Σύντομη ἐπιστημονική & θεολογική
προσέγγιση[1]
Δημήτριος
Ν. Βλαχοστέργιος
Δρ. Γενετικῆς
& Βελτίωσης Φυτῶν
Τό ἔτος 2009 ὀνομάστηκε παγκοσμίως ἔτος Δαρβίνου, γιατί φέτος συμπληρώθηκαν
200 χρόνια ἀπό τή γέννηση τοῦ Δαρβίνου καί 150 χρόνια ἀπό τήν πρώτη κυκλοφορία
τοῦ βιβλίου τοῦ Δαρβίνου Ἡ καταγωγή τῶν εἰδῶν. Γιά κάποιους ἴσως δέν θά ἔπρεπε νά μιλᾶμε γιά τήν θεωρία
τῆς ἐξέλιξης, ἡ ὁποία δέν ἀπασχολεῖ ἰδιαίτερα τούς περισσότερους
Χριστιανούς. Ὡστόσο οἱ λόγοι πού ὁδήγησαν στή συγκεκριμένη ὁμιλία
εἶναι οἱ ἑξῆς.
Α. Ἡ θεωρία τῆς ἐξέλιξης προβάλλεται ἀπό πάρα
πολλούς, καί συνήθως μή εἰδικούς –π.χ. ΜΜΕ– ὡς ἐπιστημονική ἀλήθεια
ἀλλά καί ὡς γενική θεωρία. Μάλιστα μετά ἀπό τίς πραγματικά ἐντυπωσιακές
ἀνακαλύψεις τῆς ἐπιστήμης –ὅπως ἡ ἀποκωδικοποίηση τοῦ DNA πολλῶν
ὀργανισμῶν– οἱ ἐξελικτικοί ἐμφανίζουν τίς παραπάνω ἀνακαλύψεις
ὡς μία πιό τρανταχτή ἀπόδειξη γιά τήν ὀρθότητα τῆς θεωρίας τῆς ἐξέλιξης.
Εἶναι ὅμως ἔτσι τά πράγματα; Πόσο ἡ θεωρία τῆς ἐξέλιξης εἶναι ἐπιστήμη
καί πόσο παραμένει μία θεωρία;
Β. Ἡ θεωρία τῆς ἐξέλιξης εἶναι ἐνσωματωμένη στό
ἀναλυτικό πρόγραμμα τῆς Βιολογίας τοῦ Γυμνασίου καί τοῦ Λυκείου,
προβαλλόμενη μᾶλλον ὡς ἐπιστημονική ἀλήθεια παρά ὡς ἐπιστημονική
θεωρία, μέ τόν τίτλο «Ἐξέλιξη, τίποτε δέν ἔχει
νόημα στή Βιολογία παρά μόνο ὑπό τό φῶς τῆς ἐξέλιξης». Μάλιστα ἡ εἰσαγωγή τοῦ βιβλίου στό κεφάλαιο τῆς Ἐξέλιξης
κλείνει μέ τά παρακάτω λόγια: «Χωρίς αὐτή τή θεωρία,
γιά νά χρησιμοποιήσουμε καί τά λόγια τοῦ Θεοδόσιου Ντομπζάνσκυ, ἑνός
μεγάλου ἐξελικτικοῦ τοῦ 20οῦ αἰῶνα, δέ θά μπορούσαμε νά κατανοήσουμε
πῶς ἕνα ἄθροισμα ἀπό χημικά συστατικά καί κύτταρα, ὅπως ὁ ἄνθρωπος,
ἔγινε ἱκανό: νά εἶναι ζωντανό, νά αἰσθάνεται χαρά καί πόνο, νά ξεχωρίζει
τήν ὀμορφιά ἀπό τήν ἀσχήμια καί νά διακρίνει τό καλό ἀπό τό κακό...».
Γ. Ἡ πίεση πού ἀσκεῖται, ἤ πού κάποιοι αἰσθάνονται
ὅτι τούς ἀσκεῖται ἀπό τίς προβαλλόμενες ὡς ἐπιστημονικές ἀλήθειες,
ἔχει ὁδηγήσει στήν ἐμφάνιση νέων ὁμάδων ἐντός καί ἐκτός τῶν τειχῶν
τῆς Ὀρθοδοξίας, οἱ ὁποῖοι ἀσπάζονται πλήρως τήν ἐξελικτική προέλευση
τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τά ζῶα καί ἔχουν προχωρήσει σέ νέες ἑρμηνεῖες τῆς
Ἁγίας Γραφῆς.
