πί­σω ἀ­πό τήν τε­λει­ό­τη­τα τῆς δη­μι­ουρ­γί­ας τήν πα­ρου­σί­α τοῦ Θε­οῦ. Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά ἦ­ταν τά λό­για του Α. Einstein: «Ὁ Θε­ός ὅ­ταν ἔ­φτι­α­χνε τόν κό­σμο δέν ἔ­ρι­χνε ζά­ρια», ἀλ­λά καί τοῦ Fr. Collins[4]: «Ὁ Θε­ός τῆς Βί­βλου εἶ­ναι ὁ ἴ­διος ὁ Θε­ός τοῦ ἀν­θρω­πί­νου γο­νι­δι­ώ­μα­τος· μπο­ρεῖς νά Τόν λα­τρεύ­εις καί στήν ἐκ­κλη­σί­α καί στό ἐρ­γα­στή­ριο». Οἱ ἄ­θε­οι ἐ­πι­στή­μο­νες ἑ­πο­μέ­νως δέν εἶ­ναι ἄ­θε­οι ἐξ αἰ­τί­ας τῶν πο­ρι­σμά­των τῆς ἐ­πι­στή­μης τους, ἀλ­λά ἐξ αἰ­τί­ας κά­ποι­ας προ­σω­πι­κῆς ὑ­λι­στι­κῆς ἰ­δε­ο­λο­γί­ας.[5]

Ἡ Θε­ω­ρί­α τῆς Ἐ­ξέ­λι­ξης στήν Ἐκ­παί­δευ­ση.

 Ἴ­σως θά ἀ­να­ρω­τη­θεῖ κα­νείς: Ἀ­φοῦ εἶ­ναι ἔ­τσι τά πράγ­μα­τα καί ὁ ἐ­πι­στη­μο­νι­κός κό­σμος ἀ­να­γνω­ρί­ζει τήν μα­κρο­ε­ξέ­λι­ξη σάν μί­α θε­ω­ρί­α, τό­τε για­τί ἔ­χει πε­ρά­σει στήν Ἐκ­παί­δευ­ση αὐ­τή ἡ θε­ω­ρί­α ὡς ἐ­πι­στη­μο­νι­κή ἀ­λή­θεια;