Δ. μᾶς δίνεται ἡ εὐκαιρία νά ξαναθυμηθοῦμε καί νά
προσπαθήσουμε νά ἐμβαθύνουμε στόν λόγο τοῦ Θεοῦ ὅσον ἀφορᾶ τήν δημιουργία
τῶν ἔμβιων ὄντων, ἀλλά καί τοῦ ἀνθρώπου, κυρίως μέ βάση τήν θαυμαστή
ἑρμηνεία τοῦ μακαριστοῦ γέροντος π. Ἀθανασίου Μυτιληναίου ἀλλά
και ἄλλων σύγχρονων φωτισμένων ἀνθρώπων τῆς Εκκλησίας μας.
Ἔτσι λοιπόν, μέ τή χάρη τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ
καί τίς εὐχές τῶν πατέρων, θά προσπαθήσουμε νά ποῦμε κάποια λίγα
πράγματα γιά ὅλα τά παραπάνω, ἐκμεταλλευόμενοι τό πνευματικό φιλότιμο[2] ὅλων τῶν παρευρισκομένων.
Εἶναι ἡ θεωρία
τῆς ἐξέλιξης, ἐπιστημονική ἀλήθεια;
Ἄν θέλαμε νά δώσουμε ἕνα συνοπτικό ὁρισμό γιά τή
θεωρία τῆς ἐξέλιξης, θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι εἶναι μία θεωρία
ἡ ὁποία προσπαθεῖ νά ἐξηγήσει τό πῶς ἐμφανίστηκαν τά διάφορα εἴδη[3] στή γῆ καί ποιά ἡ σχέση πού τά συνδέει. Προκειμένου ὅμως νά
προχωρήσουμε σέ μία κριτική τῆς θεωρίας, θά πρέπει νά γνωρίσουμε
τί ἀκριβῶς λέει ἡ θεωρία, σύμφωνα μέ τίς σύγχρονες θέσεις τῶν ἐξελικτικῶν
ἐπιστημόνων.[4] Τό βασικό ἐρώτημα εἶναι: Μέ ποιόν μηχανισμό
προχωράει ἡ ἐξέλιξη; Πῶς ἡ θεωρία ἐξηγεῖ τή μετάβαση ἀπό ἕνα εἶδος
σέ ἕνα ἄλλο, τά ὁποῖα δέν ἔχουν καμία σχέση μεταξύ τους;
Γιά τήν ἐξελικτική θεωρία ἡ μικρότερη
δυνατή μονάδα πού μπορεῖ νά ἐξελιχθεῖ εἶναι ὁ πληθυσμός[5] καί ὄχι τό ἄτομο, ὅπως ἐσφαλμένα νομίζεται
ἀπό πολλούς. Βέβαια αὐτό ἀμέσως δημιουργεῖ τό ἐρώτημα γιά τήν ἐμφάνιση
τοῦ πρώτου πληθυσμοῦ στή γῆ, τό ὁποῖο ὅμως δέν μπορεῖ νά ἀπαντήσει ἡ
θεωρία τῆς ἐξέλιξης. Ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιά νά ὑπάρξει ἐξέλιξη
εἶναι ἡ ποικιλομορφία, ἤ παραλλακτικότητα, μέσα στά ἄτομα τοῦ
πληθυσμοῦ.
Σύμφωνα μέ τή θεωρία, τήν παραλλακτικότητα δημιουργοῦν
οἱ μεταλλάξεις πού συμβαίνουν τυχαῖα στή φύση.