Κατ’ ἀρ­χήν θά πρέ­πει νά δοῦ­με ποι­οί εἶ­ναι ἐ­κεῖ­νοι πού κα­θο­ρί­ζουν τήν δι­δα­κτέ­α ὕ­λη τοῦ μα­θή­μα­τος τῆς Βι­ο­λο­γί­ας. Εἶ­ναι ὡς γνω­στόν τό Παι­δα­γω­γι­κό Ἰν­στι­τοῦ­το. Ἀν­τί ἄλ­λης ἀ­πάν­τη­σης, θά σᾶς δι­α­βά­σω ἕ­να ἀ­πό­σπα­σμα ἀ­πό ἕ­να ἄρ­θρο πού δη­μο­σι­εύ­τη­κε στήν ἐ­φη­με­ρί­δα Τό Πα­ρόν[6] στίς 1-3-2009, τό ὁ­ποῖ­ο ἀ­παν­τᾶ σέ με­γά­λο βαθ­μό στήν πα­ρα­πά­νω ἀ­πο­ρί­α. «...Ὅ­πως εἶ­πε σ’ αὐ­τόν π. Γ. Με­ταλ­λη­νός στό μπλόγκ Thri­ske­fti­ka, ἕ­να βα­σι­κό μει­ο­νέ­κτη­μα τοῦ ἐκ­παι­δευ­τι­κοῦ ἔρ­γου εἶ­ναι τά Ἀ­να­λυ­τι­κά Προ­γράμ­μα­τα πού συν­τάσ­σον­ται στό Παι­δα­γω­γι­κό Ἰν­στι­τοῦ­το. Μᾶς δί­νουν με­τά κα­λού­πια καί λέ­νε σέ μᾶς τούς συγ­γρα­φεῖς νά ρί­ξου­με ὑ­λι­κό μέ­σα στά συγ­κε­κρι­μέ­να κα­λού­πια. Σέ μέ­να λοι­πόν καί στόν κ. Φί­λια ἀ­να­τέ­θη­κε ἡ συγ­γρα­φή τοῦ βι­βλί­ου τῆς Α΄ Λυ­κεί­ου. Ἔ­πρε­πε νά γρά­ψου­με καί γιά τή θέ­ση τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας ἀ­πέ­ναν­τι σέ ἄλ­λα θρη­σκεύ­μα­τα. Πρίν κυ­κλο­φο­ρή­σει τό βι­βλί­ο, οἱ Μα­σό­νοι καί οἱ Χι­λια­στές μᾶς ἔ­κα­ναν ἀ­γω­γές. Ζη­τή­σα­με ἀ­κρό­α­ση ἀ­πό τό Παι­δα­γω­γι­κό Ἰν­στι­τοῦ­το (Π.Ι.). Ὅ­ταν πή­γα­με νά τούς συ­ναν­τή­σου­με, τέσσερα μέ­λη τοῦ Π.Ι. (ἡ μί­α ἦ­ταν γυ­ναί­κα), ὄ­χι θε­ο­λό­γοι, μᾶς εἶ­παν εὐ­θαρ­σῶς: «Ἐ­μεῖς εἴ­μα­στε Μα­σό­νοι». Ὁ πρό­ε­δρος τοῦ Π.Ι. ἦρ­θε σέ δύ­σκο­λη θέ­ση, ἀλ­λά ἐ­γώ τούς εἶ­πα «Αὐ­τό μέ χα­ρο­ποι­εῖ», για­τί ξέ­ρα­με μέ ποι­ούς ἔ­χου­με νά κά­νου­με. Τε­λι­κά γρά­ψα­με τίς ἑ­νό­τη­τες ἀ­να­φέ­ρον­τας ἀρ­χι­κά τή δι­δα­σκα­λί­α τῶν Μα­σό­νων καί τῶν Χι­λια­στῶν καί με­τά τίς ἐγ­κυ­κλί­ους τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας γιά τίς ὁ­μά­δες αὐ­τές. Με­τά ἀ­πό δύ­ο-τρί­α χρό­νια, μιά μέ­ρα μοῦ τη­λε­φώ­νη­σε ὁ κ. Φί­λιας καί μέ ρώ­τη­σε ἄν εἶ­χα δεῖ τή νέ­α ἑ­νό­τη­τα τοῦ βι­βλί­ου τῆς Α΄ Λυ­κεί­ου. Τό βι­βλί­ο εἶ­χε ἀλ­λα­χθεῖ καί ἔ­γρα­φε τε­λεί­ως δι­α­φο­ρε­τι­κά ἀ­πό αὐ­τά πού ἐ­μεῖς εἴ­χα­με γρά­ψει. Κά­ποι­οι δι­κοί μας ἔ­κα­ναν ἀλ­λα­γές χω­ρίς νά τό ξέ­ρου­με. Τό­τε ζη­τή­σα­με τήν ἀ­πό­συρ­ση συ­νο­λι­κά τοῦ βι­βλί­ου καί τή συγ­γρα­φή ἄλ­λου ἀ­πό ἄλ­λους συγ­γρα­φεῖς. Ἀλ­λά αὐ­τό δέν ἔ­γι­νε». Τό γε­γο­νός λοι­πόν ὅ­τι ὑ­πάρ­χουν Μα­σό­νοι μέ­σα στό Π.Ι. εἶ­ναι ἕ­νας ση­μαν­τι­κός λό­γος πού ἐ­ξη­γεῖ ἀρ­κε­τά ἀ­πό αὐ­τά πού βλέ­που­με στά Ἀ­να­λυ­τι­κά Προ­γράμ­μα­τα τῶν σχο­λι­κῶν μα­θη­μά­των.

Σή­με­ρα ἡ θε­ω­ρί­α τῆς ἐ­ξέ­λι­ξης ἀ­πο­τε­λεῖ ἕ­να κε­φά­λαι­ο στό βι­βλί­ο Βι­ο­λο­γί­ας τῆς Γ΄ Γυ­μνα­σί­ου καί τῆς Γ΄ Λυ­κεί­ου, μέ τόν τί­τλο Ἐ­ξέ­λι­ξη, καί ὄ­χι Θε­ω­ρί­α τῆς Ἐ­ξέ­λι­ξης. Προ­φα­νῶς σκό­πι­μα ἀ­πα­λεί­φε­ται ἡ λέ­ξη θε­ω­ρί­α, γιά νά ἐμ­φα­νί­ζε­ται ἡ ἐ­ξέ­λι­ξη σάν ἐ­πι­στη­μο­νι­κή ἀ­λή­θεια στό σύ­νο­λό της. Παρ’ ὅ­­λα αὐ­τά, ὁ τρό­πος μέ τόν ὁ­ποῖ­ο εἶ­ναι γραμ­μέ­να κά­ποι­α κομ­μά­τια μέ­σα στό κε­φά­λαι­ο δέ­χε­ται ὅ­τι ἡ μα­κρο­ε­ξέ­λι­ξη εἶ­ναι ἀ­πο­τέ­λε­σμα κα­θα­ρῆς τύ­χης καί συγ­κυ­ρι­ῶν. Συγ­κε­κρι­μέ­να τό Βι­βλί­ο τῆς Γ΄ Λυ­κεί­ου (σελ. 133) στήν πα­ρά­γρα­φο πού ἀ­να­φέ­ρε­ται στούς πα­ρά­γον­τες πού δι­α­μορ­φώ­νουν τήν ἐ­ξε­λι­κτι­κή πο­ρεί­α, ἀ­να­φέ­ρε­ται στίς με­ταλ­λά­ξεις, καί γρά­φει: «Οἱ με­ταλ­λά­ξεις ὀ­φεί­λον­ται εἴ­τε σέ τυ­χαῖ­α λά­θη κα­τά τήν ἀν­τι­γρα­φή τοῦ DNA εἴ­τε σέ φυ­σι­κούς ἤ χη­μι­κούς πα­ρά­γον­τες πού ἀλ­λοι­ώ­νουν τή δο­μή τοῦ DNA. Χά­ρη σ’ αὐ­τές δη­μι­ουρ­γοῦν­ται νέ­α γο­νί­δια, πού κα­θο­ρί­ζουν τήν ἐμ­φά­νι­ση νέ­ων χα­ρα­κτη­ρι­στι­κῶν. Τά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά αὐ­τά, στίς πε­ρισ­σό­τε­ρες πε­ρι­πτώ­σεις, δέν εἶ­ναι ἐ­πω­φε­λῆ γιά τόν φο­ρέ­α τους. Ὡ­στό­σο, σέ με­ρι­κές πε­ρι­πτώ­σεις, εἶ­ναι πι­θα­νόν μί­α με­τάλ­λα­ξη νά προ­σφέ­ρει αὐ­ξη­μέ­νες δυ­να­τό­τη­τες ἐ­πι­βί­ω­σης στό ἄ­το­μο πού τήν ὑ­πέ­στη, ἐ­πει­δή τυ­χαί­νει τό χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό πού δη­μι­ουρ­γεῖ νά εἶ­ναι συμ­βα­τό μέ τίς νέ­ες συν­θῆ­κες πού ἐ­πι­κρα­τοῦν στό πε­ρι­βάλ­λον. Οἱ με­ταλ­λά­ξεις ἀ­πό μό­νες τους δέν εἶ­ναι ἱ­κα­νές νά προ­σα­να­το­λί­σουν τήν ἐ­ξε­λι­κτι­κή πο­ρεί­α πρός ὁ­ρι­σμέ­νη κα­τεύ­θυν­ση· προ­σφέ­ρουν ὅ­μως τό ὑ­λι­κό ἐ­πά­νω στό ὁ­ποῖ­ο δρᾶ ἡ φυ­σι­κή ἐ­πι­λο­γή».

Δη­λα­δή τά παι­διά δι­δά­σκον­ται, χω­ρίς ἀν­τί­θε­τη ἄ­πο­ψη ἤ ἄλ­λο προ­βλη­μα­τι­σμό, ὅ­τι οἱ τυ­χαῖ­οι πα­ρά­γον­τες εἶ­ναι ὑ­πεύ­θυ­νοι γιά τήν με­τά­βα­ση ἀ­πό τό ἕ­να εἶ­δος στό ἄλ­λο, μέ­χρι τόν ἄν­θρω­πο. Μά­λι­στα ὑ­πάρ­χει εἰ­δι­κή ἑ­νό­τη­τα πού πα­ρου­σιά­ζει τόν ἄν­θρω­πο ὡς ἐ­ξε­λι­κτι­κό ἀ­πό­γο­νο ἑ­νός αὐ­στρα­λο­πι­θή­κου[7] πού ἔ­ζη­σε πρίν ἀ­πό τρία ἑ­κα­τομ­μύ­ρια χρό­νια. Δέν γί­νε­ται κἄν δι­α­χω­ρι­σμός γιά τήν ἐ­ξέ­λι­ξη μέ­σα στό εἶ­δος καί τήν ἐ­ξέ­λι­ξη ἀ­πό εἶ­δος σέ εἶ­δος· ἀν­τι­με­τω­πί­ζον­ται ὅ­λα ἑ­νια­ῖα ὡς ἐ­πι­στη­μο­νι­κά συμ­πε­ρά­σμα­τα.

---

[1]. Πρβλ. Λε­κά­τη Γε­ώρ­γι­ου, Ὑ­πάρ­χει Θε­ός; h­t­tp:­//u­s­e­rs.p­a­n­a­f­o­n­et.gr/l­e­k­a­t­is/t­r­a­v­e­l­l­er/T­he%20book%20about%20God.p­df.

[2]. Πρβλ. Βα­σι­λει­ά­δη Ν. «Ὁ Δαρ­βί­νος & ἡ Θε­ω­ρί­α τῆς Ἐ­ξε­λί­ξε­ως». Ἔκδ. «Ὁ Σω­τήρ». Τo 1972, ὁ Στέ­φεν Γκούλντ καί ὁ Νά­ιλς Ἔλ­ντρετζ πρό­τει­ναν μί­α νέ­α θε­ω­ρί­α, ἡ ὁ­ποί­α ἰ­σχυ­ρί­ζε­ται ὅ­τι τό με­γα­λύ­τε­ρο μέ­ρος τῆς ἐ­ξέ­λι­ξης συμ­βαί­νει μέ σύν­το­μα ξε­σπά­σμα­τα, τά ὁ­ποῖ­α δι­α­κό­πτον­ται ἀ­πό μα­κρές πε­ρι­ό­δους στα­θε­ρό­τη­τας. Οἱ Γκούλντ καί Ἔλ­ντρετζ δι­α­φώ­νη­σαν μέ τήν ἰ­δέ­α ὅ­τι οἱ ὀρ­γα­νι­σμοί ἀλ­λά­ζουν συ­νε­χῶς, προ­σαρ­μο­ζό­με­νοι σέ μι­κρό βαθ­μό πρός τό πε­ρι­βάλ­λον τους. Ἐ­νῶ ὁ Δαρ­βῖ­νος θε­ω­ροῦ­σε τήν ἐ­ξέ­λι­ξη ὡς μί­α ἀρ­γῆ καί συ­νε­χῆ δι­α­δι­κα­σί­α, χω­ρίς αἰφ­νί­δι­α ἅλ­μα­τα, οἱ Γκούλντ καί Ἐλ­ντρετζ πα­ρα­τή­ρη­σαν μί­α ἀ­συ­νέ­χει­α στή με­τά­βα­ση ἀ­πό τό ἕ­να εἶ­δος στό ἄλ­λο. Συγ­κε­κρι­μέ­να, τά ἀ­πο­λι­θώ­μα­τα τῶν ὀρ­γα­νι­σμῶν πού βρί­σκου­με σέ δι­α­δο­χι­κά γε­ω­λο­γι­κά στρώ­μα­τα ἔ­δει­χναν μα­κρά δι­α­λείμ­μα­τα, στά ὁ­ποῖ­α τί­πο­τε δέν ἄλ­λα­ζε, καί τά ὁ­ποῖ­α δι­α­κό­πτον­ταν ἀ­πό ξαφ­νι­κές με­τα­βά­σεις, στό πλαί­σι­ο τῶν ὁ­ποί­ων τά δι­ά­φο­ρα εἴ­δη ἐ­ξα­φα­νί­ζον­ταν καί ἀν­τι­κα­θί­σταν­το σέ ἐν­τε­λῶς νέ­ες μορ­φές. Νέ­α εἴ­δη ἐμ­φα­νί­ζον­ται σέ με­γά­λους ἀ­ριθ­μούς κα­τά τή δι­άρ­κει­α σύν­το­μων πε­ρι­ό­δων, ἴ­σως ἐ­ξαι­τί­ας δρα­μα­τι­κῶν γε­γο­νό­των, ὅ­πως ἡ σύγ­κρου­ση μέ ἀ­στε­ρο­ει­δεῖς. Οἱ συμ­βα­τι­κοί ἐ­ξε­λι­κτι­κοί ἄ­σκη­σαν ὀ­ξύ­τα­τη κρι­τι­κή στόν Γκούλντ, ἀ­πο­κα­λών­τας καί τή θε­ω­ρί­α του «ἐ­ξέ­λι­ξη μέ σπα­σμούς».

[3]. h­t­tp:­//w­ww.c­r­e­a­t­i­o­n­s­c­i­e­n­ce.c­om/o­n­l­i­n­e­b­o­ok/ W. B­r­o­wn «In t­he B­e­g­i­n­n­i­ng».

[4]. F. C­o­l­l­i­ns. Ἀ­με­ρι­κα­νός, Φυ­σι­κός-Γε­νε­τι­στής. Ἀ­πό τούς πλέ­ον ἀ­να­γνω­ρι­σμέ­νους σύγ­χρο­νους ἐ­πι­στή­μο­νες, ἡ­γή­θη­κε τῆς ὁ­μά­δας πού ἀ­πο­κω­δι­κο­ποί­η­σε τό ἀν­θρώ­πι­νο γο­νι­δί­ω­μα τό 2003. Ἄν καί ἀρ­χι­κά ἦ­ταν ἄ­θε­ος, κά­ποι­α στιγ­μή προ­σχώ­ρη­σε στούς Εὐ­αγ­γε­λι­κούς. Τό 2009 ἵ­δρυ­σε τό Ἵ­δρυ­μα «B­i­o­L­o­g­os» γι­ά νά προ­βάλ­λει τήν ἁρ­μο­νί­α με­τα­ξύ χρι­στι­α­νι­κῆς Πί­στης καί Ἐ­πι­στή­μης. Ἀ­πο­δέ­χε­ται τήν κα­τευ­θυ­νό­με­νη ἐ­ξέ­λι­ξη ὡς τόν τρό­πο μέ τόν ὁ­ποῖ­ο ὁ Θε­ός δη­μι­ούρ­γη­σε τόν κό­σμο.

[5]. h­t­tp:­//w­ww.o­o­d­e­gr.c­om/o­o­de/e­p­i­s­t­i­mi/d­i­m­i­o­u­r­g­ia/l­o­g­ia_e­p­i­s­t1.h­tm#14.

[6]. h­t­tp:­//w­ww.p­a­r­on.gr/v3/n­ew.p­hp?id=38579&c­o­l­id=37&c­a­t­id=33&dt=2009-03-01%200:0:0.

[7]. Βι­ο­λο­γί­α 3ης Λυ­κεί­ου. Ἔκδ. Ο­ΕΔΒ, σελ. 147-148. «Τό κα­λύ­τε­ρα δι­α­τη­ρη­μέ­νο καί πλη­ρέ­στε­ρο ἀ­πο­λί­θω­μα (ἀ­πο­τε­λεῖ­ται ἀ­πό τά 2/3 τοῦ σκε­λε­τοῦ καί ἔ­χει ἄ­θι­κτες με­ρι­κές ἀ­να­το­μι­κές συν­δέ­σεις) εἶ­ναι ἡ «Λού­συ», πού βρέ­θη­κε στήν Αἰ­θι­ο­πί­α τό 1974, στήν πε­ρι­ο­χή Ἀ­φάρ. Ἡ «Λού­συ», πού πῆ­ρε τό ὄ­νο­μά της ἀ­πό τό δη­μο­φι­λές τρα­γού­δι τῶν Μπίτλς (″L­u­cy in t­he s­ky w­i­th d­i­a­m­o­n­ds″) τό ὁ­ποῖ­ο ἄ­κου­γαν οἱ ἐ­ρευ­νη­τές κα­τά τή δι­άρ­κει­α τῶν ἐρ­γα­σι­ῶν τους, εἶ­ναι ἕ­νας νε­α­ρός θη­λυ­κός αὐ­στρα­λο­πί­θη­κος πού ἔ­ζη­σε πρίν ἀ­πό 3 ἑ­κα­τομ­μύ­ρι­α χρό­νι­α. Λί­γο ἀρ­γό­τε­ρα, ὅ­ταν βρέ­θη­καν τά ἀ­πο­τυ­πώ­μα­τα ἑ­νός ζευ­γα­ρι­οῦ Αὐ­στρα­λο­πι­θή­κων πού βη­μά­τι­σε στίς στάχ­τες τοῦ ἡ­φαι­στεί­ου Σαν­τι­μᾶν, πρίν ἀ­πό 3 ἑ­κα­τομ­μύ­ρι­α χρό­νι­α, ἀ­πο­δείχ­τη­κε ὅ­τι ἡ ὄρ­θι­α στά­ση καί ἡ δί­πο­δη βά­δι­ση ἦ­ταν δύ­ο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά πού ἐμ­φα­νί­στη­καν ἀρ­κε­τά νω­ρίς στήν ἐ­ξε­λι­κτι­κή ἱ­στο­ρί­α τοῦ ἀν­θρώ­που. Στά ἀ­πο­τυ­πώ­μα­τα αὐ­τά ἀ­να­γνω­ρί­ζε­ται τό ἀν­θρώ­πι­νο πέλ­μα μέ τά εὐ­θυ­γραμ­μι­σμέ­να δάχ­τυ­λα καί τήν κα­τα­σκευ­ή πού εὐ­νο­εῖ τή στή­ρι­ξη τοῦ βά­ρους τοῦ σώ­μα­τος. Ὁ ἐγ­κέ­φα­λος τῶν αὐ­στρα­λο­πι­θή­κων, ἄν καί ἦ­ταν μι­κρό­τε­ρος ἀ­πό τόν ἐγ­κέ­φα­λο τοῦ ἀν­θρώ­που (πε­ρί­που τό 1/3), ἦ­ταν με­γα­λύ­τε­ρος ἀ­πό αὐ­τόν τῶν πι­θή­κων. Ἀ­πό τήν ὀ­δον­το­φυ­ΐ­α τους, ἀλ­λά καί ἀ­πό τά ὀ­στᾶ τῶν ζώ­ων πού βρέ­θη­καν κον­τά στά ἀ­πο­λι­θώ­μα­τά τους, φαί­νε­ται πώς ἦ­ταν παμ­φά­γοι...».

Εὐχαριστοῦμε τόν Δρ. Δημήτριο Βλαχοστέργιο γιά τήν ἄδεια δημοσίευσης γιά πρώτη φορά στό διαδίκτυο τῆς ἐπιστημονικῆς του αὐτῆς ἐργασίας. Εὐχόμαστε κάθε καλό ἀπό τόν Δημιουργό τοῦ παντός.