Ἄρα εἰσάγεται ὁ παράγοντας τύχη. Στή συνέχεια
δρᾶ ἡ φυσική ἐπιλογή, ἡ ὁποία εὐνοεῖ τήν ἐπιβίωση
τοῦ καλύτερα προσαρμοσμένου στό περιβάλλον, ὁ ὁποῖος δέν εἶναι ὑποχρεωτικά
ὁ ἰσχυρότερος. Σημαντικό ρόλο στή διαδικασία τῆς ἐξέλιξης παίζει
καί ἡ γενετική ἀπομόνωση κάποιων ἀτόμων
ἑνός πληθυσμοῦ. Δηλαδή τό ὅτι λόγω κάποιων ἀπότομων γεωλογικῶν,
ἤ γενικότερα φυσικῶν φαινομένων, ἕνα κομμάτι ἑνός πληθυσμοῦ μπορεῖ
νά ἀπομονωθεῖ γεωγραφικά καί νά ἀναπτυχθεῖ σέ ἐντελῶς διαφορετικό
περιβάλλον ἀπό ἐκεῖνο πού βρισκόταν μέχρι προηγουμένως. Συνέπεια
εἶναι ἡ σταδιακή ἀλλαγή τῆς γενετικῆς σύστασης αὐτοῦ τοῦ πληθυσμοῦ
–μέσω τῶν μεταλλάξεων καί τῆς φυσικῆς ἐπιλογῆς– καί ἡ ἐμφάνιση διαφορετικῶν
εἰδῶν λόγω τῆς ἀνάπτυξης σέ διαφορετικά περιβάλλοντα. Ὅλα αὐτά
πραγματοποιοῦνται σέ ἕνα χρονικό πλαίσιο ἑκατομμυρίων ἐτῶν, μέ
μία συνεχῆ μετάβαση ἀπό τά ἁπλούστερα πρός τά πολυπλοκότερα εἴδη.
[1]. Τό κείμενο
πού ἀκολουθεῖ εἶναι ἀπό τήν ὁμιλία πού ἔγινε στίς 20-9-2009 στήν ἐναρκτήρια
συνάντηση τῶν κύκλων συμμελέτης Ἁγίας Γραφῆς τοῦ ἱεραποστολικοῦ
συλλόγου Ἅγιος
Δαμιανός ὁ ἐν Λαρίσῃ.
[2]. Τό πνευματικό φιλότιμο ἀποτελεῖ
προσφιλῆ ἔκφραση τοῦ γέροντος Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου, τό ὁποῖο
θεωροῦσε ἀπαραίτητο γιά τήν πνευματική προκοπή τῶν Χριστιανῶν.
[3]. Ἡ ἔννοια
τοῦ εἴδους εἶναι ἕνας συμβατικός ὁρισμός πού δόθηκε γιά τήν ταξινόμηση
τῶν ὀργανισμῶν μέ κριτήριο τήν μορφολογική ὁμοιότητα μεταξύ
τους καί τήν μεταβίβαση τῶν χαρακτηριστικῶν τους στούς ἀπόγονους,
ἀρχικά ἀπό τόν Κ. Λινναῖο. Σήμερα ὑπάρχουν κι ἄλλοι ὁρισμοί γιά
τήν ἔννοια τοῦ εἴδους, οἱ ὁποῖοι προϋποθέτουν καί τήν παραγωγή γόνιμων
ἀπογόνων. Δέν γνωρίζουμε ὅμως ποιό εἶναι τό ταξινομικό εὖρος τῶν
ὀργανισμῶν στό ὁποῖο ἀναφέρεται ἡ Ἁγία Γραφή μέ τή φράση «κατά γένος». Τό σίγουρο
εἶναι ὅτι ἔχουμε δημιουργία κατά ὁμάδες ὀργανισμῶν διαφορετικῶν
μεταξύ τους, καί σέ καμία περίπτωση δέν ἔχουμε σταδιακή μεταμόρφωση
τοῦ ἑνός εἴδους στό ἄλλο.
[4]. Ἡ σύντομη
περιγραφή τῆς θεωρίας βασίζεται στό ἔγκριτο ἐπιστημονικό ἄρθρο
Ryan
G.T. 2009. Understanding Natural Selection:
Essential Concepts and Common Mincosceptions. Evolution:
Education and Outreach (2009) vol.2, no2, 156-175.
[5]. Πληθυσμός: μία ὁμάδα
ὅμοιων (ὄχι ἴδιων) γενετικά ἀτόμων πού μποροῦν νά διασταυρώνονται
μεταξύ τους παράγοντας γόνιμους ἀπογόνους.
Εὐχαριστοῦμε τόν Δρ. Δημήτριο Βλαχοστέργιο γιά τήν ἄδεια δημοσίευσης γιά πρώτη φορά στό διαδίκτυο τῆς ἐπιστημονικῆς του αὐτῆς ἐργασίας. Τοῦ εὐχόμαστε κάθε καλό ἀπό τόν Δημιουργό τοῦ παντός.
Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης
http://Hristospanagia3.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου